Wybor metody obróbki walcowych kół zębatych zależy przede wszystkim od wymiarów i kształtu koła, wielkości produkcji, warunków obróbki cieplnej i wymaganej dokładności. Rozróżnniamy dwie grupy metod obróbki kół zębatych: -metody wiórowe, -metody bezwiórowe; Koła walcowe można obrabiać przez struganie, dłutowanie, frezowanie, szllfowanie, wiórowanie, przeciąganie. Pod względem sposobu uzyskania kształtu zęba rozróżnia się metody obróbki: 1. Kształtową, 2. Obwiedniową.

METODA KSZTAŁTOWA

narzędzie ma kształt wrębu międzyzębnego. Metoda ta obejmuje następujące sposoby obróbki: a) frezowanie frezem tarczowym lub trzpieniowym, b) dłutowanie nożam kształtowym c) szlifowanie odpowiednio ukształtowaną ściernicą.

Metodą kształtową mogą być obrabiane koła walcowe za pomocą frezowania, przeciagania i dłutowania, z tym że za pomoca dłutowania pojedyńczym nożem uzebienie wykonuje się bardzo rzadko. Metodą tą mogą być obrabiane koła o uzebieniu prostym, skośnym i daszkowym. Metoda kształtowa znajduje zastosowanie do bróbki: a) kół o mniejszej dokładności b) wstępnej kół o dużych modułach w celu zaoszczedzenia bardzo drogiego narzędzia wykańczajacego Frezowanie kształtów kół zębatych przeprowadza się przy użyciu frezów modułowych krążkowych Każdy z frezów modułowych krążkowych, ma na bocznej pow. podany numer freza, moduł, kąt zarysu, zakres liczb zębów obrabianych kół, do których można uzyć frez oraz wymiar nna jaki należy zagłębić frez podczas obr. Oprócz frezów modułowych krążkowych do frezowania uzębień kół o bardzo dużych modułach stosuje się frezy modułowe trzpieniowe.(rys.) W przypadku obróbki kół walcowych o zębach skośnych, układ: obrabiarka,uchwyt, przedmiot narzędzie ustawia się podobnie jak do obr. linii śrubowej. Skręca się stół frezarki o kąt pochylania lini zęba i łaaaczy za pośrednictwem kół zmianowych wrzeciono podzielnicy za śrubą pociągową stołu. Dobierając narzędzie do obr. koła o zębach należy pamiętać, że moduł freza musi być równy modułowi normalnemu nacinanego koła. Narzędzie ma kształt wrębu w przekroju normalnym do linii zeba.

METODA OBWIEDNIOWA

zarys zęba jest obwiednią kolejnych położeń zarysu ostrza narzędzia. Uzyskuje się to dzięki ruchowi tocznemu narzędzia względem przedmiotu obrabianego. Metoda obróbki obwiedniowej obejmie następujące sposoby obróbki uzębień: a) w zakresie obróbki kształtującej: - dłutowanie lub struganie narzędziem o kształcie zębatki - dłutownie narzędziem o kształcie koła; -frezowaniem frezem ślimakowym; b) w zakresie obróbki wykańczającej: -szlifowanie ściernicą tarczową lub ślimakową, -wiórkowanie; W obwiedniowej obr. kół zębatych zarys zębów uzyskuje się jako obwiednie kolejnych położeń krawędzi skrawających narzędzia. Zasada nacinania kół metodą obwiedniową polega na odwzorowaniu w ukł. przedmiot- narzędzie współpracy przekładni zębatej. Występuje oprócz ruchu roboczego skrawajcego narzędzia, ruch toczny mający na celu nadanie kształtu ewolwentowego zarysowi zeba obrabianego koła.

Elementy ruchu tocznego przy nacinaniu koła:

DŁUTOWANIE WG METODY MAAGA

Przy dłutowaniu za pomocą narzędzia w kształcie zębatki narzędzie wykonuje ruch dłutujący natomiast obrabiane koło ruch toczny, składając się z ruchu obrotowego dokoła swojej osi i jednoczesnego ruchu przesuwowego. Narzędzie ma ostrza o zarysie trapezowym.

STRUGANIE WG METODY SUNDERLANDA

Przy struganiu za pomocą narzędzia o ksztalcie zębatki ruch toczny jest rozłożony na koło i narzędzie. Tak więc narzedzie oprócz normalnego ruchu roboczego-strugania, wykonuje ruch przesuwowy, krory jest składową ruchu tocznego. Natomiast koło wykonuje tylko ruch ruch obrotowy.

Podział odbywa się w ten sposób, że narzedzie odsuwa się w kierunku promieniwym od nacinanego koła, po czym przesuwa się ku dołowi o wartość jednej podziałki, a następnie dosuwa się ku nacinanemu kołu, które w tym czasie pozostawało nieruchome. Odsuwanie się narzedzia jest wymagane po to, aby nie zahaczało ono o nacinane koło podczas przesuwania się w kierunku strzałki.

DŁUTOWANIE WG METODY FELLOWSA

Przy metodzie Fellowsa występuje współpraca dwóch kół zębatych, z których jedno jest narzedziem, a drugie kołem nacinanym.
Ruch roboczy składa się z ruchu obrotowego narzedzia i ruchu obrotowego koła obrabianego.Tak więc narzędzie ma dwa ruchy: roboczy ruch dłutujący i ruch obrotowy, zaś koło obrabiane tylko ruch obrotowy, Są to ruchy główne. Oprócz tego występują następujące ruchy pomocnicze: -ruch wgłębny narzedzia; -ruch przedmiotu; Na dłutownicy można obrabiać walcowe koła zębate o zębach prostych i skośnych o uzębieniu zewnętrznym i wewnętrznym oraz zębatki o zebach prostych i skośnych.Do obr. kół o zębach skośnych stosuje się narzędzie o ostrzach skośnych.

FREZOWANIE OBWIEDNIWE( metoda Pfautera)

Frezowanie obwiedniowe walcowych kół zebatych oparte jest na zasadzie współpracy ślimaka z kołem ślimakowym. Gdy w ślimaku wykona się rowki wiórowe uzyska się szereg zębatek przesuniętych względem siebie. Podczas obrotu freza występuje jak gdyby nieustanne przesuwanie się zarysów zębatki. Podczas jednego obrotu freza następuje przesunięcie zwoju o jedną podziałkę, jednocześnie koło obrabiane obraca się o kąt odpowiadający jednej podziałce. Gdy frez jest k-krotny wystepuje przesuniecie oraz obrot o kąy odpowiadający k -podziałom.Podczas frezowania obwiedniowego występują ruchy: -obrotowy freza; -obrotowy obrabianego koła; -przesuwowy suportu narzedziowego; Do frezowania obwiedniowego służą specjalne frezarki obwiedniowe.Przy nacinaniu walcowych kół zębatych o zębach skośnych w zasadzie wystepują takie same ruchy narzedzia i koła zębatego jak przy nacinaniu walcowych kół zębatych z tym, że przy obróbce zębów skośnych koło otrzymuje dodatkowy powolny obrót.

OBR UZĘBIEŃ W STANIE MIĘKKIM

Po obróbce skrawającej uzębienie podda się obróbce cieplnej,wówczas dokładność jeszcze bardziej maleje. Obróbka wykańczająca ma na celu powiększenie dokładności wykonania koła i może być przeprowadzona zarówno na kołach miękkich jak i utwardzonych Wyróżnia się dwie metody obróbki kół miękkich; - wiórkowanie; -dogniatanie; Zasada wiórkowania kół zębatych polega na wspólpracy kołla obrabianego z narzedziem o kształcie zebatki lub koła zebatego przy skrzyżowanych wichrowato osiach. Obrabiane koło i narzedzie stanowią wiec przekładnię śrubową. Dzieki skrzyzowaniu osi uzyskuje się poślizg wzdłuż linii wspólpracujących zebów narzędzia i koła. Prędkość tego poślizgu jest tu szybkścią skrawania. Jako narzędzie użyty jest wiórkownik w postaci koła zębatego lub w postaci zębatki

OBR UZĘBIEŃ W STANIE TWARDYM

W przypadku kół hartowanych w celu uzyskania odpowiednich dokładności stosuje się szlifowanie. Metody szlifowania kół zębatych: -obwiedniowe; -kształtowe;

METODA MAAGA

Zaliczamy do metod obwiedniowych, która polega na tym, że podczas obrobki wystepuje współpraca zębatki z kołem zębatym. Zębatkę odtwarzają tu dwie ściernice, a współpracujące kolo-obrabiane koło. Układ ruchów narzedzia i nacinanego koła podczas obrobki przedstawia się nastęoująco: -ruch obrotowy; -ruch toczny obrabianego koła; -ruch podziałowy obrabianego kola; -osiowe przesunięcie obrabianegokoła; Zasada szlifowania: obbrabiane koło zamocowane jest na trzpieniu przedmiotowym. Na koncu wrzeciona umieszczona jest rolka odtaczająca Taśmy zamocowane są jednym końcem do rolki drugim zaś do ramy zamocowanej na stole. Podczas obr sanie wykonuje przesuw w kierunku strzałek. Taśmy zapewniają obracanie się przedmiotu obrabianego podczas przesuwu sań. Oba ruchy: przesuw sań oraz obracanie się koła skladają się na ruch toczny obrabianego koła względem narzędzia. Stół wykonuje posuw dzięki czemu koło jest szlifowane na całej szerokości wieńca. Po przesunięciu stołu tam i spowrotem kończy się jeden cykl obrobkowy i wtedy następuje ruch podziałowy przedmiotu obrabianego i rozpoczyna się następujący cykl.

METODA NILESA

Zaliczamy do metod obwiedniowych, która polega na tym, że podczas obrobki wystepuje współpraca zębatki z kołem zębatym. W metodzie tej zebatka jest to tarcza ścierna o ksztalcie trapezowym, która stanowi jeden ząb wyobrażalnej zębatki. Układ ruchów narzedzia i nacinanego koła podczas obrobki przedstawia się nastęoująco: -ruch obrotowy ściernicy; -ruch posuwisto-zwrotny ściernicy; -ruch toczny kola obrabianego; -ruch podziałowy kola po ukończeniu cyklu obróbkowego jednego wrębu. Zasada szlifowania: obbrabiane koło zamocowane jest na trzpieniu przedmiotowym. Na koncu wrzeciona umieszczona jest rolka odtaczająca Taśmy zamocowane są jednym końcem do rolki drugim zaś do ramy zamocowanej na stole. Podczas obr sanie wykonuje przesuw w kierunku strzałek. Taśmy zapewniają obracanie się przedmiotu obrabianego podczas przesuwu sań. Oba ruchy: przesuw sań oraz obracanie się koła skladają się na ruch toczny obrabianego koła względem narzędzia. Stół wykonuje posuw dzięki czemu koło jest szlifowane na całej szerokości wieńca. Po przesunięciu stołu tam i spowrotem kończy się jeden cykl obrobkowy i wtedy następuje ruch podziałowy przedmiotu obrabianego i rozpoczyna się następujący cykl. Podczas ruchu tocznego obrabiane koło przesuwa się w ten sposób, że najpierw jest obrabiany prawy bok wrębu prawą stroną ściernicy, a następnie lewy bok wrębu lewą stroną ściernicy.Po zakończeniu obr. jedego wrębu, następuje podział i przebieg szlifowania powtarza się.

---