KOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ

Program szkolenia inspektorów ochrony przeciwpożarowej

Warszawa 2006

SPIS TREŚCI

1. Zasady organizacji ochrony przeciwpożarowej

2. Kompetencje inspektora ochrony przeciwpożarowej

3. Podstawowe pojęcia dotyczące spalania i pożarów

4. Przeciwpożarowe wymagania budowlane i drogi pożarowe

5. Przeciwpożarowe zaopatrzenie w wodę

6. Zabezpieczenie przeciwpożarowe instalacji użytkowych oraz instalacji i urządzeń technologicznych

7. Środki gaśnicze. Gaśnice. Koce gaśnicze

8. Urządzenia przeciwpożarowe

9. Prace niebezpieczne pod względem pożarowym

10. Zapobieganie poważnym awariom przemysłowym

11. Zasady organizacji i prowadzenie działań ratowniczo-gaśniczych

12. Prowadzenie kontroli spełniania wymagań ochrony przeciwpożarowej w zakładzie pracy

13. Metodyka prowadzenia szkoleń

14. Ustalanie przyczyn i okoliczności powstania pożarów

15. Wykorzystanie informatyki i literatury fachowej w procesie pozyskiwania informacji

CEL SZKOLENIA

Celem szkolenia jest przygotowanie inspektorów ochrony przeciwpożarowej do wykonywania czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej, wynikających z obowiązujących przepisów.

W wyniku realizacji szkolenia słuchacz powinien znać:

1. Organizację ochrony przeciwpożarowej.

2. Obowiązki osób fizycznych, osób prawnych, organizacji lub instytucji, w zakresie zapobiegania pożarom, klęskom żywiołowym i innym miejscowym zagrożeniom.

3. Zachowanie się materiałów i konstrukcji budowlanych podczas pożarów.

4. Zasady zabezpieczenia przeciwpożarowego urządzeń i instalacji, budynków, obiektów i terenów.

5. Zasady ewakuacji ludzi i mienia.

6. Zastosowanie, zasady konserwacji oraz przeglądów urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w obiektach budowlanych.

7. Przyczyny powstawania, rozprzestrzeniania się oraz ogólne zasady gaszenia pożarów.

8. Rodzaje, właściwości oraz możliwości zastosowania środków gaśniczych.

9. Zasady przeprowadzania kontroli spełniania wymagań ochrony przeciwpożarowej.

W wyniku realizacji szkolenia słuchacz powinien umieć:

1. Organizować i prowadzić szkolenia przeciwpożarowe dla pracowników.

2. Dobierać i rozmieszczać znaki bezpieczeństwa.

3. Dobierać i rozmieszczać gaśnice.

4. Prowadzić dokumentację przeciwpożarową.

5. Przygotowywać i przeprowadzać ewakuację.

6. Oceniać zagrożenie pożarowe na podstawie zachowania się materiałów w środowisku pożarowym.

7. Przygotowywać budynek, obiekt budowlany i teren do klęski żywiołowej i innego miejscowego zagrożenia.

W wyniku realizacji szkolenia słuchacz powinien mieć ukształtowane postawy:

1. Odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje i innych pracowników.

2. Odpowiedzialności za życie ludzi.

3. Odpowiedzialności za stan techniczny urządzeń ratowniczych.

ORGANIZACJA SZKOLENIA

1. Szkolenie prowadzone jest w szkołach Państwowej Straży Pożarnej i ośrodkach szkolenia w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej.

2. Szkolenie odbywa się w formie dwóch zjazdów, rozdzielonych dwutygodniową przerwą przeznaczoną na samokształcenie i przygotowanie pracy projektowej.

3. Warunkiem ukończenia szkolenia jest napisanie pracy projektowej i zdanie egzaminu końcowego.

4. Praca projektowa powinna dotyczyć np. analizy bezpieczeństwa pożarowego wybranego procesu technologicznego, bezpieczeństwa pożarowego w zakładzie pracy, organizacji ewakuacji, itp.

5. Do egzaminu końcowego mogą przystąpić słuchacze, którzy przed jego rozpoczęciem uzyskali zaliczenie z pracy projektowej. Egzamin końcowy przeprowadza się w formie testu wiedzy lub odpowiedzi ustnej, na podstawie wylosowanego przez słuchacza zestawu zadań problemowych.

1. ZASADY ORGANIZACJI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

1. System prawny ochrony przeciwpożarowej w Polsce. - 1godz.

1. Pojęcie ochrony przeciwpożarowej.

2. Podstawowe akty prawne regulujące sprawy ochrony przeciwpożarowej.

3. Przepisy wykonawcze do ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej i ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o Państwowej Straży Pożarnej.

4. Kodeks karny, Kodeks wykroczeń.

2. System przepisów dotyczący ochrony przeciwpożarowej. Ustawy. Rozporządzenia. Polskie Normy. - 0,5godz.

3. Organizacja ochrony przeciwpożarowej w zakładzie pracy. - 0,5godz.

1. Obowiązki właściciela, zarządcy lub użytkownika budynku, obiektu lub terenu w zakresie ochrony przeciwpożarowej.

2. System organizacyjno-prawny ochrony przeciwpożarowej.

3. Struktura funkcjonalna ochrony przeciwpożarowej w zakładach pracy.

4. Jednostki organizacyjne ochrony przeciwpożarowej.

5. Zasady powoływania jednostek ochrony przeciwpożarowej w zakładach pracy.

6. Zadania i organizacja działań wybranych jednostek ochrony przeciwpożarowej.

2. KOMPETENCJE INSPEKTORA OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

1. Zadania i obowiązki inspektora ochrony przeciwpożarowej. - 0,5godz.

1. Przepisy określające zadania i obowiązki inspektora ochrony przeciwpożarowej.

2. Wymagania kwalifikacyjne obowiązujące inspektora ochrony przeciwpożarowej.

2. Prowadzenie dokumentacji dotyczącej ochrony przeciwpożarowej w zakładzie. - 2,5godz.

1. Dokumentacja regulująca strukturę i funkcjonowanie ochrony przeciwpożarowej w zakładzie pracy, obiekcie itp.: regulaminy wewnętrzne, instrukcja bezpieczeństwa pożarowego, program zapobiegania awariom przemysłowym, raport o bezpieczeństwie, plan operacyjno-ratowniczy inne dokumenty określające funkcjonowanie zakładu pracy.

2. Zasady sporządzania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.

3. Analiza gotowych dokumentów dotyczących ochrony przeciwpożarowej z różnych zakładów pracy.

4. Dokumentacja związana z eksploatacją urządzeń przeciwpożarowych oraz instalacji użytkowych i zabezpieczających.

5. Korespondencja w sprawach ochrony przeciwpożarowej w tym z organami PSP.

6. Plany i protokoły kontroli wewnętrznych.

7. Zarządzenia, decyzje, polecenia.

3. PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE SPALANIA I POŻARÓW

1. Proces spalania. - 1godz.

1. Spalanie płomieniowe i bezpłomieniowe, warunki spalania, rodzaje materiałów: palny, niepalny, niebezpieczny pożarowo.

2. Typy inicjacji reakcji spalania: zapłon, samozapłon, samozapalenie.

3. Spalanie wybuchowe: podstawowe pojęcia - wybuch, rodzaje wybuchów, mieszanina wybuchowa, charakterystyka wybuchowa mieszanin wybuchowych (ciśnienie maksymalne, szybkość przyrostu ciśnienia, granice wybuchowości).

1. Rozwój pożaru. Rodzaje pożarów. - 1godz.

1. Pojęcie pożaru.

2. Rodzaje pożarów w zależności od spalającego się materiału (grupy pożarów).

3. Rodzaje pożarów w zależności od miejsca powstania.

4. Fazy pożaru.

3. Przyczyny powstawania pożarów. - 2godz.

1. Nieostrożność przy posługiwaniu się ogniem otwartym.

2. Wady urządzeń i instalacji elektrycznych.

3. Wady urządzeń grzewczych i mechanicznych.

4. Wady procesów technologicznych.

5. Nieprawidłowe magazynowanie substancji niebezpiecznych.

6. Wady środków transportu.

7. Samozapalenia biologiczne i chemiczne.

8. Wyładowania atmosferyczne.

9. Podpalenia.

10. Inne przyczyny.

4. Przyczyny rozprzestrzeniania się pożarów. - 1godz.

1. Palna konstrukcja, wyposażenie i wystrój budynków.

2. Niewłaściwe składowanie materiałów niebezpiecznych.

3. Nie zachowane wymagane odległości między budynkami.

4. Niewłaściwa konstrukcja i zabezpieczenie przeciwpożarowe instalacji technologicznych i użytkowych.

5. Brak lub niewystarczająca ilość gaśnic i środków gaśniczych oraz nieumiejętne ich użycie w razie pożaru.

6. Zbyt późne zauważenie pożaru.

7. Zbyt późne powiadomienie straży pożarnej o powstałym pożarze.

4. WYMAGANIA BUDOWLANE I DROGI POŻAROWE

1. Podstawowe wiadomości o budynkach. - 2godz.

1. Systemy budownictwa.

2. Czynniki powodujące niebezpieczeństwo zniszczenia budynków.

3. Kategorie zagrożenia ludzi, klasy odporności pożarowej budynków - podział.

4. Gęstość obciążenia ogniowego. Oddziaływanie pożaru na konstrukcje budowlane. Wymagania podstawowe w zakresie bezpieczeństwa pożarowego.

5. Oddziaływanie pożaru na konstrukcje budowlane.

6. Wymagania podstawowe w zakresie bezpieczeństwa pożarowego.

7. Odporność ogniowa elementów, w tym zabezpieczenia ogniochronne.

8. Warunki dla wystroju wnętrz, w tym zabezpieczenia ogniochronne.

2. Strefy pożarowe. - 2godz.

1. Dopuszczalna powierzchnia strefy pożarowej.

2. Elementy oddzielenia przeciwpożarowego.

3. Drzwi i bramy przeciwpożarowe, przedsionki przeciwpożarowe.

4. Zabezpieczenia przejść instalacyjnych.

5. Wymagania dotyczące odległości między budynkami.

3. Wymagania ewakuacyjne. - 3,5godz.

1. Warunki techniczne, które są podstawą do uznania użytkowanego budynku za zagrażający życiu ludzi.

2. Przejścia i wyjścia ewakuacyjne.

3. Drągi ewakuacyjne.

4. Zabezpieczenie pomieszczeń i dróg ewakuacyjnych przed zadymieniem.

4. Oświetlenie awaryjne. Znaki bezpieczeństwa. - 1,5godz.

1. Wymagania dla oświetlenia awaryjnego.

2. Znaki bezpieczeństwa - Ewakuacja. Ochrona przeciwpożarowa. Techniczne środki przeciwpożarowe.

3. Zasady oznakowania obiektów znakami.

5. Drogi pożarowe. - 1godz.

1. Rodzaje obiektów wymagających doprowadzenia dróg pożarowych.

2. Sposób doprowadzenia i parametry dróg pożarowych.

5. PRZECIWPOŻAROWE ZAOPATRZENIE W WODĘ

1. Obiekty wymagające zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru. - 0,5godz.

1. Rodzaje obiektów.

2. Parametry decydujące o zakwalifikowaniu obiektów do zaopatrzenia w wodę.

1. Sposoby określania wymaganej ilości wody do celów przeciwpożarowych. - 1,5godz.

1. Jednostki osadnicze.

2. Budynki użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego.
   Budynki produkcyjne i magazynowe.

1. Wymagania przeciwpożarowe dla sieci wodociągowych. - 1godz.

1. Zasilanie sieci wodociągowych.

2. Hydranty zewnętrzne.

6. ZABEZPIECZENIE PRZECIWPOŻAROWE.

1. Instalacje użytkowe i technologiczne. Zagrożenia pożarowe i wybuchowe. - 2godz.

1. Instalacje elektryczne.

2. Instalacje gazowe.

3. Instalacje ogrzewcze i kominowe.

4. Instalacje odgromowe i uziemiające.

5. Instalacje wentylacyjne.

6. Instalacje z materiałami niebezpiecznymi pożarowo.

1. Ocena zagrożenia pożarem i wybuchem instalacji, urządzeń technologicznych, pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych. - 1godz.

1. Ocena zagrożenia pożarem i wybuchem instalacji i urządzeń technologicznych, pomieszczeń oraz przestrzeni zewnętrznych.

2. Ocena zagrożeń pożarowych i wybuchowych przy magazynowaniu i transporcie wewnątrzzakładowym.

1. Przeciwpożarowe wymagania dla instalacji i urządzeń w obiektach zagrożonych wybuchem. - 2godz.

1. Badania okresowe instalacji i urządzeń.

2. Zabezpieczenie przejść instalacyjnych przez elementy oddzieleń przeciwpożarowych.

3. Zabezpieczenie instalacji i urządzeń przed powstaniem i skutkami wybuchu.

4. Zasady doboru instalacji wentylacyjnej w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem.

5. Zasady doboru urządzeń ogrzewczych i mechanicznych w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem.

6. Zabezpieczenie instalacji kanalizacyjnych przed niebezpieczeństwem pożaru i wybuchu.

1. Techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego instalacji i urządzeń. - 1godz.

1. Klapy przeciwpożarowe w przewodach instalacji technologicznych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych.

2. Stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające dla instalacji i urządzeń technologicznych.

3. Instalacje wykrywania pożaru i stężeń niebezpiecznych.

7. ŚRODKI GAŚNICZE, GAŚNICE, KOCE GAŚNICZE

1. Podział środków gaśniczych i ich działanie. - 1godz.

1. Działanie chłodzące, izolujące, rozcieńczające i antykatalityczne.

2. Sposoby przerywania procesów spalania.

3. Mechanizm działania środków gaśniczych (piany, prądów wody, proszków, gazów).

1. Gaśnice. Koce gaśnicze. - 6godz.

1. Dobór gaśnic w zależności od rodzaju pożaru.

2. Zasady rozmieszczania gaśnic i kocy gaśniczych.

3. Zasady działania, rodzaje, obsługa gaśnic.

4. Terminy i zakres przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych gaśnic i kocy gaśniczych.

5. Gaszenie pożarów przy użyciu gaśnic i kocy gaśniczych.

8. URZĄDZENIA PRZECIWPOŻAROWE

1. Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa. - 2godz.

1. Hydranty i zawory hydrantowe - zasady stosowania, umieszczenie, wydajność, ciśnienie.

2. Zasilanie instalacji wodociągowej przeciwpożarowej.

3. Terminy i zakres przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych

1. Systemy sygnalizacji pożarowej. - 2godz.

1. Zadania systemów sygnalizacji pożarowej.

2. Zasady działania systemów sygnalizacji pożarowej.

3. Zasady wyposażania obiektów w systemy sygnalizacji pożarowej.

4. Terminy i zakres przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych systemów sygnalizacji pożarowej.

5. Monitoring pożarowy.

1. Urządzenia gaśnicze. - 2godz.

1. Rodzaje urządzeń gaśniczych.

2. Zasady działania urządzeń tryskaczowych i zraszaczowych, urządzeń gaśniczych pianowych, proszkowych i gazowych.

3. Ogólne wymagania dotyczące sterowania urządzeniami gaśniczymi.

4. Zasady wyposażania obiektów w urządzenia gaśnicze.

5. Terminy i zakres przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych urządzeń gaśniczych.

1. Dźwiękowe systemy ostrzegawcze. - 1godz.

1. Zadania dźwiękowych systemów ostrzegawczych.

2. Komunikaty głosowe.

3. Zasady działania dźwiękowych systemów ostrzegawczych.

4. Zasady wyposażania obiektów w dźwiękowe systemy ostrzegawcze.

5. Terminy i zakres przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych dźwiękowych systemów ostrzegawczych.

1. Urządzenia oddymiające. - 1godz.

1. Urządzenia oddymiające - klapy dymowe.

2. Instalacje wentylacji oddymiającej.

3. Wentylacja bezkanałowa z zastosowaniem wentylatorów strumieniowych.

4. Terminy i zakres przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych urządzeń oddymiających.

9. PRACE NIEBEZPIECZNE POD WZGLĘDEM POŻAROWYM

1. Zasady prowadzenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym. - 1godz.

1. Rodzaje prac.

2. Obowiązki właściciela, zarządcy lub użytkownika obiektu przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym.

1. Zabezpieczenie prac niebezpiecznych pod wzglądem pożarowym. - 2godz.

1. Zabezpieczenie materiałów palnych, elementów konstrukcji budynku i instalacji technicznych.

2. Warunki prowadzenia prac w pomieszczeniach (urządzeniach) zagrożonych pożarem i wybuchem lub w pomieszczeniach, w których wcześniej wykonywano inne prace związane z użyciem łatwopalnych cieczy lub palnych gazów.

3. Sprzęt umożliwiający gaszenie pożaru we wczesnej fazie.

4. Kontrola miejsca wykonywania prac i rejonów przyległych po zakończeniu prac.

10. ZAPOBIEGANIE POWAŻNYM AWARIOM PRZEMYSŁOWYM

1. Podstawy prawne zapobiegania poważnym awariom przemysłowym. - 0,5godz.

1. Ustawa - Prawo ochrony środowiska.

1. Kwalifikacja zakładów o zwiększonym i o dużym ryzyku wystąpienia awarii. - 0,5godz.

1. Ilość substancji niebezpiecznych.

2. Zasady sumowania substancji niebezpiecznych.

1. Obowiązki organów administracji publicznej oraz prowadzących zakłady o zwiększonym i o dużym ryzyku wystąpienia awarii. - 2godz.

1. Obowiązki organów administracji publicznej.

2. Obowiązki Państwowej Straży Pożarnej.

3. Obowiązki Inspekcji Ochrony Środowiska.

4. Obowiązki prowadzących zakłady.

1. Dokumenty dotyczące zapobiegania poważnym awariom przemysłowym. - 2godz.

1. Programy zapobiegania poważnym awariom przemysłowym.

2. Wewnętrzne i zewnętrzne plany operacyjno - ratownicze.

3. Raporty o bezpieczeństwie.

1. Kontrola zakładów stwarzających zagrożenie poważną awarią przemysłową. - 0,5godz.

• Czasookresy kontroli.

• Zakres kontroli.

11. PROWADZENIE DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH

1. Postępowanie na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej i innego miejscowego zagrożenia. - 2godz.

• Rodzaje zagrożeń na terenie zakładu, ich prawdopodobieństwo wystąpienia, częstotliwość, rozmiar, skutki.

• Postępowanie na wypadek pożaru, przed i po przybyciu straży pożarnej.

• Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego.

• Postępowanie na wypadek klęski żywiołowej np. powodzi, huraganu, (zabezpieczenie substancji mogących przyczynić się do skażenia środowiska, zabezpieczenie materiałów i urządzeń przed zniszczeniem, ustalenie sił własnych i konieczności użycia pomocy z zewnątrz, określenie możliwych skutków wywołanych klęską żywiołową i procedury ich likwidacji).

• Postępowanie na wypadek innego miejscowego zagrożenia (siły własne, współdziałanie z ratownikami z zewnątrz, wymiana informacji).

1. Podstawowe zasady prowadzenia działań ratowniczych. - 2godz.

• Działania gaśnicze.

• Działania w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego.

• Ewakuacja ludzi, zwierząt i mienia.

3. Taktyka działań ratowniczych. Wykorzystanie uwarunkowań budowlanych i terenowych do właściwego prowadzenia akcji gaśniczej. - 1godz.

• Podział obiektu na strefy pożarowe.

• Utrudnienia w czasie akcji - niska temperatura, wiatr, pora nocna, dostęp do obiektów, drogi pożarowe itp.

• Dozór pogorzeliska.

12. PROWADZENIE KONTROLI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

1. Prowadzenie kontroli wewnętrznych. - 2godz.

• Zakres i tematyka kontroli wewnętrznej spełniania wymagań ochrony przeciwpożarowej w zakładzie.

• Sporządzanie dokumentacji.

1. Prowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych przez PSP. - 1godz.

• Zasady przeprowadzania czynności kontrolno - rozpoznawczych.

• Decyzje i środki odwoławcze w postępowaniu administracyjnym.

13. METODYKA PROWADZENIA SZKOLEŃ

1. Elementy procesu dydaktycznego. - 1godz.

• Definicja procesu dydaktycznego.

• Cechy procesu kształcenia.

• Etapy procesu nauczania.

• Metody nauczania.

1. Wykorzystanie pomocy dydaktycznych w procesie kształcenia. - 2godz.

• Podział środków dydaktycznych.

• Funkcje środków dydaktycznych.

• Rola środków dydaktycznych w nauczaniu.

• Zasady przygotowania środków dydaktycznych.

• Rola koloru w środkach dydaktycznych.

1. Przygotowanie merytoryczne do zajęć. - 2godz.

• Potrzeba przygotowania się do zajęć.

• Merytoryczno-metodyczne przygotowanie prowadzącego szkolenie.

• Zasady sporządzania konspektu zajęć.

• Przeprowadzenie i omówienie krótkiego szkolenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

1. Formy i metody doskonalenia zawodowego. - 1godz.

• Rola doskonalenia zawodowego w procesie pracy/służby.

• Formy i metody doskonalenia zawodowego.

• Dobór wykładowców i instruktorów.

• Funkcje doskonalenia zawodowego.

14. USTALANIE PRZYCZYN I OKOLICZNOŚCI POWSTANIA POŻARÓW

1. Ustalanie okoliczności powstania pożarów. - 1godz.

• Definicja pożaru (według kodeksu karnego i straży pożarnej).

• Klasyfikacja pożarów.

• Charakterystyka przyczyn pożarów.

• Metodyka badań popożarowych oraz metod badawczych.

• Metody ustalania przyczyn powstawania pożarów przez organa procesowe, Państwową Straży Pożarną oraz biegłych w sprawach o pożary.

1. Charakterystyka śladów powstałych po pożarze. - 1godz.

• Wybrane sposoby lokalizowania ognisk pożaru.

• Wybrane ślady termicznego rozkładu i ślady spalania przykładowych charakterystycznych substancji.

• Rola świadków w postępowaniu procesowym w sprawach o pożary.

1. Dokumentacja popożarowa. - 1godz.

• Dokumentacja popożarowa sporządzana przez Państwową Straż Pożarną.

• Metodyka postępowania oraz dokumentacja sporządzana przez organa procesowe.

15. WYKORZYSTANIE INFORMATYKI I LITERATURY FACHOWEJ

1. Internet jako źródło informacji z zakresu ochrony przeciwpożarowej. - 1godz.

• Przepisy z zakresu ochrony przeciwpożarowej, bezpieczeństwa budynków, np. LEX.

• Witryny i portale dotyczące ochrony przeciwpożarowe.

1. Wykorzystanie komputera. - 1godz.

• Archiwizowanie danych.

• Wykorzystanie komputera do sporządzania dokumentacji z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

1. Literatura fachowa. - 1godz.

• Wybrane pozycje literaturowe dotyczące ochrony przeciwpożarowej.

• Czasopisma z zakresu ochrony przeciwpożarowe.

1

---