WYKŁAD 1: 12.10.2007

TEMAT: ZDROWIE I JEGO KONCEPCJE.

ZDROWIE:

• To proces dynamiczny, system wzajemnych uwarunkowań w relacji organizm- środowisko.

• To potencjał zdolności przystosowania się organizmu do wymogów środowiska, wyposażający organizm w dyspozycję do utrzymania równowagi pomiędzy nim a wymogami środowiska.

• Jeżeli możliwości przystosowawcze organizmu przekraczają granicę wymogów środowiska, to można mówić zdrowiu optymalnym. Jeżeli pokrywają się z wymogami środowiska to mówimy o zdrowiu minimalnym.

R. Bures

LAICKIE KONCEPCJE ZDROWIA

• Nieprofesjonalne koncepcje zdrowia kształtowane w toku zdobywania przez jednostki doświadczenia życiowego w określonym kontekście społeczno- kulturowym i określonych warunkach bytu. Wiadomo, że ludzie pochodzących z różnych kultur odmiennie definiują zdrowie.

• Wiele koncepcji zdrowia jest zależnych od wieku, płci i statusu społecznego np. znaczenie sprawności fizycznej jako elementu zdrowia zmienia się wraz z wiekiem i może różnić się w przypadku kobiet i mężczyzn.

• Dobrze znane są różnice w koncepcjach zdrowia ludzi o wyższym i niższym statusie społecznym.

Z punktu widzenia skuteczności działań podejmowanych w promocji zdrowia jest niezwykle istotne, by posiadać informacje na temat, czym dla ludzi jest zdrowie, jak rozumieją oni sposoby dochodzenia do zdrowia oraz jaką wagę przywiązują do zachowań prozdrowotnych.

POZYTYWNE ZDROWIE:

• Stan zdrowia będący czymś więcej niż tylko brakiem objawów chorobowych.

Koncepcje pozytywnego zdrowia zwykle dotyczą jakości życia i potencjału, jakim dysponuje człowiek. Składają się na nie:

• Samospełnienie,

• Zdolność do aktywnego życia i twórczości.

Pozytywne zdrowie jest bardziej związane z rozwojem niż prostym radzeniem sobie.

Rozważania związane z pozytywnym zdrowiem w sposób oczywisty wykraczają poza tradycyjne zainteresowania medycyny tzn. ochronę i przywracanie zdrowia. Stanowi ono centralne pojęcie w filozofii promocji zdrowia.

WSKAŹNIK ZDROWIA:

• To poddająca się bezpośredniemu pomiarowi zmienna, która odzwierciedla jeden lub więcej aspektów stanu zdrowia osób należących do danej populacji.

• Za przykłady wskaźników zdrowia posłużyć mogą:

• Poziom odżywiania,

• Rozwój psychospołeczny,

• Wskaźnik immunizacji,

• Współczynniki chorobowości i umieralności

• Wskaźnik zdrowia może być użyty do konstruowania indeksów zdrowia, jako ich komponent.

Dwojakie zastosowanie wskaźników zdrowia:

- z jednej strony mogą one być użyte do oceny zmian w stanie zdrowia populacji; z drugiej strony w sposób bezpośredni lub pośredni do oceny stopnia, w jakim są osiągane cele wdrażanych programów.

Dla celów promocji zdrowia powinny być przede wszystkim wykorzystywane, dające się określić ilościowo „ pozytywne wskaźniki zdrowia”, ale również wskaźniki jakościowe.

Zdrowie jednostki populacji uwarunkowane jest wieloma czynnikami, które można podzielić na cztery podstawowe grupy:

1. STYL ŻYCIA w tym zachowanie zdrowia ( 52%);

2. ŚRODOWISKO FIZYCZNE I SPOŁECZNE dotyczące zarówno stopnia zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody, jak i ograniczenia w dostępie do podstawowych zasobów materialnych niezbędnych dla utrzymania zdrowia ( 21%);

3. CZYNNIKI GENETYCZNE ( 16%);

4. DZIAŁANIA SŁUŻBY ZDROWIA zarówno z zakresu medycyny naprawczej jak i oświaty czy promocji zdrowia ( 10%).

CZYNNIK RYZYKA:

• Termin ten obejmuje zachowania, ekspozycję środowiskową ( biologiczną, ekonomiczną, społeczną), a także cechy jednostki wrodzone lub nabyte, o których wiadomo, że związane lub są przyczyną zwiększonej podatności na specyficzne choroby, zaburzenia w stanie zdrowia lub wypadki.

ZACHOWANIA ZAGRAŻAJĄCE ZDROWIU:

• To termin wykorzystywany zarówno w obszarze prewencji chorób, jak i promocji zdrowia. W prewencji chorób zachowanie zagrażające zdrowiu zaliczone jest do kategorii czynników ryzyka i oznacza specyficzne formy zachowania, co, do których wiadomo, że zwiększają podatność na określone choroby lub zaburzenia stanu zdrowia.

• Promocja zdrowia mając na uwadze zwiększenie efektywności oddziaływania, zakłada konieczność poszukiwania źródeł powstawania zachowań zagrażających zdrowiu, przede wszystkim poprzez identyfikację roli, jaką pełnią te zachowania w życiu człowieka. W promocji zdrowia przyjmuje się, że zachowania zagrażające zdrowiu rodzą się z bezsiły.

• Zgodnie z tym założeniem kluczem do właściwego rozumienia istoty zachowań zagrażających zdrowiu jest rozpatrywanie ich z perspektywy mechanizmów radzenia sobie. Zachowanie zagrażające zdrowiu może, bowiem stanowić sposób, w jaki jednostka próbuje radzić sobie z trudnościami dnia codziennego oraz odzyskiwać psychiczną i fizyczną równowagę.

• Niektóre z zachowań zagrażających zdrowiu są wzmacniane przez kulturowo uwarunkowaną akceptację społeczną dla ich występowania. O istnieniu takiej akceptacji świadczy używanie takich powiedzeń jak: napij się, zapal sobie itp., Jeśli te kulturowo wyznaczone zachowania dostosowawcze z zachowań sporadycznych przekształcają się w elementy stylu życia, mogą stać się bardzo groźne dla życia.

STYL ŻYCIA:

• Odnosi się do zespołu codziennych zachowań, specyficznych dla danej jednostki lub zbiorowości. Styl życia kształtuje się w procesie wzajemnego oddziaływania bardzo szeroko pojętych warunków życia oraz indywidualnych wzorów zachowań, zdeterminowanych przez czynniki społeczno- kulturalne i cechy osobiste jednostek.

• Standardowe reakcje i wzory zachowań decydujące o kształcie stylu życia przekazywane są jednostkom w procesie socjalizacji, w toku społecznych interakcji z rodzicami, rodzeństwem, grupami rówieśniczymi, przyjaciółmi, a także poprzez wpływ szkoły, środków masowego przekazu itp. Nie są one ustalone raz na zawsze, podlegają zmianom w wyniku nieustannych interpretacji i sprawdzania w różnych sytuacjach społecznych.

WYKŁAD 2: 26.10.2007

TEMAT: ZARYS TERMINOLOGICZNY

EDUKACJA dzieli się na WYCHOWANIE i KSZTAŁCENIE. KSZTAŁCENIE zaś na NAUCZANIE I UCZENIE SIĘ.

WYCHOWANIE całość wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie. ( Suchodolski).

KSZTAŁCENIE sposoby nauczania innych i uczenia się, niezależne od tego czy w szkole, poza szkołą czy w codziennych sytuacjach życiowych. ( Okoń).

ZDROWIE:

• To nie tylko brak choroby, lecz pełny dobrostan społeczny, psychiczny i biologiczny. ( WHO).

• To nie tylko brak choroby, lecz zespół cech pozytywnych pozwalających człowiekowi na wykorzystanie wszelkich możliwości twórczych oraz osiągnięcie siły i szczęścia. ( R. Dubois).

• Proces dynamiczny nie tylko brak choroby czy niedomagania, lecz dobre samopoczucie oraz taki stopień przystosowania się biologicznego i społecznego do środowiska, jaki jest osiągalny dla danej jednostki w najkorzystniejszych warunkach. ( M. Kasprzak).

EDUKACJA ZDROWOTNA- jest to proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i zdrowie społeczności, w której żyją.

EDUKACJA ZDROWOTNA obejmuje swoim zakresem:

• Wiedza o czynnikach społecznych, politycznych i środowiskowych wpływających na zdrowie;

• Wiedzę o zdrowiu związaną z funkcjonowaniem własnego organizmu;

• Umiejętności zapobiegania i radzenia sobie w sytuacjach trudnych;

• Wiedzę i umiejętności związane z korzystaniem z opieki zdrowotnej.

EDUKACJA ZDROWOTNA to proces oparty na naukowych zasadach stwarzającym sposobność planowego uczenia się zmierzającym do umożliwienia jednostkom podejmowania świadomych decyzji dotyczących zdrowia i postępowania zgodnie z nim. Odpowiedzialność za ten bardzo złożony proces ponosi rodzina, system edukacji i społeczeństwo.

Rezolucja Rady Wspólnoty Europejskiej

Edukacja przebiega dwutorowo:

1. bezpośrednia edukacja jednostek;

2. poprzez użycie w celach edukacyjnych środków masowego przekazu.

Działania skierowane na edukację i rozwój jednostek obejmują:

• podnoszenie poziomu wiedzy o zdrowiu,

• poradnictwo z zakresu zagrożeń zdrowia,

• budowanie wysokiej samooceny oraz samodzielności.

Proces edukacji przebiega w relacji:

NAUCZYCIEL- UCZEŃ; LEKARZ- PACJENT.

Edukacja poprzez mass media ma charakter bezosobowy i obejmuje:

• podnoszenie poziomu świadomości społecznej,

• kreowanie właściwego klimatu wokół problemów zdrowotnych,

• poradnictwo z zakresu zagrożeń zdrowia,

Nowoczesna edukacja zdrowotna powinna przebiegać na trzech etapach:

1. Podnoszenie poziomu wiedzy i umiejętności związanych z chorobą, funkcjonowaniem własnego organizmu, zapobieganiem, radzeniem sobie w sytuacjach trudnych.

2. Podnoszenie poziomu wiedzy i umiejętności związanych z korzystaniem z systemu opieki zdrowotnej i podejmowaniem zasad jej funkcjonowania.

3. Zwiększenie poziomu świadomości co do czynników społecznych, politycznych i środowiskowych wpływających na zdrowie.

„ Edukacja dla zmiany” ma tę przewagę nad tradycyjną, iż:

• Uwzględnia fakty wieloprzyczynowości chorób biorąc pod uwagę nie tylko behawioralne ale także społeczne, ekonomiczne i polityczne determinanty stanu zdrowia oraz konieczność budowania programów edukacyjnych na trzech poziomach: jednostki, społeczności i społeczeństwa.

• Posługuje się różnorodnymi strategiami, a programy interwencyjne są tak planowane by jedne działania nasilały oddziaływanie innych.

• Zwraca uwagę ku żywotnym problemom ludzi, których rozwiązania oni sami się domagają.

• Zakorzeniona jest w popularnych ruchach na rzecz sprawiedliwości społecznej- takie ruch jak ruch narzecz zdrowia kobiet czy ochrony środowiska od dawna walczyły o wprowadzenie zmian w polityce zdrowotnej i instytucjach związanych ze zdrowiem

Pierwszoplanowy cel „ Edukacji dla zmiany” jest stworzenie bardziej humanitarnego, demokratycznego, zdrowego i sprawiedliwego społeczeństwa.

Edukacja odpowiadająca na wyzwania związane z promocją zdrowia powinna:

• Wykorzystać pojęcia- pozytywnego zdrowia,

• Stosować innowacyjne podejścia i technologie edukacyjne,

• Ukierunkowywać się na działania społeczne i społeczne uczestnictwo ( nieprofesjonalne),

• Stosować wielosektorowe i wielodyscyplinarne podejścia,

• Rozwijać nowe strategie związane z różnymi poziomami działania ( rządowym, legislacyjnym, profesjonalnym, społecznym),

• Brać pod uwagę społeczne i środowiskowe czynniki wpływające na decyzje związane ze zdrowiem.

Edukacja zdrowotna w szerszym znaczeniu to kluczowe narzędzie promocji zdrowia.

PROMOCJA ZDROWIA to proces umożliwiający ludziom uzyskanie kontroli nad swoim zdrowiem oraz jego poprawę. ( Karta Ottawska 1986).

Edukacja zdrowia ma do spełnienia ogromną rolę w procesie socjalizacji młodych ludzi.

Trzy modele edukacji zdrowotnej w różnym stopniu przydatne dla promocji zdrowia:

• Model zorientowany na chorobę,

• Model zorientowany na czynniki ryzyka,

• Model zorientowany na zdrowie.

1. Model przyjmuje jako główny cel zapobieganie określonym chorobom.

2. Kładzie nacisk na eliminację poszczególnych czynników ryzyka tj. prewencję kilku rodzajów chorób na raz, które mogą się pojawić w populacji. Niestety pomija się tu korzyści płynące ze zwiększenia potencjału zdrowia.

3. Model niekorzystnych dla człowieka uwarunkowań uwzględnia czynniki związane z aktywnym współuczestnictwem jednostki w procesie zachowania dobrego zdrowia.

Edukacja zdrowotna jako synteza wychowania i kształcenia jest to proces, w którym uczeń będzie nie tylko posiadał wiedzę, zainteresowania, zamiłowania, sprawności i nawyki, ale także wykształcą się u niego dyspozycje kierunkowe osobowości, do których zaliczamy wartości, postawy, potrzeby oraz przekonania.

Nadrzędnym celem jest by ucznia wdrożyć do przestrzegania zasad kultury zdrowotnej, a więc do życia polegającego na świadomej i stałej pracy nad sobą, na poczuciu odpowiedzialności za zdrowie własne i publiczne oraz owocnej wrażliwości na potrzeby zdrowotne.

WYCHOWANIE ZDROWOTNE: to część oświaty zdrowotnej, która odnosi się do kształtowania i rozwoju osobowości człowieka oraz tej wartości jaką jest zdrowie, a która realizowana jest głównie w rodzinie, przedszkolu i szkole jako wiodących środowiskach wychowawczych. ( Śliwa 2001).

WYCHOWANIE ZDROWOTNE jest częścią składową kształtowania pełnej osobowości, a polega na:

• Wytwarzaniu nawyków bezpośrednio i pośrednio związanych z ochroną i doskonaleniem zdrowia fizycznego i psychicznego,

• Wyrabianiu odpowiednich sprawności,

• Nastawieniu woli i kształt odpowiednich postaw,

• Pobudzenie pozytywnego zainteresowania sprawami zdrowia.

WYKŁAD 3

TEMAT: EFEKTYWNE UCZENIE SIĘ.

PO, CO SIĘ UCZYĆ?:

• Bezinteresowna potrzeba wiedzy,

• Stawanie się mądrym,

• Rozumienie samego siebie,

• Zachowanie sprawności umysłowej,

• Zyskanie prestiżu otoczenia,

• Możliwość kształtowania świata.

Jedna z przeszkód efektywnego uczenia to:

ZMĘCZENIE- pomiędzy pracą a odpoczynkiem musi być zachowana proporcja. Wybieramy wypoczynek aktywny.

NAJLEPSZY OKRES SKUPIENIA UWAGI:

- u dorosłych to 20- 25 minut z przerwami 2- 5 minut,

- u 10 letnich dzieci 10 minut z przerwami do 5 minut,

- u dzieci sześcioletnich nie więcej niż 6 minut z przerwami 2- 3 minuty.

WSKAZANIA DOTYCZĄCE TECHNIK I HIGIENY PRACY UMYSŁOWEJ:

• Przygotuj odpowiednie materiały do pracy,

• Dbaj o porządek i czystość pomieszczenia,

• Ułóż plan pracy ( po godzinie intensywnej nauki należy odpocząć 5- 10 minut),

• Co 10- 15 minut stosuj tzw. mikropauzy np. spojrzenie w dal,

• Oświetlenie odpowiednie miejsca pracy,

• W czasie pracy przestrzegaj zasad higieny ogólnej i osobistej.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PROCES UCZENIA SIĘ:

• Czas trwania,

• Sposób uczenia się ( np. czytanie, notowanie, powtarzanie, przerwy na odpoczynek),

• Warunki uczenia się ( oświetlenie, meble),

• Odżywianie,

• Nastawienie,

PSYCHOLOGICZNE WARUNKI UCZENIA SIĘ:

• Wysokie poczucie własnej wartości,

• Pozytywne nastawienie i działanie,

• Silna motywacja.

„ DIETA” WSPOMAGAJĄCA UCZENIE SIĘ:

1. ZRÓWNOWAŻONA

• Pobudzać dwie półkule mózgu,

• Wykorzystywać model wielorakiej inteligencji,

2. ZRÓŻNICOWANA

• Unikać monotonii,

• Przestrzegać okresów skupienia uwagi,

1. WARTOŚCIOWA,

2. CECHUJĄCA SIĘ DOBRYM SMAKIEM

• Otoczenie,

• Pomoce dydaktyczne,

• Muzyka.

WYKŁAD 4

TEMAT: STRATEGIE WDRAŻANIA EDUKACJI.

STRATEGIA- długofalowy plan obejmujący organizację, koordynację wszystkich osób , grup i instytucji realizujących określony program.

• Teoria i praktyka przygotowania i prowadzenia wielkich operacji i kampanii,

• Grupowa strategia- dowództwo, komenda główna,

STRATEGIA- sposób, w jaki osiągamy cel, dopóki masz wyznaczony cel porażka jest niemożliwa.

WIEDZA- bez działania jest pusta, działanie bez wiedzy jest ślepe.

PYTANIA PRZYDATNE W PRZYGOTOWANIU OKREŚLONYCH STRATEGII:

• KTO? - kim jest Twój uczeń?

• CO? - czego chcesz go nauczyć?

• GDZIE / KIEDY? - jaki jest najlepszy kontekst, moment, miejsce?

• DLACZEGO? - skąd wiesz, że jest to ważne?/ co to ma dać uczniowi?/ co się stanie, gdy będzie to umiał?

• JAK? - jak to zrobisz aby do niego dotarło?/ jak mu pomożesz?/ jak stwierdzisz, że dotarło?

STRATEGIA INFORMACYJNA- nauczanie przez przyswajanie.

• Opis,

• Opowiadanie,

• Pogadanka informacyjna,

• Pokaz informacyjny,

• Praca z książką,

• Wykład urozmaicony,

• Programowane uczenie się.

STRATEGIA PROBLEMOWA-nauczanie poprzez rozwiązywanie problemów.

• Pogadanka problemowa,

• Dyskusja problemowa,

• Metoda sytuacyjna,

• Metoda przypadków,

• Giełda pomysłów,

• Gry dydaktyczne,

• Mikronauczanie.

STRATEGIA OPERACYJNA- nauczanie przez działania praktyczne.

• Pokaz,

• Demonstracja,

• Ćwiczenia,

• Praca laboratoryjna,

• Praca szkoleniowo- produkcyjna.

STRATEGIA EMOCJONALNA- nauczanie przez przeżywanie.

• Wycieczka,

• Inscenizacja,

• Dialog,

• Spotkanie,

• Metoda sytuacyjna.

STRATEGIA BADAWCZA- nauczanie przez badanie.

• Ćwiczenia laboratoryjne,

• Dyskusja,

• Metoda sytuacyjna,

• Metoda przypadków.

WYBRANE METODY DYDAKTYCZNE:

POGADANKA- krótka rozmowa „ nauczyciela” z „ uczniem”, ale z założeniem, że nauczyciel zna reguły odpowiedzi na zadane pytania.

DYSKUSJA- metoda kształcenia polegająca na wymianie zdań między nauczycielem a uczniem przy czym zdania te odbijają poglądy własne uczestników lub odwołują się do poglądów innych ludzi.

WYKŁAD- bezpośrednie lub pośrednie przekazywanie wiadomości jakiemuś audytorium.

SZTUKA WYKŁADANIA- kompetencja merytoryczna, wiązanie treści wykładu z życiem, dobieranie trafnych i interesujących przykładów, staranne i obrazowe wysławianie się, logiczny układ treści, umiejętność zaciekawienia słuchaczy oraz ich motywowanie.

METODA PROBLEMOWA- polega na stawianiu uczniów w sytuacjach problemowych, udzielaniu im niezbędnych pomocy, wprowadzaniu wariantów rozwiązań oraz nakierowanie procesem systematyzowania i utrwalania uzyskanej wiedzy.

METODA PROGRAMOWANA- polega na uczeniu się uczniów według wcześniej opracowanego programu, który to zawiera się w postaci kolejnych kroków np. opis czynności nauczanej lub odpowiednio przygotowanej, tekst dotyczący omawianego zagadnienia.

METODA PRZYPADKÓW- polega na rozpatrzeniu przez niewielką grupę uczących się jakiegoś przypadku np. na temat odkryć naukowych i rozwiązania jakiś trudności w celu wyjaśnienia tego przypadku.

PBL- problem BASED LEARNING 9 uczenie się w oparciu o problem).

1. Wyjaśnienie niezrozumiałych pojęć i terminów.

2. Definiowanie problemu.

3. Analizowanie problemu.

4. Podsumowanie ustalonych wyjaśnień.

5. Określenie celów dydaktycznych.

6. Samokształcenie.

7. Synteza i sprawdzanie na nowo nabytej wiedzy.

GIEŁDA POMYSŁÓW- ( burza mózgów) polega na zespołowym wytwarzaniu pomysłów rozwiązania jakiegoś zadania.

MIKRONAUCZANIE- służy do uczenia się złożonych czynności praktycznych np. nauczycielskich, w sytuacji kształcenia kandydatów do tego zawodu, zawody podczas zajęć w małych grupach, które najpierw obserwują odpowiednio wybrane fragmenty zajęć, a następnie dokonują analizy i oceny.

METODA SYTUACYJNA- polega na wprowadzeniu uczących się w jakąś złożoną sytuację, za której takim lub innym rozwiązaniem przemawiają jakieś racje „ za” lub „ przeciw”.

PIRAMIDA PRZYSWAJANIA WIEDZY:

Wykład 5%

Czytanie 10%

Materiały audiowizualne 20%

Prezentacje 30%

Dyskusja w grupie 50%

Praktyczne wykonanie zadań 75%

Przekazywanie wiedzy innym 90%

WSKAZÓWKI DLA UCZĄCYCH SIĘ:

• Akceptować odpowiedzialność za własne uczenie się,

• Rozumieć własne potrzeby w zakresie uczenia się,

• Znać swój najlepszy sposób ( styl) uczenia się oraz ograniczenia, które utrudniają ten proces.

PODSTAWOWE ELEMENTY DOBREJ KOMUNIKACJI:

1. UMIEJĘTNOŚĆ SŁUCHANIA:

• Słuchanie aktywne nie bierne;

• Okazywanie zainteresowań i akceptacji mówiącego, potwierdzanie;

• Spójność w zachowaniach werbalnych i niewerbalnych;

• Zachowanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą;

• Nie ocenianie;

• Empatia.

2. UMIEJĘTNOŚĆ MÓWIENIA:

• Język dostosowany do możliwości rozmówcy,

• Jasność mówienia;

• Obrazowy barwny sposób mówienia;

• Odpowiednie tempo, długość, intonacja wypowiedzi,

• Wrażliwość na informacje zwrotne;

• Rozumienie emocji własnych i zwrotnych.

WYKŁAD 5

TEMAT: SYSTEM EDUKACJI ZDROWOTNEJ DZIECI I MŁODZIEŻY W RODZINIE.

• Zdrowie zaczyna się w rodzinie;

• Nie wystarczy naprawianie zdrowia, ten naprawiony stan trzeba jeszcze utrzymać;

• Edukacja zdrowotna to proces trwający przez całe życie.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROLĘ RODZINY W EDUKACJI ZDROWOTNEJ:

1. Przemiany ustrojowe- swoisty paradoks;

2. Przemiany ekonomiczne- „ dziecko z kluczem u szyi”:

• Hasło 4B biedni biednieją a bogaci bogacą się;

• Syndrom 3B bezrobocie, bieda, bezdomność.

DETERMINANTY ZDROWIA RODZINY:

1. Wiek, płeć- czynniki dziedziczne;

2. Indywidualne czynniki stylu życia;

3. Sieć stosunków społecznych w społeczności;

4. Kultury rolne i produkcja żywności;

5. Edukacja, środowisko pracy;

6. Warunki życia i pracy;

7. Bezrobocie;

8. Woda i stan sanitarny;

9. Serwis opieki zdrowotnej;

10. Warunki mieszkaniowe;

11. Ogólno społeczno- ekonomiczne, kulturowe i środowiskowe warunki.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZDROWIE RODZINY:

WEWNĄTRZRODZINNE- uwarunkowania genetyczne, osobowościowe, wykształcenie rodziców, wspólny system wartości, pozytywny stosunek do aktywności ruchowej i pozytywne postawy zdrowotne.

ZEWNĄTRZRODZINNE- uwarunkowania materialne, ustawodawstwo, system opieki zdrowotnej, system edukacji zdrowotnej.

ZDROWA RODZINA to taka grupa, która zachowuje zdolność do trwania i funkcjonowania mimo zmian zachodzących w jej obrębie i poza nią.

FUNKCJE RODZINY i ich związek ze zdrowiem:

• PROKREACYJNA- zdrowi rodzice - zdrowe potomstwo;

• SOCJALIZACYJNA- wzory zachowań, wiedza, umiejętności, sprawności.

• EMOCJONALNA ( PSYCHOLOGICZNA)- konieczność dbania o zdrowie psychiczne.

• EKONOMICZNA- pieniądze szczęścia nie dają ale bardzo dużo pomagają.

• OPIEKUŃCZA- zmienność natężenia i podmiotów opieki.

• INTEGRACYJNA- choroba łączy nawet zwaśnionych członków rodziny.

ZA ZDROWE MOŻNA UZNAĆ DZIECKO, KTÓRE:

1. Pod względem somatycznym osiągnęło poziom rozwoju morfo- funkcjonalnego odpowiadającego jego możliwością;

2. U którego nie stwierdza się dolegliwości, wad w budowie i funkcjach poszczególnych układów;

3. Pod względem społecznym jest dobrze przygotowane do szkoły tzn. spełnia wymagania stawiane przez szkołę w sposób i w stopniu zadowalającym;

4. Którego zachowania, nawyki, postawy sprzyjają podtrzymaniu zdrowia;

5. Które wzrasta i rozwija się w zdrowych warunkach środowiska nauczania i wychowania.

JANCZEWSKI 1994

KOMPETENCJE RODZICÓW W ZAKRESIE EDUKACJI ZDROWOTNEJ:

1. Zdobywanie i wykorzystywanie informacji oraz wdrażanie dzieci do zdobywania i wykorzystywania informacji o zdrowiu i sprawności fizycznej.

2. Podejmowanie decyzji i wdrażanie dzieci do podejmowania decyzji dotyczących zdrowia i sprawności fizycznej.

3. Formułowanie ocen i sądów na temat zdrowia i sprawności fizycznej oraz wdrażanie dzieci do formułowania takich sądów i opinii.

4. Komunikowanie i wdrażanie dzieci do prezentowania własnych poglądów o zdrowiu i sprawności fizycznej.

5. Współdziałanie z dziećmi i wdrażanie ich do współdziałania z innymi w zakresie zdrowia.

6. Ocena potrzeb i możliwości angażowania się oraz kształtowania dziecięcych postaw prozdrowotnych.

7. Zapobieganie i prowokowanie dzieci do zabiegania o własne interesy zdrowotne.

MALAK- MINKIEWICZ 1995

NAJBARDZIEJ ZALECANE FORMY EDUKACJ ZDROWOTNEJ RODZICÓW:

• Wycieczki poza dom;

• Terenowe wyjazdy weekendowe;

• Terenowe programy urlopowe;

• Treningi zdrowotne;

• Terenowe sporty przestrzenne;

• Terenowe formy rehabilitacyjno- terapeutyczne.

BŁĘDY RODZICÓW W EDUKACJI ZDROWOTNEJ:

1. RYGORYZM- bezwzględne egzekwowanie wykonywania poleceń, sztywność ocen, ścisłe kontrolowanie postępowania dziecka, egzekwowanie posłuszeństwa.

2. AGRESJA- atak słowny, fizyczny lub symboliczny, zagrażający lub poniżający w stosunku do dziecka.

3. HAMOWANIE AKTYWNOŚCI- przerywanie, zakazywanie aktywności własnej dziecka, zmienianie bez racjonalnych przyczyn aktywności dziecka.

4. OBOJĘTNOŚĆ- okazywanie braku zainteresowania sprawami dziecka, jego aktywności.

5. EKSPONOWANIE SIEBIE- koncentrowanie uwagi na walorach wychowawcy, potrzebach, odczuciach wtórnych do aktywnych potrzeb i odczuć dziecka, chęć imponowania, wyróżniania się, obrażania się.

6. ULEGANIE ( BEZRADNOŚĆ)- spełnianie zachcianek dziecka, rezygnowanie z wymagań stawianych dziecku, demonstrowanie własnej bezradności wobec dziecka, wyręczanie dziecka.

7. IDEALIZACJA DZIECKA- brak krytycyzmu w stosunku do dziecka, maksymalizacja ocen pozytywnych.

8. NIEKONSEKWENCJA- przemienność zachowań błędnych zaliczanych do różnych kategorii błędów.

GURYCKA 1990

WYKŁAD 7

Temat: ”SYSTEM EDUKACJI ZDROWOTNEJ SZKOŁY”.


SZKOŁA JAKO MIEJSCE EDUKACJI ZDROWOTNEJ:
SZKOŁA może być rozumiana jako:
* typ instytucji społecznej i zarazem podstawowa jednostka organizacyjna systemu
oświatowego, której zadaniem jest kształcenie i wychowanie dzieci i młodzieży;
* budynek- będący siedzibą placówki spełniającej cele edukacyjne;
* wspólnota nauczycieli i uczniów- stanowiąca swoistego rodzaju formę przekazu
kulturowego, realizowanego za pomocą wyspecjalizowanych czynności nauczania i uczenia
się.


EDUKACJA ZDROWOTNA W SZKOLE W ŚWIETLE REFORMY:

* Precyzyjnie określone i dobrane do możliwości precepcyjnych uczniów cele.
* Centralnie opracowane podstawy programowe EZ stanowiące bazę doboru treści i budowy programów.
* Stosowne metody i środki EZ.
* Kompetentni nauczyciele.
* Szeroka ewaluacja procesu EZ.

”Edukacja w szkole podstawowej, wspomagając rozwój dziecka, winna kształtować potrzeby i umiejętności dbania o własne ciało, zdrowie i sprawność fizyczną, wyrabiać czujność wobec zagrożeń dla zdrowia i życia, zapewniać warunki do harmonijnego rozwoju fizycznego i psychicznego oraz zachowań prozdrowotnych”.

HOLLISTYCZNE (całościowe) PODEJŚCIE W EDUKACJI ZDROWOTNEJ dotyczy wszystkich etapach kształcenia szkolnego i oznacza:

* uwzględnienie wszystkich aspektów zdrowia fizycznego, psychicznego, społecznego i
duchowego;
* dostrzeganie i branie pod uwagę faktu, że uczeń otrzymuje informacje i wzorce zachowań
zdrowotnych z różnych źródeł ( mogą one być spójne lub sprzeczne),
* uwzględnianie faktu, że każdy pracownik szkoły oddziałuje na ucznia w sposób werbalny
(przekazywana wiedza) i niewerbalny (zachowania, postawy); niezbędna jest spójność
między tymi poziomami komunikowania;
* dostrzeganie, że warunki środowiska fizycznego szkoły oraz organizacja jej życia, mogą
wpierać lub utrudniać proces edukacji zdrowotnej;
* ukazanie faktu, że w procesie edukacji zdrowotnej równie ważne jest samopoczucie
uczniów i nauczycieli.

ŚCIEŻKI MIĘDZYPRZEDMIOTOWE JAKO SPOSÓB EDUKACJI ZINTEGROWANEJ Z INNYMI PRZEDMIOTAMI:
- ścieżka prozdrowotna,
- ścieżka ekologiczna.

* Za wdrażanie i realizację edukacji zdrowotnej w szkole odpowiedzialny jest dyrektor i
wychowawcy klas.
* Dyrektor może powołać szkolnego koordynatora do spraw edukacji zdrowotnej, którym
powinien zostać odpowiednio przygotowany nauczyciel.

KOMPETENCJE NAUCZYCIELA DO REALIZACJI EDUKACJI ZDROWOTNEJ:
* WIEDZA o:
- zdrowiu i czynnikach je warunkujących,
- wiedza o profilaktyce najczęstszych problemów zdrowotnych i społecznych dzieci i
młodzieży,
- promocji zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem szkół promujących zdrowie.

* UMIEJĘTNOŚCI:
- diagnozowanie potrzeb uczniów w zakresie edukacji zdrowotnej programowania oraz
planowanie na tej podstawie,
-współdziałania w realizacji szkolnego programu edukacji zdrowotnej i program
profilaktyki,
- stosowanie metod wspierających aktywność i uczestnictwo uczniów oraz tworzenia
atmosfery sprzyjającej uczeniu się i dobremu samopoczuciu,
- motywowania uczniów do troski o zdrowie i wspierania ich w tych działaniach,
- ewaluacja procesu i wyników prowadzonej przez siebie edukacji zdrowotnej uczniów.

* POSTAWA, którą charakteryzuje:
- przekonanie, że zdrowie jest wartością dla człowieka oraz zasobem dla społeczeństwa,
- gotowość do tworzenia wzorców zachowań zdrowotnych dla uczniów,
- otwartość na potrzeby innych, empatia, autentyczność,
- gotowość do doskonalenia własnego zdrowia oraz umiejętności życiowych,
- gotowość do działań na rzecz tworzenia zdrowego środowiska pracy i nauki.

Strategicznym celem tego programu jest „ Poprawa zdrowia poprzez:

1. Stwarzanie warunków oraz kształtowanie motywacji, wiedzy i umiejętności, zdrowego
stylu życia, a także podejmowania działania na rzecz zdrowia własnego i innych.

2. Kształtowanie sprzyjającego zdrowiu środowiska życia, pracy i nauki.

3. Zmniejszanie różnic zdrowiu i dostępie do świadczeń zdrowotnych.

HIERARCHIA CELÓW:
* cel strategiczny,
* cel główny,
* cel kształcenia i wychowania,
* cele etapowe,
* cele operacyjne.

PRAKSEOLOGICZNY ( nauka o skutecznym działaniu) MODEL DZIAŁANIA:
* cel,
* diagnoza i prognoza,
* programowanie i planowanie,
* realizacja,
* kontrola i ocena.

REALIZACJA CELÓW SZKOLNEJ EDUKACJI ZDROWIA ODBYWA SIĘ ZA POMOCĄ ODPOWIEDNIO DOBRANYCH TREŚCI:

Podstawowymi kryteriami doboru treści są:
- WYMAGANIA NAUKOWE (przekazywane fakty i wiedza o zdrowiu muszą być
sprawdzone i potwierdzone naukowo),
- WYMAGANIA DYDAKTYCZNE i ROZWOJOWE ( treści edukacji zdrowotnej muszą
być dostosowane do możliwości precepcyjnych oraz zainteresowań, muszą być też
atrakcyjne).

PROGRAMY EDUKACJI ZDROWOTNEJ:
* program określa, jakie wiadomości, umiejętności i nawyki, sprawności i postawy zdrowotne
mają w sobie ukształtować uczniowie i w jakiej kolejności ma to nastąpić.

SZKOŁA PROMUJĄCA ZDROWIE:
(taka szkoła należy do sieci, posiadają swoje logo).

SZKOŁA:
- jest środowiskiem, którego społeczność nie tylko uczy się i pracuje, ale także żyje-
nawiązuje kontakty z innymi, przeżywa porażki i sukcesy, odpoczywa, bawi się itp.

Szkoła jest więc miejscem, w którym społeczność nie tylko wywiązywać się z obowiązku, ale
także powinna dobrze się czuć;
- jest elementem środowiska lokalnego: oba te środowiska wzajemnie na siebie oddziałują;
- jest miejscem, które przygotowuje młodych ludzi nie tylko do następnego etapu edukacji,
ale również do życia w tym do dokonywania i zdolności wyboru.

PROMUJĄCA (co znaczy promująca zdrowie?):
- tworząca warunki (fizyczne i społeczne), sprzyjające ochronie i pomnażaniu zdrowia,
- umożliwiająca aktywne uczestnictwo społeczności szkolnej w działaniach na rzecz zdrowia.
ZDROWIE (szkoła promująca zdrowie):
- ma 4 wymiary:
* fizyczny,
* psychiczny,
* społeczny,
* i duchowy, które powinny być w harmonii.
- decyduje o jakości życia ludzi obok wykształcenia i warunków ekonomicznych.

NOWA DEFINICJA SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE:
Szkoła promująca zdrowie tworzy warunki i podejmuje działania, które sprzyjają:
- dobremu samopoczuciu społeczności szkolnej,
- podejmowaniu przez jej członków działań na rzecz zdrowia.

INSTYTUCJE WSPOMAGAJĄCE RODZINE I SZKOŁE W EDUKACJI ZDROWOTNEJ DZIECI I MŁODZIEŻY:
- służba zdrowia (personel przychodni D, lekarz, pielęgniarka i higienistka w przedszkolu i
szkole, stomatolog),
- pracownicy oświaty sanitarnej,
- Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej w Warszawie. Pracownia
Promocji Zdrowia.
- ZHP,
- Instytut Matki i Dziecka w Warszawie,
- Komitet Ochrony Praw Dziecka,
- Towarzystwo Przyjaciół Dzieci…..itp.

DZIECI UCZĄ SIĘ W ZALEŻNOŚCI OD ŚRODOWISKA, W KTÓRYM ZYJĄ: (przeczytała tylko).

WYKŁAD 8

TEMAT: KSZTAŁTOWANIE POSTAW PROZDROWOTNYCH DZIECI I MŁODZIEŻY.

POSTAWA- nastawienie do czegoś lub kogoś. Może być pro lub anty zdrowotna. Może być pozytywna, negatywna lub obojętna.

Na postawę składają się trzy komponenty:

1. POZNAWCZY- wiedza to komponent poznawczy;

2. BEHAWIORALNY- ( działaniowy) zachowanie to komponent behawioralny;

3. EMOCJONALNO- OCENIAJĄCY- odczucia to komponent emocjonalno- oceniający;

Biopsychiczne uwarunkowania zdrowia oraz wartości w nim tkwiące sytuują przygotowanie do zachowań prozdrowotnych wśród ważnych celów edukacyjnych, aktualnych we wszystkich fazach życia i we wszystkich środowiskach społecznych.

CELE EDUKACYJNE:

• Cele kształcenia i wychowania na każdym etapie kształcenia oraz na każdym etapie rozwojowym.

Edukacja zdrowotna to szerokie spektrum działalności pedagogicznej polegającej m. in. na:

• Rozwijaniu celowych potrzeb;

• Kształtowanie otwartych postaw, zamiłowań i nawyków;

• Popularyzowanie wzorów;

• Wyposażenie człowieka w określone wiadomości i umiejętności, pozwalające na konkretne zachowania prozdrowotne;

• Ważnym działaniem jest również kształtowanie motywacji;

MOTYWACJA- rozumiana jako ogół sił nadających zachowaniu energię i kierunek, są to świadome racje działania;

Dlaczego motywacja jest tak ważna??

- jeśli potrzeby w zakresie dbania o zdrowie będą trwale ukształtowane, a silna motywacja dostatecznie ukształtowana to mimo ograniczeń, przeszkód- człowiek będzie aktywnie dbał o swoje zdrowie.

Na obraz całościowej, dojrzałej postawy zdrowotnej człowieka składają się następujące elementy:

• Racjonalny, emocjonalnie zrównoważony stosunek do choroby, kalectwa, śmierci;

• Poczucie odpowiedzialności za zdrowie i współodpowiedzialność za zdrowie publiczne;

• Gotowość i umiejętność spieszenia z pomocą innym;

Co jest potrzebne do zaistnienia pozytywnej postawy wobec zdrowia??

• Odpowiedni system działań nastawiony na aktualne i perspektywiczne zapotrzebowania społeczne w tej dziedzinie;

• Zapewnienie warunków do dbania o zdrowie, wypoczynku, rozrywki i samodoskonalenia;

• Przygotowanie ustawiczne ( czyli ciągłe w każdej dziedzinie życia);

• Upowszechnienie wykorzystywania czasu wolnego w sposób aktywny ( rekreacja ruchowa i turystyczna);

Postawy zdrowotno- sprawnościowe kształtują się pod wpływem różnych czynników, do których zaliczamy m. in.:

1. Społeczeństwo- tylko człowiek zdrowy i sprawny fizycznie jest w stanie sprostać wymaganiom stawianym przez społeczeństwa;

2. Drugiego człowieka- „ nie czyń drugiemu, co Tobie nie miłe”;

3. Kulturę- współcześnie modny jest tzw. zdrowy styl życia, uprawianie sportu i turystyki oraz szczupła sylwetka itp.;

4. Przyrodę- człowiek jest częścią przyrody, dbając o przyrodę dbamy o własne zdrowie;

Program z przygotowania z wykorzystaniem efektywnych metod wychowania i zjednywania do działań prozdrowotnych powinien:

1. OBEJMOWAĆ RODZINĘ- dzieci bowiem powinny z domu wynieść przyzwyczajenia do dbania o zdrowie, do różnych form aktywności ruchowej i pożytecznego spędzania czasu wolnego;

2. ODDZIAŁYWAĆ na nowoczesną szkołę środowiskową;

O badaniu nad tą profilaktyką wskazują, że wczesne doświadczenia wyniesione ze szkoły są istotne dla psychicznej i fizycznej gotowości uczestniczenia w zachowaniach prozdrowotnych w późniejszych latach.

Zadania związane z przygotowaniem do działań, prozdrowotnych szkoła może zrealizować na 3 sposoby:

1. Dostarczając wiedzy ( informacji) i umiejętności; budząc potrzeby samorealizacji ucznia;

2. Zapewniając warunki organizacyjne i terenowe do przejawiania przez uczniów zainteresowań prozdrowotnych oraz uprawiania różnych form aktywności ruchowej;

3. Inspirować społeczność lokalną za pośrednictwem instytucji i placówek i organizacji wychowania pozaszkolnego do podejmowania wysiłku w kierunku upowszechniania określonych modeli dbania o zdrowie;

W kształtowaniu postaw prozdrowotnych wykorzystuje się następujące metody:

• Metoda „ pozytywnej argumentacji zdrowotnej”;

• Metoda argumentacji hedonistycznej- metoda kształtowania komponentu emocjonalno- oceniającego polegającego na podkreślaniu „ efektów przyjemnościowych” danej aktywności, traktowanej nie tylko co troska o własne zdrowie, ile możliwość przeżycia wesołej przygody, przeżycia radości;

• Metoda „ przeżycia współuczestniczącego” jej stosowanie polega na doprowadzeniu odbiorcy do sytuacji jego bezpośredniego uczestnictwa, zajęcia powinny być atrakcyjne emocjonalnie, ponieważ doświadczenia zdobyte tą drogą człowiek ocenia i na podstawie czynników tej oceny określa plany i dalsze zamierzenia;

• Metoda naśladownictwa;

W kształtowaniu postaw prozdrowotnych stosuje się następujące zasady:

• ZASADA MOTYWACJI- kształtowanie osobowości, opanowanie wiedzy o zdrowiu oraz sposobów działania w tej dziedzinie stają się tym skuteczniejsze im wszechstronniejsze, silniejsze;

• ZASADA AKTYWNOŚCI- im większe zaangażowanie własne jednostki, im różnorodniejsze są formy jej aktywności, im w większym stopniu treść tej aktywności wiąże się z celem prozdrowotnym, tym jest ona skuteczniejsza;

• ZASADA PRAKTYCZNOŚCI- samodzielne dochodzenie jednostki przez praktyczne działania do poznania, a dzięki poznaniu do skutecznego weryfikowania własnych zachowań prozdrowotnych;

• ZASADA TRWAŁOŚCI- polega na włączaniu, w najmniejszym zakresie specyficznych czynności myślowo- pamięciowych, regulujących czas, kolejność i sposób wiązania tego, co nowe z poprzednimi doświadczeniami jednostki;

• ZASADA INDYWIDUALIZACJI- dostosowanie działań prozdrowotnych w najmniejszym stopniu do indywidualnych możliwości i potrzeb człowieka oraz uwzględnienie struktury jego osobowości;

• ZASADA RECEPTYWNOŚCI- kształtowanie postaw, opanowanie wiedzy oraz sposobów działania staje się tym skuteczniejsze im łatwiejsza jest przyswajalność treści działalności, prozdrowotnych;

Metodyczne problemy kształtowania postaw zdrowotnych dzieci i młodzieży:

KTO?

CO?- treści;

W JAKIM WIEKU ROZPOCZĄĆ?;

GDZIE? W JAKICH OKOLICZNOŚCIACH?

JAK?- m.in. na zróżnicowanie płciowe;

JAK BADAĆ POSTAWY PROZDROWOTNE?

WYKŁAD 9

TEMAT: EDUKACJA ZDROWOTNA W ZAKRESIE ŻYWIENIA.

Przyszłością świata są dzieci i młodzież:

FAST- FOOD- jako główne zagrożenie w kształtowaniu pozytywnych nawyków żywieniowych;

„ DIETA”- szybka, smaczna, modna;

Zaburzenia w rozwoju fizycznym, psychicznym i biologicznym;

ŻYWNOŚĆ:

• Niezbędny do życia składnik;

• Źródło przyjemności;

• Element integrujący życie rodzinne ( kupowanie, spożywanie);

Najczęstsze błędy w sposobie żywienia:

• Zbyt wysoka ilość energii pobieranej, z pożywienia w stosunku do wykorzystywanej;

• Zbyt wysoka ilość energii pochodzącej z tłuszczów;

• Zbyt wysoka zawartość cholesterolu;

• Zbyt wysoka ilość soli kuchennej;

• Zbyt wysoka ilość energii w alkoholu

Co za mało spożywamy?

• Zbyt niska zawartość błonnika dziennie;

• Zbyt niska zawartość jodu dziennie;

• Zbyt niska zawartość wapnia w całym pożywieniu;

• Zbyt niskie pobieranie i przyswajanie żelaza- kobiety, dzieci, biedni.;

Na potrzeby żywienia mają wpływ:

• Wiek,

• Płeć;

• Stan zdrowia;

• Fizjologia organizmu;

• Aktywność;

Szczególnej troski w zakresie żywienia wymagają:

• Kobiety ciężarne i karmiące piersią;

• Niemowlęta i małe dzieci;

• Nastolatkowi;

• Ludzie starsi;

• Osoby bardzo aktywne ruchowo;

KOBIETY KARMIĄCE PIERSIĄ I CIĘŻARNE:

• Uwzględniać zalecenia lekarza;

• Spożycie wody wzrasta od 2 litrów plus ok. 1 litr dla karmiących;

• Kwas foliowy;

• Wapń;

• Węglowodany złożone;

• Oliwa z oliwek;

• Warzywa, świeże owoce;

• Mikroelementy- żelazo, jod, fosfor;

NIEMOWLĘTA I MAŁE DZIECI:

• Mleko matki najlepiej do końca 1 roku życia ( 2 lata);

• Od 4- 5 miesięcy spożywanie soków;

• Następne produkty zgodnie z zaleceniami;

• Wraz z wiekiem ważna podaż wapnia ( ser żółty, mleko, jogurty, ryby, pomarańcze i sok pomarańczowy);

ZASADY ŻYWIENIA DZIECI:

• Pokrycie zapotrzebowania kalorii;

• Stopniowe wprowadzanie nowych produktów;

• Do końca drugiego roku życia nie ograniczać spożywania tłuszczów;

• Nie ograniczać produktów, a nadwagę likwidować ruchem;

• Liczba posiłków dziennie 5 najlepiej;

• Unikać podjadania między posiłkami;

• Posiłków nie przecierać ( miksować);

• Zachować proporcje białka roślinnego do zwierzęcego 1: 2;

• Niekorzystne diety- wegetariańska;

• Produkty według piramidy żywienia;

Co warto wiedzieć o pierwszym śniadaniu?

• Najważniejszy posiłek w ciągu dnia;

• Pierwszy posiłek po kilkunastogodzinnej przerwie;

• Pomaga zwiększyć poziom glukozy i dopływ składników odżywczych zwłaszcza do mózgu- „ niedożywiony mózg”= problemy z procesami poznawczymi;

• Nie spożywanie śniadań jest zjawiskiem powszechnym!!!!!!!!

Przyczyny nie spożywania śniadań:

• Złe nawyki rodziców;

• Brak w rodzinie zwyczajów spożywanie wspólnie śniadań;

• Moda na odchudzanie;

• Poranny bark apetytu;

• Pośpiech, zbyt późne wstawanie;

• Inne przyczyny- „ nie było w domu chleba” itp.;

Jakie powinno być pierwsze śniadanie:

• Zbilansowane tzn. dostarczać 20- 25% całodziennej energii ( kalorii); u dzieci w zależności od wieku i płci 500- 8000 kacl;

• Nie powinno zabraknąć produktów trzech z pośród 4 podstawowych grup produktów: zbożowe, warzywa, mleko i jego przetwory, mięso i ziemniaki;

• Spożywanie bez pośpiechu;

Dziecko powinno w ciągu dnia spożywać posiłek, co 4 godziny- tym samym posiłek w szkole stanowi niezbędny element racjonalnego żywienia, warunkującego prawidłowy rozwój dziecka.

Edukacja żywienia w programach programu nauczania powinna być wspierana przez praktykę:

• Śniadanie w szkole;

• Obiad- ciepły posiłek w szkole;

• Dobry asortyment sklepików szkolnych;

• Wzorce tworzone przez pracowników szkoły;

Wskazania żywieniowe dla nastolatków:

• Wapń;

• Zwiększenie kaloryczności produktów;

• Witaminy;

• Składniki mineralne;

LUDZIE STARSI:

• 10- 20% białka;

• 50- 55% węglowodanów;

• 30- 35% tłuszczów;

• mikro i makroelementy;

Zasady edukacji zdrowotnej w zakresie żywienia:

1. Utrzymanie odpowiedniej masy ciała chroni przed chorobami przemiany materii;

2. Ciemne pieczywo jest bogatsze niż białe w błonniki i witaminy oraz składniki mineralne;

• CIEMNE PIECZYWO LUB W ZASTĘPSTWIE OTRĘBY LUB PŁATKI;

• MLEKO JEST NAJWAŻNIEJSZYM ŹRÓDŁEM WAPNIA DZIECI;

• RYBY I CHUDY DRÓB SĄ ZDROWYM ŹRÓDŁEM BIAŁKA NIŻ MIĘSO CZERWONE;

• DUŻO WARZYW I OWOCÓW ZAPEWNIA ORGANIZMOWI WYSTARCZAJĄCE ILOŚCI WITAMINY C I BETA KAROTENU, SKŁADNIKÓW MINERALNYCH I BŁONNIKA;

• OGRANICZENIE SPOŻYWANIA TŁUSZCZÓW ZWIERZĘCYCH I PRODUKTÓW OBFITUJĄCYCH W CHOLESTEROL JEST NIEODZOWNYM WARUNKIEM PROFILAKTYKI MIAŻDŻYCY I CHORÓB Z NIĄ ZWIĄZANYCH;

• UNIKANIE CUKRU I SŁODYCZY CHRONI PRZED PRÓCHNICĄ I UŁATWIA UTRZYMANIE ODPOWIEDNIEJ MASY CIAŁA;

• OGRANICZENIE ILOŚCI SOLI ZMNIEJSZA RYZYKO NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI;

• NIEPICIE ALKOHOLU JEST ROZSĄDNIEJSZE DO UMIARU W SPOŻYWANIU;

Inne wskazania do edukacji w zakresie żywienia:

• Mycie rąk;

• Mycie wszystkich produktów;

• Czystość urządzeń i garnków;

• Odpowiednie przechowywanie żywności;

• Sprawdzanie daty ważności;

• Nie jadanie surowych mięs i ryb;

• Unikanie barwników i konserwantów;

• Unikanie podejrzanej żywności

Piramida zdrowia

Stara- produkty żywienia;

Nowa- - aktywność fizyczna;

BMI- body mass indem jako miernik masy ciała

BMi= masa ciała ( kg)/ wzrost²

20- 24,9- prawidłowa masa ciała;

25- 29, 5- nadwaga

BMI> 30- otyłość

Rodzaje otyłości:

Aneroidalna- brzuszna;

Gynoidalna- pośladkowo- udowa;

ZABURZENIA ŻYWIENIA:

1. JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY( ANOREKSJA)- psychiczny zespół chorobowy polegający na uporczywym dążeniu do utraty masy ciała. Najczęściej dotyczy dziewcząt ( 13- 25 lat);

2. BULIMIA ( ŻARŁOCZNOŚĆ PSYCHICZNA)- objawia się naprzemiennym objadaniem się i głodzeniem połączonym z prowokacyjnymi wymiotami;

3. STOSOWANIE ŚRODKÓW PRZECZYSZCZAJĄCYCH I ODWADNIAJĄCYCH;

4. CZĘSTE UPRAWIANIE INTENSYWNYCH ĆWICZEŃ;

5. ANOREKSJA- chorobliwa dbałość o pożywienie;

6. NAŁÓG SZUKANIA I SPOŻYWANIA TYLKO EKOLOGICZNEJ ŻYWNOŚCI;




1

---