(W) PODSTAWY PSYCHOLOGII DR MARTYNA KAFLIK- PIERÓG

kolokwium- zaliczenie na ocenę na ostatnich zajęciach(nie wiadomo czy w formie testu, czy w formie opisowej)

LITERATURA:

• Zimbardo P.G 1999r. Psychologia i życie. PWN, Warszawa.

• Mietzel G. 1999r. Wprowadzenie do psychologii. Podstawowe zagadnienia.

• Rathaus S.A. Psychologia współczesna. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk.

• Strelau J. Doliński D. 2000r. Psychologia- Podręcznik akademicki. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk.

WSTĘP DO PODSTAW PSYCHOLOGII

Psychologia to:

psychika, umysł, człowiek, zachowanie, nauka, nauka o życiu, przeżycia, doświadczenie, odruchy, wartości, Pawłow, mózg, osobowość, charakter, zaburzenia, patologia, choroba, gesty, mowa ciała, myśli, reakcje międzyludzkie, pamięć, przywiązanie do innych, wspomnienia, więzi, stosunki, reakcje, wyjaśnianie, problemy, pomoc(p o/m o c), leczenie, zrozumienie, wspieranie, psychiatria, lekarz, terapia, dewiacje, obserwacje, gabinet, depresja, agresja, uczucia.

PSYCHOLOGIA

/ \

TEORETYCZNA STOSOWANA(PRAKTYCZNA)

Psychologia ogólna(z czego się Psychologia kliniczna

składa człowiek)- kolor czerwony Psychologia wychowawcza

Psychologia rozwojowa Psychologia pracy(jak dopasować człowieka do

Psychologia społeczna(funkcjonowanie pracy, jak dopasować pracę do człowieka)

ludzi w grupie)

Psychika to:

myśli, doświadczenia, wychowanie, środowisko, charakter, wspomnienia, nauka, wiedza, zainteresowanie, lęki, obawy, emocje, marzenia, wyobraźnia, uczucia, wartości, skojarzenia, pamięć, język, uwaga, temperament.

Zachowanie- wypadkowa trzech kawałków

Środowisko/wychowanie- ma wpływ na trzy elementy przedstawione na rysunku

Biologia- ma wpływ na trzy elementy przedstawione na rysunku

Psychologia psyche(dusza) + logos(nauka) = Psychologia - nauka o duszy

Psychologia- nauka o człowieku, która bada prawa zachowania oraz czynniki środowiskowe i osobowościowe, które nimi sterują(Jan Kozielecki).

Psychologia jest nauką badającą zachowanie i procesy psychiczne jednostek.

Zachowanie- to możliwe do zaobserwowania na zewnątrz podejmowanie przez jednostkę działania |mimowolne lub zamierzone ruchy kończyn, mięśni, uśmiechanie się, mówienie, płakanie, itp.|

Określone zachowania często poprzedzają procesy psychiczne np. percepcja, myślenie.

Procesy psychiczne- to czynności umysłu, sposoby funkcjonowania psychiki ludzkiej związane zarówno z odbiorem bodźców, myśleniem, przechowywaniem wspomnień, uczeniem się, posługiwanie się językiem, stany emocjonalno- motywacyjne umysłu(np. przygnębienie, radość).

Cele psychologii:

• opisywanie tego co się dzieje(zbieranie faktów takich jakimi są)

• wyjaśnianie tego co się dzieje(znalezienie prawidłowości w procesach psychicznych i zachowaniach ludzi)

• przewidywanie co się zdarzy

• sterowanie tym co się dzieje(spowodowanie wystąpienia lub niewystąpienia danego zachowania)

• podnoszenie jakości życia poprzez zmienianie tego co się dzieje

Psychologia teoretyczna- celem jest wykrywanie praw rządzących czynnościami psychicznymi człowieka.

Psychologia stosowana- służy rozwiązywaniu praktycznych problemów związanych z funkcjonowaniem człowieka.

METODY BADAWCZE

Proces badawczy:

• wybór problemu(zmienna)

• zapoznanie się z dotychczasowymi badaniami

• sformułowanie hipotez

• sporządzenie planu badawczego

• sporządzenie wykazu metod

• opisanie grupy badawczej

• przeprowadzenie badań

• opracowanie wyników badań

• wyprowadzenie wniosków

Narzędzie diagnostyczne:

• przykłady metod klinicznych- rozmowa, wywiad, obserwacje

• przykłady metod eksperymentalnych- test

Obserwacja- świadome, celowe, planowane spostrzeganie zachowania się jednostki i rejestrowanie przebiegu zdarzeń i zjawisk.

Rodzaje obserwacji:

• samodzielna lub towarzysząca

• jawna lub ukryta

• uczestnicząca i nieuczestnicząca

Obserwujemy:

• cechy konstytucjonalne

• zachowania

• procesy fizjologiczne

• cechy podmiotowe

TESTY PSYCHOMETRYCZNE

• Jest zbiorem różnorakich zadań, pytań, rysunków, słów, symboli służącym do pomiaru stopnia nasilenia określonych cech.

• Pozycje te stanowią próbkę umożliwiającą na podstawie ich wykonania- wnioskowanie o zachowaniu się osoby badanej w sytuacjach pozatekstowych.

• Procedura jego stosowania jest wystandaryzowana |jednolitość postępowania przy badaniu- ta sama instrukcja, sposób interpretacji| i zobiektyzowana, znormalizowana- tworzenie norm testowych dla określonych grup, tak aby otrzymane wyniki dały się interpretować w odniesieniu do normy.

• Spełnia on określone kryteria dobroci psychometrycznej: jest rzetelny |miara dokładności pomiaru| i trafny mierzy to, do czego został skonstruowany|

Wyróżnia się trzy kategorie testów:

1. Inwentarze psychologiczne

2. Testy projekcyjne

3. Testy inteligencji

Inwentarze(kwestionariusze)- służą do badania osobowości, rzadziej zainteresowań czy postaw.

Kwestionariusze jednowymiarowe- dostarczają informacji na temat poszczególnych, kontrolowanych cech.

Kwestionariusze wielowymiarowe- pozwalają na diagnozę całej, złożonej konfiguracji osobowości.

Inwentarze psychologiczne- nazywane są często metodami samopisu. Stanowią zestaw pozycji testowych formułowanych najczęściej w postaci zadań twierdzących lub pytających, do których badany ma się ustosunkować.

Testy projekcyjne- wywodzą się z koncepcji psychoanalitycznych. Definiowane są jako metody badania psychologicznego, w których nadawanie przez osobę badaną indywidualnych znaczeń wieloznacznemu materiałowi bodźcowemu ujawnia jej stany psychiczne, cechy osobowości, wartości, postawy, cele itp.

Istotą testu projekcyjnego jest wydobycie nieuświadomionych treści psychicznych.

Test Rorschacha- składający się z 10 tablic z plamami atramentowymi, służący do badania dynamiki osobowości.

Test Drzewa Kocha- badający osobowość, w którym badany proszony jest o narysowanie drzewa owocowego.

Test Piramid Barwnych- badający efektywną stronę osobowości.

Testy inteligencji- są metodami służącymi do obiektywnej oceny zdolności ogólnych czyli inteligencji, zdolności specjalnych jak i deficytów. Charakterystyczną ich cechą jest fakt wbudowania w materiał testowy prawidłowej odpowiedzi.

Wyróżnia się:

• testy mocy(bez ograniczenia czasowego)

• testy szybkości(gdzie podstawą oceny ilościowej jest czas niezbędny do wykonania zadania)

• testy słowne(materiał testowy i reakcja osoby badanej pozostają w płaszczyźnie werbalnej)

• wykonawcze(przynajmniej jeden element wymaga zaangażowania modalności niewerbalnych np. motoryki lub percepcji)

W praktyce klinicznej najczęściej stosowane są testy Wechstera:

• Skala inteligencji D. Wechstera dla dorosłych WAIS- R

• Skala inteligencji D. Wechstera dla dzieci WISC- R

TEORIE PSYCHODYNAMICZNE

To koncepcja psychologiczna kładąca nacisk na dynamikę nieświadomego umysłu i uprzednie doświadczenia jednostki jako główne determinanty przyszłego zachowania.

Istota teorii psychodynamicznych zawiera się w 4 podstawowych pojęciach:

1. determinizm psychiczny

2. wczesne doświadczenia

3. popędy/instynkty

4. procesy nieświadome

GŁÓWNE TEZY S. FREUDA

Aktywność człowieka przebiega na trzech poziomach:

• Świadomym- to, co człowiek myśli, czego doświadcza w danym momencie, świadome myśli płyną jak woda w strumieniu- strumień świadomości

• Przedświadomym- cała wiedza i pamięć, która może być przesunięta do świadomości

• Nieświadomym- różne pragnienia, popędy, instynkty wyparte często wychodzą podczas np. snu, to one motywują ludzkie zachowanie

Aparat psychiczny człowieka składa się z trzech instancji:

ID (ono)- ja dziecko

• system pierwotny odziedziczony

• obejmuje całokształt nieświadomych, pierwotnych popędów

• kieruje się zasadą przyjemności

• zawiera różne dynamiczne siły np. libido, które jest podstawowym źródłem energii libidialnej

SUPEREGO (nadjaźń)- rodzic

• ukształtowanie wskutek internalizacji wymagań społecznych norm moralnych i wzorów kulturowych

• powstaje w skutek socjalizacji

• jego rola polega na ograniczaniu tendencji ID

• działa zgodnie z zasadą doskonałości

EGO (ja, jaźń)- ja dorosły

• wykształca się z części ID pod wpływem bodźców z otaczającego świata

• dostarcza ujść popędem ID i jest w zgodzie z SUPEREGO

• kieruje się zasadą rzeczywistości

Mechanizmy obronne- to są struktury osobowości, które pozwalają człowiekowi przetrwać mimo trudnych doświadczeń.

• wsparcie(kwestii, czegoś)

• tłumienie(trochę świadome np. jakieś potrzeby)

• przeniesienie(np. złość- przeniesienie na inną osobę)

• sublimacja(robienie czegoś w zamian)

• kompensacja(kompensowanie braków)

• racjonalizacja(tłumaczenie sobie w mądry sposób)

• projekcja(moje własne emocje projektuje na inną osobę)

• regresja(cofanie się)

• fiksacja(nadmierna koncentracja na czymś)

5

---