Czas wolny - to całokształt życia człowieka poza pracą. Ilość czasu jaką on dysponuje decyduje o jego społecznym usytuowaniu, o przynależności do określonej klasy społecznej.
Trzy typy czasu wolnego 1) Krótki czas wolny (w trakcie dnia), 2)średni czas wolny (w ramach weekendu), 3) długi czas wolny ( wakacje, urlop)
Dwuznaczność podejmowanych działań:
czas zajęty czas wolny
niezbędne biologiczna konieczność SEN relax
Wychowanie fizyczne Ćw. Fizyczne rekreacja sport
niezbędne Zakupy dowolne na przyjemności
szycie(źródło dochodu) Praca domowa robótki ręczne, hobby
jazda do pracy Podróże jazda autem dla przyjemności
Czas wolny dzieci i młodzieży (5aspektów):
Socjologiczny, ekonomiczny, psychologiczny, fizjologiczno - zdrowotny, pedagogiczny
W opinii młodych:
-40% dysponuje do 1 do 3 godz. czasu wolnego
-33% dysponuje od 3 do 5 godz. czasu wolnego
-4,5 nie dysponuje czasem wolnym
-młodzież uzdolniona 3 do 8 godz. czasu wolnego
Podstawowe czynniki warunkujące ilość czasu wolnego i sposoby jego spędzania:
-wiek i status młodzieży(uczący czy pracujący)
-rodzaj szkoły
-ilość czasu wolnego posiadanego przez ucznia i możliwość jego właściwego twórczego spożytkowania
-prawidłowa organizacja zajęć ucznia w szkole i domu
-istniejąca moda, która jest chętnie akceptowana
-warunki materialne rodziców
-domowe środki masowego przekazu
-wykształcenie i kultura życia codziennego rodziców (hobby,zawód)
-formy i sposoby spędzania czasu wolnego przez rodziców
-wytworzone u dzieci i dorosłych tradycje oraz nawyki w zakresie kultury aktywnego wypoczynku
-środowisko lokalne (małe, średnie, duże miasto)
-dostępne ośrodki edukacyjno - rekreacyjne
Sposoby spędzania czasu wolnego preferowane przez młodzież (6 podst. Kategorii)
1(a) związane z przyjętymi na siebie obowiązkami:
-dokształcanie
-pomoc rodzinie
-działalność organizacyjno - społeczna
-obowiązki religijne
2(b) związane z aktywnością w dziedzinie:
-artystycznej
-technicznej
-sportu i rekreacji fizycznej
-turystyki
3.związane z uczestnictwem w kulturze
-środki masowego przekazu(TV, radia)
4.związane z uczestnictwem w życiu społecznym
-przebywanie z sympatią
-przebywanie z kolegami
-uczęszczanie do kawiarni,dyskotek, klubów
-oglądanie imprez środowiskowych
5.związane z realizacją indywidualnych zamiłowań
-hobby, uprawianie działki itp.
-bierny wypoczynek
6.zachowania o charakterze patologii społecznych
-alkoholizm
-narkomania
-przestępczość
-nadużycie seksualne
Dobra planowa i celowa organizacja czasu wolnego wpływa na:
-budzenie, kształtowanie i przyśpieszanie rozwoju dzieci i młodzieży ich zainteresowań i intelektualnej wiedzy
-kształtowanie uczuć patriotycznych
-branie udziału w życiu społecznym
-wyrabianie umiejętności współżycia i współpracy
-rozwijanie i kształtowanie uczuć moralnych
-poczucie świadomej dyscypliny
rozwijanie pożądanych cech woli i charakteru
-wdrążanie do przestrzegania zasad kultury życia codziennego
-zainteresowania artystyczne, poczucie estetyki, wychowanie młodzieży na świadomych odbiorców kultury
-zainteresowania sportowe i rekreacyjno - turystyczne
Funkcje czasu wolnego:
-funkcje edukacyjne, bezinteresowne i niewymuszone poszerzenie własnych horyzontów zmysłowych
-funkcje wychowawcze, przyswojenie sobie lub wpajanie komuś określonych norm światopoglądowych
-f. integracyjne zaspokajanie potrzeby przynależności, uznania i osiągnięć
-f rekreacyjna odpoczynek psychiczny i fizyczny
-f. kulturowe - tworzenie lub podejmowanie pozyskiwanie wartości kulturowych
-funkcje kompensacyjne wyrównanie niezaspokojonych potrzeb
Wg. Z. Dąbrowskiego:
-funkcja twórcza
-funkcja percepcyjna
-funkcja rekreacyjna
-funkcja uspołeczniająca
-funkcja szkodliwa
Potrzeby związane z czasem wolnym wg. Z.Skórzyńskiego:
a)potrzeby indywidualne:
- odnowa ( regeneracja) sił fizycznych i psychicznych
- udział w rozrywce i zabawie
- uczestnictwo w wartościach i treściach kultury
- wymiana informacji
- refleksja i kontemplacja
b) potrzeby zbiorowe
- uczestnictwo w życiu małej grupy
- uczestnictwo w życiu rodzinnym
- uczestnictwo w życiu społecznym ( duża zbiorowość)
- uczestnictwo w życiu publicznym
- uczestnictwo w problemach społecznych poza własnym kręgiem odniesienia.
Refleksja aktualna- tendencja?
Zwiększanie ilości czasu wolnego przez skracanie czasu pracy zawodowej- jednocześnie „sprzedawanie” tak uzyskanego czasu wolnego ( dotyczy to nie tylko ludzi biednych lecz także bogatych)
Historia problematyki czasu wolnego
Czas wolny w epoce nowożytnej
W XXw. Rozwinęła się gospodarka, technika, nauka, kultura i sztuka. Czas wolny stał się dobrem powszechnym, powstały problemy z jego wykorzystaniem i stał się przedmiotem badań naukowych.
Media a czas wolny
Media:
- środki masowego przekazu
- środki masowej komunikacji
- środki masowej informacji i propagandy mass media
Środki masowego przekazu:
- urządzenia i instytucje tworzące podstawę komunikowania w kulturze masowej, do których zaliczamy:
Prasę, książki, kino, radio, telewizję, fonografię i wideokasety.]
Kultura masowa:
- ogół jednolitych form masowego uczestnictwa w kulturze i jednolitych wytworów kultury, użytkowanych współcześnie przez wielkie, zróżnicowane masy odbiorców.
Co wyróżnia mass media:
- zasięg- ponadregionalny, ogólnokrajowy, zmierzający do globalnego
- sposoby upowszechniania- dzięki wysokiemu poziomowi techniki i technologii, zapewniającemu tanią produkcję nośników informacji ( drukowanych, wizualnych, dźwiękowych i audiowizualnych)
Prasa
- gazety- wydawnictwo ciągłe, ukazujące się codziennie lub co najmniej 2 razy w tygodniu, zawiera informacje bieżące, o różnym zasięgu i powiązana z różnymi podmiotami, np. partiami politycznymi.
- czasopisma- wydawnictwo ciagłe, ukazujące się nie częściej niż 2 razy w tygodniu, różnorodne pod względem treści i częstotliwości ukazywania się, w zależności od rodzaju treści akcenty mogą być przesunięte ku rozrywce lub funkcji kształcącej.
Prasa a czas wolny
Książki
- początki w średniowieczu
- pierwsza biblioteka w Polsce - XIV w. - Akademia Krakowska
- „produkcja” książek drukowanych w Polsce ok. 1475r.- dostępność tylko dla wybranych- duchowieństwo i bogate mieszczaństwo
- dopiero od XXw. Stała się dobrem powszechnym
Książka a czas wolny
Kino
- początki- schyłek XIX w.
- gwałtowny i triumfalny rozwój- początek XXw.
- 28.12.1895r.- pierwsze publiczne pokazy kinematografu braci Lumiere
- początek Hollywood- 1896r.
Kino a czas wolny
Radio
- gwałtowny rozwój - pierwsza połowa XXw.
- od aparatu lampowego do tranzystorowego i do układów scalonych
- znaczny wzrost jakości z jednoczesnym spadkiem cen
Radio a czas wolny
Telewizja
- gwałtowny rozwój- II poł. XXw.
- szybka Dostępność dla szerokich mas społecznych
Magnetofon
- początek 1935r.- prezentacja na wystawie radiotechnicznej w Berlinie urządzenia, opatentowanego pod nazwą Magnetofon.
Magnetowid
- prezentacja prototypu w roku 1953
- rok 1980- firma Toshiba prezentuje pierwszy magnetowid szpulowy
- rok 1970- firma Philips wprowadza magnetowid kasetowy.
„Przesunięcie socjalizacyjne”- uspołecznienie,przygotowanie do życia społecznego, tradycyjne instytucje socjalizacji ( rodzina, szkoła, kościół) tracą na znaczeniu, a ich rolę przejmują w sposób inwazyjny: grupa rówieśnicza oraz mass media i szeroko rozumiana kultura popularna.
Socjalizacja- proces wpajania człowiekowi umiejętności niezbędnych dla osoby dorosłej, kształtowanie jego osobowości, przekazywanie systemu wartości, norm i wzorów kulturowych.
Refleksja ogólna- dyskusyjna
Potencjał edukacyjny tradycyjnych pedagogik wydaje się być „wyczerpany”.
Są to bowiem pedagogiki dla świata, który, niezależnie od tego, czy to akceptujemy, czy nie odchodzi w przeszłość.
Kultura konsumpcji
- logika rozwoju kultury współczesnej, wyznaczona jest w krajach zachodu przez zjawiska nieograniczonej konsumpcji
- konsumpcja przejęła rolę, którą przez długi czas pełniła produkcja, stając się w ten sposób główną perspektywą postrzegania zjawisk społecznych ( „społeczeństwo spektakli opartych na konsumpcji”).
- „kolonizacja dzieciństwa”- tworzenie sztucznych, zorientowanych na konsumpcję potrzeb. Świat konsumpcji stał się dla młodego pokolenia światem normalnym, naturalnym i obowiązującym.
- „pokolenie Y”- grupa konsumentów w Stanach Zjednoczonych ( 55mln osób) w wieku 14-24 lat, stanowiąca znakomity obiekt reklamy, głównie w dwóch dziedzinach: sportu i wolnego czasu oraz mody i ubioru
- Y- cieszą się ogromnym zainteresowaniem mediów, które komercjalizują ich w stopniu ekstremalnym
- to pierwsza w historii ludzkości generacja, która od urodzenia socjalizowana była z udziałem komputerów ( native computer generation)
- podstawową kategorią ideologii konsumpcji to przyjemność i radość
- istotą nowej moralności jest sankcjonowanie i usprawiedliwianie radości, przekonywanie ludzi, iż życie bardziej radosne jest moralne, a nie grzeszne.
- konsument ma dążyć do swojego szczęścia bez najmniejszego wahania i preferować przedmioty, które dostarczają maksimum satysfakcji, to zabawa i radość stają się celem samym sobie.
- ideologia przyjemności i obowiązek bycia szczęśliwym, szczęśliwym za wszelką cenę
- panująca w poprzednich wiekach „ idea szczęścia” oparta na udanym życiu rodzinnym, duchowności religijnej czy sukcesie zawodowym, zastąpiona została w społeczeństwie współczesnym „euforia supermarketu”- shopping
- w ideologii konsumeryzmu jednostka nie jest nigdy w stanie uzyskać w pełni satysfakcji. W ideologię tę wpisana jest nieodłącznie kategoria przestarzałości ( wychodzenie z mody)- schizofreniczność kultury konsumpcji
- występujący w kulturze współczesnej prymat i przymus szczęśliwości prowadzi do wielu paradoksalnych zjawisk „ farmakologizacja szczęścia”- PROZAC- tabletka szczęścia - „chirurgia plastyczna duszy”
Fluoksetyna- lek stosowany głównie w leczeniu depresji, jest znany w wielu krajach.
Kultura instant
- Metafora „kultura instant”- typowy dla naszych czasów nawyk i konieczności życia w natychmiastowości
- symbole tej kultury to słynna triada:
Fast food ( kuchnia mikrofalowa, rozpuszczalna kawa, gorący Kubek, McDonald's, coca-cola- natychmiastowa forma skondensowanej przyjemności)
Fast sex ( natychmiastowa satysfakcja seksualna, bez zobowiązań i zaangażowania emocjonalnego)
Fast car ( symbol kurczenia się czasu i przestrzeni oraz natychmiastowość komunikacji i telefon komórkowy, fax, e-mail, Internet)
- prymat natychmiastowości w kulturze współczesnej ma ogromny wpływ na tożsamość i styl życia młodzieży
- współczesna młodzież oczekuje natychmiastowości, nie chce, nie umie czekać
- przekazem dominującym ideologii konsumpcji jest „nie odkładaj życia na później”
Prymat zmiany i szybkiego życia
- uprzednie pokolenia żyły w świecie, który zmieniał się relatywnie wolno. Dziś kultura wiruje coraz szybciej
Pojawiają się i znikają:
- nowe dyskursy
- nowe idee i ideologie
- nowe mody
- nowe gadżety kulturowe
- nowe gwiazdy mediów
- nowe wersje tożsamości i ciała ( „jakie ciało nosi się w tym sezonie?”)
- „kulturowe wirowanie” stało się naturalne i normalne, jego brak wywołuje frustrację, że nic się nie dzieje- żyjemy w nieustannej przyszłości
- permanentna ruchliwość powoduje ogromną liczbę osób pojawiających się w naszym życiu- kontakty z nimi mają charakter „ szybki”, tymczasowy, powierzchowny i anonimowy.
Koniec ideałów- triumf codzienności.
- wszystko wskazuje na to, że czas idei minął
- przez wieki sądzono, że sensem życia jest życie dla wielkiej idei ( oddać życie dla wielkiej sprawy zdawało się być przeznaczeniem człowieka)
- aktualnie konstruowane idee, to raczej ideologie, które są nam narzucone, po to abyśmy myśleli i działali w cudzym interesie ( politycznym lub ekonomicznym)
- typowa dla młodzieży współczesnej orientacja na to, co drobne i codzienne ( unikanie trudnych tematów)
- w społeczeństwie współczesnym zanika styl życia oparty na refleksji nad życiem i na poszukiwaniu sensu życia.
Poczucie mocy i rekonstrukcja wolności
- w opinii dorosłych młody człowiek jest skazany na zagubienie i bezradności w świecie, gdzie brakuje ideałów, szybkiego życia, „natychmiastowości”, w świecie nastawionym przede wszystkim na konsumpcję
- paradoksalnie jest odwrotnie. Młodzi ludzie nie boją się żyć, mają poczucie sprawstwa mocy, kontroli nad rzeczywistością
- młodzi uczą się od dzieciństwa żyć w świecie, w którym nie ma ostatecznych prawd i odpowiedzi- wyznają pragmatyczną koncepcję prawdy ( prawdą jest to, co się sprawdza, co pozwala „iść do przodu”)
- poczucie mocy młodzi ludzie uzyskują w kontakcie ze światem poprzez kontakt ze współczesnymi mediami
- pedagodzy i moraliści uważają, że współczesna młodzież jest przez media manipulowana ( perspektywa dorosłych)
- z perspektywy młodzieży to ona manipuluje mediami ( interakcyjne gry komputerowe)
- poczucie mocy wyraża się m.in. w tym „kto ma pilota telewizyjnego w rękach, ten ma władzę”
Konkluzja- młodzież nie czuje się zagubiona we współczesnym świecie, potrafi swobodnie się po nim poruszać, choć zapewne przyjmowane przez nią strategie wobec życia są dla dorosłych trudne do zaakceptowania.
Młodzież:
- nie chce być prowadzona za rączkę
- nie uznaje autorytetów instytucjonalnych
- akceptuje jedynie autorytet osobisty
- pragnie brać życie w swoje ręce
- z optymizmem patrzy w przyszłość.
Kultura upozorowania
- media stają się głównym źródłem życiowych doświadczeń jednostki- kultura upozorowania: rzeczywistość społeczna miesza się z medialną do granic nierozróżnialności: hiperrzeczywistość ( nadrzeczywistość).
- „telewizyjny charakter” życia współczesnych społeczeństw- telewizja jest miejscem emocji bardziej rzeczywistych, ponieważ są one bardziej ekstremalne, bardziej niepohamowane- substytut rzeczywistości codziennego dnia
- przeżywanie życia innych jako swojego ( tasiemcowe seriale i programy typu „realisty show”)
- totalna socjalizacja ludzi w świat mediów powoduje, iż nie mają oni do niego dystansu.
Kultura kultu ciała i seksualności
- orientacja na ciało i seksualizacja konsumpcji oraz przymus udanego życia seksualnego, to tendencje we współczesnej kulturze ( dawniej istniała tendencja do przezwyciężania ciała i podporządkowania go wyższym celom duchowym)
- tożsamość jednostki postrzegana jest przez pryzmat ciała - punkt ciężkości przesuwa się z wnętrza na powierzchnię.
Człowiek tworzy swoją tożsamość poprzez:
- dietę i superdietę
- siłownię i masaż
- solarium
- modne stroje
- chirurgię plastyczną
- perfekcyjny makijaż
- określoną aktywność ruchową
Fragmentaryzacja tożsamości
Paradoksy:
- anoreksja- konsumpcja
( nie jedz- jedz)
- pragnienie nieograniczonej konsumpcji ( bulimia)
- pragnienie kontroli nad swoim ciałem ( wymiotowanie, używanie środków przeczyszczających)
- druga tendencja związana jest ze zjawiskiem seksualizacji życia w społeczeństwie konsumpcji ( erotyzacja konsumpcji)
- inne zjawiska związane z seksualizacją społeczeństwa konsumpcji, to seks i życie seksualne odarte dziś są z jakiejkolwiek intymności i prywatności ( desublimacja seksu)
- seks jest trywializowany i redukowany do procesów fizjologicznych- depersonalizacja tej sfery życia człowieka
- trzecia tendencja odnosi się do przymusu udanego życia seksualnego- idea „seksu rekreacyjnego” ( ma dostarczyć rozrywki i ekscytacji)
- viagra- wyjściowo przeznaczona dla mężczyzna z problemami stała się „hitem”
Amerykanizacja
- powstanie „kultury globalnej” nie wynika ze wzajemnej wymiany idei i wzorów kulturowych poprzez różne narody, lecz z jednostronnego przepływu wartości kulturowych Stanów Zjednoczonych do reszty świata- Amerykanizacja
- amerykanizacja
- coca-colizacja
- mcdonalizacja
- los angelizacja
Kultura pop rządzi w coraz większym stopniu światem, a Ameryka wytwarza najlepszą kulturę pop.
Pod wpływem amerykańskiego image'u nastąpiły przesunięcia w ramach różnic kultur:
- orientacja na społeczność- podejście indywidualistyczne
- odpowiedzialność przed społeczeństwem- samorealizacja
- koncentracja na pracy zawodowej- koncentracja na konsumpcji
- otwarcie na ludzie- pogoń za zyskiem
- zakorzenienie- ruchliwość
- dominacja w życiu społecznym kategorii równości, sprawiedliwości, współpracy- eksponowanie znaczenia wolności, możliwości, współzawodnictwa
- rzeczywistość- marzenia
- bezpieczeństwo społeczne- przygoda
- obawa przed niedostatkiem- poszukiwanie królestwa obfitości.
Globalny nastolatek
- rozdźwięk między rozwojem tożsamości młodych ludzi a ideałami i wartościami zakreślonymi przez dorosłych (pedagogów)
- luka między rzeczywistością nastolatków a rzeczywistością, która istnieje w umysłach pedagogów jest coraz większa- my po prostu „nie przystajemy”
- tożsamość globalnego nastolatka jest w znaczeniu mniejszym stopniu kształtowana przez wartości narodowe i państwowe, w znacznie większym przez kulturę popularną oraz ideologię konsumpcji.
- wielkomiejską młodzież klasy średniej cechuje- niezależnie od kraju i kontynentu- podobna tożsamość i podobny styl życia.
Kultura popularna „działa” w poprzek granic i kontynentów i niweluje różnice narodowe, państwowe, etniczne i językowe
- cechy globalnego nastolatka to m.in.: pragmatyczny, komunikatywny, tolerancyjny, sceptyczny, nie angażujący się.
Generacja X
Pokolenie X:
( pierwoźródłem tego pojęcia jest wydana w 1992r. ksiązka kanadyjskiego pisarza Douglasa Couplanda „ Generation X. Tales of Accelerated Culture”)
- w USA stało się już kategorią socjologiczną
- pokolenie X pozbawione złudzeń, obojętne, pasywne, nieufne
- pokolenie X, to negatywna reakcja na panującą ideologię sukcesu
- w Kalifornii odpowiednikiem pojęcia pokolenie X jest słowo „the slackers”, co oznacza „próżniacy”
- próżniacy odmawiają uczestnictwa w grze sukcesu akademickiego, kariery, małżeństwa i rodziny- nie wchodzą w to, co im narzuca społeczeństwo.
- X-y są dziećmi baby boomers- pokolenia, które wyrosło w latach 60.tych i zdołało uzyskać materialny sukces
- życie slackersów ( X-ów) odbywa się w ramach dyskursu wyznaczonego przez mass media.
Kult sukcesu.
Przymus sukcesu- nie możesz być nieudacznikiem
dążenie do władzy, stanowiska i pieniędzy
uzyskiwanie popularnej sławy, głównie przez obecność w mediach
- życie jest drabiną, po której szczeblach należy się wspinać
- inni ludzie to tylko konkurenci
- sukces mierzony jest stanem konta i marką posiadanego samochodu
- sukces, to liczba ludzi, którymi zarządzają
- dla sukcesu gotowi są poświęcić życie osobiste.
Inny wariant sukcesu, to idea American Dream ( amerykańskie marzenia)- możliwość zdobycia przez zwykłego człowieka sławy ( i fortuny) [od pucybuta do milionera)
Wychowanie- jak, w którą stronę?
- 4 możliwości:
1. świadomie dążyć do zablokowania istniejących trendów kulturowych w imię uznanych, tradycyjnych wartości kulturowych.
2. bezrefleksyjnie dryfować wraz z szybko zmieniającą się kulturą
3. akceptować euforią supermarketu i bezkrytyczne „klikanie” w rzeczywistość, tak jakby to była strona z Internetu
4. Negocjować z młodzieżą kształt rzeczywistości, w której wspólnie żyjemy, a w szczególności kształtować w młodzieży nawyk świadomego podejmowania wyborów odnośnie kształtu własnego „ja”.
Młodzież jako przedmiot działań współczesnego pedagoga ( nauczyciela).
- nauczyciel rezygnuje z roli „ pasa transmisyjnego”- gotowa wiedza przekazywana w „pigułkach”
- rezygnuje z postawy władcy oświeconego, który uważa, iż przekazuje wychowankom absolutną mądrość, prawdę i wiedzę, a w zamian żąda absolutnego posłuszeństwa i szacunku
- nie wchodzi w paternalistyczną rolę rzekomego liberała, który manipuluje wychowankiem po to, aby osiągnąć z góry założone cele.
- próbuje stworzyć warunki do edukacyjnej rozmowy.
Wartości w edukacji.
Istota i znaczenie wartości w edukacji.
- w naukach humanistycznych i o edukacji słowo „wartość” najczęściej odnoszą się do tego, co: ceni człowiek lub grupa społeczna, uważane jest za ważne i w ten sposób przeżywane
( aksjologia- ogólna teoria wartości, nauka o wartościach)
- do wyróżnienia tego, co cenione służą:
przekonania i przeżycia
- wartość oznacza „wszystko to co jest neutralne i obojętne, lecz jest cenne, ważne i doniosłe, a przez to stanowi cel ludzkich dążeń. Jest ważne także samo w sobie”.
- wg. B. Schulza- istotą rzeczywistości jest sens. Co nie ma sensu, nie jest dla nas rzeczywiste. Każdy fragment rzeczywistości żyje dzięki temu, że ma udział w jakimś sensie uniwersalnym- wartości są gruntem, spoiwem, zasadniczym składnikiem sensu
- świat wartości stanowi podstawę tożsamości, podmiotowości, fundamentu zdrowia psychicznego i autokreacji uczestników procesu edukacji
- wartości to kluczowy problem edukacji- to system norm rzutujących na poczynania nauczającego ( wychowawcy) i uczących się ( wychowanków).
- w procesie edukacji zachodzi proces wartościowania, czyli rozpoznania, zrozumienia, zaakceptowania, respektowania określonych wartości
- system wartości uczucia ujawnia się w preferowanym przez niego modelu orientacji życiowych
- modelowe ujęcie orientacji życiowej człowieka to takie kategorie aksjologiczne jak: mieć, być, chcieć i działać ( czworomian etyczny).
W czwórmianie etycznym zakłada się pryzmat
- osoby
- znaczenia ( być)
- etyki ( postępowania moralnego)
- miłosierdzie ( w tym życzliwości serca)
- posiadania ( mieć)
- techniki
- sprawiedliwości, skuteczności i rozumu
To model „cywilizacji miłości”.
Odczytywanie wartości w edukacji:
- wartości najczęściej interpretuje się w aspekcie: filozoficznym, psychologicznym, antropologicznym
- wartości są zależne od okoliczności i wymogów ( socjologia), są sferą subiektywnych potrzeb jednostki ( psychologia)
- dyskurs o wartościach wśród przedstawicieli nauk o edukacji przybiera często krańcowe postawy
W edukacji nie możemy traktować wartości przewrotnie.
7 grzechów głównych
Kościół współczesność
- Pycha autoreklama
- chciwość konieczna zapobiegliwość
- nieczystość modne dążenie do spełnienia
- zazdrość konieczność rywalizacji
- nieumiarkowanie korzystanie z nielicznych uroków życia
w jedzeniu i piciu
- gniew potrzeba wyładowania się
- lenistwo potrzeba relaksu.
Przedstawiciele postmodernizmu ( ponowoczesności) kwestionują i odrzucają:
- pojęcie łady ( opartego na rozumie i doświadczeniu)
- wartości ( określające horyzont rozwoju osoby)
- cywilizację, historię ( warunkowaną ideą, wiarą)
- pojęcia obiektywny i subiektywny
- postawa, argument, nacje, natura i istota
Kategorie wartości:
Wartości mogą przybierać postać:
- dóbr
- idei
- myśli
- postaw
- koncepcji
- przeżyć psychicznych.
Wartości możemy podzielić na:
- duchowe
- materialne
Wartości można podzielić na:
- ekonomiczne ( produkcyjne i konsumpcyjne)
- moralne
- prawne
- polityczne
- religijne
J. Szumski wyróżnia wartości:
- podstawowe ( właściwe dla danego systemu społecznego)
- wtórne ( wynikające z podstawowych, będące ich rozwinięciem lub konkretyzacją)
- indywidualne ( prywatne, stanowiące twór poszczególnych ludzi)
Z. Cachowski wymienia wartości:
- uniwersalne
- partykularne ( w ujęciu adekwatnym lub nieadekwatnym)
W czwórmianie etycznym zakłada się:
Adekwatne- żadna z wartości nie zinstrumentalizuje się na partykularny użytek i nie uogólnia się w imię grupowego interesu
Nieadekwatne- dwie postacie:
partykularyzowanie tego co uniwersalne ( zamieszczanie wartości uniwersalnych)
nieuprawniona uniwersalność tego co partykularne
- pozornie system wartości jest zróżnicowany, ale gdy rozpatruje się go w kontekście kręgu kulturowego, geograficznego, społecznego, ekonomicznego okazuje się, że jest on zbliżony
Ogólne ludzkie wartości edukacji:
z wielu prób klasyfikacji wartości wybieramy podział na partykularne i uniwersalne
- partykularne( pojęcie dobra rozumiane względnie)
- uniwersalne ( pojęcie dobra rozumiane w sensie bezwzględnym)
Do pierwszoplanowych zadań edukacji należy kształtowanie wśród jej uczestników wartości uniwersalnych
Wartości uniwersalne ogniskują się wokół transcendentalnej triady:
- prawda ( doskonali intelekt)
- dobro-
- piękno-doskonalą wolę i uczucia
-Powinnością nauczyciela ( wychowawcy) jest poszukiwanie i głoszenie wiedzy prawdziwej i pełnej
sens wychowania wyraża się „w dążeniu do prawdy”. Dzięki prawdzie uczeń ( wychowanek) poznaje wartość istnienia siebie i świata
wychowywać ucznia w dobru, to wspomagać jego rozwój moralny, budować w nim motywację do działań godnych człowieka
być wychowanym do piękna, to przede wszystkim umieć dostrzegać i przeżywać je.
Do uniwersalnych wartości zalicza się:
- wolność
- odpowiedzialność
- godność
- demokrację
- samorządność
- wiedzę
- pracę.
Wolność zorientowana pozytywnie- „wolność do czegoś”, otwartość na takie wartości jak: prawda, dobro i piękno, czyli naukę, etykę i sztukę.
Odpowiedzialność - stosunek ucznia do rezultatów jako aktywność, uczeń ma być odpowiedzialny za rozwój umysłowy, swoje zachowanie , swoje działania w stosunku do rodziny, ojczyzny ,ludności Boga.
Wartości w edukacji
Teoretyczne podstawy i klasyfikacja wartości.
- racjonalne myślenie jest niezbędnym ale nie jednym sposobem poznawania świata i twórczego w nim działania
- rezultatem poznania i rozumienia jest określona wiedza
- o tym w jakim celu i jak zostanie ona wykorzystana decyduje zawarta w psychice człowieka hierarchia wartości
- rozwój człowieka jest nierozerwalnie związany z jego aktywnością
- jesteśmy aktywni gdy znamy sens swojej aktywności- zawiera się ona w systemie wartości
- osiągamy zakładowe cele, jeżeli samodzielnie wykonujemy różnorodne funkcje, czynności, zadania w czasie których zdani jesteśmy na własne wybory. Ułatwia je system klasyfikacji wartości.
Klasyfikacja- oddzielenie istotnych elementów badanego zjawiska od ubocznych, próba skupienia się nad tym co najważniejsze.
- podstawowe założenia klasyfikacji wartości- źródłem optymalnej aktywności jest wolne, odpowiedzialne, mądre i samodzielne wybory.
- mądrych wyborów może uczący się dokonywać gdy zapewnimy mu:
a) podmiotowe i partnerskie traktowanie
b) poczucie bezpieczeństwa
c) wzajemną akceptację
d) współpracę i pomoc.
- zasady klasyfikacji wartości:
a) skoncentrowanie się na własnym życiu ( co osoba uważa za ważne i chce realizować)
b) akceptacja wartości
c) poszukiwanie i wykorzystywanie informacji odnoszących się do wyborów ( wnikanie w to, co sprawia radość, przynosi zadowolenie i wiążę się z pozytywnymi przeżyciami, oczekiwaniami, nadzieją)
d) wzmacnianie osobowych wzorców postępowania.
Dla uczącego się najbardziej prawidłowe i efektowne jest nabywanie wartości w procesie wartościowania- zawiera on w sobie:
- inteligentny ( skłaniający do namysłu) wybór wolny, bez przymusu i nacisku
- wybieranie z alternatywnych możliwości
- opowiadanie się za wyborem po analizie każdej z alternatyw w kontekście konkurencyjnych wyborów
- akceptowanie wartości, które są cenne dla ucznia
- pozytywne ocenianie wartości, wybranych w sposób wolny z tymi, które podobnie są odbierane przez rówieśników
- postępowanie zgodnie z wyborem wartości
- konsekwentne orientowanie
Realizację zadań klasyfikujących wartości w edukacji ułatwią stawiane sobie introspekcyjne pytania:
- co lubię, a czego nie toleruję
- co sprawia mi zadowolenie, przyjemność, radość
- co jest źródłem niepokoju, poczucia niezadowolenia, bólu, nieprzyjemności lub nieszczęścia
- co cenię i uznaję za dobre, piękne i szlachetne
- czego nie cenię uważam za złe, brzydkie i haniebne
W klasyfikacji wartości można tez stosować ćwiczenia pisemne z opracowywaniem tzw. „przykazań”, np. napisanie 10 przykazań.
- do klasyfikacji wartości służy także refleksyjna dyskusja
- klasyfikacji wartości dobrze służą wywiady z członkami grupy, monologii uczestników procesu kształcenia ( np. przez 5 min).
Porządek wartości:
- hierarchiczność wartości określa się poprzez wysokość i moc wartości
- wysokość- wyraża się w pozytywnej odpowiedzi emocjonalnej na ich urzeczywistnienie ( aprobacie, uznaniu, szacunku, podziwu, zachwycie)
- moc- ujawnia negatywną, uczuciową reakcje na wykroczenie przeciw wartościom
- mocnymi są te wartości, które mają podstawowe znaczenie dla życia, zdrowia i bezpieczeństwa.
Hierarchiczny system wartości:
- hedonistyczne ( przyjemne- nieprzyjemne)
- użytkowe- utylitarne ( użyteczne- nieużyteczne)
- witalne ( związane z życiem)
- duchowe- ( prawda- fałsz; piękno- brzydota)
- religijne- ( skoncentrowane wokół pojęcia świętość).
Mylne umieszczenie którejś z tych wartości za wysoko, lub za nisko wśród innych wprowadza błędne rozumienie systemu
Typy wartości
- wartości autoteliczne, instrumentalne, uznawane, odczuwane, zinternalizowane, deklarowane
Związek wartości z celami edukacji:
- wartości wraz z postawami i przekonaniami tworzą ideał wychowawcy
- wartości mają być pierwotny i są źródłem celu edukacji
- jakim wartościom powinno się dać priorytet w edukacji?
Dla potrzeb integrujących się państw Europy zmierzających ku społeczeństwu globalnemu, jednolitemu w swej różnorodności pierwszeństwo.
Dla krajów UE wartościami sa:
- racjonalizm- w sprawach doczesnych, odrzucenie wszelkiej ideologii pretendującej do rozstrzygania z faktem za pomocą nienaukowych metod
- wolny i pełny rozwój człowieka- jako najwyższe dobro na ziemii i cel każdej polityki. Oznacza to, że społeczeństwo istnieje dla jednostki, a nie tylko dla systemu
- wszyscy ludzie są równi pod względem praw- nie ma „lepszych” ludzi, narodów czy klas
- ustrój demokratyczny najlepiej chroni wolność człowieka
- pluralizm w gospodarce- czyli wolny rynek jako efektywniejsze od systemów ekonomicznych zbudowany w oparciu o monopol własności.
Wybrane prądy, kierunki i koncepcje pedagogiczne.
Pedagogia- to zespół środków i metod wychowania stosowanych przez nauczycieli
Pedagogika- teoretyczna i naukowa refleksja dotycząca praktyki edukacyjnej.
Proces przechodzenia od pedagogii do pedagogiki, to proces unaukowienia myślenia o edukacji ( proces kształcenia i wychowania).
Pedagogika pozytywistyczna - wytworzenie takiej wiedzy, która umożliwia racjonalne skuteczne przewidywanie ,projektowanie działań zmierzających do osiągnięcia określonych celów zgodnie z przyjętymi ideałami i wzorami.
Cechy nurtu orientacji pozytywistycznej:
- hierarchizowanie różnych typów wiedzy o edukacji oraz przypisywanie najwyższej wartości i mocy sprawczej wiedzy naukowej
- najwartościowszą wiedzą o edukacji są twierdzenia formowane w wyniku przeprowadzonych badań empirycznych ( obserwacja i eksperyment)
- najwartościowsze badania ilościowe ( duża liczba przypadków)- marginezowanie badań jakościowych
- wiedza o faktach edukacyjnych
- zadaniem pedagogiki jest tworzenie projektów edukacyjnych, wdrażanych bezpośrednio do praktyki przez przygotowanych do tego nauczycieli
- postęp w praktyce edukacyjnej zależy od coraz lepszego i skuteczniejszego kontrolowania wszystkich procesów edukacyjnych
- pedagodzy w projektowaniu edukacji powinni wykorzystywać wyniki badań empirycznych również z innych dyscyplin naukowych
Krytyka pozytywizmu:
- fakty i prawa naukowe nie są niezawodne, jedne i drugie są w gruncie rzeczy konwencjami
- wiedza humanistyczna nie jest, nie może być i nie powinna być taka jak przyrodnicza
- wiedza nasza opiera się nie na samych faktach, bo pewne prawdy ogólne ujmujemy bezpośrednio
- przyroda nie jest jedyną, ani nawet nie jest pierwotną postacią bytu
- kultura nowożytna nie tylko nie jest doskonała, ale wręcz zła.
Pedagogika kultury
Proces kształcenia to spotkanie jednostki ludzkiej, z obiektywnymi wartościami ( dobrami kultury, ich interioryzację, a tym samym wzbogacenie sił duchowych człowieka i tworzenie nowych wartości.
Człowiek tworzy kulturę, ale i kultura tworzy człowieka, dlatego potrzebne jest zarazem wychowanie do kultury, jak i przez kulturę. Przez to człowieka odróżnia się od innych stworzeń i staje się człowiekiem.
Podstawowym zadaniem pedagogiki kultury jest badanie zjawisk i nurtów kultury.
Do podstawowych zadań zalicza się też przygotowanie wychowawców tak by mogli wychowywać młodzież do mądrego korzystania z kultury.
Pedagogika kultury kształtuje człowieka w trzech wymiarach:
- rozumienia dziedzictwa kulturowego
- umiejętności wykorzystania go w życiu codziennym
- tworzeniu kultury dla przyszłych pokoleń
Pedagogika personalistyczna:
3 podstawowe kategorie pedagogiki personalistycznej:
- personalizm
- osoba
- wspólnota
Osoba - etymologiczne pojęcie to wyprowadza się od łacińskiego słowa persona ( osoba)
Pojęcie osoba jest zawarte stwierdzenie o człowieku jako człowieku, w jego formie indywidualności, w jego sposobie życia jako bytu osobnego, oddzielonego od rzeczy i od otoczenia jednostkowego.
Wspólnota
Powstaje jako fenomen szczególnych relacji międzyludzkich- z serca do serca, od osoby do osoby- w których nie można mówić o organizacji, a nawet byłaby ona czymś niezrozumiałym w tym przypadku.
- każda osoba występuje jako podmiot aktywny i odpowiedzialny, komunikuje się z innymi we wzajemnym działaniu
- wspólnota ma za zadanie „wzbudzanie osoby” i popieranie jej „formowania siebie”
- wspólnota = społeczność ani kolektyw.
Personalizm - kierunek we współczesnej filozofii katolickiej oparty na założeniu, że najwyższą wartością świata stworzonego przez Boga jest osoba, pojęta jako byt natury duchowej, obdarzony samoświadomością i wolą.
Współcześnie personalizm określa się:
- doktryną podkreślającą autonomiczną wartość człowieka jako osoby i poszukującą jej pełną afirmację
- programy działań wspierających rozwój osoby, podporządkowujące wartości ekonomiczne, techniczne- wartościom osobowo- duchowym.
Główne tezy pedagogiki personalistycznej:
- wychowanie jest rozumiane jako ważny czynnik wysiłku na rzecz promowania „wspólnoty osób”
- najwyższym celem wychowania jest uzdalnianie wychowanka do przejęcia kierownictwa nad własnym procesem rozwojowym
- pojmowanie wychowania jako wzbudzenia osoby w wychowanku0 wychowanek nie jest uważany za przedmiot czy rzecz do napełnienia czymkolwiek, nie jest też on istotą do ćwiczenia ( szkolenia), lecz jest osobą, którą należy w nim „wzbudzić”
- wychowanek jest pierwszym i podstawowym czynnikiem wychowania
- jako osoba wychowanek nie jest rzeczą ani rodziny ani państwa i nikomu nie przyznaje się w tym zakresie hegemonii ze względu na jakiekolwiek aspekty
-potwierdza się i broni wychowawczej funkcji rodziny, nie ukrywając także przejawów kryzysu jaki dotyka rodzinę oraz dostrzega się zagrożenia związane z autorytaryzmem jaki może wystąpić w wychowaniu rodzinnym
- podkreśla się respekt dla „ tajemnicy dziecka”, które staje się osobą przy oddziaływaniu w tym procesie wielorakich bodźców pochodzących od różnych instytucji wychowawczych
Pedagogika egzystencjalna
Egzystencjalizm- kierunek filozoficzny, kierunek głoszący, że losy jednostki nie są społecznie i historycznie zdeterminowane
Pod dwóch strasznych wojnach, w zagrożeniu trzecią, mogącą całkowicie zniszczyć ludzkość, wytworzyła się - jak mówią egzystencjaliści- „sytuacja graniczna”, świat znajduje się na krawędzi życia i śmierci, stąd pytania:
- o sens życia
- wolność i odpowiedzialność człowieka
- stosunek do innych ludzi i świata
Egzystencjalizm utożsamia się często z personalizmem. Jednak personalizm może wiązać się z koncepcją stałej, niezmiennej natury ludzkiej, określonej jakąś formułą opartą na rozumowaniu, egzystencjalizm kładzie nacisk na zmienność i konkret, na elementy przeżyciowe, wolność i decyzję.
Personalizm - widzi człowieka optymistycznie
Egzystencjonalizm - widzi człowieka pesymistycznie
Pedagogika religii:
- pedagogika zawsze była wpisana w nurt chrześcijaństwa ale jako nurt badań i swoistej dyscypliny naukowej datuje się na wiek XX.
- przedmiotem pedagogiki religii jest ogół procesów edukacji i socjalizacji religii w Kościele, rodzinie i społeczeństwie
- pedagogika religii ukazuje Kościół nie tylko jako wspólnotę realizującą zadania ewangelizacyjno- misyjne, ale też edukacyjne
- Kościół realizuje swoją odpowiedzialność edukacyjną poprzez katechezę parafialną, poradnictwo parafialne, pracę kościelnych wspólnot, grup i instytucji o charakterze wychowawczym
Pedagogika nowego wychowania
Główne idee nowego wychowania
- pajdocentryzm- wychowanie wychodzące od naturalnych potrzeb dziecka z uwzględnieniem jego fazy rozwojowej.
- aktywizm- proces aktywnego wzrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku
- subiektywizm pedagogiczny- uznawanie wychowania jako procesu odśrodkowego polegającego na mniej lub bardziej swobodnej ekspresji- ograniczenie oddziaływań zewnętrznych
wywieranych za pomocą nauczania i przymusu w dziedzinie wychowania moralnego.
Pedagogika waldorwska
- twórca Rudolf Steiner
- pierwsza szkoła- 07.09.1919 w Stuttgarcie
- nazwa wywodzi się od wsi Waldorf, w której właściciel fabryki papierosów, Waldorf Astoria
- pedagogika waldorfska ma okultystyczne i antropozoficzne podstawy wychowania
- zdaniem steinera- zrozumienie człowieka i jego uniwersum jest możliwe dzięki nauce o reinkarnacji, zgodnie z którą człowiek jest wiecznym duchem, wcielającym się od czasu do czasu w ciało własne o coraz wyższym stopniu uduchowienia w trakcie życia doczesnego, a po śmierci w ciało innej osoby
- ciało podlega prawom dziedziczenia zgodnie z ewolucyjno- biologicznym procesem rozmnażania się w obrębie jednego gatunku
- dusza podlega prawu stwarzającego się losu człowieka
Pragmatyzm - kierunek filozoficzny powstały w końcu XIXw. W Ameryce głoszący hasło „zbliżenia filozofii do życia”, postulujący praktyczny sposób myślenia i działania.
Poglądy J. Deweya na edukację:
- uczenie się przez doświadczenie i działanie. Wartość edukacji uzależniona jest od bezpośredniego związku z życiem „ całe życie jest edukacyjne, a cała edukacja jest życiem”
- indywidualizm pedagogiczny- uwzględnienie indywidualnych różnic międzyosobniczych jest punktem wyjścia procesu uczenia się i nauczania
- edukacja i demokracja.
Pedagogika Marii Montessori
- dziecko jest budowniczym samego siebie
- dziecko to pełnoprawna istota ludzka
- od urodzenia do 6 roku życia: wrażliwe na ruch, zachowania społeczne i porządku; wrażliwość na język mówiony i pisany
Między 7-12 rokiem życia
- wrażliwość na moralność, sprawiedliwość, dobro i zło
- uczucia religijne
- wzrasta zainteresowanie światem roślin i zwierząt
Między 13-18 rokiem życia
- wrażliwość na godność osobistą, odpowiedzialność i wiara we własne siły
- okres oddalania się od rodziców
- poszukiwanie własnych systemów wartości i norm, szukanie sensu życia
- próba sprawdzenia własnych sił i możliwości
Pedagogika J. Korczaka:
Idee przewodnie pedagogiki J. Korczaka:
- szacunek do dziecka jako człowieka rozwijającego się poprzez własną aktywność, jako podmiotu
- zasada ( i praktyka) partnerstwa dziecka w procesie wychowania
- prawo dziecka do opieki oraz odpowiedzialność społeczeństwa dorosłych za warunki życia dziecka
- poszukiwanie syntezy wiedzy o dziecku
- techniki działania pedagogicznego jako konsekwencja przyjętych ogólnych założeń systemu opiekuńczo- wychowawczego
- koncepcja wychowawcy, wynikająca z ogólnej postawy Korczaka wobec dzieci
Prawa dziecka wg. J. Korczaka:
prawo do szacunku, do miłości i przyjaźni, do tajemnicy, do samostanowienia, do własności, do własnego rozwoju i dojrzewania, do ruchu, do zabawy, do pracy i badania, do sprawiedliwości w życiu.
Peter Petersen - studiował w Lipsku, Kolonii, Kopenhadze i Poznaniu.
- zainteresowania: filozofia niemiecka, teologia, pedagogika.
- poglądy pedagogiczne P. Petersena: próba stworzenia nauki o wychowaniu nazywanej przez P. Petersena realizmem pedagogicznym, oraz wspólnota (duchowy związek ludzi wynikający z naturalnego popędu jako źródła)
Pedagogika Celestyna Freineta
- koncepcja ta dotyczyła przede wszystkim nauczania i wychowania na poziomie przedszkola i szkoły elementarnej
- osią pedagogiki Freineta jest swobodna ekspresja
- zasadą wychowawczą było w przypadku jakiegoś wykroczenia zadośćuczynienie. Kara jest zawsze błędem.
Uczenie się i nauczanie czynności ruchowych.
Klasyfikacja receptorów ( ze względu na lokalizację.
Eksteroreceptory:
a)Telereceptory: wzrok słuch węch
b)Kontaktoreceptory: smak, ucisk, temperatura, ból
Interoreceptory:
a)Proprioreceptory: równowaga ( czucie statyczne), czucie głębokie
b)Wisceroreceptory: bodźce z trzewi i narządów wewnętrznych.
Komunikacja międzyludzka ( interpersonalna)
- jest to psychologiczny proces dzięki któremu jednostka przekazuje i otrzymuje informacje w bezpośrednim kontakcie z inną osobą lub osobami
Komunikacja dydaktyczna
- to rodzaj komunikacji międzyludzkiej w procesie uczenia się i nauczania. To wymiana informacji między nauczającym i uczącym się, a jej celem jest samorealizacja każdego z nich.
Czynniki wpływające na jakość komunikacji:
- rodzaj przekazywanej informacji
- stosunki pomiędzy nadawcą i odbiorcą
- poglądy, wartości i postawy osób, uczestniczących w komunikacji
- szumy
Rodzaje komunikacji międzyludzkiej:
- intrapersonalna- mowa wewnętrzna, m.bezdźwięczna, rozmowa z samym sobą
- interpersonalna- porozumienie się dwóch osób
- grupowa- zespół działa wspólnie i próbuje porozumieć się
- kategorialna- porozumiewanie się np. centrum kontroli lotów z pilotami
- masowa- np. kontakt telewizji z telewidzem
Komunikacja niewerbalna ( język ciała)- istotne czynniki
Przestrzeń społeczna ( dystans)
- strefa intymna ( 0-45cm)
- strefa osobista ( 45-120cm)
- społeczna ( 1,2-3,6m)
- publiczna ( 3,6-6m)
Komunikacja werbalna, istotne czynniki:
- akcent ( ważniejszy niż treść wiadomości)
- stopień płynności mowy ( świadczy o kompetencji i odpowiedzialności)
- zawartość treści wypowiedzi ( uzależniona od osoby, związków międzyludzkich, przyjętego systemu etycznego).
Na ogólną ocenę wypowiedzi maja wpływ
- słowa- 7%
- przekaz zawarty w tonie głosu- 38%
- przekaz zawarty w mimice- 55%
* Ogólne kryteria sprawnej komunikacji werbalnej w procesie uczenia się i nauczania czynności motorycznych.
- semantyka- sens, znaczenie znaków używanych do porozumiewania się ( znaczenie słów)
- syntaktyka- zgodność budowy zdania lub zdań ze strukturą czynności motorycznych
- pragmatyka- opis i instrukcja słowa powinny być możliwe do wykonania w praktyce
- zwięzłość wymowy- ( brachylogia, brewilokwencja, brevitas) zwięzłość wypowiedzi, używanie krótkich zdań, treściwość, lapidarność
- redundancja- „nadmiarowość”, to powtarzanie treści komunikatu lub ponowne przedstawienie treści w innej postaci, aż do pełnego zrozumienia przez odbiorcę.
Informacja wizualna - tworzenie wyobrażenia czynności ruchowej
Funkcje pokazu
- funkcja motywująca- pokaz z dużą perfekcją ruchów
- funkcja dydaktyczna- bezpośrednio nauczające ( tworzenie wyobrażenia ruchu)
Kryteria poprawnego pokazu dydaktycznego:
- czynność demonstrowana w kilku płaszczyznach
- pokaz powinien być poprzedzony słowem
- stosować wzmocnienia słowne w czasie pokazu
- zachować określony algorytm czynności ruchowych ( sekwencje sensomotoryczne)
- zwolnione tempo
- uwzględnić warunki pogodowe i terenowe
- pokaz powinien być dostosowany do możliwości psychofizycznych uczniów
- odwołać się do dotychczasowych doświadczeń ucznia i wiedzy dotyczącej ( demonstrowanej czynności)
- uwzględnić stany emocjonalne ucznia w czasie pokazu ( pozytywne nastawienie do demonstratora)
- zwracać uwagę na najbardziej istotne fragmenty pokazu ( „punkty węzłowe”).
Funkcje komunikacji niewerbalnej
- powtarzanie
- zastąpienie
- maskowanie
- regulacja konwersacji
- samoprezentacja
- rytuał.
Funkcje czasu wolnego:
- odpoczynek
- rozrywka
- rozwój zainteresowań
- wolontariat ( aktywizacja społeczna)
Pedagogika z grec. Pedagogikos:
Pedologia- nauka o dziecku
Pedentologia- nauka o nauczycielu
Surdopedagogika- osoby nie słyszące
Andragogika- osoby dorosłe
Hebagogika- pedagogika młodzieży
Rodzaje wychowania:
-naturalne (wychowanie nieświadome)
-zinstytucjonalizowane (szkoły,kluby sportowe itp.)
Teorie czasu wolnego:
-Teoria kontynuacji - przenoszenie tego co robimy w pracy do domu
-Teoria Kompensacji - kompensacja to wyrównywanie braków
Pedagogika czasu wolnego - nauka zajmująca się ustalaniem i formułowaniem celów wychowania do rekreacji i turystyki a następnie wykrywaniem sposobów i warunków ich efektywnej realizacji.
Wychowanie do rekreacji - wszelkie zamierzone celowe działania w formie interakcji społecznych, mających na celu wywoływanie w osobowości człowieka trwałych pożądanych potrzeb dotyczących uczestnictwa w rekreacji i turystyce.
Pedagogika - w znaczeniu tradycyjnym - sztuka skutecznego wywierania wpływu na dzieci i młodzież dla zrealizowania określonych celów edukacyjnych. W słownikach definiowana jest jako paradygmat edukacyjny, który może wystąpić w postaci :a)doktryny pedagogicznej b)ideologii edukacyjnej, c)ukrytego programu wychowania.
Czas wolny - czas którym dysponuje człowiek po wykonaniu obowiązkowych czynności takich jak nauka, praca, czynności związane z codziennym życiem.
Jak zachęcać do rekreacji aby do niej zniechęcić?
-reklama-kłamstwo
-zbyt wielkie obietnice
-proponowanie zajęć w złej atmosferze
-mało atrakcyjne zajęcia
-małe zaangażowanie
-traktowanie rekreacji jako sportu
-przymusowe zachęcanie
-nuda ,koszty
zamiana
-prawda
-obiecywać ,ale z rozwagą
-prowadzenie zajęć w miłej atmosferze
-atrakcyjne zajęcia
-duże zaangażowanie instruktorów
Przejawy niewłaściwego spędzania czasu wolnego
Niepokojące zjawiska społ. ostatnich lat:
-brutalizacja stosunków międzyludzkich ,rozwój zachowań dewiacyjnych, kradzieże, bójki, rozboje,zabójstwa,nitotyzm,alkoholizm,narkomania,wzrost przestępczości,demoralizacja.
Różnice między dewiacją a patologią
-znaczny wzrost ilości spożywanego alkoholu przez dzieci i młodzież
-obniżanie granicy wieku pierwszego kontaktu dziecka z alkoholem
-młodzi ludzie jako największa grupa osób nadmiernie pijących
prostytucja wśród nieletnich
Przypuszczalne źródła niewłaściwego spędzania cz. Wolnego:
-dziesięciolecia zniewolenia komunistycznego
-konsumpcyjne style życia
-napływ z zachodu ideologii subkultur młodzieżowych
Subkulturą nazywamy zespół symbolicznych i aksjologicznych odniesień określających odrębność danej grupy względem innych grup społecznych.Punkowie,Anarchiści,Hardrockowcy,Rastafarianie,Hipisi,Skinheadzi,Graficiarze,Rapersi,Blokersi.
Aksjologia nauka o wartościach.
Powody Dynamicznego Rozwoju Subkultur Młodzieżowych
-„materiał” dla kultury popularnej
-upowszechnianie ich wzorów za pośrednictwem środków masowego przekazu
-muzyka jako nośnik ideologii
-załamywanie się tradycyjnych modeli wychowania i socjalizacji
Sekty-grupy wyznaniowe odłączone od macierzystych wspólnot na zasadzie negacji doktryny,liturgii,hierarhi.
Destrukcyjna Rola Sekty:
-nieetyczne metody werbunku
-wykorzystywanie seksualne
-zmuszanie do wyczerpującej pracy
-stosowanie środków odurzających
-stosowanie wyczerpujących medytacji
-wywoływanie chorób depresyjnych
Zjawiska patologii społecznej:
-patologie rodziny (sieroctwo, rozwody)
-patologie struktur organizacyjnych (mobbing)
-przestępczość
-pijaństwo i alkoholizm
-narkomania
-prostytucja
Narzędzia pomocne w procesie wychowania do cz. W w środowisku rodzinnym:
1)Środki koordynacji,uczestnictwa, inspirujące to: *rozumiejące istotę czasu w. rodzice którzy stwarzają w rodzinie właściwą atmosferę pobudzającą do podejmowania aktywności w czasie wolnym, *przenoszone na dzieci pożądane wzorce zachowań w czasie w. wspólne wycieczki gry i zabawy, *zajęcie cz. W podejmowane z innymi rodzinami, *dostarczanie materiałów materiałów rozbudzających zainteresowania rozwijających w cz. Woln. *wykazywanie zainteresowania różnymi doświadczeniami związanymi z programami i realizowanymi w cza. Wol.
2)Informacja i poradnictwo wychowującej do cz. W. rodzinie *gromadzenie informacji o różnorakich możliwościach zachowań w cz. Wolnym. *dysponowanie literaturą pomocniczą wprowadzającą istotę różnych aktywności i oraz pomoc w tym kierunku, *przekazywanie informacji o tradycjach tradycjach wzorcach związanych z zachowaniami zachowaniami czasie w. *wzajemne wspomaganie ciekawych inicjatyw związanych z zajęciami w cz. W.
3) warunki umożliwiające uczestnictwo i podejmowanie sensownych zachowań w czasie wolnym: Atmosfera, pozytywne nastawienie do cz. Wol. Członków rodziny o dominującycm autorytecie, warunki mieszkaniowe, sprzęt, środki, atrakcyjne miejsca - teren w którym mieszka rodzina, instytucje, organizacje, placówki.