Fosforylacja oksydacyjna - jest szlakiem metabolicznym, w którego wyniku energia uwalniana podczas utleniania zredukowanych nukleotydów przekształcana jest w energię ATP. Organizmy żywe wykorzystują wiele różnych związków organicznych, jednak aby wytworzyć z nich energią przydatną metabolicznie, cząsteczki ATP, w większości przeprowadzają fosforylację oksydacyjną. Szlak ten jest dominujący ze względu na wysoką efektywność w porównaniu do alternatywnych sposobów syntezy ATP, czyli fermentacji. translacja- proces syntezy łańcucha polipeptydowego białek na matrycy mRNA. W jego wyniku dochodzi do ostatecznego przetłumaczenia informacji genetycznej zawartej pierwotnie w kodzie genetycznym DNA na konkretną strukturę białka, zależną od uszeregowania aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym.Translacja jest drugim (po transkrypcji) procesem w biosyntezie białka. Punkt izoelektryczny, pI - wartość pH, przy której populacja cząsteczek posiadających grupy funkcyjne mogące przyjmować jednocześnie dodatni i ujemny ładunek elektryczny (np. aminokwasy) zawiera średnio tyle samo ładunków dodatnich co ujemnych, na skutek czego ładunek całkowity całej populacji wynosi zero. Stężenie jonu obojnaczego przyjmuje wtedy maksymalną wartość, a stężenia form anionowej i kationowej mają jednakowe, minimalne stężenie. W przypadku związków słabo rozpuszczalnych występują wtedy też niezdysocjowane cząsteczki. współczynnik oddechowy-to stosunek objętości dwutlenku węgla wydychanego w procesie oddychania do objętości wdychanego tlenu, będący wskaźnikiem rodzaju substratu oddechowego wykorzystywanego w procesach oddychania komórkowego; w. o. przy wykorzystywaniu węglowodanów wynosi 1,0, dla białek - ok. 0,8 a dla tłuszczy - ok. 0,7. Transaminacja - reakcja chemiczna przeniesienia grupy aminowej z aminokwasu na jeden z 3 ketokwasów, w wyniku czego powstaje nowy aminokwas i nowy ketokwas. Proces ten katalizowany jest przez transaminazy (aminotransferazy).Ketokwasy te, to:1)pirogronian 2)szczawiooctan 3)α-ketoglutaran Reakcje te zachodzą według wzoru:1)α-aminokwas + pirogronian → α-ketokwas + alanina (katalizator: (AlAT) aminotransferaza alaninowa) 2)α-aminokwas + szczawiooctan → α-ketokwas + asparaginian (katalizator: (AspAT) aminotransferaza asparaginowa) 3)α-aminokwas + α-ketoglutaran → α-ketokwas + glutaminian (katalizator: aminotransferaza glutaminianowa) Oksydacyjna dekarboksylacja pirogronianu jest katalizowana przez kompleks wieloenzymatyczny, zwany dehydrogenazą pirogronianową, zlokalizowaną w macierzy mitochondrialnej. W przebiegu tego procesu pirogronian ulega dekarboksylacji (odłącza CO2), a pozostający fragment dwuwęglowy utlenia się do acetylo-S-CoA. Nieodwracalność procesu sprawia, iż pirogronian nie może odtwarzać się z acetylo-S-CoA, dlatego acetylo-S-CoA nie może być substratem w procesie glukoneogenezy.Syteza kw tłuszczowych: Pierwszym etapem syntezy jest karboksylacja acetylo-CoA do malonylo-CoA, katalizowana przez karboksylazę acetylo-CoA. Następnie acetylo-CoA łączy się z białkowym nośnikiem grup acylowych (ACP), w wyniku czego powstaje acetylo-ACP, a z malonylo-CoA powstaje malonylo-ACP.Następnym etapem są cykle elongacji, które można podzielić na 4 fazy (kondensacja, redukcja, odwodnienie, redukcja). Pierwszy z cykli wygląda następująco:1)Kondensacja 2-węglowego acetylo-ACP i 3-węglowego malonylo-ACP do 4-węglowego acetoacetylo-ACP. Podczas tej reakcji zostaje odłączony jeden ACP oraz CO2. Enzym katalizujący ten etap to enzym kondensujący acylomalonylo-ACP. Operon laktozowy - jest systemem regulacyjnym stężenie enzymów odpowiedzialnych za rozkład laktozy. W warunkach nieobecności laktozy, system utrzymuje niski poziom enzymów, natomiast w przypadku obecności laktozy warunkuje szybki wzrost stężenia tych enzymów. Na operon laktozowy składają się geny struktury lacZ, lacY, lacA. W kierunku 5' do tych genów znajduje się sekwencja zwana operatorem. Sekwencja operatora „nachodzi” kilkoma nukleotydami na sekwencję promotora. Zatem jeżeli do operatora przyłączy się represor, uniemożliwi on transkrypcję genów.Istotą mechanizmu regulacyjnego operonu laktozowego jest zdolność łączenia się represora z odcinkiem operatorowym, warunkowana przez drobnocząsteczkowe związki chemiczne. W przypadku połączenia się laktozy do białka regulatorowego (represora) nastąpi obniżenie zdolności represora do wiązania się z operatorem. Zatem represor nie będzie w stanie blokować sekwencji operatora i w rezultacie umożliwia przyłączenie się polimerazy RNA do promotora (transkrypcja genów).Nukleotyd składa się z:- pięciowęglowego cukru- w DNA cukrem jest deoksyryboza, w RNA cukrem jest ryboza,- grupy fosforanowej- zasad azotowych- w jednym nukleotydzie występuje tylko jedna z zasad- w DNA są dwie zasady purynowe: adenina (A) i guanina (G) oraz dwie zasady pirymidynowe: tymina (T) i cytozyna (C); w RNA tyminę zastępuje uracyl (U). Jeden nukleotyd zawiera tylko jedną z zasad. Nukleotydy łączą się w łańcuchy. Ich połączenie odbywa się poprzez grupę fosforanową między 5' atomem węgla cukru jednego nukleotydu a 3' atomem węgla cukru kolejnego. Nukleotydy pełnią jeszcze bardzo istotną funkcję biologiczną- połączenie adeniny, rybozy i trzech reszt fosforanowych tworzą adenozynotrifosforan, czyli ATP, które jest głównym przenośnikiem energii w komórce.Nukleotyd może również enzymatycznemu przekształceniu w formę cykliczną. Takie cykliczne nukleotydy pośredniczą w działaniu niektórych hormonów i regulują przebieg wielu procesów komórkowych. Szereg nukleotydów wchodzi w skład wielu koenzymów, które pełnią ważną rolę w przemianach enzymatycznych. Replikacja semikonserwatywna - sposób replikacji cząsteczki DNA; w nowej cząsteczce DNA (po replikacji) jedna nić pochodzi ze starej cząsteczki DNA, a druga (nowa) nić jest dobudowana na zasadzie komplementarności. Synteza nowych nici może zachodzić tylko z udziałem nici rodzicielskich, służących jako matryce. W procesie tym wykorzystujesię zdolność zasad azotowych, wchodzących w skład nukleotydów, do tworzenia komplementarnych par. Dzięki tej właśnie własności wystarczy rozplątać podwójną helisę DNA, następnie do uwolnionych w ten sposób nici dobudować komplementarne nukleotydy, aby otrzymać dwie identyczne cząsteczki DNA (każda z otrzymanych w ten sposób cząstek będzie miała jedną nić rodzicielską i jedną dosyntetyzowaną na nowo). We wszystkich organizmach replikacja DNA jest zawsze semikonserwatywna, co udowodniono, stosując metodę znakowania DNA różnymi izotopami. Widełki replikacyjne (oczko) − miejsce jednoczesnego rozwijania cząsteczki DNA i syntezowania nowych nici podczas replikacji.Kompleks enzymów rozwijających widełki replikacyjne to replisom. Widełki replikacyjne są asymetryczne. Asymetria wynika z działania polimerazy DNA, która prowadzi replikacje w kierunku 5' → 3'. Mają kształt litery Y, powstają w wyniku rozplecenia DNA- umożliwienie replikacji (proces semikonserwatywny). Enzymy metabolizmu skrobi:Skrobia zawiera obok frakcji amylozy, również frakcję amylopektyny, złożoną z łańcuchów rozgałęzionych. Ponieważ wiązania 1,6-alfa-glikozydowe, występujące przy rozgałęzieniach w amylopektynie, stanowią barierę dla działania beta-amylazy, rozkład tej frakcji skrobi jest inny: boczne łańcuchy są rozkładane przez beta-amylazę do maltozy, podobnie jak prosty łańcuch amylozy, po czym reakcja zatrzymuje się na rozgałęzionych wiązaniach 1,6. Powstaje więc nierozłożona, wielkocząsteczkowa dekstryna graniczna, która stanowi około 40-45% masy amylopektyny i wykazuje znaczną lepkość w roztworze i fioletową barwę kompleksu z jodem. Rozkładowi ulega ona dopiero przy łącznym działaniu obu enzymów, gdyż alfa-amylaza przeskakuje przez wiązania 1,6-alfa-, tworząc nowe, proste łańcuchy, które mogą już być rozkładane przez beta-amylazę. Reakcja biuretowa (Piotrowskiego[1]) - charakterystyczna reakcja chemiczna otrzymywania wiązań biuretowych.Reakcja ta odgrywa duże znaczenie przy otrzymywaniu pochodnych biuretu, zachodzi w trakcie tworzenia się pianek poliuretanowych, a także jest stosowana jako test na występowanie co najmniej dwóch wiązań peptydowych bezpośrednio obok siebie lub przedzielonych nie więcej niż jednym atomem węgla w rozmaitych związkach organicznych, głównie w białkach i innych polipeptydach.Gs-Gogat:Głównym mechanizmem asymilacji azotu jest tzw. cykl GS-GOGAT (syntetazy glutaminowej - syntazy glutaminianowej). Pierwszą reakcją cyklu jest aminacja glutamianu katalizowana przez syntetazę glutaminową (GS). W rekacji tej, wymagającej nakładu energii azot zostaje wbudowany w strukturę amidową glutaminy. Glutamina może być następnie przekształcana do glutaminianu w reakcji:-glutamina + 2-oksoglutaran — 2 glutaminiankatalizowanej przez syntazę glutaminianową (GOGAT). W ten sposób odbywa się przyswajanie co najmniej 90% jonów NH4, a wiec główny przepływ azotu do roślin odbywa się za pośrednictwem cyklu GS-GOGAT. Reakcja dehydrogenazy glutaminianowej ma znaczenie drugorzędne. Dekarboksylacja (inaczej dekarboksylowanie) - reakcja chemiczna, w której dochodzi do usunięcia grupy karboksylowej z kwasów karboksylowych lub ich soli i estrów. W wyniku tej reakcji następuje zazwyczaj wydzielenie dwutlenku węgla. W organizmie jest wywoływana najczęściej poprzez działanie enzymów. Deaminacja (dezaminacja) - reakcja chemiczna polegająca na eliminacji z cząsteczki związku chemicznego grupy aminowej (-NH2), najczęściej z wydzieleniem amoniaku.@W wielu przypadkach deaminacji towarzyszą reakcje następcze, prowadzące do zastąpienia grupy aminowej inną grupą organiczną. Bardzo częstą formą deaminacji jest przekształcenie grupy aminowej do ketonowej w cyklicznych związkach organicznych. Przykładem może być deaminacja cytozyny, w wyniku której powstaje uracyl.. Cykl Krebsa: polega na całkowitym utlenianiu czynnego octanu powstałego w procesie glikolizy w szeregu przemian od kwasu octowego do kwasu szczawiooctowego. W przebiegu tych reakcji odłączane są cząsteczki tlenku węgla(IV) (CO2) oraz atomy wodoru, które łączą się z NAD. W jednym przebiegu cyklu następuje spalanie dwóch atomów węgla, w wyniku czego powstają dwie cząsteczki CO2, odłącza się 8 protonów i 8 elektronów, które biorąc udział w fosforylacji oksydacyjnej (łańcuch oddechowy) dają 11 cząsteczek ATP, dwunasta cząsteczka ATP (lub GTP) powstaje w wyniku fosforylacji substratowej.Izomeryzacja cukrów:Cukry mają właściwość skręcania kąta światła spolaryzowanego. Na podstawie tej właściwości wyróżnia się izomery + (skręcają światło zgodnie z ruchem wskazówek zegara - w prawo) i izomery - (skręcają światło spolaryzowane w lewo), przy czym izomeryzacja związana ze skręcalnością światła spolaryzowanego nie jest związana poszczególnymi enancjomerami i mogą występować wszystkie kombinacje tych izomeryzacji (L+, L-, D+, D-). W naturze pentozy, heksozy i heptozy nie występują w formie liniowej jaką reprezentują wzory Fishera lecz tworzą cząsteczki cykliczne (pięcioboczne pierścienie fauranozowe czyli furanozy, i sześcioboczne pierścienie - piranozowe (piranozy)). Atomem zamykającym pierścień jest tlenLiazy - czwarta klasa enzymów odwracalnie lub nieodwracalnie katalizujących odszczepienie grup bez udziału wody. Enzymy takie klasyfikowane są jako EC 4 w klasyfikacji numerycznej EC. Dzielą się na podklasy: 1)Liazy węgiel - węgiel2) liazy węgiel - tlen:3) Liazy węgiel - azot4) Liazy węgiel - siarka 5) Liazy węgiel - halogenek. Celuloza - nierozgałęziony biopolimer, polisacharyd, o cząsteczkach złożonych z kilkuset do kilkuset tysięcy jednostek glukozy połączonych wiązaniami β-1,4-glikozydowymi. Łańcuchy te mają długość ok. 7 μm. W czystej postaci celuloza jest białą, nierozpuszczalną w wodzie substancją. Jej trawienie umożliwia grupa enzymów zwanych celulazami..Hydroliza tłu: tłuszcz + woda → kwas tłuszczowy + gliceryna1)hydroliza kwasowa (RCOO)3C3H5 + 3H2O → 3RCOOH + C3H5(OH)3 2)hydroliza zasadowa (zmydlanie) (RCOO)3C3H5 + 3NaOH → 3RCOONa + C3H5(OH)3. Wiązanie peptydowe - umowna nazwa wiązania amidowego występującego między aminokwasami peptydów i białek. Wiązanie peptydowe łączy grupę α-aminową jednego aminokwasu z grupą α-karboksylową drugiego aminokwasu. Występuje ono w dwóch formach izomerycznych: cis i trans. W wiązaniu peptydowym wyróżnić można dwie formy mezomeryczne (rezonansowe), nadające wiązaniu węgiel-azot częściowy charakter wiązania podwójnego. Efekt ten wzmacnia siłę wiązania oraz silnie hamuje rotację wokół wiązania C-N, dzięki czemu wiązanie jest płaskie. Możliwa natomiast jest rotacja wokół wiązań z grupami bocznymi. enzymy allosteryczne, → enzymy złożone z wielu podjednostek, z których każda ma jedno lub więcej miejsc aktywnych, kontrolujące najczęściej pierwszą reakcję w szlakach lub cyklach biochemicznych, pełniące ważne funkcje w regulacji metabolizmu; dla e. a. zależność szybkości reakcji od stężenia substratu charakteryzuje sigmoidalny przebieg krzywej; e. a. są wrażliwe na małe zmiany stężenia substratu; e. a. są kontrolowane przez cząsteczki efektorów, → aktywatory i → inhibitory. próba ksantoproteinowa (gr. ksanthós - żółty[1]) - reakcja charakterystyczna białek zawierających aminokwasy z pierścieniami aromatycznymi (np. tryptofan, tyrozyna, fenyloalanina) ze stężonym kwasem azotowym(V). W wyniku znitrowania aromatycznych ugrupowań powstaje trwałe, żółte zabarwienie. . Blona plazmatyczna (cytoplazmatyczna) nazywana jest inaczej membrana lub blona podstawowa. Otacza ona komorki oraz wszystkie organelle.Blony plazmatyczne zbudowane sa z bialek, lipidow i weglowodanow, ulozonych w charakterystyczny sposob. Moga roznic sie miedzy soba rodzajem bialek, lipidow oraz gruboscia. Znane sa dwa modele przedstawiajace budowe blony plazmatycznej. Szlak pentozofosforanowy (szlak heksozomonofosforanowy, szlak fosfoglukonianowy) - ciąg reakcji biochemicznych, podczas których glukozo-6-fosforan jest utleniany do rybulozo-5-fosforanu oraz wytwarzany jest NADPH. Głównym celem jest dostarczanie komórce NADPH niezbędnego do przeprowadzania reakcji redukcji w cytoplazmie oraz synteza pentoz. Reakcje szlaku zachodzą w cytozolu. Przede wszystkim w tkance tłuszczowej, gruczołach mlecznych i korze nadnerczy oraz cytoplazmie i chloroplastach komórek roślinnych. Opisane poniżej reakcje nazywane są oksydacyjnym szlakiem pentozofosforanowym. Te same enzymy wykorzystywane są w szlaku określanym jako redukcyjny szlak pentozofosforanowy służącego do odtworzenia z aldehydu fosfoglicerynowego rybulozo-1,5-bisfosforanu w fazie regeneracyjnej cyklu Calvina zachodzącego w fotosyntetyzujących komórkach roślinnych. Wykorzystanie tych samych enzymów w cyklach reakcji o różnym efekcie końcowym pokazuje swoistą oszczędność ewolucji. Sacharoza jest disacharydem, czyli cukrem złożonym z dwóch reszt monosacharydowych połączonych ze sobą wiązaniem glikozydowym. Naturalnie występująca (+)-sacharoza zbudowana jest z reszty fruktozy (β-D-fruktofuranozy) oraz glukozy (α-D-glukopiranozy). Grupy te są połączone za pomocą wiązania α,β-1,2-glikozydowego. Wg systematycznego nazewnictwa węglowodanów jest to α-D-glukopiranozylo-β-D-fruktofuranozyd lub β-D-fruktofuranozylo-α-D-glukopiranozyd. Transkrypcja w genetyce oznacza proces syntezy RNA na matrycy DNA przez różne polimerazy RNA, czyli przepisywanie informacji zawartej w DNA na RNA.Matryca jest odczytywana w kierunku 3' → 5', a nowa cząsteczka RNA powstaje w kierunku 5' → 3'. Transkrypcji podlega odcinek DNA od promotora do terminatora. Nazywamy go jednostką transkrypcji.Podczas transkrypcji polimeraza RNA buduje cząsteczkę RNA łącząc zgodnie z zasadą komplementarności pojedyncze rybonukleotydy według kodu matrycowej nici DNA.Kodon niespecyfikujący: Kod genetyczny jest zestawem reguł, które określają sposób, w jaki sekwencja nukleotydów w mRNA zostaje przetłumaczona na sekwencję aminokwasów w polipeptydzie. Sekwencja nukleotydów jest czytana trójkami o nazwie kodony. Kodony UAG, UGA i UAA nie specyfikują żadnego aminokwasu i są określone jako kodony tenninacyjne, czyli kodony „stop". Kodon AUCi koduje metioninę i działa również jako kodon inicjujący, czyli „start".Budowa DNADNA jest liniowym, nierozgałęzionym biopolimerem, dla którego monomerem są nukleotydy. Nukleotydy zbudowane są z: pięciowęglowego cukru deoksyrybozy, którego grupa hydroksylowa znajdująca się przy ostatnim atomie węgla jest zestryfikowana resztą fosforanową, a pierwszy atom węgla połączony jest wiązaniem N-glikozydowym z jedną z czterech zasad azotowych: adeniny A i guaniny G (zasady purynowe) oraz cytozyny C i tyminy T (zasady pirymidynowe).Powszechnie spotykaną modyfikacją DNA jest występowanie 5-metylocytozyny (m5C) w wyniku metylacji cytozyny. W DNA niektórych wirusów, np. bakteriofagów PBS2. zamiast tyminy występuje uracyl, (U), tworząc nukleozyd Z-deoksyurydynę^'. 2-Deoksyurydyna powstaje też w wyniku deaminacji C do U.W skład cząsteczki DNA zwykle wchodzą dwa łańcuchy (DNA dwuniciowy). które biegną antyrównolegle (tzn. koniec jednego jest dokładnie naprzeciw początku drugiego). Łańcuchy owijają się wokół wspólnej osi i tworzą tzw. prawoskrętną podwójną helisę. Reszty cukrowe i fosforowe, połączone ze sobą wiązaniem fosfod i estrowym, znajdują się na zewnątrz helisyWiązanie peptydowe - umowna nazwa wiązania amidowego występującego między aminokwasami peptydów i białek. Wiązanie peptydowe łączy grupę α-aminową jednego aminokwasu z grupą α-karboksylową drugiego aminokwasu.Występuje ono w dwóch formach izomerycznych: cis i trans. W wiązaniu peptydowym wyróżnić można dwie formy mezomeryczne (rezonansowe), nadające wiązaniu węgiel-azot częściowy charakter wiązania podwójnego. Efekt ten wzmacnia siłę wiązania oraz silnie hamuje rotację wokół wiązania C-N, dzięki czemu wiązanie jest płaskie. Możliwa natomiast jest rotacja wokół wiązań z grupami bocznymi. Amylaza - enzym hydrolityczny z grupy hydrolaz, rozkładający skrobię i inne wielocukry. Występuje w soku trzustkowym (jest produkowana przez zewnątrzwydzielniczą część trzustki) i w ślinie (jest produkowana przez ślinianki). Zapoczątkowuje proces trawienia skrobi.Amylaza jest także syntezowana w owocach wielu roślin podczas dojrzewania, powodując, że stają się słodsze, także podczas kiełkowania ziaren zbóż. Amylaza z ziaren ma istotne znaczenie przy produkcji słodu. budowa aminokwasuα-Aminokwasy na atomie węgla α posiadają łańcuch boczny (R), który może zawierać pierścień aromatyczny, łańcuch alifatyczny, siarkę, grupę wodorotlenową, dodatkową grupę aminową bądź karboksylową. Atom węgla α takich aminokwasów jest atomem chiralnym, co oznacza, że każdy aminokwas może występować w dwóch konfiguracjach przestrzennych, oznaczanych zwyczajowo jako D i L. Występowanie tych aminokwasów i ich ułożenie w łańcuchu polipeptydowym (sekwencja) zależy od kodu genetycznego zapisanego w DNA. Kolejne reszty aminokwasowe w łańcuchu polipeptydowym połączone są ze sobą za pomocą wiązania peptydowego. Kwasy tłuszczowe - kwasy monokarboksylowe o wzorze ogólnym R-COOH (R oznacza łańcuch węglowodorowy, a COOH jest grupą karboksylową znajdującą się na końcu tego łańcucha). Kwasy tłuszczowe występujące naturalnie wchodzą w skład tłuszczów lub występują w postaci "wolnej".Połączenie 3 cząsteczek kwasów tłuszczowych z cząsteczką glicerolu tworzy triglicerydy.Łańcuch węglowodorowy naturalnych kwasów tłuszczowych jest zazwyczaj prosty (nierozgałęziony) i może zawierać kilka wiązań podwójnych (o konfiguracji Z). Naturalne kwasy tłuszczowe zbudowane są z parzystej liczby atomów węgla, a ich liczba wynosi najczęściej 12-20[1]. Pojęcie kwasów tłuszczowych bywa rozszerzane na wszystkie alifatyczne niecykliczne kwasy karboksylowe Od niższych kwasów karboksylowych różnią się głównie tym, że z powodu przewagi części hydrofobowej nad hydrofilową są nierozpuszczalne w wodzie i mają neutralne pH. Kwasy tłuszczowe często oznacza się w notacji n:m, gdzie n to liczba atomów węgla w cząsteczce (wliczając w to atom zawarty w grupie karboksylowej), zaś m to liczba wiązań podwójnych między nimi. Glikoliza- ciąg reakcji biochemicznych, podczas których jedna cząsteczka glukozy zostaje przekształcona w dwie cząsteczki pirogronianu. Glikoliza zachodzi w pozamitochondrialnej, rozpuszczalnej frakcji komórkowej - cytoplazmie - wszystkich eukariotów i prokariotów. Sumaryczna reakcja glikolizy jest następująca:glukoza + 2 Pi + 2 ADP + 2 NAD+ → 2 cząsteczki pirogronianu + 2 ATP + 2 NADH + 2 H+ + 2 H2O. Katal- jednostka SI aktywności enzymatycznej i innych katalizatorów[1]. Jest to jednostka pochodna rekomendowana przez 21. Generalną Konferencję Miar i Wag w październiku 1999 roku[2] (jakkolwiek sam katal był w użyciu dziesiątki lat wcześniej) oraz inne organizacje międzynarodowe. Zastępuje ona jednostki enzymu (U), nie będące jednostkami SI. Jakkolwiek w biochemii i podobnych naukach wciąż używa się U..Katale wyrażają aktywność katalityczną i jeden katal to taka ilość katalizatora, która przekonwertuje 1 mol substratu w czasie 1 sekundy w określonych warunkach reakcji. Glikolipidy - lipidy zawierające w swoim składzie glicerol lub sfingozynę oraz kwasy tłuszczowe, a także składnik cukrowy, którym jest galaktoza lub glukoza. Glikolipidy są ważnym składnikiem błony komórkowej. amfoteryczność aminokwasów - równoczesna obecność w cząsteczkach aminokwasów grupy karboksylowej i aminowej sprawia, że aminokwasy są zw. Amfoterycznymi, których charakter uzależniony jest od stężenia jonów wodorowych w środowisku. W środowisku kwasowym aminokwas przyłancza proton i staje się katione, w zasadowym oddaje proton i zachowuje się jak anion.Istnieje takie pH r-r przy którym cząsteczki aminokwasów zachowują się jakby nie były naładowane, w rzeczywistości występują one w formie jonu obojniaczego, którego ładunek sumaryczny = 0. Takie pH nosi nazwę punktu izoelektrycznego. tRNA, transportujący (transferowy) RNA (ang. transfer RNA) − najmniejsze (składające się z kilkudziesięciu nukleotydów) cząsteczki kwasu rybonukleinowego (RNA), których zadaniem jest przyłączanie wolnych aminokwasów w cytoplazmie i transportowanie ich do rybosomów, gdzie w trakcie procesu translacji zostają włączone do powstającego łańcucha polipeptydowego. tRNA cechuje wysoka specyficzność w stosunku do aminokwasów. Każdy z aminokwasów syntetyzowanego białka może być transportowany przez jeden, a niektóre przez kilka różnych tRNA. Cząsteczki tRNA występują w komórkach w stanie wolnym bądź też związane ze specyficznym aminokwasem. Kompleks tRNA-aminokwas nosi nazwę aminoacylo-tRNA.W każdej komórce organizmu znajduje się przynajmniej 20 rodzajów cząsteczek tRNA i przynajmniej jedna odpowiada swoistemu aminokwasowi. U człowieka są 22 geny mitochondrialne kodujące tRNA i około 500 funkcjonalnych genów tRNA w genomie jądrowym. U organizmów eukariotycznych za transkrypcję genów kodujących tRNA odpowiada polimeraza RNA III.