Międzynarodowe stosunki gospodarcze

Dr Rosińska

Wykład I i II z 25 lutego i 3 marca 2008 muszę uzupełnić , podeślę Ci później jak tylko dostanę.

Wykład 3 - 10 marzec 2008:

Międzynarodowy Fundusz Walutowy

1944 konferencja Bretton Woods - powstał Bank Światowy (BŚ) i Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW). Było to porozumienie Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych.

1946 rozpoczyna swą działalność Międzynarodowy Fundusz Walutowy oraz BŚ..

BŚ i MFW są instytucjami siostrzanymi.

BŚ:

Gospodarka Światowa upadła po wojnie, więc powołano Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, który jest powszechnie znany jako Bank Światowy.

Jest to instytucja, której każde państwo członkowskie ( 176 członków) na ok. 200, znajduje się w gospodarce światowej. Każdy z krajów ma 1 przedstawiciela, czyli mamy 176 gubernatorów i z nich składa się Rada Gubernatorów. Jest to władza ustawodawcza.

Strategia : długookresowa perspektywa rozwojowa gospodarki światowej. W BŚ Rada Gubernatorów planuje w jakim kierunku mają rozwijać się kraje członkowskie , jakie dziedziny należy wspierać ( decyduje gdzie potrzebny jest kapitał).

Struktura BŚ:

1956 powołano Międzynarodową Korporację Finansową, wspierająca BŚ i odpowiedzialną za finansowanie, oraz w 1960 Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju, również jako organ wspomagający BŚ. Wraz z Agencją Wielostronnych Gwarancji Inwestycji i Międzynarodowym Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych, tworzą tzw. Grupę Banku Światowego.

Siedziba BŚ : Waszyngton;

Władza wykonawcza BŚ:

• dyrekcja banku ( Dyrektoriat);

• departamenty funkcjonalne ( ds. polityki światowej);

• departamenty operacyjne ( tu przeprowadzane są technicznie sankcje).

Rada Gubernatorów:

• Prezydent i Zarząd Gubernatorów,

Każdy ze 176 krajów członkowskich banku reprezentowany jest przez jednego gubernatora, którym jest zwykle funkcjonariusz rządowy szczebla ministerialnego.

Rada Gubernatorów decyduje m.in. o przyjmowaniu członków i o strategiach działania.

Działalność kredytowa BŚ:

Działalność kredytowa BŚ skupia się głownie na :

• bezpośrednim i pośrednim finansowaniu projektów inwestycyjnych i ich realizacji;

• udziale w pożyczkach zaciągniętych z różnych źródeł, pomocy w ich spłacaniu;

• udzielaniu gwarancji rządowych.

Czym różni się BŚ od innych banków na świecie?

Odp. :Zasadami udzielania kredytów.

Zasady udzielania kredytów przez BŚ:

• mają zmienną stopę procentową;

• kraje najuboższe uzyskują kredyty nisko (minimalnie) oprocentowane;

• kredyty są udzielane dla poszczególnych państw oraz grup państw - WYŁĄCZNIE- Bank Państw ( przedsiębiorstwom tylko jeżeli uzyskają gwarancje rządowe);

• kredyty i pożyczki mają charakter długoterminowy, są udzielane na 15- 20 lat;

• kredyty udzielane są w transzach ( w częściach - przysyłanie kolejnej transzy związane jest z wyrażeniem opinii).

BŚ- cele ogólne :

• inwestowanie w ludzi ze szczególnym naciskiem na ochronę zdrowia i edukację;

• działania na rzecz ochrony środowiska;

• stymulowanie rozwoju sektora prywatnego;

• wzmacnianie zdolności działania rządów różnych państw ( w tym tworzenie demokratycznych struktur zarządzania państwem);

• promowanie reform gospodarczych.

Grupa BŚ :

• Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju;

• Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju;

• Międzynarodowa Korporacja Finansowa;

• Międzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych ;

• Agencja Wielostronnych Gwarancji Inwestycji.

Międzynarodowa Korporacja Finansowa (MKF)- 1956 :

• najważniejsza, międzynarodowa org. finansowa, udzielająca pomocy finansowej sektorowi prywatnemu i spółdzielczemu ( rozbudowywanie sektora prywatnego), głownie krajów rozwijających się;

• obecnie do MKF należy 145 krajów ( WIKIPEDIA podaje za liczbę krajów 178 );

• Polska przystąpiła do MKF 29 grudnia 1987 roku;

Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (MSR)- 1960 :

• pomoc krajom najuboższym;

• wsparcie programów dostosowawczych, realizowanych przez te kraje;

• zwiększenie efektywności sektora publicznego i wsparcie ich sektora prywatnego;

• tworzenie warunków trwałego rozwoju gospodarczego poprzez wspieranie programów rozwoju zasobów ludzkich ( planowanie przyrostu naturalnego, edukacja, ochrona zdrowia etc.)

• zwiększenie efektywności realizowanych i podejmowanych inwestycji poprzez usprawnienie ich planowania;

Agencja ds. Wielostronnych Gwarancji Inwestycyjnych :

• dot. pobudzania inwestycji zagranicznych w krajach członkowskich;

• konwencja podpisana w Seulu w październiku 1985 r. weszła w życie 12 kwietnia 1988 roku;

• obecnie do Agencji należy 114 krajów;

• Polska podpisała konwencję 23 stycznia 1989 r. ( ratyfikowała ją 28 grudnia ), pełnoprawnym członkiem Agencji stała się 29 czerwca 1990 r.;

Cele Agencji ds. Wielostronnych Gwarancji Inwestycyjnych :

• promocja wzrostu inwestycji bezpośrednich;

• udzielanie gwarancji łącznie z koasekuracją i reasekuracją z tytułu ryzyka niehandlowego;

• udzielanie pomocy technicznej, konsultacyjnej, opiniodawczej;

• współuczestniczy w zarządzaniu inwestycjami.

Agencja ds. Wielostronnych Gwarancji Inwestycyjnych rekompensuje straty poniesione przez inwestorów, w przypadku, gdy:

• władze kraju, w którym realizowany jest projekt inwestycyjny, w drodze zmiany prawodawstwa lub przepisów administracyjnych, ograniczają transfer zysków lub kapitału;

• z uwagi na zmiany prawodawstwa lub działalności władz, inwestor ponosi straty wynikające z utraty własności, kontroli i korzyści z dokonanej inwestycji;

• inwestor nie ma możliwości odwołania się do kompetentnych organów;

• wojna lub zaburzenia społeczne pozbawiają inwestora korzyści.

Wykład 4 - 17 marzec 2008 ( muszę uzupełnić, również podeślę Ci później jak tylko go dostanę )

24 marca były święta i nie było zajęć;

Wykład 5 - 31 marzec 2008

Rundy GATT

Rok /Miejsce Subject convered Countries

1947 / Genewa Tariffs 23

1949 / Annency Tariffs 13

1951 / Torquay Tariffs 38

1956 / Genewa Tariffs 26

1960 / Genewa Tariffs 26

1961 / Dillon Round Tariffs and

1964 / Genewa anti- dumping 62

1967 / Kennedy Round measures

1973 / Genewa Tariffs, non- tariff measures, 102

1979 / Tokyo Round “framework” agreements .

1986 / Genewa Tariffs, non- tariff measures, 123

1994 / Uruquay Roud rules

1 Runda ( Genewa 1947 ):

• rokowania objęły część światowego handlu;

• wynegocjowano głębokie obniżki cen wobec dużej liczby pozycji taryfowych ( m.in. redukcja ceł o 35 % - Stany Zjednoczone );

3 rundy lat 50-tych XX wieku 1949- 1956 ( rundy : Annency 1949, Torquay 1951, Genewa 1956 ) :

• były skromniejsze ze względu na technikę rokowań, która utrudniała dalszą redukcję ceł;

• każda pozycja taryfowa była negocjowana oddzielnie;

• był to okres tworzenia systemów ochrony rynku wew. i budowania własnej polityki handlowej po II wojnie światowej;

Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu- General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) a Europejska Wspólnota Gospodarcza ( EWG ) - runda Dillona ( Genewa 1961- 1962):

• zdominowana została kwestią negatywnych skutków procesów integracji w Europie dla krajów trzecich;

• zauważono konieczność negocjowania kwestii handlowych ze Wspólnotą Europejską jako całością;

Zmiany w sposobie negocjacji taryfowych i ich efekty - Runda Kennedy'ego ( Genewa 1964- 1967):

• najważniejsza z rund taryfowych, wprowadziła nową technikę negocjacji obniżki stawek celnych;

• wynikiem było wyraźne przyspieszenie obniżki stawek celnych na art. przemysłowe;

• była to pierwsza redukcja ceł na tak dużą skalę.

Efekty Rundy Kennedy'ego:

• drastyczny spadek ceł;

• nastąpiła redukcja stawek taryfowych na art. nierolnicze o 30- 35 %;

• 75 % obniżonych ceł zmniejszono o połowę;

• redukcją objęto ok. 64 % ówczesnego eksportu światowego, uzyskany dzięki temu wzrost wymiany towarowej był wyraźnie odczuwany w państwach wysokorozwiniętych;

1-wsza runda wykraczająca poza sferę taryf oraz towarów przemysłowych - Runda Tokijska ( 1973-79 ) :

• została poświęcona nie tylko redukcji ceł, ale i liberalizacji barier pozataryfowych;

• przedmiotem negocjacji po raz pierwszy stały się towary rolne, dotychczas traktowane jako zbyt wrażliwa strefa do podjęcia regulacji międzynarodowych;

• wynegocjowano sześć kodeksów regulacyjnych: 1) dumping i cła anty-dumpingowe, 2) licencje importowe, 3) wycenę wartości dla potrzeb celnych, 4) przeszkody techniczne w handlu 5) subsydia i opłaty wyrównawcze, 6) zakupy rządowe;

• zawarto 2 porozumienia dot. handlu art. rolnymi ( art. mleczarskimi, mięsem wołowym).

Runda Urugwajska (1986- 94):

Najpierw zakładano, że będzie ona trwała 4 lata. Przyniosła nowe porozumienia.

• doprowadziła do nowego sformułowania wcześniejszych porozumień;

• 1982 - USA proponują rozpoczęcie kolejnej rundy;

• 1986, wrzesień, Punta Del Este ( Urugwaj) - początek rundy negocjacyjnej.

Dlaczego kolejna runda była potrzebna ?

1. sytuacja gospodarcza na świecie:

• nasilający się od połowy lat 70' protekcjonizm handlowy;

• wzrost konkurencji krajów szybko uprzemysławiających się ( głównie azjatyckich);

• pierwszy kryzys naftowy (1973).

2. potrzeba dostosowania do nowych warunków (postęp techniczny);

3. brak obligatoryjności;

4. rolnictwo i handel rolny w regulacjach GATT potraktowany marginalnie;

Najważniejsze postanowienia Rundy Urugwajskiej:

• dalsza redukcja stawek celnych w handlu wyrobami przemysłowymi, przeciętnie o 39 % ( tj. z 6,3 do 3,9 % ), oraz tzw. związanie ceł;

• liberalizacja obrotów towarami tekstylnymi i odzieżą, eliminująca w ciągu 10 lat dobrowolne ograniczenia eksportu i jej odmiany w handlu towarami tekstylnymi i odzieżą;

• po raz pierwszy zawarto porozumienie w sprawie regulacji i liberalizacji handlu art. rolnymi;

• regulacjami zostały objęte 3 nowe dziedziny międzynarodowego obrotu gospodarczego : 1) handel usługami; 2) ochrona praw własności intelektualnej; 3) handlowe aspekty polityki inwestycyjnej.

Porozumienie Wielowłóknowe ( MFA- Multi - Fibre Arrangement ), 1974 :

• wzrost konkurencji krajów rozwijających się w sektorze tekstylno-odzieżowym ( lata 60' );

• MFA - wyjątek (kolejny) od ogólnych zasad GATT. Ustalono warunki wprowadzenia ograniczeń ilościowych w eksporcie wielu rodzajów tekstyliów i odzieży z krajów- eksporterów, którymi były głównie państwa rozwijające się i socjalistyczne;

• Na podstawie tego porozumienia państwa ( strony) negocjowały i zawierały bilateralne umowy, ustalające maksymalną ilość dostaw na rynki importerów.

Cele i zakres tematyczny Rundy Urugwajskiej :

• dalsza liberalizacja handlu międzynarodowego ( szczególnie w sektorze rolnym i tekstylnym);

• wzmocnienie zasad funkcjonowania międzynarodowego obrotu gospodarczego ( w tym modyfikacja niektórych ) GATT i bardziej precyzyjne określenie procedur ich stosowania;

• ustanowienie wielostronnych reguł prowadzenia handlu usługami;

• włączenie do negocjacji nowych dziedzin obrotu międzynarodowego, tj. ochrony praw własności intelektualnej oraz handlowych aspektów inwestycji zagranicznych.

Efekty Rundy Urugwajskiej :

• powołanie do życia Światowej Organizacji Handlu - World Trade Organization (WTO);

• wielostronne porozumienie w sprawie handlu towarami, obejmujące m.in. 1) porozumienie w sprawie rolnictwa;

2) porozumienie w prawie tekstyliów i odzieży;

• GATS

• TRIPS

GATS

GATS- Układ Ogólny w sprawie Handlu Usługami ( ang. General Agreement on Trade in Services).

• ustalenie wielostronnych reguł prowadzenia handlu;

• ograniczanie barier świadczenia usług;

• usuwanie przeszkód administracyjnych usługodawców.

TRIPS

TRIPS- Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej ( ang. Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights).

• ograniczenie nadużywania praw własności intelektualnej;

• kontrola przepływu wiedzy i informacji;

• systemy ochrony patentowej.

Handlowe aspekty polityki inwestycyjnej:

• handlowe aspekty polityki przepływu kapitału w skali globalnej;

• bezpośrednie inwestycje zagraniczne;

• zmniejszenie zakresu dozwolonej kontroli państwa jako instrumentu utrudniającego inwestycje zagraniczne;

„Porozumienie Rolne” - regulacje handlu rolnego.

• wszystkie środki pozataryfowe stosowane w handlu rolnym zastąpiono cłami - taryfikacja ceł;

• ustalono obniżanie nowych stawek celnych o 36 % do roku 2000 w krajach rozwiniętych, o 24 % do 2004 r. w krajach rozwijających się;

• subsydia eksportowe mają podlegać regularnemu obniżaniu;

Pozostałe elementy WTO, to m.in. :

1. Dispute Settlement Body (DSB) - rozstrzyganie sporów;

2. Trade Policy Review Mechanism (TPRM) - raporty o polityce handlowej.

Struktura organizacyjna :

Konferencja ministerialna Sekretariat WTO

dyr. Generalny

Zbiera się jako organ Rada Generalna Zbiera się jako organ

przeglądu polityki rozstrzygania sporów

handlowej.

Komitety Rada ds. Handlu Rada ds. Handlu Rada ds. Handlowych

Towarami Usługami Aspektów Praw

Własności Intelektualnej

Komitety Komitety

Wykład 6 - 7 kwiecień 2008

Narzędzia polityki handlowej

Pojęcie „Zagranicznej polityki handlowej” :

Działalność państwa w zakresie obrotu zagranicznego, ma na celu :

• osiągnięcie określonych efektów w zakresie obrotu zagranicznego ( np. poprawa bilansu płatniczego);

• oddziaływanie na sytuację gospodarczą w kraju ( np. ożywienie działalności gospodarczej, przyspieszenie tempa rozwoju gospodarczego, etc. ).

Elementy zagranicznej polityki ekonomicznej:

1. polityka autonomiczna:

• zmierza do osiągnięcia określonych celów wew. lub zew., przy pomocy autonomicznych posunięć państwa- tj. bez uzgadniania podejmowanych kroków z innymi państwami;

2) polityka konwencyjna (umowa):

• zawieranie umów międzynarodowych z innymi krajami jest wynikiem konsultacji, negocjacji i porozumień międzynarodowych;

Umowy multilateralne:

1. GATT :

• obniżka ceł;

• odchodzenie od stosowania ograniczeń ilościowych;

• ogólna liberalizacja handlu;

2. BŚ / MFW / ONZ :

• w kwestiach gospodarczych;

3. EWG - Unia Europejska:

• liberalizacja handlu i wprowadzanie wspólnej polityki handlowej;

Inne porozumienia integracyjne:

• CEFTA, BEFTA, NAFTA, EOG, ASEAN, MERCOSUR, etc.

Strefy wolnego handlu:

• te kraje stosują autonomiczne polityki zewnętrzne;

Typy polityki handlowej :

1. polityka wolnego handlu- liberalizm :

• brak bezpośredniego wpływu państwa na rozmiary, strukturę i kierunki handlu zagranicznego;

2. polityka protekcyjna- protekcjonizm :

• stosowanie działań, które ograniczają napływ produktów importowych na rynek wew. i wspierają eksport kraju;

3. autarkiczna :

• izolacyjna;

4. selektywna :

• państwa chronią tylko określone rynki i wspierają niektóre działania eksportowe a jednocześnie liberalizują pozostałe sfery obrotów z zagranicą;

Instrumenty zagranicznej polityki ekonomicznej :

1. cła;

2. bariery pozataryfowe:

• opłaty wyrównawcze;

• podatki nakładane na niektóre dobra dodatkowe;

• opłaty ( inne);

3. inne pozataryfowe:

• ograniczenia ilościowe;

• VER- y (dobrowolne ograniczenie eksportu);

• subsydia eksportowe;

• różnego rodzaju normy techniczne.

Cło - definicja :

• opłata (podatek pośredni, nakładany na towar przez władze administracyjne, w momencie przekroczenia przez niego granicy celnej państwa lub unii celnej ).

Kryteria klasyfikacji ceł :

1. kryterium ruchu towarów :

• eksportowe, importowe, tranzytowe;

2. kryterium ustalania wysokości cła :

• wartościowe ( od łac. Valorem );

• specyficzne ( ilościowe);

• kombinowane (mieszane).

Źródło decyzji o stawce celnej :

• autonomiczne;

• konwencyjne.

Różnicowanie krajów pod względem celnym :

• dyskryminacyjne (retorsyjne, wyrównawcze, anty-dumpingowe);

• preferencyjne.

Cel stosowania i skutki ekonomiczne :

• fiskalne ( po to, by były wpływy do budżetu );

• ochronne ( aby dobrze się w kraju wiodło ).

Funkcje ceł :

1. fiskalna :

• dochody budżetu państwa nakładającego cło;

2. ochronna :

• ochrona rodzimego rynku przed negatywnymi skutkami wzrostu wymiany handlowej określonym dobrem;

3. cenotwórcza :

• zmiany wysokości cen dóbr krajowych i zagranicznych;

4 ) redystrybucyjna :

• zmiany wysokości dochodów poszczególnych grup społecznych.

Opłaty wyrównawcze :

Cena

produktu

Minimalna cena importowa

Opłaty wyrównawcze

Cena

Światowa

Ustala się minimalną cenę importową, na którą zgadzamy się, aby na nasz obszar celny importowana była np. pszenica ( kraj np. musiał dopłacić do budżetu unijnego i do ceny światowej, gdy kupimy taniej niż po cenie światowej ).

Ograniczenia ilościowe :

• limit dopuszczalnego importu, wyznaczony kontyngent ilościowy;

• kontyngenty mogą być ustalone na różnym poziomie ( poziom zerowy to całkowity zakaz importu - embargo );

• licencje importowe - techniczny środek przestrzegania kontyngentu ( dokument pozwalający importerom na przywóz z zagranicy określonych ilości towarów ).

Skutki stosowania kontyngentów :

• powoduje przesunięcie części produkcji od bardziej efektywnych producentów zagranicznych do mniej efektywnych producentów krajowych.

VER ( dobrowolne ograniczenia eksportu ):

• jest to porozumienie między krajem importującym a eksportującym, w którym kraj eksportujący zobowiązuje się ograniczyć eksport danego towaru do pewnego ustalonego limitu( czyli eksporter pod naciskiem importera „dobrowolnie” ogranicza swój eksport na rynek partnera );

• VER- y mogą mieć zarówno charakter umów wielostronnych jak i dwustronnych (bilateralnych).

Normy techniczne i sanitarne :

• przepisy dot. parametrów jakim powinny odpowiadać towary sprzedawane na danym rynku;

• są efektem suwerennego prawa każdego kraju do zapewnienia bezpieczeństwa swoim obywatelom.

Subsydia (inaczej mówiąc: różnego rodzaju dopłaty) :

• różnego rodzaju wparcie udzielane przez rząd krajowym podmiotom gospodarczym, przez co mają bezpośredni wpływ na wielkość eksportu lub importu.

1. subsydia produkcji krajowej- cel :

• zmniejszenie lub wyeliminowanie importu danego dobra.

2. subsydia eksportowe- cel:

• uzyskanie nadwyżki eksportowej.

Inne ograniczenia pozataryfowe :

• zakupy rządowe - zakupy finansowane z budżetu państwa;

• wymóg składnika krajowego - producenci dobra finalnego muszą kupować pewną określoną porcję komponentów krajowych;

• obowiązek podmiotu kupującego do przestrzegania proporcji zakupów, tzn. jeżeli kupuje pewną określoną ilość dóbr z zagranicy, powinien również kupować dobra na rynku krajowym;

• zabronione przez GATT.

Wykład 7 - 14 kwiecień 2008

Podmioty MSG. Teorie współpracy międzynarodowej.

Gospodarka Światowa :

• jest kategorią historyczną.

Kryterium funkcjonalne:

• ukształtowany historycznie i zmieniający się wraz z upływem czasu system powiązań ekonomicznych ( produkcyjnych, towarowych, usługowych i kapitałowych) między różnymi krajami.

Kryterium instytucjonalne:

• to zbiorowość różnorodnych organizmów i instytucji funkcjonujących zarówno na poziomie krajowym, jak i szczeblu międzynarodowym, tzn. regionalnym, ponadregionalnym, globalnym.

Podmioty gospodarki światowej :

• krajowe systemy biznesu (np. to przedsiębiorstwa );

• instytucje wspomagające współdziałanie krajowych systemów biznesu ( wszystkie org. dot. sfery ubezpieczeniowej, np. Banki, etc. );

• przedsiębiorstwa międzynarodowe;

• międzynarodowe (np. regionalne) ugrupowania integracyjne;

• międzynarodowe organizacje gospodarcze.

Krajowe systemy biznesu :

1. przedsiębiorstwa narodowe:

• tylko wówczas są podmiotami gospodarki światowej, gdy ich działalność ma wymiar międzynarodowy;

2. gospodarki narodowe wraz z instytucją państwa ;

3. instytucje wspomagające współdziałanie krajowych systemów biznesu :

• pośrednicy eksportów i importów;

• rynki zorganizowane (targi, giełdy towarowe, wyspecjalizowane firmy obsługujące handel zagraniczny , banki, giełdy finansowe ).

Przedsiębiorstwa międzynarodowe :

• Korporacje Transnarodowe ( KTN) - to jednostki prowadzące bezpośrednią działalność gospodarczą ( produkcyjna lub usługową) w więcej niż jednym kraju. Udział 10- 25 % akcji w przedsiębiorstwie zagranicznym ( BIZ).

Międzynarodowe (regionalne) ugrupowania integracyjne :

• wyłaniający się z gospodarki światowej nowy organizm, obejmujący dwa lub więcej krajów. Struktury gospodarcze krajów uczestniczących w integracji wzajemnie się dopasowują.

Międzynarodowe organizacje :

1. organizacje międzyrządowe:

• org. tworzone przez państwa;

• do powstania takiej organizacji potrzebne są minimum 3 państwa;

• określona struktura działania, zasady i mechanizmy współpracy;

• np. ONZ i System NZ, NATO...

2. organizacje pozarządowe( NGOs ) :

• grupa organizacji, które nie zostały utworzone przez państwa;

• org. te nie działają ze skutkiem prawnym na płaszczyźnie prawa międzynarodowego;

• są to instytucje lub stowarzyszenia o charakterze publicznym lub prywatnym;

• ich celem nie jest osiąganie zysku, lecz realizacja określonych zadań w sferze społecznej, kulturalnej czy gospodarczej ( tzw. non- profit);

• np. Międzynarodowa Izba Handlowa, Amnesty International, Międzynarodowy Czerwony Krzyż, AIESEC (międzynarodowa org. zrzeszająca studentów ekonomistów).

Kryteria klasyfikacji org. międzynarodowych :

1. kryterium zasięgu podmiotowego:

• org. powszechne;

• org. grupowe;

2. kryterium zakresu posiadanej władzy :

• org. koordynacyjne ( nie ma mocy obowiązującej prawa, są np. zalecenia );

• org. ponadpaństwowe (mają dyrektywy);

3. kryterium przedmiotowe :

• org. polityczno- wojskowe;

• org. gospodarcze;

• org. kultury;

• org. komunikacji.

Klasyfikacja organizacji :

Funkcje organizacji :

• podstawę prawną org. stanowi statut ( czasem noszący nazwę konstytucji);

• uznaje się ,że org. międzynarodowe funkcjonują wg trzech typów funkcji :

1. funkcje regulacyjne:

• polegają na ustanawianiu norm i wzorców o charakterze moralnym, politycznym, prawnym;

• kształtują postępowanie uczestników stosunków międzynarodowych.

2. funkcje kontrolne:

• polegające na ustalaniu stanu faktycznego;

• konfrontowanie go z treścią norm i wzorców;

• w celu wymuszenia określonego postępowania uczestników stosunków międzynarodowych.

3. funkcje operacyjne :

• polegają na bezpośrednim świadczeniu przez organizację różnych usług;

• na podstawie jej własnych decyzji, za pomocą jej zasobów.

Najważniejsze międzynarodowe org. gospodarcze :

• WTO - Światowa Organizacja Handlu ( układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu);

• IMF- Międzynarodowy Fundusz Walutowy;

• EBOR - Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju;

• ILO- Międzynarodowa Organizacja Pracy;

• ONZ - Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej agendy, np.:

1. UNCTAD- ONZ- ds. Handlu i Rozwoju;

2. WHO- Światowa Org. Zdrowia;

3. UNIDO- ONZ- ds. rozwoju przemysłowego;

4. FAO- ONZ- ds. wyżywienia i rolnictwa;

5. UNESCO- ONZ- ds. Nauki i kultury;

6. UNICEF- ONZ- ds. Dzieci

• Grupa Banku Światowego, w tym :

1. IBRD - Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju;

2. IFC - Międzynarodowa Korporacja Finansowa;

3. Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju;

4. Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycji.

Teorie współpracy :

• merkantylizm;

• teoria kosztów absolutnych;

• teoria kosztów komparatywnych;

• teoria integracji gospodarczej.

1. Merkantylizm :

• korzystne kształtowanie się bilansu płatniczego jest źródłem bogactwa każdego kraju;

• celowość zwiększenia przez każdy kraj stanu posiadania różnego rodzaju kruszców;

• sens stosowania polityki ekonomicznej ograniczającej import i wspierającej eksport;

• „główną korzyścią handlu międzynarodowego jest dopływ do kraju złota”.

2. Teoria Kosztów Absolutnych ( Adam Smith)- założenia :

• istnieje jeden czynnik produkcji : praca;

• nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki towaru określa jednocześnie koszt produkcji;

• istnieje pełna mobilność pracy w granicach jednego kraju;

• brak mobilności pracy między krajami;

• nie występują koszty transportu obu towarów;

• w obu krajach istnieje wolna konkurencja;

• eksport jest równy importowi;

• brak korzyści wynikających ze skali produkcji;

• brak barier handlowych.

3. Teoria Kosztów Komparatywnych ( David Ricardo- 1817 ):

• TEZA: „ Możliwa jest wymiana handlowa wtedy, kiedy jeden z krajów produkuje wszystko taniej, a drugi wszystko drożej”;

• Do uzyskania korzyści z handlu międzynarodowego wystarczą względne różnice w kosztach wytwarzania w obu krajach;

• Rozwinięcie teorii Kosztów Komparatywnych: „Korzystna dla obu stron wymiana może mieć miejsce, gdy między krajami występują w danej dziedzinie różnice względne”. Teoria Ricarda w warunkach a) większej ilości towarów, b) ujęciu pieniężnym - Model Dornbuscha- Fishera- Samuelsona: czynniki decydujące jaki towar będzie produkował dany kraj: 1) relacja płac w obu krajach Wp / Wn, 2) Kurs Walutowy ( KW).

Teoria obfitości zasobów- koncepcja Heckschera- Ohlina :

• uwzględniali oni w analizie 3 czynniki wytwórcze : praca, ziemia, kapitał;

• dany kraj posiada przewagę komparatywną w eksporcie tych towarów, do produkcji których wykorzystuje te zasoby, w jakie jest względnie obficie wyposażony.

Wykład 8 - 21 kwiecień 2008

4. Teorie integracji:

etapy międzynarodowej integracji gospodarczej :

SWH

UC

WR

UE-M

PI

SWH- Strefa Wolnego Handlu:

• zniesienie barier celnych i innych ograniczeń ilościowych między partnerami;

• każdy kraj stosuje własną politykę handlową w odniesieniu do krajów z poza strefy.

UC- Unia Celna: SWH + realizacja wspólnej polityki handlowej wobec państw trzecich.

WR- Wspólny Rynek : SWH + UC + swoboda przepływu (j. w. usług i towarów) czynników produkcji.

UE- M - Unia Ekonomiczno- Walutowa : SWH + UC + WR + wysoki poziom integracji dziedzinach : fiskalnej, walutowej, produkcyjnej i społecznej. Wspólna waluta. ( Uwaga ! Aby prowadzić Unię Walutową nie musi być wspólna waluta. Jest to możliwe dzięki połączeniu Unii Walutowej i Ekonomicznej. Wskaźniki konwergencji. Jak kurs jest stały, to jest Unia Walutowa, jak się waha, to nie ma. Aby była stabilność trzeba najpierw ustabilizować gospodarki).

PI- Pełna Integracja: jednolity obszar z ponadnarodowymi instytucjami ekonomicznymi i politycznymi , działającymi w sferze polityki zagranicznej i obronnej.

Praktyki integracyjne- Europa :

1. EFTA (European Free Trade Association) - Europejska Strefa Wolnego Handlu (wymienić kilka krajów, które należą do EFTA);

2. EWG ( Europejska Wspólnota Gospodarcza - 1957 (doc. traktaty wersalskie)),

3. WE ( Wspólnota Europejska - 1986 (doc. Jednolity Akt Europejski)),

4. UE ( Unia Europejska - 1992 ( po traktacie reformującym)), wspólny rynek 27 krajów, 13 tworzy Unię Gospodarczo- Walutową.

5. EOG ( Europejski Obszar Gospodarczy- 1994), UE + EFTA ( obecnie już bez Szwajcarii), teraz jest 30 członków tego obszaru.

6. CEFTA ( Central European Free Trade Agreement ) , Polska , Czechy, Węgry ( to państwa założycielskie) + Słowacja, Rumunia, Bułgaria, Słowenia. * Państwa, które stają się członkami UE przestają być członkami CEFTA.

7. BFTA ( Baltic Free Trade Agreement) - Bałtycka Strefa Wolnego Handlu; Litwa Łotwa, Estonia.

Etapy rozszerzania WE :

• EWG - 1957 / 58, Francja, Niemcy (RFN), Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg,

• 1968- Unia Celna,

• 1973 Wielka Brytania, Dania, Irlandia,

• 1981- Grecja,

• 1986- Hiszpania i Portugalia,

• 1992- Wspólny Rynek ( budowa UGW),

• 1995- Austria, Finlandia, Szwecja,

• 2004- Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Malta, Cypr,

• 2007- Bułgaria, Rumunia,

Geneza EFTA :

• 1960 - Konwencja Sztokholmska,

• członkowie, założyciele: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania,

• 1970- Islandia,

• 1986- Finlandia ( współpracująca jako członek stowarzyszony z EFTA od 1961),

• 1991- Lichtenstein ( wcześniej w UC ze Szwajcarią ),

• strefa wolnego handlu artykułami przemysłowymi,

Obecnie EFTA :

Zmiana składu- odchodzą :

• 1972- Dania i Wielka Brytania,

• 1986- Portugalia

Geneza EOG :

• 1972- bilateralne umowy EWG- EFTA o wolnym handlu towarami przemysłowymi,

• 1977- przewidziana umowami liberalizacja zostaje zakończona,

• 1984- spotkanie ministrów WE i EFTA- Deklaracja Luksemburska- Europejska Przestrzeń Gospodarcza ( European Economic Space),

• 1989- propozycja utworzenia EOG, zinstytucjonalizowana współpraca EFTA z WE, EOG miał umożliwiać państwom EFTA dostęp do jednolitego rynku WE ( 1992) bez konieczności członkowstwa,

• 1990- 1992- rozpoczęto formalne negocjacje,

NAFTA- (North American Free Trade Agreement)- Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu ( strefa wolnego handlu),

• CUSFTA - Układ o Wolnym Handlu Kanady i USA ( 1988), przekształcony w 1992 w NAFTA( w 1994 wchodzi w życie),

FTAA - ( Free Trade Area of the Americas)- Strefa Wolnego Handlu Obu Ameryk, miała rozpocząć działalność do końca 2005 co się nie udało, należy 31 krajów.

MERCOSUR- (1991) - Wspólny Rynek Południa ( Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj + Wenezuela od 2005),

GRUPA ANDYJSKA- (1969) - Boliwia, Peru, Ekwador, Kolumbia, Wenezuela.

LAFTA (1960) - od 1989 nosi nazwę ALADI- Latynoamerykańskie Stowarzyszenie Integracyjne (MERCOSUR + GR. ANDYJSKA + Meksyk i Chile ),

GRUPA TRZECH ( 1994)- Kolumbia, Meksyk, Wenezuela,

CACM (1960)- Wspólny Rynek Ameryki Środkowej, (Gwatemala, Salwador, Kostaryka, Nikaragua, Honduras, Panama).

CARICOM- Stowarzyszenie Karaibskie (1966) , Antigua, Barbuda, Barbados, Dominikana, Grenada- obecnie należy 20 krajów.

---