Psychologia sportu jest działem psychologii stosowanej, jedna z nauk o kulturze fizycznej.

Psychologia sportu i ćwiczeń fizycznych jest osobna dyscyplina naukową, wykorzystuje teorię, zasady i techniki psychologiczne w celu poprawy osiągnięć oraz osobistego rozwoju sportowca. ( Morris, Thomas)

Psychologia sportu pozwala człowiekowi się rozwijać zarówno jako zawodnik i jako człowiek. Obszary psychologii sportu:

nauka psychologii stosowanej nauka o kulturze fizycznej

psychologia sportu

Teoria doskonałości sportowej (T. Orlik 1980):

Doskonałość to przekraczanie osobistych standardów!!!!

Komponenty doskonałości:

1. zobowiązanie bycia najlepszym

2. nastawienie uwagi na jak najlepsze wykonanie zadania

3. umiejętność przekształcania aktywności w przypadku zadziałania dystraktorów

4. pełne wyobrażenie tego co zamierzam

5. pozytywne nastawienie do treningów - jedność celów

6. pozytywne nastawienie do walki sportowej

Teoria aktywności sportowej (J. Nitsh 1989):

Składowe aktywności sportowej: jakość życia zdrowie i sport

Zasady Uczenia się motorycznego (Singer1991):

Uczenie się strategii - to optymalna organizacja procesów poznawczych potrzebnych do osiągnięcia celu w określonej sytuacji.

Strategia zadaniowa - jak się uczyć i jak najlepiej wykorzystać to czego się nauczyliśmy.

- podstawa są procesy przetwarzania informacji (myslenie)

Metastrategia - ukierunkowanie procesów wewnętrznych w celu jak najlepszego wykonania czynności lub zadania.

Uczenie się wykonywania czynności wymaga:

- powtarzania informacji i kontrolowania przebiegu czynności

- uczenia się jak się uczyć czynności

- nauczanie strategii zadaniowych

- wytwarzanie umiejętności samodzielnego tworzenia strategii dopasowania do zadania i możliwości własnych sytuacji

-nauczanie strategii automatycznego wykorzystania czynności

NIE MA BEZPOŚREDNIEGO PRZEŁOZENIA Z TEORII DO PRAKTYKI

Teoria i praktyka psychologii sportu

Teoria ---------------- dyrektywy praktyczne-------- praktyka

- wiedza - co wynika z teorii? - diagnoza

- teoria - jak to wykorzystać? - doradztwo

- prawidłowości - terapia

Bariery

B1

- system wartości psychologa i sportowca

- przekonanie do badań

- postawy wobec psychologa

B2

- możliwość wdrożenia dyrektyw

- kompetencje psychologa

- metody i techniki psychologiczne

- oddziaływanie psychologiczne

Rodzaje zachowań w sporcie:

1. reaktywne

2. aktywne (celowe) - w sporcie badamy zachowania celowe sportowca, ponieważ jest to zachowanie zamierzone ale nie odruchowe.

Schemat zachowania celowego:

cel --------------- sytuacja wyjściowa-----------program

planowanie -------------zadanie-----------------decyzja

skuteczność własna------działanie----------------poczucie

wynik

ocena

sytuacja końcowa

Aspekty ludzkiego działania (T. Mędrzycki)

1. intencjonalny (co trzeba zrobić)

2. operacyjny (jak trzeba zrobić)

3. celowości (czemu ma to służyć)

Determinanty przebiegu i skuteczności działania

1. rodzaj zadania

2. struktura (złożoność)

3. motywacja i zaangażowanie

4. sprawność własna (zdolności), umiejętności i kompetencje sportowe

5. poziom agresji

6. wytrwałość w działaniu

7. odporność na zmęczenie (fizyczne i psychiczne)

Rola psychologów sportu - R.N. Singer (1989) opisał następujące role psychologów sportu:

- naukowca

- nauczyciela

- pośrednika

- psychodiagnosta

- analityka

- „optymizera”

- konsultanta i doradcę

Definicja metody naukowej:

Metoda naukowa - to sposób podejścia do wiedzy podkreślający wagę empirycznego procesu poznawania rzeczywistości, weryfikowania hipotez naukowych, systematyczna i kontrolowana obserwacja przy użyciu i wykorzystaniu trafnych narzędzi pomiarowych.

Diagnozowanie jako umiejętność praktyczna (czym jest i na czym polega?)

Najogólniej diagnozowanie można określić jako rozpoznawanie jednostkowych stanów rzeczy na podstawie ich objawów i tendencji rozwojowych, przy wykorzystaniu wiedzy o ogólnych prawidłowościach.

Typy diagnozy:

1. genetyczna

2. funkcjonalna

3. rozwojowa

4. prognostyczna

Diagnozujemy cechy człowieka i stany człowieka

Cechy: lęk, twardość, miękkość, inteligencja, wrażliwość, surgencja, ekstrawersja.

Stany: napięcie - lęk (gniew, motywacja)

relacja interpersonalna (sportowiec - rodzice)

poznawcze czynniki (myśli, koncentracja, marzenia)

Wykład 2

Psychorozwojowe uwarunkowania aktywności rozwoju sportowego dzieci i młodzieży

Rozwój

1. obszary zmian

- zachowanie

- umysł

- osobowość

- relacje społeczne

2. kryteria zmiany

- terściowe

- formalne

3. rodzaje zmian

- ilościowy wzrost

- jakościowe przemiany

- osiąganie standardów

4. podejście badawcze

- mechanistyczne

- kontekstualne

- organiczne

Wyznaczniki aktywności ruchowej dzieci:

1. zabawa

2. zdrowie

3. sport

zdrowie psychiczne, a wysiłek psychiczny

zdrowie psychiczne

strefa poznawcza strefa emocjonalna

przekonanie samopoczucie

ocena zdrowia nastrój emocjonalny

aktualna stała aktualna stała

wysiłek fizyczny

Istnieje silna zależność pomiędzy zdrowiem psychicznym, a fizycznym !!!!

Podmiotowe i społeczne skutki aktywności sportowej

zdrowie emocjonalność

rozwój fizyczny aktywność sportowca motywacja

sprawność fizyczna osobowość

nauka szkolna

kontakty społeczne

zagospodarowanie czasu wolnego

Aktywnością sportową kierują potrzeby i wartości

POTRZEBY WATROŚCI

-aktywności sprawność fizyczna

odpoczynku aktywność sportowa zdrowie

bezpieczeństwa dziecka uznanie społeczne

znaczenia samorealizacja

współpracy piękno

rywalizacji szczęście

Potrzeby i wartości związane z aktywnością ruchową dziecka.

OSOBOWOŚĆ!!!!

Osobowe determinanty aktywności fizycznej (sportowej).

W teorii R. B. Cattela (1957) osobowość jest rozumiana jako konstrunkt psychologiczny pozwalający przewidzieć zachowanie się człowieka w określonej sytuacji, a jej podstawa jest założenie, że zachowanie człowieka (R) jest funkcja działających bodźców (S) oraz osobowości (P) co wyraża się we wzorze:

R=f (SxP)

Teoria osobowości R. B. Cattella posiada następujące walory:

1. operacyjne - posługuje się tylko takimi pojęciami, które dają się operacyjnie zdefiniować.

2. behawiorystyczne - wychodzi z różnorodnych form zachowania się człowieka.

3. deskryptywne - opisuje osobowość w kategoriach jakościowych i ilościowych

4. strukturalne - przyjmuje wielowarstwowy i hierarchiczny układ czynników o wzrastającym stopniu ogólności (czynniki pierwszego i drugiego stopnia).

5. prognozujące - pozwala przewidywać zachowanie się człowieka w pracy zawodowej czy sporcie.

Cechy osobowości

A cyklotymia - ciepły, współdziałający

B wysoka inteligencja - inteligentny, myślący

C zrównoważenie emocjonalne - dojrzały, spokojny

E dominacja - górujący, uparty

F surgencja - ekspansywny, entuzjastyczny

G siła charakteru - sumienny, odpowiedzialność

H śmiałość - śmiały, odporny

I wrażliwość - delikatny, kobiecy

L podejrzliwość - podejrzliwy, zazdrosny

M niekonwencjonalność - roztargniony, oderwany od życia

N racjonalizm - gładki, nienaganny towarzysko

O obwinianie siebie - bojaźliwy, zmartwiony

Q₁ radykalizm - skłonny do zmian, pomysłowy

Q₂ samowystarczalność - niezależny, samodzielny

Q₃ zadowolenie z siebie - zadowolony, o silnej woli

Q₄ wysokie napięcie - napięty, pobudliwy

Syndromy osobowości sportowców

Syndrom - to układ wzajemnie skorelowanych ze sobą cech (wymiarów) mających to samo znaczenie psychologiczne.

a) dynamiczny H, E, F, A

b) kontrolno - sterujący C, G, Q₃

c) lękowy I, L, M, O, Q₄

d) intelektualny - B, N, Q₁, Q₂

Osobowość, a dyscyplina sportowa:

1. piłka ręczna - N, I-, G

2. piłka siatkowa - C, I-, Q₄, O-, M-

3. pływanie - A-, Q₂, B, Q₃, O-

Osobowościowe wyznaczniki regulacji efektywności startowej:

1. emocjonalna stałość startowa C, L-, Q₄

2. motywacja startowa E, F, H, Q₂

3. samoregulacja startowa E, H, Q₃, Q₄-

4. reagowanie na frustracyjne przeszkody Q₂, Q₃, Q₄-

5. zespołowe działania sportowe G, Q₃, Q₂-,

Poznawcze determinanty aktywności ruchowej: wrażenia, wyobrażenia, myślenie

Dwustronny model percepcji:

Bodziec przekonanie wrażenie wnioskowanie percepcja reakcja

sensoryczne indukcyjne

PROCESY POZNAWCZE - zespoły wrażeniowo - spostrzeżeniowe

1. właściwości przedmiotów używanych w sporcie (piłka, rakieta)

2. ocena właściwości podłoża (bieżnia, ,mata)

3. ocena przestrzeni (odległość i miejsce np. na ringu, na planszy szermierczej

4. właściwości sprzętu sportowego (rower, samochód)

5. ocena zachowania przeciwnika - kontakt bezpośredni (sporty walki: judo, zapasy)

6. ocena zachowania współpartnera ( osady wioślarskie, gry sportowe)

PROCESY POZNAWCZE - orientacja w przestrzeni i czasie

1. napięcie mięśniowe (wysiłek, opór, kierunek)

2. wykonywanie ruchów w przestrzeni (położenie ciała i jego części, siła, szybkość i amplituda ruchów)

3. ocena równowagi (kierunek, przyspieszenie, ruchy obrotowe i inne ewolucje)

4. właściwości przedmiotów np. kształt, wielkość, waga, elastyczność

5. spostrzeganie czasu ( ruchy rytmiczne, tempo i przebieg czynności)

Model uwagi Nideffera ( 1991)

Typy uwagi:

1. zewnętrzna

- szeroka - zewnętrzna

- wąska - wewnętrzna

2. wewnętrzna

- szeroka - wewnętrzna

- wąska - wewnętrzna

PROCESY POZNAWCZE - myślenie w sporcie

Warunki prawidłowego myślenia:

1. prawidłowa percepcja sytuacji i zachowania się

2. prawidłowa ocena sytuacji i zmian

3. inicjatywa i podejmowanie decyzji

4. dobra antycypacja zachowań przeciwnika

Charakter myślenia operacyjnego (myślenie w czasie działania):

1. myślenie reproduktywne (odtwarzanie wyuczonych sposobów zachowania)

2. myślenie dywergencyjne (poszukiwanie nowych sposobów zachowania)

3. myślenie operacyjne (dostosowanie myślenia do sytuacji walki)

4. szybkość, plastyczność i gotowość myślenia

PROCESY POZNAWCZE A INTELIGENCJA

WEYKŁAD 3 PROCESY EMOCJONALNE TOWARZYSZĄCE AKTYWNOŚCI SPORTOWEJ

Lęk w sporcie wpływa negatywnie na wynik

Przebieg napięcia emocjonalnego w czasie

napięcie	źródło	Procesy i zachowania
1. przed zawodami	działanie przewidywane	wyobraźnia i myślenie, zagrożenie dotyczące sposobów realizacji zadania sportowego w kontekście znajomości walorów własnych i przeciwnika.
2. w czasie zawodów	działanie rzeczywiste	kontrola działania, myślenie antycypacyjne, decyzje, realizacja założeń technicznych i taktycznych
3. po zawodach	ocena efektów działania	relacje interpersonalne, ocena efektów przez innych, samoocena.

Schemat narastania stresu

bariera reakcji obronnych

bariera zachowań wyuczonych

bariera odporności naturalnej

charakter bodźca	Progowy	stresor	dystraktor
ztyp obciążenia	normalne	nadmierne	przeciążenie

Cechy osobowości jako źródła i składowe lęku ( Cattell 1986)

nazwa czynnika dwubiegunowego	biegun	charakterystyka osoby
Q4 wysokie, niskie napięcie ergiczne	dodatni	napięty, pobudliwy
O obwinianie siebie - zaufanie do siebie	dodatni	bojaźliwy, niepewny siebie
L paranoidalna podejrzliwość - spokojna ufność	dodatni	podejrzliwy, zazdrosny
C zrównoważenie	ujemny	niedojrzały, emocjonalny
Q3 wysokie - niskie zadowolenie z siebie	ujemny	niska samoocena i samokontrola

RADZENIE SOBIE ZE STRESEM wg Antoniowskiego

Wskaźniki koherencji to podstawowe wskaźniki odporności człowieka, dlatego musimy je kształtować!

Koncepcja Antonowskiego ujmuje stres jako cos co mieści się miedzy zdrowiem a chorobą, a koncepcja Slego powiązana jest ze zdrowiem.

POCZUCIE KOHERENCJI

Złożona globalna orientacja człowieka wyrażająca się tym, że ma on poczucie tego, że świat zewnętrzny i wewnętrzny jest przewidywalny oraz że istnieje prawdopodobieństwo przebiegu zdarzeń i procesów zgodnie z własnym oczekiwaniem. Składa się z trzech elementów:

1. zdolność do rozumienia - orientacja poznawczo - informacyjna w aktualnym otoczeniu

2. zaradność - poczucie kompetencji do radzenia sobie z otoczeniem (własna skuteczność)

3. sensowność - głębokie poczucie wartości życia i wola życia - przekonanie, ze warto się angażować i kreować swoje życie

ODPORNOŚC PSYCHICZNA - to system regulatorów przetrwania organizmu , złożony z mechanizmów oceny i kompensacji obciążeń, wykraczających poza obszar optimum pobudzenia i generujących obserwowalne stany poczucia dyskomfortu. Odporność to pojęcie wieloczynnikowe. Najważniejszy czynnik to czynnik1 - ogólny wskaźnik odporności psychicznej o wartości własnej 9.488 i wartości ogólnej 24.96% tworzą następujące zmienne których ładunki czynnikowe wynosiły co najmniej 0,600:

1. perserewatywność (PE) - 0,799

2. reaktywność (RE) - 773

3. zrozumiałość (ZROZ) - 0,714

4. neurotyczność (NEU) - 0,692

5. wytrwałość (WT) - 0,686

6. sensowność (SEN) - 0,657

7. zaradność (ZARA) - 0,641

LĘK W SPORCIE

Martens wyróżnia trzy składowe: lęk somatyczny, lek poznawczy, zaufanie do siebie

WŁASCIWOŚCI MOTYWACJI

1. wyznaczające kierunek:

- odruchy, instynkty

- polecenia narzucone z zewnątrz

- pragnienia zewnętrzne

2. określające natężenie:

- siła motywacji - wyłączanie konkurencyjnych motywów (odporność na przeszkody)

- wielkość motywacji - liczba czynności determinujących wynik (aspiracja)

- intensywność motywacji - wyznaczana jest przez poziom mobilizacji (ilość energii zużytej)

MOTYWACJA W SPORCIE (Model N. Wood)

Siedem systemów pragnień:

1. doskonałość - wykonanie, wysoka samoocena

2. siła - kontrola wykonania

3. stres - doświadczenie związane z niepewnością, nowością i złożonością zdania

4. niezależność - robienie czegoś na własny rachunek

5. sukces - uznanie i aprobata społeczna

6. agresja - przewaga nad innymi, złość sportowca

7. afiliacja - ścisłe i osobiste relacje z innymi ludźmi

MOTYWACJA OSIĄGNIĘĆ TO KLASYCZNA MOTYWACJA W SPORCIE !!!!!!!

Motywacja osiągnięć oznacza współdziałanie ze standardami doskonałości, wyraża tendencje do zmagania się z samym sobą, dążenie do osiągnięcia perfekcji wykonania czynności. Jest dwuczłonowa: tendencja do sukcesu i tendencja do unikania. Współzawodniczenie jest motywacja, która wynika z dążenia ludzi do zmagania. Rozwój motywacji osiągnięć zależy od:

1. określonych funkcji poznawczych i motorycznych (zdolność do przypisywania swoich działań sobie samemu)

2. innych motywów poprzedzających (np. motywów niezależnych)

3. uczenia się opartego na wzmocnieniu (kary i nagrody)

4. uczenia się obserwacji

5. doświadczanych niezgodności (np. stopniowanie wzrastających trudności w zadaniach treningowych)

Struktura motywacji osiągnięć w uczeniu się w wychowaniu fizycznym

Teoria motywacji kompetencji wiąże motywacje człowieka do sportu z kompetencjami zawodniczymi.

Elementy psychologicznego przygotowania sportowca i umiejętności psychologiczne w sporcie.

Psychologiczne przygotowanie to system oddziaływań na sportowca zgodny ze współczesna wiedzą psychologiczną mający na celu optymalne wykorzystanie jego potencjału psychicznego i fizycznego.

Czynniki środowiskowe i osobowe:

1. środowisko fizyczne (warunki, pogoda) treningu i startu w zawodach

2. środowisko społeczne (interakcje trener, zawodnik, lekarz, psycholog)

3. rekompensaty materialne (stypendia, nagrody)

4. cechy osobowości osób uczestniczących w sporcie( trener, sędzia, działacz, lekarz, psycholog)

5. właściwości osobnicze sportowców (umiejętności, wiedza, cechy osobowościowe)

Zintegrowany model przygotowania psychologicznego:

psychologiczne

techniczne taktyczne

fizyczne

WYKŁAD OSTATNI 8.11.09 R.

PROGRAM TRENINGU PSYCHOLOGICZNEGO I DORADZTWA W SPORCIE

Program treningu psychologicznego (PST) R. Martena

Sportowiec rozumiany jest jako podmiot aktywności sportowej, system samoregulujący się, działa celowo i interpersonalnie:

- tworzy cele i zamiary ich realizacji

- wybiera optymalne metody postępowania (trening, zawody sportowe)

- konsekwentnie realizuje plany szkoleniowe i wprowadza korekty

- ocenia efekty treningowe i sportowe

Podstawowe ogniwa PST:

1. kumulowanie i wydatkowanie energii (psychicznej i fizycznej)

wysoka energia

- lek - podniecenie

wysoki - złość - zadowolenie niski

stres - nuda - relaksacja stres

- znużenie - senność

niska energia

2. wykorzystanie dodatkowej energii stresowej

3. kształtowanie wyobraźni

wyobraźnia twórcza

wizualizacja wizualizacja błędna

właściwa (pełna) (niepełna)

wyobraźnia odtwórcza

Kształtowanie wyobraźni:

- trening sensorycznej świadomości

- kontrolowalność ruchów

- wyrazistość ruchów w czasie i przestrzeni

4. kierowanie uwagą i percepcją

uwaga szeroka

wewnętrzna zewnętrzna

kształtowanie uwagi

kształtowanie uwagi, selektywność uwagi, percepcja sygnałów ważnych, czujność na zmianę przeciwnika.

5. nastawienie na cel:

cel trudny

realistyczny życzeniowy

cel łatwy

kształtowanie nastawienia na cel:

- analiza zadania treningowego, startowego

- ustalenie celu możliwego do osiągnięcia

- układ innych celów konkurencyjnych (konflikt celów)

- koordynacja czynności i zachowań celowych

Czym jest doradzanie i jakie spełnia funkcje?

Doradzanie jest potrzebne w fazie treningu.

Model doradzania:

- doradzanie ma służyć nauczaniu zawodników jak mają kierować sobą w przygotowaniu do zawodów, jak pokonywać trudności, planować pracę, jak mają postępować w walce sportowej.

Doradzanie powinno być: informowaniem, przekonywaniem, dopingowaniem. Celem doradzania jest podnoszenie poczucia bezpieczeństwa i pewności siebie.

Postawy trenerskie utrudniające doradzanie:

1. dyletantyzm

2. wszechwiedzący i nieomylny

3. nieznajomość warunków pracy

4. nieumiejętność pomagania innym

5. stosowanie stereotypów (nie liczy się z faktami)

6. nieumiejętność organizowania pracy

Trening sportowy

Pojęcie treningu sportowego rozumiane jest „…jako proces specjalizacji sportowej (nauczanie, doskonalenie), który nie naruszając harmonijnego rozwoju osobowości zawodnika zmierza do maksymalnego rozwinięcia tych jego cech fizycznych, psychicznych i wychowawczych, które zapewniają mu osiągnięcie najlepszego wyniku. (T. Ulatowski 1992)

Psychologiczne problemy treningu sportowego:

1. koncentracja na zawodach treningowych

2. pokonywanie barier przed wysiłkiem fizycznym

3. lęk i obawy o efekty treningu

4. utrata motywacji do treningu

5. zapobieganie obniżania się pewności siebie

Prawa optymalnego (najlepszego) treningu - J. Taylor (2001):

1. zawody sportowe nie są wygrywane w dniu startu, ale w ciągu dni , tygodni i miesięcy poprzedzających.

2. zawodnicy ponoszą odpowiedzialność za wszystko co wpływa na ich treningi i wykonanie startowe.

3. trening stanowi podstawę umiejętności fizycznych, technicznych, taktycznych i mentalnych.

4. celem treningu jest efektywny rozwój umiejętności i nawyków.

5. optymalne przygotowanie wymaga jasnych założeń, optymalnej koncentracji i pobudzenia.

6. cierpliwość i wytrwałość są niezbędne do osiągnięcia optymalnego wykonania.

7. porażka jest niezbędna do osiągnięcia optymalnego wykonania.

8. regularny i wysokiej jakości trening prowadzi do wysokiej jakości wykonania startowego.

9. zawodnicy powinni trenować w taki sam sposób jak startują.

Obciążenie treningowe - zbyt duże obciążenie treningowe (przeciążenie) prowadzi do zmęczenie fizycznego i znużenia psychicznego zawodnika często wyrażającego się w przetrenowaniu. Obserwuje się następujące niekorzystne objawy:

1. obniżenie się sprawności receptorów (ograniczenie pola widzenia, trudności w percepcji i koncentracji na zadaniu)

2. obniżenie się sprawności umysłowej (gorsze kojarzenie, mniejsze sprawne myślenie)

3. obniżenie sprawności psychomotorycznej (wolniejszy czas reakcji na bodźce i czas wykonania ruchów, pogorszenie koordynacji, wzrost napięcia mięśni)

4. wzrost neurotycznych stanów emocjonalnych (pobudliwość, wrażliwość, napięcie)

5. obniżenie się motywacji działania (niechęć, rezygnacja, wycofanie się)

6. wzrost konfliktów interpersonalnych (nieporozumienie, kłótnia)

Sposoby obniżenia zbytniego obciążenia treningowego (znużenia psychicznego):

1. dbanie o dobry nastrój i samopoczucie zawodników

2. zmiana miejsca treningu (sala, boisko, zajęcia terenowe)

3. utrzymanie wysokiego poziomu zainteresowania treningiem zaangażowania osobistego.

4. kształtowanie aspiracji adekwatnej do aktualnego poziomu wytrenowania i stawianych zadań.

5. wytwarzanie pozytywnej postawy wobec zadań treningowych o dużym obciążeniu.

6. kształtowanie kooperacji i zdrowej rywalizacji wewnątrz grupowej

Witkowski S, Psychologia sukcesu 1994

Co zapewnia sukces?

1. wiara we własne siły

2. prostota w działaniu szeroka perspektywa

3. pomysłowość i kreatywność

4. plastyczne postępowanie

5. optymizm w myśleniu i działaniu

6. realizm w wyznaczaniu celów i zadań

7. sztuka przekonywania innych i siebie

8. podejmowanie ryzyka

9. wytrzymałość w dążeniu do celu

10. nacisk na zadania i aktywność w działaniu

Efektywność startowa

1. gotowość percepcyjna

2. myślenie operacyjne, antycypacyjne

3. inicjatywa i aktywny styl walki

4. szybkość, niestandardowość wykonania czynności sportowych

5. odporność na nieoczekiwane zachowania przeciwnika

6. korzystne cechy osobowości ( C, Q₃, G)

Główne czynniki kształtujące gotowość startową zawodnika w imprezach wysokiej rangi (Nowicki, Półgraboski 1999)

1. poczucie pewności siebie każdego zawodnika i zespołu sportowego

2. atmosfera w zespole (zaufanie trenera do zawodnika i zawodników wzajemnie do siebie)

3. rutyna przedstartowa i startowa (wykorzystanie dotychczasowych doświadczeń w opracowaniu planu startowego, szczególnie w sytuacjach frustracyjnych i stresowych)

4. adaptacja do otoczenia (odpowiedni czas na adaptacje fizyczna i psychiczną oraz zapewnienie odpowiednich warunków odnowy)

5. współpraca z psychologiem (trening mentalny. Doraźna pomoc utrzymania koncentracji)

Czynniki sukcesu warunkują szczytowe osiągnięcia. Pojęcie przepływu - stan szczególny

- samoregulacja pobudzenia

- podwyższony stan pewności

- poczucie kontroli

- pozytywne nastawienie do siebie i do życia

Techniki: budowanie pewności siebie, wizualizacja.

Kroki ku pewności siebie:

1. poznaj swoje silne i słabe strony

2. zastanów się co cenisz i w co wierzysz

3. wyznacz sobie bliskie i odległe cele

4. ucz się być zwierzęciem społecznym

5. odnajdź swoje kojarzenia, ustal zasady postępowania

6. nie rozkoszuj się wstydem i poczuciem winy

7. nie mów o sobie źle

8. przestań zbytnio

9. nie pozwól krytykować swojej, ale swoje zachowanie

10. pamiętaj, że jesteś niepowtarzalna i aktywną jednostką

Dwuetapowe pojęcie percepcji urazu fizycznego:

- pierwotna percepcja urazu

- wtórna percepcja urazu

Model stresu i sportowy uraz

Stresowy związane z powrotem do stresu:

1. fizyczne:

- ponowny uraz (strach przed ponowna kontuzja)

- wysiłek związany z dyspozycji fizycznej

- korekty techniki wymuszone przez uraz

2. społeczne:

- społeczna izolacja od członków zespołu, parametrów treningowych

- presja szybkiego powrotu

Stresowy związane z wynikami

Patologie współczesnego sportu: doping farmakologiczny, agresja i przemoc w sporcie.

Pytania na egzamin:

1. Co wiem o teorii osobowości Cattella. Jak ja mogę wykorzystać w sporcie.

2. Rodzaje zachowań w sporcie. Opisz schemat zachowania celowego.

3. Diagnozowanie jako umiejętność praktyczna. Czym jest i na czym polega?

4. Jakie SA obszary opisujące człowieka?

5. Czym jest doradzanie i jakie spełnia funkcje? Jakie klasyczne błędy popełniają trenerzy w doradzaniu?

6. Jaki jest model treningu psychologicznego R. Martena - opisz.

7. Jakie znasz determinanty aktywności sportowej?(poznawcze, emocjonalne, motywacyjne, osobowościowe.

Zestaw I:

1. Karta umiejętności zawodnika.

2. 4 zasady jak ma zwyciężać zawodnik?

3. Motywacja zawodnika.

4. Psychologiczne zasady pracy z dziećmi i młodzieżą.

5. Wyobrażenie - trening wyobrażeniowy w sporcie.

6. Osobowość trenera a rozwój sportowca.

Zestaw II

1. Schemat działania celowego sportowca.

2. Motywacja wg Wooda i Nischa.

3. Wyznaczanie celów w sporcie.

4. Kiedy grupa sportowa staje się grupą społeczną.

5. Emocje startowe i ich regulacja.

6. Metody nauki procesów poznawczych w treningu sportowym.

---