RYNEK- miejsce gdzie dochodzi do transakcji kupna i sprzedaży
RZADKOŚĆ-jest to nie równowaga między potrzebami a możliwościami
POTRZEBA- stan braku czegoś chęć
EKONOMIA- nauka społeczna która stara się rozwiązywać problemy rzadkości stawia sobie trzy pytania:
co produkować?
Dla kogo produkować?
Ile produkować?
MIKROEKONOMIA- (pochodzi od słowa mikros-mały) bada funkcjonowanie pojedynczych podmiotów gospodarczych tj. producenci, konsumenci, rząd, również rynek
MAKROEKONOMIA- (poch. Od słowa makros- duży) bada funkcjonowanie gospodarki jako całości. Posługuje się takimi kategoriami ekonomicznymi jak inflacja, bezrobocie, kurs walutowy.
DOBRO EKONOMICZNE, DOBRO GOSPODARCZE- to podmiot materialny, który jest rzadki i użyteczny oraz użyteczna obsługa gospodarcza
GOSPODARSTWO DOMOWE jest traktowane zmiennie. Jest to zespół ludzi którzy wspólnie zamieszkują i zatrzymują się. Swoje dochody gospodarstwo czerpie z różnych źródeł: renty, emerytury, zasiłki, stypendia, kieszonkowe, losowa sytuacja
Konsument swoje dochody przeznacza na inwestycje, może również oszczędzać.
GOSPODARSTWO ROLNE grupa osób która wspólnie zamieszkuje i utrzymuje się ale zawiera w sobie również cechy przedsiębiorstwa tzn. produkuje i część tej produkcji przeznaczona na własne potrzeby, a część sprzedaje. Ekonomicznym celem gospodarstwa rolnego jest osiągnięcie zysku.
BANKI I INSTYTUCJE FINANSOWE- są to przedsiębiorstwa zajmujące się zawodowo różnego rodzaju operacjami finansowymi
udzielanie kredytu
przechowywanie oszczędności
PAŃSTWO - jest najwyższym podmiotem oddziałuje na procesy gospodarcze i inne podmioty. Reprezentowane jest przez rząd i jego instytucje centralne i lokalne
CECHY GOSPODARKI RYNKOWEJ gospodarka od `89r w polsce:
- bardzo niska inflacja
podaż przewyższa popyt (nadmiar towarów)
prywatyzacja gospodarstw
restrukturyzacja- unowocześnianie gospodarstw
przebudowa systemu bankowego
likwidacja monopoli
CECHYGOSPODARKI CENTRALNIE STEROWANEJ :
wysoka inflacja
popyt przewyższa podaż
dominacja państwa na rynku
państwo decyduje co i jak produkować
KONKURENCJA jest to proces przedstawiania korzystniejszych ofert na rynku rywalizują ze sobą te same grupy na rynku takie jak kupujący z kupującym sprzedawca ze sprzedawcą
KONKURENCJA NIECENOWA :
a)kupującego
stanie w kolejkach
łapówki
kwiatki dla sprzedawcy
znajomości
b) sprzedającego
reklamy
dodatki
darmowe próbki
loterie
miła obsługa
rozłożenie na raty
KONKURENCJA CENOWA:
sprzedawcy obniżają ceny
podwyższają ceny
ROLA KONKURENCJI
jak najlepiej sprzedać lub kupić dobro usługę
jak najwięcej sprzedać lub kupić
jak najlepsza jakość produktów
GOSPODARKA TOWAROWA jeżeli w danej gospodarce producenci wytwarzają dobra po to aby je wymienić na inne czyli produkują towary
GOSPODARKA TOWAROWO PIENIĘŻNA w której produkuje się na sprzedaż a wymiana odbywa się za pośrednictwem pieniądza
GOSPODARKA NATURALNA gospodarka w której produkuje się dobra na własny użytek
RYNEK PIENIĘŻNY Transakcja dokonywane są do jednego roku
RYNEK KAPITAŁOWY transakcja na dłuższy okres niż jeden rok
rynek ze względu na zasięg terytorialny: lokalny, regionalny, krajowy, międzynarodowy
ze względu na stopień i rodzaj konkurencji:
konkurencja doskonała
monopol
konkurencja monopolistyczna
oligopol
WYKRES jest graficznym sposobem przedstawienia zależności między danymi ekonomicznymi które najczęściej umieszczane są na osiach współrzędnych
PRAWA EKONOMIOCZNE:
a)prawa przyczynowe charakteryzują się tym ze wcześniejsze zjawisko gospodarcze staje się przyczyną zaś następujące po nim skutkiem np. prawo popytu
b)prawa funkcjonalne związki między zjawiskami można przedstawić za ppoomocą funkcji matematycznych
c)prawo współistnienia zjawiska ekonomiczne występują równocześnie i tworzą tzw. strukturę zdarzeń
CENA- jest miernikiem wartości towaru wyrażana w pieniądzu
RODZAJE CENY:
zbytu
bazowa
hurtowa
detaliczna
wolnokonkurencyjna
monopolowa
oligopolu
maksymalna
minimalna
CENA ZBYTU cena po której sprzedaje producent
CENA HURTOWA Po której sprzedaje hurtownik
CENA DETALICZNA po której sprzedaje detalista (sklep)
CENA BAZOWA cena zbytu pomniejszona o podatki a powiększona o dopłaty
CENA WOLNOKONKURENCYJNA cena kształtująca się na rynku wolnej konkurencji czyli duża liczba kupujących i sprzedających
CENA MONOPOLU kształtuje się na rynku ustalona przez monopolistę jeden oferujący
CENA OLIGOPOLU- kształtuje się pod wpływem oligopolistów kilku oferentów
CENA MINIMALNA- chroni producenta (rolnika) jest to cena przy której nie można sprzedać po niższej cenie
CENA MAKSYMALNA chroni konsumenta jest to cena przy której sprzedawcy za dany towar nie mogą żądać więcej
Popyt to ilość dobra jakie nabywcy gotowi są zakupić przy różnych poziomach cen w określonym miejscu i czasie przy założeniu że inne czynniki pozostają stałe (ceteris paribus)
Czynniki przesuwające krzywą popytu czyli powodujące wzrost lub spadek popytu:
dochody ludności
liczba ludności
ceny dóbr i usług substytucyjnych do dobra A - dobra które się wzajemnie zastępują np. chleb- bułka
ceny dóbr i usług komplementarnych w stosunku do dobra A- to dobra które wzajemnie się uzupełniają np. samochód- paliwo
gusty, moda, preferencje, naśladownictwo.
Podaż to ilość dobra i usłóg oferowanych do sprzedaży w określonym miejscu i czasie przy założeniu że inne czynniki pozostają stałe (ceteris paribus)
Czynniki przesuwające krzywą podaży
ilość przedsiębiorstw w gałęzi
ceny surowców i materiałów
podatki i dopłaty
technologia stara i nowa
Równowaga na rynku jest w tedy gdy popyt przecina się z podażą a wielkości popytu z wielkościami podaży
Elastyczność cenowa popytu
D1- popyt po zmianie
D0- popyt przed zmianą
P1- cena po zmianie
P0- cena przed zmianą
Rodzaje popytu:
EPD >1 popyt wysoce elastyczny zmiana ceny np. o jeden procent powoduje zmiane wielkości popytu o więcej niż 1%
EPD< 1 popyt mało elastyczny zmiana ceny np. o jeden procent powoduje zmiane wielkości popytu o mniej niż 1%
EPD= 1 popyt o elastyczności jednostkowej zmiana ceny o 1% powoduje zmiane wielkości popytu o więcej niż 1%
EPD= 0 popyt nie elastyczny(sztywny) zmiana ceny nie powoduje zmiany wielkości popytu
EPD< paradoks cenowy wzrost ceny prowadzi do wzrostu wielkości popytu a spadek ceny do spadku wielkości popytu
Elastyczność cenowa popytu jest to wrażliwość popytu na zmiane ceny
Elastyczność dochodowa popytu jest to wrażliwość konsumenta na zmianę dóbr
Dobra normalne - charakteryzują się dodatnim współczynnikiem elastyczności dochodowej
Dobra podrzędne- współczynnik dochodowej elastyczności popytu jest ujemny
Elastyczność cenowa podaży
s- podaż
p- cena
Es> 1 cena wysoce elastyczna
Es (0,1) podaż nisko elastyczna
Es =1 podaż jednostkowa
Es=0 podaż sztywna
Es< 0 paradoks
Elastyczność mieszana popytu
Popyt mieszany krzyżowy
Em> 0 dobro substytucyjne
Em< - dobra komplementarne
Em=0 dobra niezależne od siebie
Elastyczność mieszana jest to wrażliwość nabywcy na dane dobro pod wpływem zmiany ceny dobra drugiego
Konsument osoba która spożywa lub używa określonego dobra lub usługi
użyteczność satysfakcja zadowolenie
użyteczność całkowita suma zadowolenia konsumenta ze spożycia lub posiadania dobra lub usługi
użyteczność krańcowa marginalna- przyrost użyteczności całkowitej wynikający ze spożycia dodatkowej jednostki dobra lub usługi
linia ograniczenia budżetowego pokazuje maksymalne kombinacje ilości dwóch dóbr które konsument może nabyć przy danym dochodzie i danych cenach
cechy krzywej :
noże być ich nieskończenie wiele
mogą się przesuwać
są wypukłe w stosunku do początku układu współrzędnych
nigdy się nie przecinają
krzywa obojętności pokazuje kombinacje 2dóbr które dają konsumentowi jednakowe zadowolenie
optimum konsumenta jest to punkt w którym stykają się ze sobą linia ograniczenia budżetowego i krzywa obojętności jest to punkt najbardziej zadawalający dla konsumenta
PRZEDSIĘBIORSTWO- jest to niezależna jednostka gospodarcza posiadająca zasoby produkcyjne które została utworzona w celu osiągania zysków ze sprzedaży dobra i usług
CECHY PRZEDSIĘBIORSTW:
samodzielność
samofinansowanie
CELE PRZEDSIĘBIORSTW:
zdobycie nowych rynków zbytu
osiągnięcie dobrych wyników finansowych
umacnianie pozycji na rynku
FUNKCJE PRZEDSIĘBIORSTW:
podażowa przedsiębiorstwo kieruje na rynek wyprodukowane dobro bądź usługę
popytowa firma zgłasza popyt na czynniki produkcji głównie na prace i kapitał
KOSZT- wartość zużywania się środków trwałych energii materiałów w procesie produkcji. Wyrażamy w pieniądzu
NAKŁAD- zużywanie się środków produkcji wyróżnione ilościami (n, ką, t, itd.)
WYDATEK- rozchód środków pieniężnych
KOSZTY ZMIENNE(zmieniają się wraz z produkcją) wynagradzanie pracownik ów fizycznych, zakup surowca i materiałów, zużycie energii
KOSZTY STAŁE ( nie zależą od produkcji) wynagrodzenie pracowników biurowych, podatek od nieruchomości, podatki, amortyzacja, czysze, dzierżawy
KOSZT CAŁKOWITY= KOSZT STAŁY+ KOSZT ZMIENNY KC=KS+KZ
KOSZT CAŁKOITY PRZECIĘTNY PRZYPADAJĄCY NA JEDNĄ JEDNOSTKĘ --> KC[Author:A] =KC
Q
KOSZTY MARGINALNE=
KOSZTY STAŁE PRZECIĘTNE=
KOSZT MARGINALNY-jest to przyrost kosztu całkowitego wynikającego z przyrostu produkcji o dodatkową jednostkę
I PODZIAŁ SPÓŁKI
kapitałowe: spółka akcyjna ,spółka ZOO
osobowe: jawna, cywilna, komandytowa, partnerska, komandytowo akcyjna
II PODZIAŁ SPÓŁKI
prawa handlowego: jawna, komandytowa, komandytowo akcyjna, partnerska, ZOO, akcyjna
spólki prawa cywilnego: cywilna
SPÓLKA ZOO: kapitał zakładowy podzielony na udziały , spółka posiada osobowość prawną, konieczna umowa w formie aktu notarialnego, minimalna wartość kapitału to 50 tys, w imieniu spółki działa jej zarząd a nie wspólnicy, wspólnicy nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki, władze spółki stanowi zarząd rada nadzorcza i zgromadzenie wspólników
SPOÓŁKA AKCYJNA: kapitał zakładowy podzielony na akcje o równej wartości nominalnej, konieczny statut w formie aktu notarialnego, wspólnicy- akcjonariusze nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spólki, minimalna wartość kapitału zakładowego to 50tys
SPOŁKA JAWNA: spółka osobowa, nie posiada osobowości prawnej, działa wspólnym imieniu (firma), odpowiedzialność wspólników- całym majątkiem
KOMANDYTOWA: odpowiedzialność wspólników, Komplementariusz całym majątkiem, komandytariusz do sumy komandytowej
PARTNERSKA: wspólnik zwany partnerem nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spólki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu, możliwa do założenia przez osoby wykonujące takie zawody jak np. adwokat, aptekarz, księgowy, lekarz, itd.
KOMANDYTOWO-AKCYJNA: co najmniej jeden wspólnik wobec wierzycieli za zobowiązania spólki odpowiada bez ograniczeń (Komplementariusz) a co najmniej jeden jest akcjonariuszem , spółką kieruje Komplementariusz w spółce funkcjonuje rada nadzorcza oraz walne zgromadzenie(gdy liczba akcjonariuszów przekracza 25 obowiązkowo gdy gdy mniej można ją powołać
SPÓLKA PRAWA CYWILNEGO: spólka cywilna, związana dla realizowania celów gospodarczych, wspólnicy rejestrują się jako samodzielnie prowadzący działalność gospodarczą którą prowadzić będą w formie spólki cywilnej, nie posiadają osobowości prawnej, zobowiązania w imieniu spółki zaciąga każdy ze wspólników osobno, odpowiedzialność wspólników- całym majątkiem, ujawnianie w nazwie nazwiska wszystkich wspólników
UTRAG :PRZYCHÓD= CENA SPRZEDAŻY * ILOŚĆ SPRZEDANYCH PRODUKTÓW
P*Q
DOCHÓD: ZYSK= PRZYCHÓD- KOSZT UZYSKANIA PRZYCHODU
PRZYCHÓD PRZECIĘTNY/ UTURG PRZECIĘTNY= PRZYCHÓD CAŁKOWITY : ILOŚĆ SPRZEDAŻY PP/UP= P:Q
PRZYCHÓD KRAŃCOWY/ PRZYCHÓD MARGINALNY/ UTARG MARGINALNY/ UTARG KRAŃCOWY = Δ UTARGU CAŁKOWITEGO : Δ ILOŚĆ SPRZEDAŻY
PK/PM/UM/UK= ΔP: ΔQ
KONKURENCJA DOSKONAŁA forma rynku na której występuje wielu sprzedających i kupujących dany towar lub usługę, podmioty są podobnej wielkości cena kształtuje się pod wpływem podaży i popytu. Producenci i sprzedający produkty bardzo podobne do siebie- konsument nie widzi różnicy w poszczególnych egzemplarzach rynek owoców i warzyw
PROGI RENTOWNOŚCI jest to punkt w którym koszt całkowity jest równy utargowi całkowitemu
MONOPOL PEŁNY forma rynku gdy cały rynek danego produktu lub usługi jest kontrolowany przez jednego producenta lub sprzedawcę
WADY DLA KONSUMENTÓW MONOPOLU PEŁNEGO: narzucanie wysokiej ceny, niska jakość produktu, mała ilość produktu
PKP przykład monopolu pełnego
MONOPOS jeden odbiorca danego produktu lub usługi
KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA wiele towarów na rynku różni się od siebie . wielu kupujących i sprzedających np. rynek proszków do prania
OLIGOPOL jest to forma struktury rynku w której występuje niewielu (kilku) producentów (sprzedawców) oferujący podobny produkt
Praca- jest to świadome i celowe działanie człowieka który stopniowo ale stale podporządkowuje sobie siły przyrody dla coraz lepszego zaspokojenia swoich potrzeb. Za prace przysługuje wynagrodzenie
Do zasobów siły roboczej nie zalicza się:
-studentów studiów dziennych
-uczniów szkół (dziennych) stacjonarnych
-poborowi
-osoby które nie mogą podjąć pracy ( więźniowie inwalidzi)
Podaż pracy- ilość pracy jaką są skłonni zaoferować pracownicy po określonej płacy
Popyt na prace ilość pracy jaką są skłonni zaoferować pracodawcy przy określonej płacy
Czynniki demograficzne wpływające na podaż pracy:
-przyrost naturalny różnica między ilością urodzeń a zgonów
-struktura ludności według wieku(produkcyjnego i nieprodukcyjnego)
-struktura ludności według płci
-saldo migracji(różnica między ilością osób emigrujących i imigrujących)
-system szkolenia i kształcenia
-mobilność
czynniki ekonomiczne:
-wysokość pracy realnej
-wysokość pracy minimalnej
-wysokość podatków od dochodu(im wyższy podatek tym niższa podaż)
-działalność związków zawodowych
-system opieki społecznej państwa
Płaca jest to wynagrodzenie za pracę
W każdym zakładzie pracy w którym pracodawcy zatrudniają co najmniej 5 pracowników nie objętych zakładowym układem zbiorowym pracy należy opracować regulamin pracy, w którym będą ustalone warunki wynagrodzenia za pracę. Niema wzorowego regulaminu wynagrodzenia pracowników. W przepisie kodeksu określono że wynagrodzenie powinno być godziwe. To jest ma zapewniać w aktualnych warunkach pracownikowi i jego rodzinie odpowiednie utrzymanie
Elementy wynagrodzenia
-płaca zasadnicza- wyrażona w postaci kwoty miesięcznej lub stawki godzinowej. Daje poczucie bezpieczeństwa do jej określenia przyjmuje się następujące kryteria: złożoność pracy, odpowiedzialność i warunki płacy
-premia zależy od wyników uzyskiwanych przez pracownika
-dodatek stażowy- wysokość zależy od całkowitego okresu zatrudnienia w konkretnym zawodzie w konkretnej firmie lub stanowisku
-dodatek funkcyjny- przyznawany za pełnienie określonej funkcji np. kierowniczych
-dodatek motywacyjny ma zachęcić do pracy
System wynagrodzenia: czasowy, akordowy
Terminy i sposoby wynagrodzenia pracowników: z dołu, z góry
Pracownikowi przysługuje również za 35 dni niezdolności do pracy z powodu choroby
Stopa bezrobocia= bezrobotni zarejestrowani: zasoby pracy(os. Pracujące+bezrobotni) *100%
Bezrobocie to zjawisko ekonomiczne charakteryzujące się występowaniem określonych liczby pracowników zdolnych do pracy lecz nie znajdujących zatrudnienia jest to przejaw nierównowagi na rynku pracy podaż pracy przewyższa popyt na prace
Rodzaje bezrobocia
a) ze względu na kryterium przyczyną
-funkcje inaczej płynne-dotyczy ludzi młodych jego rezultatem jest osiągnięcie ruchu na rynku pracy
-strukturalne- występuje wówczas kiedy na rynku mammy do czynienia z niedopasowaniem struktury podaży i popytu na pracowników(przede wszystkim pod względem kwalifikacji np. kowal)
-ukryte- nie ujawnione w statystykach
jawne-obejmuje osoby zarejestrowane w urzędzie pracy
-sezonowe- uzależnione od pory roku
-bezrobocie cykliczne(koniunkturalne)- dotyka zazwyczaj całą gospodarkę występuje w okresie recesji gospodarczej czyli popyt spada co pociąga za sobą zmniejszenie popytu na siłę roboczą
b)ze względu na czas trwania
-krótko okresowe do trzech miesięcy
-średnio okresowe od3do12 miesięcy
-długo okresowe od1roku
narzędzia aktywne- mają na celu zredukowanie bezrobocia Pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, wspólfinansowanie i orzekwalifikowanie bezrobotnych, pożyczki dla bezrobotnych, pożyczki dla pracodawców na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy, przygotowanie zawodowe młodzieży
narzędzia pasywne- pomagają w zmniejszeniu ubóstwa w kraju np. zasiłek dla bezrobotnych, zasiłki świadczenia orzedementalnych , świadczenia przysługujące rolnikom i górnikom zwalnianym z pracy, obniżenie wieku emerytalnego, wydłużenie okresu obowiązkowej nauki dla młodzieży
strona popytu na prace: zasób kapitału potrzebnego do stworzenia nowych miejsc pracy- przy stałej jego wielkości można zwiększyć zatrudnienie wprowadzając bardziej pracochłonne metody wytwarzania wielkości globalnego popytu na rynku dóbr i usług- wzrost popytu pobudza przedsiębiorstwa do zwiększenia produkcji a tym samym zwiększenia popytu na pracę. Struktura dóbr i usług na rynku- występują następujące sektory : rolnictwo, przemysł i usługi. Postęp techniczny i związane z nim wydajności pracy odkrycia naukowe, wynalazki innowacyjne, pozwalają na wytworzenie danej wielkości produkcji przy niższym niż poprzednio poziomie nakładów
Prawo do zasiłku przysługuje jeśli w okresie 18 miesięcy przepracował do dnia dzisiejszego w sumie 360dni
Okres pobierania zasiłku: 6 miesięcy stopa bezrobocia nie przekracza 120% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, 12 miesięcy stopa bezrobocia przekracza 120% przeciętnej stopy bezrobocia i posiada 20letni staż pracy, 18miesięcy stopa bezrobocia przekracza dwukrotnie przeciętną stopę bezrobocia w kraju, bezrobotny posiada 20 letni okres uprawniający do zasiłku lub ma dziecko do 15lat na wychowaniu
Dokumenty do rejestracji w urzędzie pracy : dowód osobisty, oryginał dyplomu lub świadectwa szkolnego , legitymacje ubezpieczeniową, zaświadczenie z urzędu gminy informujące że nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego, numer identyfikacji podatkowej NIP
Wysokość zasiłku zależy od liczby lat pracy bezrobotnego
-do 5lat pracy przysługuje zasiłek w wysokości 80% zasiłku podstawowego
-od 5 do 20 lat wysokość zasiłku wynosi 100%
-powyżej 20 lat wysokość zasiłku 120% zasiłku podstawowego
Inflacja- ogólny trwały wzrost poziomu ceny w gospodarstwie w danym czasie
RODZAJE INFLACJI ZE WZGLĘDU NA TEMPO ZMIAN:
-inflacja pełzająca od 0-10%
-inflacja krocząca od 10-50%
-inflacja galopująca od 50-150%
inflacja szalejąca (hiperinflacja) powyżej 150%
stopa inflacji= cena obecna- cena poprzednia : cena poprzednia * 100%
DEZINFLACJA- inflacja malejąca z roku na rok
INFLACJA POPYTOWA powstaje po przez przesunięcie krzywej popytu w górę podaż nie zmienia się , Inflacja popytowa występuje wówczas gdy popyt w całej gospodarce przekracza zdolności produkcyjne. Popyt przewyższa podaż
PRZYCZYNY INFLACJI POPYTOWEJ:
-niskie oprocentowanie kredytów
-podwyższenie płac
-obniżenie obciążeń podatkowych
-dodruk pieniądza
-podwyższenie wydatków budżetowych na cele socjalne (zasiłki)
SKUTKI INFLACJI POPYTOWEJ:
-nieoptymalne decyzje gospodarcze
-zanik rynków finansowych
-wzrost kosztów „zmiany menu”
-wzrost kosztów zdobywania informacji
-zniekształcenie struktury podatków
MECHANIZM INFLACJI POPYTOWEJ: państwo zwiększa wydatki budżetowe na cele socjalne i wynagrodzenia sfery budżetowej, Rząd decyduje się na dodruk ”pustego” pieniądza. Nadwyżka podaży (ilości) pieniądza. Wzrost popytu konsumpcyjnego przekraczającego zdolności produkcyjne. Ogólny wzrost cen w gospodarce
INFLACJA PODAŻOWA inaczej inflacja pchana przez koszty- jest to wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce w danym okresie spowodowany ograniczeniem podaży zasobów lub wzrostem ich ceny co powoduje wzrost kosztów wytwarzania
PRZYCZYNY INFLACJI PODAŻOWEJ:
-wzrost kosztów wytwarzania (wzrost cen surowców i materiałów)
-wyczerpanie się zasobów nieodnawialnych (np. ropy naftowej co spowoduje wzrost kosztów wytwarzania energii transportu a zatem i cen większości dóbr i usług
-zmonopolizowanie gospodarki ( monopolista dyktuje warunki sprzedaży często podwyższa ceny gdyż nabywca i tak musi skorzystać z jego oferty)
MECHANIZM INFLACJI PODAŻOWEJ: ograniczenie podaży ropy naftowej na rynkach światowych. Wzrost kosztów wytworzenia. Spadek całkowitej produkcji w gospodarce. Wzrost ogólnego poziomu cen
POLITYKA PŁACOWA polityka płacowa państwa ma na celu ograniczenie wzrostu plac do poziomu wzrostu wydajności pracy. Ograniczenie wzrostu płac do tego poziomu nie wpływa na wzrost kosztów produkcji i tym samym zmniejsza niebezpieczeństwo wystąpienia inflacji podażowej
POLITYKA CENOWA politykę cenową stosuje się w celu przeciwdziałania praktyką monopolistycznym i nieuzasadnionemu zawyżeniu cen. Prowadzi ona do rozwoju konkurencji na rynku po przez wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw i stwarza bariery do powstania monopolu
POLITYKA FISKALNA polityka fiskalna przeciwdziałająca inflacji to polityka restrukcyjna. Polega na zmniejszeniu wydatków budżetowych i podwyższeniu podatków. Działania te wpływają na zmniejszenie całkowitego popytu w gospodarce i ograniczenie inflacji o charakterze popytowym.
POLITYKA PIENIĘŻNA INACZEJ MONITARNA- polityka pieniężna ma na celu przeciwdziałanie inflacji wówczas gdy jest restrukcyjna. W tym celu NBP ustala stopy procentowe na poziomie który sprzyja zwiększeniu oszczędności a ogranicza zaciąganie kredytów co pociąga za sobą zmniejszenie całkowitego popytu rynku. Działanie te wpływają na ograniczenie inflacji o charakterze popytowym
PLAN BALCEROWICZA program stabilizacji gospodarki i przekształcenie systemu gospodarczego opracowany w 1989r przez ówczesnego ministra finansów i wicepremiera Leszka Balcerowicza. Głównymi celami planu Balcerowicza było doprowadzenie do wewnętrznej wymienialności złotego zrównanie budżetu państwa, sprawowania kontroli polityki monetarnej, utrzymanie stabilnego kursu wymiany walut, zwalczanie inflacji i szybka prywatyzacja. Pomimo początkowych olbrzymich kłopotów związanych ze zmianą ustroju gospodarczego (recesja gospodarcza, bezrobocie, problemy z budżetem państwa i duży przyrost wydatków na świadczenia społeczne) udało się w latach 1990-1998 doprowadzić do znacznej poprawy jakości polskich wyrobów, uzyskać dobre wyniki w handlu zagranicznym, obniżyć inflacje, usprawnić system bankowy, osiągnąć i utrzymać bardzo duży wzrost gospodarczy oraz rozpocząć zmianę systemu podatkowego. W ciągu dwóch lat powstało ok. 600tys przedsiębiorstw prywatnych co oznaczało 1,5mln nowych miejsc pracy. Wynegocjowano korzystne warunki kredytowe w europejskich i światowych instytucjach finansowych
TRZY NARZĘDZIA POLITYKI MONITARNEJ BANKU CENTRALNEGO: stopa rezerw obowiązkowych (część ogółu depozytów jaką bank komercyjny ma obowiązek trzymać jako rezerwę. Określona przez bank centralny w % np.10%), stopa dyskontowa( stopa procentowa po jakiej bank centralny udziela kredytów bankom komercyjnym), operacja otwartego rynku (zakup bądź sprzedaż papierów wartościowych)
FUNKCJE BANKÓW CENTRALNYCH: jest bankiem banków, jest bankiem emisyjnym, jest bankiem państwa.
JEST BANKIEM BANKÓW inne banki utrzymują rachunki w banku centralnym, odprowadzają do niego rezerwy obowiązkowe, zaciągają w banku centralnym kredyty
JEST BANKIEM EMISYJNYM emituje pieniądze (banknoty monety) wycofuje z obiegu pieniądze zużyte sprawdza prawdziwość banknotów, czuwa nad inflacją
JEST BANKIEM PAŃSTWA otrzymuje dochody rządu z podatków i innych źródeł dokonuje płatności w imieniu państwa odpowiada za dług publiczny i jego obsługę, zaciąga pożyczki dla rządu, dokonuje spłat odsetek wierzycielom rządu.
REALIZUJE POLITYKĘ PIENIĘŻNĄ i kredytową państwa
PRZECHOWUJE OFICJALNE REZERWY OBCYCH WALUT dewiz i złota . ustala oficjalny kurs wymiany waluty narodowej w stosunku do walut innych państw.
WZÓR NA OBLICZANIE ODSETEK OD KREDYTU odsetki od kredytu= kredyt* wartość kredytu*30: 360*100%
KREDYT stosunek ekonomiczny występujący między wierzycielem i dłużnikiem. Wynikający ze świadczenia przez wierzyciela na rzecz dłużnika określonej wartości na warunkach zwrotu równoważności w poniższym terminie łączy się on z reguły z wynagrodzeniem dla wierzyciela w postaci procentu.
Rodzaje kredytów:
HIPOTECZNY kredyt długoterminowy okres spłaty nawet do 25lat może być zaciągany przez ludność np. na budowę domu, zakup mieszkania lub firmy np. na budowę hal fabrycznych . w razie nie spłacenia kredytu bank ma prawo sprzedaży zastawu hipotecznego np. domu budowlanego za pieniądze z kredytu hipotecznego
KREDYT DEWIZYJNY udzielany w walucie innych krajów przeliczanej i wypłacanej w złotówkach przeważnie niższe oprocentowanie od kredytu udzielanego w złotówkach. Kredytobiorcy to najczęściej importerzy i osoby nie bojące się osłabienia złotego w stosunku do innych walut.
KREDYT KOMERCYJNY wysokość oprocentowania zależy od warunków stawianych przez bank w którym bierzemy kredyt np. od okresu spłaty , stałej lub zmiennej stopy oprocentowania. Wysokość kosztów obsługi kredytów dość łatwo dostępny.
KREDYT PREFERENCYJNY udzielany na korzystniejszych warunkach niż pozostałe kredyty . mogą ubiegać się o nie rodziny o niskich dochodach zamierzające kupić mieszkanie , rolnicy na zakup nawozów lub ziarna siewnego. Przyznawany także instytucjom i urzędom np. zmianom na budowę kanalizacji lub gazociągów. Dofinansowanych przez agencję rządowe lub ze specjalnych funduszy pomocowych Unii Europejskiej
KREDYT LOMBARDOWY kredyt krótkoterminowy okres spłaty do 1 roku jego zabezpieczenie to zastaw np. biżuterii, obrazy. Kwota udzielonego kredytu jest zazwyczaj niższa od wartości zastawu. W razie niespłacenia kredytu bank ma prawo sprzedaży zastawu.
CECHY PIENIĄDZA: uznana wartość , podzielność, powszechną akceptowalność, łatwą zbywalność, trwałość
GENEZA PIENIĄDZA : balter- wymiana jednej rzeczy na inne pieniądzem były zęby psów, muszle, sól, złoto, srebro. Kruszec metal półszlachetny lub szlachetny nie niszczył się tak łatwo, dał się podzielić zaczął nabierać cech pieniądza (trzeba go było ważyć przy każdej transakcji). Kruszczce zastąpiły kawałki szlachetnych metali na których kupcy czy książęta bili swoje stemple lub imię. Monety z metalu szlachetnego kilka wieków przed naszą erą. XIX w system waluty złotej wielka Brytania pierwszym krajem. W obiegu równocześnie banknoty i złoto. Banknoty (pieniądz z papieru) był wymieniane na złoto i pojawiły się w XIX w. pieniądz papierowy pojawił się w czasie I wojny światowej nie jest wymieniany na złoto czy srebro do obiegu wprowadzony przez bank centralny
DEWALUACJA to podwyższenie kursu waluty obcej wyrażany w pieniądzu krajowym. Dewaluacja sprzyja eksporterom
REAWULACJA to obniżenie kursu waluty obcej wyrażane w pieniądzu krajowym sprzyja importerom
DENOMINACJA reforma pieniężna polegająca na anulowaniu obowiązującej jednostki pieniężnej i ustanowieniu nowej z reguły o zwiększonej sile nabywczej. W roku 1995 dokonano denominacji
APRECJA występuje gdy ceny obniżają się wartość pieniądza rośnie
DEPRECJACJA wzrost cen powoduje zmniejszenie jednostki pieniężnej
11stycznia 2007 Sławomir Skrzypek prezes NBP
narodowy Bank Polski jest bankiem centralnym RP jego zadania są określone w Konstytucji RP ustawa o Narodowym Banku Polskim i ustawie Prawo Bankowe. Zgodnie z opracowaną Radą polityki pieniężnej . Strategii polityki pieniężnej po 2003r celem NBP jest ustabilizowanie inflacji na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy.
ORGANAMI NBP są: prezes NBP rada polityki pieniężnej stanowi 9 osób+ prezes. Wybierani są przez sejm senat i prezydenta. Prezes NBP powołany jest przez Sejm na wniosek prezydenta RP na 6letnią kadencję
RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ I JEJ ZADANIA: założenia i zadania realizacji polityki pieniężnej. Stopy procentowe. Zasady operacji otwartego rynku. Rezerwa obowiązkowa. Zatwierdza plan finansowy
FUNKCJE BANKÓW KOMERCYJNYCH: pasywna(przyjmuje wkłady pieniężne, prowadzenie sejfów, emitowanie papierów wartościowych) aktywna(dają kredyty, dają pożyczki) pośrednicząca(dokonywanie przelewów z jednego rachunku na drugi, zapłata rachunków)
Według polskiego prawa bankowego bankiem jest instytucja finansowa która gromadzi środki pieniężne udziela kredytów i pożyczek oraz prowadzi rozliczenia pieniężne.
W Polskim systemie bankowym dominują banki komercyjne działają na podstawie prawa bankowego po uprzednim uzyskaniu licencji od banku centralnego czyli NBP
TRZY NARZĘDZIA POLITYKI MONITARNEJ BANKU CENTRALNEGO: stopa rezerw obowiązkowych (część ogółu depozytów jaką bank komercyjny ma obowiązek trzymać jako rezerwę. Określona przez bank centralny w % np.10%), stopa dyskontowa( stopa procentowa po jakiej bank centralny udziela kredytów bankom komercyjnym), operacja otwartego rynku (zakup bądź sprzedaż papierów wartościowych)
FUNKCJE BANKÓW CENTRALNYCH: jest bankiem banków, jest bankiem emisyjnym, jest bankiem państwa.
JEST BANKIEM BANKÓW inne banki utrzymują rachunki w banku centralnym, odprowadzają do niego rezerwy obowiązkowe, zaciągają w banku centralnym kredyty
JEST BANKIEM EMISYJNYM emituje pieniądze (banknoty monety) wycofuje z obiegu pieniądze zużyte sprawdza prawdziwość banknotów, czuwa nad inflacją
JEST BANKIEM PAŃSTWA otrzymuje dochody rządu z podatków i innych źródeł dokonuje płatności w imieniu państwa odpowiada za dług publiczny i jego obsługę, zaciąga pożyczki dla rządu, dokonuje spłat odsetek wierzycielom rządu.
REALIZUJE POLITYKĘ PIENIĘŻNĄ i kredytową państwa
PRZECHOWUJE OFICJALNE REZERWY OBCYCH WALUT dewiz i złota . ustala oficjalny kurs wymiany waluty narodowej w stosunku do walut innych państw.
WZÓR NA OBLICZANIE ODSETEK OD KREDYTU odsetki od kredytu= kredyt* wartość kredytu*30: 360*100%
KREDYT stosunek ekonomiczny występujący między wierzycielem i dłużnikiem. Wynikający ze świadczenia przez wierzyciela na rzecz dłużnika określonej wartości na warunkach zwrotu równoważności w poniższym terminie łączy się on z reguły z wynagrodzeniem dla wierzyciela w postaci procentu.
Rodzaje kredytów:
HIPOTECZNY kredyt długoterminowy okres spłaty nawet do 25lat może być zaciągany przez ludność np. na budowę domu, zakup mieszkania lub firmy np. na budowę hal fabrycznych . w razie nie spłacenia kredytu bank ma prawo sprzedaży zastawu hipotecznego np. domu budowlanego za pieniądze z kredytu hipotecznego
KREDYT DEWIZYJNY udzielany w walucie innych krajów przeliczanej i wypłacanej w złotówkach przeważnie niższe oprocentowanie od kredytu udzielanego w złotówkach. Kredytobiorcy to najczęściej importerzy i osoby nie bojące się osłabienia złotego w stosunku do innych walut.
KREDYT KOMERCYJNY wysokość oprocentowania zależy od warunków stawianych przez bank w którym bierzemy kredyt np. od okresu spłaty , stałej lub zmiennej stopy oprocentowania. Wysokość kosztów obsługi kredytów dość łatwo dostępny.
KREDYT PREFERENCYJNY udzielany na korzystniejszych warunkach niż pozostałe kredyty . mogą ubiegać się o nie rodziny o niskich dochodach zamierzające kupić mieszkanie , rolnicy na zakup nawozów lub ziarna siewnego. Przyznawany także instytucjom i urzędom np. zmianom na budowę kanalizacji lub gazociągów. Dofinansowanych przez agencję rządowe lub ze specjalnych funduszy pomocowych Unii Europejskiej
KREDYT LOMBARDOWY kredyt krótkoterminowy okres spłaty do 1 roku jego zabezpieczenie to zastaw np. biżuterii, obrazy. Kwota udzielonego kredytu jest zazwyczaj niższa od wartości zastawu. W razie niespłacenia kredytu bank ma prawo sprzedaży zastawu.
D= Wp*1/ro
d- suma depozytów w całym systemie bankowym
Wp- wkład pierwotny
Ro- stopa rezerw obowiązkowych
1/ro- współczynnik kreacji pieniądza bankowego który informuje ile można stworzyć depozytów z danej wielkości wkładu pierwotnego
KR= D-Wp
Kr-suma kredytów udzielonych przez system bankowy
6