MATERIAŁY SZKOLENIOWE W ZAKRESIE BHP DLA

STUDENTÓW AKADEMII POMORSKIEJ W SŁUPSKU

OPTYMALNE WARUNKI POMIESZCZEŃ DYDAKTYCZNYCH

• Temperatura

• uwzględniająca charakter zajęć i rodzaj wysiłku, rodzaj ubrania

• temperatura optymalna- 18- 20°C

• duże skupiska ludzi- do 18°C

• Wilgotność powietrza

• optymalna wilgotność- 40- 60%

• zbyt niska (< 30%)

• wysuszenie błon śluzowych górnych dróg oddechowych (osłabienie naturalnej bariery ochronnej przed wnikaniem drobnoustrojów)

• zbyt wysoka

• utrudnione oddawanie ciepła przez parowanie potu z powierzchni skóry

• Oświetlenie

• poziom natężenia oświetlenia potrzebny do wykonywania pracy wzrokowej dobierany jest w zależności od

• stopnia trudności pracy wzrokowej

• wielkości szczegółu pracy wzrokowej

• czynniki decydujące o stopniu trudności pracy wzrokowej

• współczynnik odbicia przedmiotu pracy

• wielkość kontrastu jaskrawości szczegółu przedmiotu z jego tłem

• im mniejszy współczynnik odbicia i kontrast szczegółu zlewa się z tłem, tym większy stopień trudności pracy wzrokowej

• oświetlenie podczas pracy przy komputerze

• wysoki poziom natężenia oświetlenia

• niezbędny na płaszczyźnie klawiatury i stołu

• niekorzystny w płaszczyźnie ekranu (obniżenie kontrastu jaskrawości znaków i tła na ekranie)

W budynkach i pomieszczeniach uczelni, w których są wykonywane badania pilotażowe, eksperymenty chemiczne, fizyczne lub inne mogące stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia przebywających w nich osób, obowiązuje zachowanie szczególnych środków ostrożności.

W pomieszczeniach, w których są wykonywane badania i eksperymenty, powinny być wywieszone instrukcje zawierające postanowienia dotyczące zapobiegania zagrożeniom dla zdrowia i życia ludzkiego.  

Wyposażenie pomieszczeń uczelni

W każdym budynku uczelni, w pomieszczeniu dostępnym w godzinach prowadzenia zajęć dydaktycznych lub badań naukowych znajduje się przenośna apteczka

WYPOSAŻENIE APTECZKI PIERWSZEJ POMOCY

• rękawiczki gumowe (2,3 pary w różnych rozmiarach - zawsze zakładamy udzielając pierwszej pomocy ofiarom wypadków)

• maseczka do sztucznego oddychania metodą „usta-usta”

• nożyczki

• woda utleniona

• środek na oparzenia

• gaza opatrunkowa w sterylnych opakowaniach (kilka rozmiarów)

• opaska elastyczna (kilka rozmiarów, 3- 4 opakowania m.in. do mocowania kompresów lub unieruchomień przy zwichnięciu lub złamaniu)

• opaska dziana (kilka rozmiarów - do mocowania opatrunków)

• chusty trójkątne (najlepiej 3- 4 szt. do stosowania jako temblak, unieruchamiania złamanej kończyny czy też mocowania kompresów)

• plaster zwykły (do mocowania opatrunków)

• plastry z opatrunkiem (do zaopatrywania mniejszych skaleczeń)

• kilka agrafek do mocowania np. opatrunku zrobionego za pomocą chusty trójkątnej

• w laboratoriach chemicznych odtrutki zalecane w kartach charakterystyk substancji niebezpiecznych używanych w danej jednostce

W apteczce powinna znajdować się informacja, kto z pracowników jest odpowiedzialny za wyposażenie apteczki oraz instrukcja udzielania pierwszej pomocy.

Laboratoria, warsztaty i pracownie specjalistyczne

• wyposażone w zabezpieczenia chroniące pracowników i studentów uczelni przed

• urazami

• działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych

• porażeniem prądem elektrycznym

• nadmiernym hałasem

• szkodliwymi wstrząsami

• działaniem wibracji i promieniowaniem

• szkodliwym lub niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy

• uwzględniające zasady ergonomii

• utrzymywane w stanie zapewniającym pełną sprawność działania i bezpieczeństwa pracy

• oceny zgodności maszyn i urządzeń technicznych z wymogami

• wyraźne oznakowanie i zabezpieczenie maszyn i innych urządzeń technicznych czasowo niesprawnych, uszkodzonych lub pozostających w naprawie, w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie 

Jak postępować z substancjami niebezpiecznymi? 

Zasady postępowania z

• substancjami i preparatami chemicznymi

• szkodliwymi czynnikami biologicznymi

• substancjami, preparatami oraz czynnikami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym

• materiałami promieniotwórczymi

muszą być zgodne z przepisami dotyczącymi tych substancji, preparatów, czynników i materiałów (KARTA SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNYCH)

PRZYKŁADOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 20.12.02 Strona/stron 1/8
Nazwa:	FORMALDEHYD

1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Formaldehyd w roztworze wodnym [formalina 38%]

Wzór chemiczny: CH₂O + H₂O

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
Formaldehyd - roztwór (formalina 38%)	38	50-00-0	200-001-8	T	23/24/25-34-40-43

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Formaldehyd wydostający się z wodnego roztworu 38% jest gazem palnym. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe w bardzo szerokim zakresie stężeń (7,0-73% obj.).

Zagrożenie toksykologiczne: Roztwór formaldehydu - formalina 38% wykazuje działanie żrące (lub drażniące - w zależności od stężenia) i ogólnoustrojowe. Wywołuje oparzenia skóry I i II stopnia, przewodu pokarmowego i układu oddechowego. Uszkadza organy wewnętrzne.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Substancja niebezpieczna dla żywych organizmów. W wodzie zabija wszelkie formy życia. Środek bakteriobójczy.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego formaliną 38% środowiska. Ratujący muszą być chronieni pełnymi ochronami osobistymi.

Zatrucie inhalacyjne:

1. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji leżącej. 2. W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie i zapewnić pomoc lekarską.

Zatrucie doustne:

1. Natychmiast podać duże ilości wody do wypicia. Wywołać wymioty lub wykonać płukanie żołądka. 2. Podać siarczan sodu lub węgiel aktywny - po 1 łyżce na ćwierć litra wody. 3. Zapewnić pomoc lekarską.

Skażenie oczu:

Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach (usunąć przedtem szkła kontaktowe). W przypadku konieczności zapewnić pomoc okulisty.

Skażenie skóry:

Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. Nie stosować do neutralizacji roztworów zasadowych. Na oparzone miejsce założyć jałowy opatrunek. 3. Zasięgnąć porady dermatologa, gdy wystąpi podrażnienie skóry.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Formaldehyd wydzielający się z roztworu wodnego jest substancją skrajnie niebezpieczną i skrajnie łatwo palną. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Pary strącać rozproszonymi strumieniami wody. Stosować pełne zabezpieczenia osobiste.
Środki gaśnicze:	Duże pożary zwalczać wodą lub odporną na alkohol pianą. Małe pożary gasić proszkami gaśniczymi, rozpyloną wodą, ditlenkiem węgla. Zbiorniki chłodzić rozpyloną wodą. Uwalniającą się, niepłonącą ciecz pokrywać odporną na działanie alkoholu pianą.
Zalecenia szczegółowe:	Strażacy muszą być wyposażeni w kombinezony gazoszczelne oraz niezależne aparaty oddechowe.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się formaliny 38% do środowiska, osoby postronne przebywające na zagrożonym awarią obszarze należy ewakuować. Awarie muszą być jak najszybciej lokalizowane i likwidowane. Obszar akcji musi być kontrolowany eksplozymetrem, lub za pomocą rurek wskaźnikowych. Do likwidowania skażenia mogą przystąpić wyłącznie przeszkolone w ratownictwie chemicznym osoby. W przypadku wydostania się formaliny 38% do kanalizacji istnieje niebezpieczeństwo wybuchu.
Środki ochrony osobistej:	Szczelna odzież ochronna, ochrony dróg oddechowych z filtrem par oznaczonym kolorem szarym i literą B oraz filtrem cząsteczkowym P2, szczelne okulary ochronne, rękawice ochronne, eksplozymetr.
Zalecenia szczegółowe:	W przypadku niemożności zlikwidowania następstw awarii własnymi siłami i środkami, przeprowadzenie akcji należy powierzyć zewnętrznym, wyspecjalizowanym służbom ratowniczym. Chronić kanalizację. W przypadku wydostania się formaliny do wód ostrzec użytkowników wody.
Zabezpieczenie środowiska:	Jak najszybciej zebrać rozlaną substancję. Nie dopuścić do skażenia gleby i wody. Powiadomić odpowiednie władze sanitarne i ochrony środowiska. Chronić źródła wody oraz kanalizację.
Metody utylizacji:	Unieszkodliwianie na drodze chemicznej - zgodnie z wymogami Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania formaliny 38% nie jeść, nie pić, nie zażywać leków, unikać kontaktów z formaliną, unikać wdychania gazu, par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej odpowiedni do pracy z formaliną, pracować w wentylowanych pomieszczeniach. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Stosować szczególne zasady ochrony przeciwpożarowej. Chronić zbiorniki przed ciepłem i nagrzaniem.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych pojemnikach, w magazynie cieczy łatwo palnych i toksycznych, wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym, na twardym podłożu. Unikać kontaktów z palnymi i utleniającymi substancjami. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać formalinę 38%, która w żadnej postaci nie nadaje się do technicznego zagospodarowania. Substancja toksyczna. Likwidacja na drodze spalania, w wyznaczonych miejscach lub instalacjach.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania formaliny 38%. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Szczelne rękawice ochronne odporne na działanie formaliny.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie formaliny).
Drogi oddechowe:	Maski ochronne z filtrem gazowym B i filtrem cząsteczkowym P2, aparaty oddechowe.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z formaliną. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Nie wdychać par i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Natychmiast usuwać rozlewy formaliny 38%.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:

NDS - 0,5 mg/m³

NDSCh - 1 mg/m³

Metody oceny narażenia w środowisku pracy

Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości formaldehydu w atmosferze miejsca pracy.

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 30,03 g/mol.
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Formalina 38% jest roztworem wodnym formaldehydu. W warunkach normalnych jest to bezbarwna, klarowna ciecz o przenikliwym zapachu.
9.3	Temperatura topnienia: -118
9.4	Temperatura wrzenia roztworu: 96-98^oC
9.5	Gęstość: 1,09 g/cm^3
9.6	Gęstość gazu względem powietrza: 1,04
9.7	Temperatura zapłonu: 62^oC
9.8	Temperatura samozapalenia: 300^oC
9.9	Zakres tworzenia z powietrzem mieszanin wybuchowych dla gazu: 7-73% obj. Jest to bardzo duża rozpiętość stężeń, pod względem zagrożenia wybuchem czyniąca formaldehyd (aldehyd mrówkowy) bardzo niebezpiecznym gazem.
9.10	Próg zapachu: 1,3-74 mg/m^3. Wartość przeciętna 50 mg/m^3.
9.11	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Formalina 38% dobrze rozpuszcza się w wodzie, alkoholu, eterze, węglowodorach, terpentynie. W wodzie występuje w hydrolizowanej formie w postaci glikolu metylenu. Nie rozpuszcza się w węglowodorach i węglowodorach chlorowanych.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:

Formaldehyd w formie niestabilizowanej bardzo łatwo polimeryzuje, tworząc związki nazwane paraformaldehydem oraz polioksymety-lenem. Gwałtownie reaguje ze środkami utleniającymi oraz z tlenkiem azotu w podwyższonych temperaturach (>160^oC). Gwałtowanie reaguje z kwasem nadchlorowym. W obecności aniliny, nitrometanu, węglanu magnezu i nadtlenku wodoru. W reakcji ze stężonym kwasem siarkowym powstaje tlenek węgla. Formalina pod wpływem temperatury ulega rozkładowi na tlenek węgla i metanol.

Właściwości korozyjne:

Brak.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt pyłu z oczami, kontakt ze skórą.

Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe):

Informacja ogólna: Formalina 38% jest substancją trującą. Posiada silne właściwości bakteriobójcze. Formaldehyd w organizmach żywych wchodzi w reakcje z większością składników komórkowych, doprowadzając do uszkodzenia i obumarcia komórek. W badaniach anatomopatologicznych po zażyciu formaliny stwierdza się martwicę i zanik błon śluzowych. W wątrobie, nerkach, sercu i mózgu stwierdzane są zmiany zwyrodnieniowe. Dawka śmiertelna dla człowieka wynosi około 60-90 cm³ w przeliczeniu na 38% formalinę.

Formaldehyd występuje przypuszczalnie w metabolizmie substancji o wybitnych właściwościach rakotwórczych i jednocześnie mutagennych, jak nitrozoaminy i cykazyna. Kontakt człowieka z tą substancją powinien być bezwzględnie ograniczony do absolutnego minimum.

Ocena działania rakotwórczego:

IARC - Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem

Dowód działania u zwierząt doświadczalnych - wystarczający.

Dowód działania u ludzi - ograniczony.

Ocena ogólna - czynnik prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 2A).

Polska - substancja prawdopodobnie rakotwórcza. Czynniki rakotwórcze w środowisku pracy i życia (wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 11 września 1996 r.) CZĘŚĆ II Wykaz czynników prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi.

Umiejscowienie lub rodzaj nowotworów: Jama ustna, gardło, płuco, prostata, pęcherz moczowy, okrężnica, skóra, nerki, białaczka, ziarnica złośliwa.

Dane toksykologiczne:

DL_{LO(doustnie, mężczyzna)} = 477 mg/kg DL_{50(doustnie, kobieta)} = 108 mg/kg

DL_{50(doustnie, szczur)} = 800 mg/kg DL_{50(inhalacyjnie, szczur)} = 590 mg/kg

Skutki zdrowotne:

Wdychanie par: Nastąpi podrażnienie błony śluzowej (drapanie w gardle, kaszel, duszność, ból za mostkiem).

Kontakt ze skórą: Wystąpi podrażnienie, zaczerwienienie i ból.

Kontakt z oczyma: Nastąpi silne podrażnienie spojówek (obrzęk, zaczerwienienie, łzawienie, ból) i rogówki.

Spożycie: Nie może zaistnieć.

Skutki zdrowotne narażenia ostrego: Objawami zatrucia ostrego jest natychmiastowy, silny ból w jamie brzusznej prowadzący do ogólnego osłabienia i zapaści, ostry ból głowy, silne bicie serca, utrata przytomności i bezmocz. Podrażnione zostają błony śluzowe. Mogą wystąpić nudności i biegunka. Zgon następuje z powodu niewydolności krążenia.

Ekspozycja na formaldehyd w atmosferze miejsca pracy powoduje podrażnienie dróg oddechowych i oczu.

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego: Wynikłe z częstego i długotrwałego przebywania w atmosferze formaldehydu wydostającego się z formaliny. Objawiają się utratą apetytu, osłabieniem, uporczywymi bólami głowy, zaburzeniem czynności przewodu pokarmowego (wymioty, bóle żołądka), utratą wagi, bezsennością.

Powikłania: U osób mających zawodowy kontakt z formaliną 38% zdarzają się schorzenia paznokci (rozmiękczanie, łamliwość, bolesność łożyska paznokciowego), bóle w końcach palców, pęcherzykowate wypryski na skórze, czasami pokrzywka na całym ciele, mniejsze wydzielanie potu na częściach ciała stykających się z formaliną. Zapalenia skóry mogą być wywoływane nawet bardzo rozcieńczonymi roztworami - 0,015%. Nie wyklucza się możliwości zaistnienia ogólnego zatrucia organizmu wskutek wchłaniania aldehydu mrówkowego przez skórę.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe:

Ryby: Dla rybek w akwariach stężenia 200, 100 i 50 mg/dm³ okazały się po 10 godzinach śmiertelne. Roztwór z ilością 10 mg/dm³ formaldehydu, w tym samym czasie, nie był śmiertelny. W stosunku do siekierki 18 mg/dm³ okazało się śmiertelne po 24 godzinach.

Niższe organizmy: Przy stężeniach 100 mg/dm³ formaldehyd wstrzymuje normalną fermentację metanową osadów. Aerobowe procesy rozkładu wytrzymują ilości formaldehydu 135-175 mg/dm³. Granica szkodliwości dla bakterii z gatunku Escherichia coli wynosi 1 mg/dm³, dla glonów z gatunku Scenedesmus od 0,3 do 0,5 mg/dm³, a dla skorupiaków Daphnia 2 mg/dm³. Organizmy uczestniczące w fermentacji metanowej można przyzwyczaić do formaldehydu i wówczas znoszą one znacznie większe stężenia.

Wskaźnik oceny dla ostrej toksyczności:

Wobec ssaków - 3, wobec ryb - 4,3, wobec bakterii - 4,9.

Stopień zagrożenia wód: Skrajny.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 99 - Inne, niewymienione odpady.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	2209
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	8
14.3	Grupa pakowania:	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	80
14.5	Numer indeksowy (EC):	047-001-00-2
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	23/24/25-34-40-43
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	1/2-26-36/37/39-45-51
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 8:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN ISO 11014-1;1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Kartę sporządzono zgodnie z dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 czerwca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 maja 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 czerwca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz.1194 ).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz.36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi formaliny 38% bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy formaliny 38%. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja toksyczna”.
Symbole zagrożenia
R 23/24/25	Działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu.
R 34	Wywołuje oparzenia.
R 40	Ryzyko nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia.
R 43	Kontakt ze skórą może wywołać uczulenia.
Symbole bezpieczeństwa
S 1/2	Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi.
S 26	Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.
S 36/37/39	Nosić odpowiednią odzież ochronną, odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronę twarzy.
S 45	W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.
S 51	Stosować wyłącznie w dobrze wentylowanych pomieszczeniach.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Formalina 38%
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
T	Substancja toksyczna.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
80	Materiał żrący.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 8.1-II		Materiał żrący - niebezpieczny.
Numer ONZ: 2209		Formalina o temperaturze zapłonu >56^oC

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne

Muszą być przechowywane w zamkniętych, wyraźnie oznakowanych pomieszczeniach i miejscach do tego przystosowanych, w opakowaniach chroniących przed ich szkodliwym, niebezpiecznym działaniem, pożarem lub wybuchem. 

RYZYKO NIEBEZPIECZEŃSTWA

NIEBEZPIECZEŃSTWO ZATRUCIA SUBSTANCJAMI TOKSYCZNYMI

SUBSTANCJE ŻRĄCE

SUBSTANCJE RADIOAKTYWNE I PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE

SUBSTANCJA SZKODLIWA LUB DRAŻNIĄCA.

SUBSTANCJA RAKOTWÓRCZA

POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Informacje

• Czynności zakazane

• Zasady postępowania w przypadku powstania pożaru

• Wykaz telefonów alarmowych

• Zasady gaszenia pożaru

PODSTAWOWE ZNAKI INFORMACYJNE

Drzwi ewakuacyjne w lewo

Drzwi ewakuacyjne w prawo

Kierunek drogi ewakuacyjnej w lewo

Kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej schodami w górę w prawo

Kierunek do wyjścia w lewo i prosto (za drzwiami)

Tablica orientacyjna dla hydrantu

Hydrant zewnętrzny

Hydrant wewnętrzny

Gaśnica

Telefony alarmowe

STANOWISKO PRACY PRZY KOMPUTERZE

UWAGA: W TWOIM WŁASNYM INTERESIE LEŻY, ABY TWOJE MIEJSCE PRACY BYŁO WYGODNE I BEZPIECZNE.

ZAUWAŻ, ŻE JEŚLI NIE URZĄDZISZ MIEJSCA PRACY ERGONOMICZNIE, MOŻESZ NARAZIĆ SIĘ NA PROBLEMY ZDROWOTNE, A NAWET POWAŻNE KALECTWO.

Najważniejsze z punktu widzenia pracy przy komputerze są proporcje pomiędzy wysokością siedzenia i biurka oraz kąt nachylenia monitora.

• Monitor powinien być pochylony na podstawie tak, aby jego powierzchnia znajdowała się pod kątem prostym do osi spojrzenia skierowanego około 30° w dół.

• Wysokość regulowanego blatu biurka powinna zależeć od wzrostu użytkownika. Wymiary podane w tabeli są przeciętnymi dla osoby średniego wzrostu (około 175 cm).

• Krzesło powinno mieć wysokość około 42 - 53 cm (zależnie od wzrostu użytkownika)

• Odległość pomiędzy dolną krawędzią stołu a siedzeniem krzesła powinna wynosić około 25 cm. Najlepiej nadaje się do tego krzesło biurowe z regulowaną wysokością, które można dostosować do wzrostu użytkownika. Krzesło powinno mieć także regulowane oparcie i podłokietniki.

• Podczas pracy dłonie powinny spoczywać wygodnie na biurku. Przedramiona powinny tworzyć z osią ciała kąt 90°.

• Monitor powinien być ustawiony tak, aby znajdował około 50 cm od oczu.

• W czasie ustawiania monitora trzeba zwrócić uwagę na fakt, że odbicia światła sztucznego lub słonecznego będą powodować bóle oczu. Światło padające z okna spowoduje, że użytkownik będzie stale musiał przyzwyczajać wzrok do różnych jasności monitora, papieru, klawiatury i światła dziennego.
  
  
  
  
  Wybierz starannie miejsce, w którym ustawisz komputer:

• Komputera można używać wszędzie, gdzie temperatura jest odpowiednia dla człowieka. Nie są jednak odpowiednie takie pomieszczenia, w których występuje wilgotność powyżej 70%, znaczne zabrudzenia lub zapylenie. Ponadto nie należy wystawiać komputera na działanie temperatur wyższych, niż +45°C lub niższych, niż +10°C.

• Upewnij się, że kable połączeniowe łączące komputer z innymi urządzeniami nie będą naprężone.

• Zadbaj o to, aby wszystkie kable zasilające i połączeniowe były ułożone tak, aby nie przeszkadzały w poruszaniu się.

• Kiedy zapisujesz dane na dysku twardym Twojego komputera lub na dyskietkach, są one zapisywane jako informacja magnetyczna. Upewnij się, że nie ulegną one uszkodzeniu przez silne zewnętrzne pola magnetyczne lub elektryczne.

• Ponieważ układy elektroniczne Twojego komputera mogą zostać uszkodzone przez drgania, nie powinno się ustawiać żadnych mechanicznych urządzeń na tej samej płaszczyźnie, na której stoi komputer. Jest to szczególnie ważne w przypadku drukarek igłowych, których wibracje mogą uszkodzić twardy dysk.

• Na tylnej ścianie komputera znajduje się wentylator, który zapewnia właściwą temperaturę wewnątrz obudowy. Aby mógł on pracować poprawnie, otwory wentylacyjne nie mogą być zasłaniane. Spowodowałoby to uszkodzenie elementów wewnętrznych komputera przez wysoką temperaturę. Dlatego też nie jest wskazane ustawianie komputera np. na półce lub w zamkniętym regale.

O czym należy wiedzieć i pamiętać pracując przy komputerze

Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłużej niż 4 godziny, może być uciążliwa, gdyż:

• intensywna praca wzrokowa może powodować dolegliwości wzroku, bóle głowy, zmęczenie i znużenie

• długotrwałe unieruchomienie może być przyczyną dolegliwości pleców, barków, kręgosłupa, spłycenia oddechu, spowolnienia krążenia, zwłaszcza w obrębie nóg

• zła organizacja pracy, szybkie tempo, presja terminów, odosobnienie podczas pracy, złe oprogramowanie, brak wsparcia w trudnych sytuacjach, mogą powodować stres prowadzący do zmęczenia, znużenia, frustracji, wypalenia zawodowego

Jeżeli:

• odczuwasz po pracy bóle głowy, dolegliwości oczu (pieczenie, łzawienie itp.) - zwróć szczególną uwagę na oświetlenie pomieszczenia i dokumentów, kontrasty i odbicia na ekranie, odległość i kąt, pod jakim obserwujesz ekran komputera

• odczuwasz bóle pleców, kręgosłupa, drętwienie nóg - zwróć uwagę na swoje stanowisko, zwłaszcza na wysokość siedziska, odchylenie
  oparcia oraz podnóżek

• odczuwasz napięcie psychiczne, zmęczenie - zwróć uwagę na organizację swojej pracy, tempo, presję czasu, stosunki w zespole.

1. Warunki pracy są do zaakceptowania

• Obciążenie w zakresie analizowanego czynnika nie powinno powodować dyskomfortu, nadmiernego zmęczenia, stresu

• Nie ma potrzeby zmian

2. Warunki pracy nie są optymalne

• Obciążenie w zakresie uciążliwego czynnika może powodować nadmierne zmęczenie i stres

• Potrzebna jest analiza, ocena problemu i poprawa, zwłaszcza w zakresie

• regulacji wysokości siedziska

• oświetlenia

• tempa pracy

• częstości i czasu trwania czynności

• przerw w pracy

3. Warunki pracy są nieodpowiednie

• Czynniki uciążliwe powodują

• dyskomfort

• bóle mięśniowo-szkieletowe, w tym kręgosłupa

• nadmierne zmęczenie i stres

• Konieczna jest szczegółowa analiza czynników uciążliwych oraz wprowadzenie zmian

• Problemy należy zgłosić przełożonemu.

O czym należy wiedzieć i pamiętać

Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłużej niż 4 godziny, może być uciążliwa, gdyż:

• intensywna praca wzrokowa może powodować dolegliwości wzroku, bóle głowy, zmęczenie i znużenie

• długotrwałe unieruchomienie może być przyczyną dolegliwości pleców, barków, kręgosłupa, spłycenia oddechu, spowolnienia krążenia, zwłaszcza w obrębie nóg

• zła organizacja pracy, szybkie tempo, presja terminów, odosobnienie podczas pracy, złe oprogramowanie, brak wsparcia w trudnych sytuacjach, mogą powodować stres prowadzący do zmęczenia, znużenia, frustracji, wypalenia zawodowego

Jeżeli:

• odczuwasz po pracy bóle głowy, dolegliwości oczu (pieczenie, łzawienie itp.) - zwróć szczególną uwagę na oświetlenie pomieszczenia i dokumentów, kontrasty i odbicia na ekranie, odległość i kąt, pod jakim obserwujesz ekran komputera

• odczuwasz bóle pleców, kręgosłupa, drętwienie nóg - zwróć uwagę na swoje stanowisko, zwłaszcza na wysokość siedziska, odchylenie
  oparcia oraz podnóżek

• odczuwasz napięcie psychiczne, zmęczenie - zwróć uwagę na organizację swojej pracy, tempo, presję czasu, stosunki w zespole

Negatywne skutki intensywnej pracy umysłowej

• Zmęczenie

• znużenie

• przeciążenie

• Przemęczenie

• Wyczerpanie

Zmęczenie

• Przyczyny

• ograniczenie odporności systemu nerwowego człowieka na bodźce zewnętrzne (zmniejszenie zdolności przewodzenia impulsów nerwowych pod wpływem długotrwałych bodźców tego samego rodzaju)

• długotrwałe słuchanie wykładu

• nadmierne wytężanie wzroku podczas czytania

• stałe napięcie uwagi

• nieodpowiednie warunki pracy umysłowej

• nadmierny hałas

• niewłaściwe oświetlenie miejsca pracy

• niewygodna pozycja podczas pracy

• nieodpowiedni mikroklimat

• niski poziom tlenu

• niewłaściwe sposoby pracy umysłowej

• nieumiejętność racjonalnego gospodarowania czasem

• praca w godzinach nocnych

• brak systematyczności

• osłabienie stanu psychofizycznego organizmu

• zły stan zdrowia

• nieracjonalny tryb życia

• nieodpowiednie odżywianie

• napięcie psychiczne

• Objawy

• większa niż normalnie pobudliwość, niepokój ruchowy

• zmienność nastrojów

• trudność koncentracji uwagi

• osłabienie pamięci, spostrzegawczości

• częstsze niż zwykle błędy w mowie i piśmie

• bóle głowy, karku

• trudności z zasypianiem

Znużenie

• stan psychiczny organizmu wyrażający się brakiem gotowości do aktywności intelektualnej

• subiektywne wyrażenie niezdolności do pracy umysłowej

• odpowiednik zmęczenia fizycznego

Przeciążenie pracą umysłową

• nadmiernie intensywny wysiłek intelektualny przebiegający niezgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej

Przemęczenie

• Głębszy stopień zmęczenia

• Przyczyny

• bardzo intensywny wysiłek intelektualny przebiegający w sposób niezgodny z normami i zasadami racjonalnej pracy umysłowej

• Objawy

• znaczący niepokój ruchowy, nadmierna gestykulacja

• wzmożona nerwowość, rozdrażnienie, częste podnoszenie głosu

• niemożność koncentracji uwagi

• trudności w myśleniu, podejmowaniu decyzji

• podatność na sugestie

• osłabiona psychofizyczna odporność organizmu

• długotrwałe bóle głowy

• brak łaknienia

• bezsenność

• częste stany depresyjne

Wyczerpanie

• najgłębszy stopień zmęczenia

• w przeciwieństwie do zmęczenia i przemęczenia- stan chorobowy

• Objawy

• zahamowanie niektórych procesów psychicznych- głównie pamięci

• całkowita dekoncentracja

• zaburzenia funkcji serca i krążenia

• brak apetytu (spadek masy ciała)

• zagrożenie chorobami przewlekłymi

• nadciśnienie tętnicze

• choroba niedokrwienna serca

• choroba wrzodowa

• zaburzenia nerwicowe

Środki zapobiegania zmęczeniu

• Odprężenie

• krótki odpoczynek w trakcie pracy

• 2- godzinny wysiłek- 5- 15 min. przerwa

• wykonywanie prostych czynności mechanicznych bez konieczności wysiłku umysłowego

• krótki spacer

• gimnastyka przy otwartym oknie

• granica korzystnego wpływu przerw na efekty pracy umysłowej - 20 min.!

• Odpoczynek po pracy umysłowej

• Przestrzeganie określonego rytmu pracy umysłowej i regularnego trybu życia

• czas pracy umysłowej- 6- 8h/doba

• najwyższa aktywność w godz. 11- 14 i 16- 17

• ok. 20- wskaźnik aktywności- 50% szczytowej aktywności w godzinach przedpołudniowych

• rytmy okołodobowe

• intensywna praca umysłowa w pierwszej połowie dnia

• pora nocna przeznaczona na sen

• pełna regeneracja organizmu po ok. 7- 8 h prawidłowego snu

• Ograniczanie monotonii pracy

• zmiana sposobu, tempa lub rodzaju pracy

• zmiana pozycji

• wprowadzenie krótkotrwałych, odmiennych bodźców zewnętrznych

• Kontrola lub zmiana zewnętrznych warunków pracy

• regulacja temperatury

• wietrzenie miejsca pracy

• utrzymanie odpowiedniego stopnia wilgotności

• izolowanie się od hałasu

Higiena miejsca pracy

• optymalna temperatura- 18- 20°C

• względna wilgotność powietrza 50- 70%, przy jednocześnie wystarczającej ilości tlenu

• właściwe oświetlenie miejsca pracy, nie mniej niż 75- 100lx (żarówka 70 W)

• źródło światła z lewej strony pracującego

• wygodne i funkcjonale ubranie

• nie uciskające naczyń krwionośnych (ułatwiony dopływ krwi do mózgu)

• przestrzeganie ciszy i spokoju jako niezbędnych warunków koncentracji uwagi

• nadmierny hałas- przyspieszenie tętna, podwyższenie ciśnienia krwi, kurczenie naczyń krwionośnych skóry, wzmożenie napięcia mięśni oraz przemiany materii

• odpowiednia pozycja ciała (przeciwdziałanie przeciążeniom narządu ruchu)

• ergonomiczne krzesła i biurka dostosowane do wymiarów antropometrycznych osoby pracującej

• częste zmiany pozycji ciała

• stosowanie krótkich przerw na gimnastykę

---