Leki stosowane w schorzeniachUKŁADU ODDECHOWEGO
Leki przeciwkaszlowe
O DZIAŁANIU OŚRODKOWYM
1) Pochodne alkaloidów OPIUM
A: Euforyzujące i uzależniające: MORFINA, OKSYKODON, BEZYTRAMID, ETYLOMORFINA, HYDROKODON
B: Nie euforyzujące, słabo uzależniające: KODEINA, NORMETADON
C: Nie uzależniające: DEKSTROMETORFAN, FOLKODYNA, NOSKAPINA
NIEOPIOIDOWE
• A: Estry kwasów organicznych, OKSELADYNA, OKSOLAMINA, PENTOKSYWERYNA, GLAUCYNA
• B: Pochodne fenotiazyny: DIMETOKSANAT, PIPAZETAT,
OKSOMEMAZYNA, ALIMEMAZYNA
O DZIAŁANIU OBWODOWYM
• 1) Wpływające na zakończenia czuciowe w oskrzelach: benzonatat
• 2) Śluzy roślinne: korzeń prawoślazu, liść podbiału, kwiat dziewanny, liście i kwiat
malwy
Pochodne opium
1. A: Morfina:
1) dawki przeciw kaszlowe mniejsze od przeciwbólowych,
2) źle wchłania się z przewodu pokarmowego,
3) wykorzystuje się jej działanie przeciwbólowe, uspokajające, przeciwkaszlowe - w sytuacjach zagrożenia krwotokiem z płuc (zranienie klatki piersiowej, niektóre
nowotwory płuc)
Oksykodon:
1) działanie przeciwbólowe i przeciwkaszlowe podobne do morfiny
2) łatwo wywołuje euforie i zależność 3) stosowany w premedykacji chirurgicznej
Bezytramid:
1) działanie przeciwkaszlowe i przeciwbólowe podobne do morfiny
2) stosowany rzadko w leczeniu szpitalnym 3) działa po 1-2 h i przez 8 h.
Etylomorfina:
1) działa tak samo euforyzująco i przeciwbólowo jak morfina
2) nie ma uzasadnienia do podawanie jej jako leku przeciwkaszlowego
Hydrokodon: w Polsce nie stosowany
1B: Kodeina:
1) słabiej od morfiny działa przeciwbólowo, słabiej hamuje ośrodek oddechowy, ma słabsze właściwości uzależniające
2) łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego (przeciwnie do morfiny)
3) działania niepożądane: zaparcia, nudności i wymioty
- zmniejszenie częstości oddechu,
- senność, zawroty głowy
- hamowanie ośrodka oddechowego _ niebezpieczne u ludzi starszych i dzieci (mogą wystąpić drgawki)
4) preparaty kodeiny: kodeina + paracetamol = Antidol, Panadeine, Solpadeine, kodeina + kwas acetylosalicylowy = Ascodan
Normetadon: wykazuje działanie identyczne jak kodeina
• 1C: Dekstrometorfan:
• 1) nie działa przeciwbólowo, nie wywołuje zależności, nie hamuje ośrodka oddechowego
• 2) siła działania odpowiada kodeinie • 3) może uwalniać histaminę
• 4) Preparaty: Acodin, Robitussin
• Folkodyna:
• 1) syntetyczna pochodna kodeiny
• 2) działa silnie przeciwkaszlowo i ma mało działań niepożądanych w porównaniu z kodeiną (nie powoduje zaparć, słabiej hamuje ośrodek oddechowy)
• 3) działania niepożądane: (przy stosowaniu większych dawek): nudności, senność niepokój psychoruchowy
Noskapina (narkotyna):
1) naturalny alkaloid opium (pochodna izochinolinowa → słabe działanie spazmolityczne)
2) siła działania przeciwkaszlowego podobna do folkodyny
3) działania niepożądane zależą od dawki i obejmują:
- nudności, - senność, - zwroty głowy, - czasem odczyny uczuleniowe
2. Leki nieopioidowe:
• Okseladyna:
• 1) działa słabiej niż leki opioidowe, • 2) działa słabo wykrztuśnie,
• 3) nie hamuje ośrodka oddechowego • 4) nie wywołuje zależności
• Oksolamina: analogicznie jak okseladyna
• Pentoksyweryna: (Toclase): działa przeciwkaszlowo, miejscowo znieczulająco, cholinolitycznie
• działania niepożądane - senność związana z hamującym wpływem na OUN (nie prowadzić pojazdów mechanicznych)
• Glaucyna: działający przeciwkaszlowo alkaloid występujący w zielu siwca żółtego (Glaucium flavum)
Pochodne fenotiazyny:
Dimetoksanat:
1) działa słabiej od kodeiny, 2) działa na OUN, 3) działa słabo znieczulająco
4) działania niepożądane (występują często): - nudności, - zawroty głowy
- pobudzenie czynności serca
Pipazetat:
1) działanie przeciwkaszlowe podobne do folkodyny
2) działania niepożądane (również występują często) i są j.w.
Oksomemazyna:
1) działania przeciwkaszlowe jak u powyższych,
2) działa przeciwhistaminowo i uspokajająco,
3) działania niepożądane: senność, nudności, skórne odczyny alergiczne
Alimemazyna:
1) pochodna alifatyczna fenotiazyny (słabe działanie neuroleptyczne),
2) działa przeciwhistaminowo i uspokajająco (jak oskomemazyna)
3) zastosowanie: jako lek przeciwkaszlowy w anestezjologii i w premedykacji
Leki działające obwodowo:
Benzonatat:
1) działa miejscowo znieczulająco
2) działa po około 30 min. przez 8 godzin
3) działania niepożądane: - zaparcia - skórne odczyny alergiczne
4) zastosowanie: - wyłącznie w anestezjologii (premedykacja - przed bronchoskopią)
Śluzy roślinne:
1) działają osłaniając błony śluzowe 2) łagodzą drażnienie w obrębie gardła
3) działanie słabe - zbliżone do placebo 4) nie maja działań niepożądanych
Leki wykrztuśne
O DZIAŁANIU ODRUCHOWYM:
a) Korzeń wymiotnicy (Radix Ipecacuanhae)
b) Saponiny: korzeń senegi (Radix Senegae), korzeń lukrecji (Radix Glycyrrhizae), korzeń pierwiosnka (Radix Primule), korzeń żywokostu (Radix Symphyti)
c) Benzoesan sodu
d) Jodek potasu i związki kreozotu
DZIAŁAJĄCE BEZPOŚREDNIO NA GRUCZOŁY OSKRZELOWE:
a) Jodek potasu b) Związki kreozotu
c) Olejki eteryczne: mieszaniny olejków - sosnowego, eukaliptusowego, tymiankowego,
terpentynowego, miętowego
ZMIENIAJĄCE ODCZYN (pH) WYDZIELINY GRUCZOŁÓW OSKRZELOWYCH
a) Wodorowęglan sodu b) Chlorek amonu
Leki wykrztuśne o działaniu odruchowym:
1) Podane doustnie drażnią błonę śluzową żołądka wywołując na drodze odruchowej
wzrost wydzielania wodnistego śluzu przez gruczoły oskrzelowe,
2) Nie powinny być stosowane u chorych z współistniejącą chorobą wrzodową
Korzeń wymiotnicy:
1) odwary, wyciągi, nalewki
2) substancja czynna - EMETYNA,
3) emetyna działa wymiotnie _ w mieszankach nie przekraczać dawki 30 mg,
4) emetyna stosowana jest w zatruciach w celu wywołania wymiotów
Saponiny: działają podobnie do emetyny postacie stosowane: preparaty złożone, mieszanki
ziołowe, syropy
Benzoesan sodu:
1) podany doustnie drażni błonę śluzową żołądka, co powoduje odruchowy wzrost wydzielania gruczołów oskrzelowych (jak emetyna), 2) działa słabo antyseptycznie (konserwacja produktów spożywczych), 3) stosowany w formach recepturowych
(proszkach i mieszankach)
Jodek potasu i związki kreozotu:
1) drażnią błonę śluzową żołądka
2) działają bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe
Leki działające bezpośrednio na gruczoły
oskrzelowe:
• Podane doustnie, wydzielają się przez gruczoły oskrzelowe pobudzając je do
zwiększonego wydzielania płynnego śluzu • Drażnią błonę śluzową dróg oddechowych,
co dodatkowo zwiększa wydzielanie
Jodek potasu:
1) jeden z najbardziej skutecznych leków wykrztuśnych
2) działa bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe oraz
odruchowo podobnie od emetyny
3) wykazuje dużo działań niepożądanych:
- bolesny obrzęk ślinianek, - wyciek z nosa, - zaburzenia żołądkowo jelitowe
- objawy uczuleniowe
- osłabia czynność tarczycy (nie stosować przed badaniami laboratoryjnymi tarczycy), nie stosować u chorych na gruźlicę_ zaostrza proces chorobowy
4) skuteczność terapeutyczna uwarunkowana jest podaniem odpowiedniej dawki - 5,0g/24h,
5) nie należy go łączyć z innymi w mieszanki
Związki kreozotu:
1) produkt destylacji smoły węglowej, 2) kreozot = gwajakol (60-90%) + krezol
3) podwójny mechanizm działania:
a) bezpośredni - drażni błonę śluzową żołądka i odruchowo zwiększa wydzielanie dróg oddechowych
b) pośredni - po wchłonięciu wydziela się do światła oskrzeli i tu drażniąc błonę śluzową również pobudza wydzielanie gruczołów oskrzelowych
4) posiada dość znaczną skuteczność wykrztuśną - stosowany w ostrych stanach zapalnych oskrzeli,
5) działa słabiej od jodku potasu, ale ma mniej działań niepożądanych
6) jego stosowanie ogranicza niezbyt przyjemny smak,
7) preparaty zawierające związki krezotu: sulfagwajakol -
Apipulmol, Apisussic, Kalium guaiacolosulfonicum,
gwajfenazyna - Guajazyl
Olejki eteryczne:
1) podane doustnie są częściowo wydalane przez drogi oddechowe,
2) drażnią błonę śluzową oskrzeli, zwiększają wydzielanie płynnej wydzieliny,
3) działają słabo odkażająco
4) podawane w postaci cukierków i pastylek do ssania - łagodzą dolegliwości i tylko subiektywnie poprawiają drożność nosa,
5) najskuteczniejsze w postaci inhalacji: sosnowy, eukaliptusowy, tymiankowy,
terpentynowy, miętowy maści: Vick, VapoBub, Pulmonil,
Leki zmieniające odczyn pH: zmiana pH powoduje upłynnienie wydzieliny
• Wodorowęglan sodu:
• 1) podany doustnie alkalizuje wydzielinę oskrzeli, upłynnia i ułatwia eliminację
• 2) stosowany zbyt długo _ kamica nerkowa, zakażenie dróg moczowych
• 3) występuje w wodach mineralnych
• Chlorek amonu:
• 1) powoduje zakwaszenie wydzieliny dróg oddechowych
• 2) wydala się również przez gruczoły oskrzelowe, co zwiększa ich wydzielanie
• 3) niewielkie zakwaszenie pobudza również ośrodek oddechowy
• 4) podany doustnie drażni żołądek i nasila dolegliwości u chorych z chorobą wrzodową, w większych dawkach działa moczopędnie
Leki sekretolityczne
I. LEKI MUKOLITYCZNE:
a) Pochodne cysteiny (acetylocysteina,karboksycysteina)
b) Mesna (Mistabron, Mucofluid) c) Bromheksyna (Bisolvon, Flegamina)
d) Ambroksol (Aflegan, Deflegmin)
II. DETERGENTY:
a) Tyloksapol (Alevarie) b) Surfaktant
III. ENZYMY PROTEOLITYCZNE
a) Dornaza b) Trypsyna i chymotrypsyna
• Leki sekretolityczne:
• upłynniają wydzielinę oskrzeli - przez zmianę jej składu
• działają najsilniej przy miejscowym stosowaniu do drzewa oskrzelowego lub
pozajelitowo
Pochodne cysteiny: (acetylocysteina, carboksycysteina)
1) zmniejszają lepkość wydzieliny dróg oddechowych przez rozrywanie wiązań dwusiarczkowych w polipeptydach śluzu
2) wskazania: mukowiscydoza,
3) w astmie nie stosowane - mogą wywołać skurcz oskrzeli
4) Działania niepożądane: nieprzyjemny smak, podrażnienie błon śluzowych nosa i gardła, sporadycznie nudności i wymioty, acetylocysteina - duża reaktywność chemiczna (guma, metal, tlen)
5) podane doustnie mają skuteczność podobną do leków wykrztuśnych i są stosowane z nimi zamiennie w ostrych stanach zapalnych dróg oddechowych
6) ich skuteczność zależy od dawki i od stopnia nawodnienia chorego
7) stosowane jako antidotum w zatruciach paracetamolem
8) preparaty: acetylocysteiny: Mucosolvin, Tussicom, ACC, Fluimucil karboksycysteiny: Mukilina, Mucopront Mesna:
1) mniej działań niepożądanych w porównaniu z pochodnymi cysteiny
2) zastosowanie:
- stosowana we wszystkich chorobach dróg oddechowych,
- podczas znieczulenia ogólnego i bronchoskopii
- w stanach zapalnych zatok przynosowych i zapaleń ucha środkowego
3) działania niepożądane:
- podrażnienie błony śluzowej nosa i gardła,
- nudności i wymioty,
- napady duszności u chorych z astmą oskrzelową,
- nieprzyjemny smak i zapach, nie łączyć z aminoglikozydami (osłabia ich działanie)
Bromheksyna:
1) złożony mechanizm działania:
- działanie wykrztuśne wywołane odruchowo,
- działanie bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe
- zmniejsza zawartość mukopolisachrydów i albumin w śluzie
- zwiększa wytwarzanie surfaktantu
- podawania: doustnie, inhalacje, dożylnie,
2) działania niepożądane (występują rzadko) - zaburzenia żołądkowo-jelitowe, napady kaszlu (zależnie od drogi podania)
Ambroksol:
1) jest to czynny metabolit bromheksyny 2) działa silniej od bromheksyny
3) wyraźnie pobudza syntezę i wydzielanie surfaktantu
4) zwiększa częstość ruchu rzęsek nabłonka oddechowego
5) zwiększa wydzielanie wydzieliny surowiczej,
6) działania niepożądane (występują rzadko):
wzrost wydzielania z nosa, dolegliwości bólowe u chorych na chorobę wrzodową
Detergenty:
Tyloksapol:
1) zmniejsza napięcie powierzchniowe 2) przywraca ruch rzęsek
3) podawany drogą wziewną
4) po większych dawkach - zapadnięcie pęcherzyków płucnych
5) stosowany tylko w warunkach szpitalnych (w torakochirurgii, w zespołach zaburzeń oddychania u małych dzieci i noworodków)
Surfaktant:
1) naturalna substancja wytwarzana w pęcherzykach płucnych
2) powierzchniowo czynna, złożona głównie z glicerofosfilipidów
3) podawany dotchawiczo w zaburzeniach oddychania u noworodków i wcześniaków
4) może być otrzymywany: z płuc zwierząt, płynu owodniowego kobiet, syntetycznie
Enzymy proteolityczne:
• rzadko stosowane
• skutecznością nie przewyższają mukolityków, a wykazują znacznie więcej
działań niepożądanych,
Dornaza (deoksyrybonukleaza)
1) silnie upłynnia wydzielinę ropną
2) dużo działań niepożądanych: - podrażnienie błon śluzowych
- skurcz oskrzeli - odczyny alergiczne (łącznie ze wstrząsem anafilaktycznym)
Trypsyna i chymotrypsyna:
1) peptydazy otrzymywane z trzustki wołu
2) wykazują działanie głównie w obecności włókien i śluzu,
3) mało skuteczne przy wydzielinie ropnej
4) działania niepożądane występują częściej niż w przypadku dornazy
Leki stosowane w ASTMIE OSKRZELOWEJ
• ASTMA OSKRZELOWA - jest to napadowa duszność powodowana zwężeniem lub zamknięciem oskrzeli, spowodowana skurczem mięśni gładkich; w efekcie tego dochodzi do:
• a) upośledzenia drożności dróg oddechowych
• b) obrzęku błony śluzowej
• c) wzrostu wydzielania śluzu
• ASTMA ATOPOWA - powstaje na drodze immunologicznej - w nadwrażliwych oskrzelach na powierzchni mastocytów znajdują się przeciwciała (IgE) reagujące na wniknięcie alergenu napadem duszności
MEDIATORY PREFORMOWANE :
a) histamina b) bradykinina c) serotonina d) heparyna e) czynnik aktywujący płytki krwi (PAF) f) czynniki chemotaktyczne dla neutrofilów i eozynofilów
MEDIATORY GENEROWANE:
a) prostaglandyny - głównie PGF2 - silny skurcz oskrzeli
b) leukotrieny - LTC4, LTD4, LTE4 - ich mieszanina to SRS-A (powoli działający czynnik
anafilaktyczny (działają 1000 razy silniej od histaminy)
ASTMA NIEATOPOWA - napad duszności powstaje na drodze nieimmunologicznej, bodziec nieswoisty (zimno, wysiłek, substancje chemiczne,leki) obniży próg wrażliwości oskrzeli bądź zwiększy miejscowe wyzwalanie mediatorów reakcji skurczowej
LECZENIE ASTMY
CEL LECZENIA:
a) opanowanie napadów duszności b) zapobieganie zaostrzeniom
c) utrzymanie wydolności układu oddechowego na poziomie zbliżonym do prawidłowego
d) utrzymanie pełnej aktywności życiowej (w tym tolerancji na wysiłek fizyczny
e) unikanie skutków niepożądanych działań leków stosowanych w terapii astmy
f) niedopuszczenie do rozwoju nieodwracalnego zwężenia oskrzeli
g) zapobieganie nagłym zgonom z powodu astmy
ASTMA PRZEWLEKŁA - stopień zaawansowania:
• 1. Astma łagodna • 2. Astma umiarkowana
• 3. Astma umiarkowana o cięższym przebiegu • 4. Astma ciężka
Profilaktyka:
a) leki rozszerzające oskrzela - -adrenomimetyki (głównie długodziałające)
b) leki przeciwzapalne - głównie sterydy wziewne
c) leki zapobiegające uwalnianiu mediatorów reakcji alergicznej
d) 2-adrenomimetyki - krótkodziałające - przed spodziewanym wysiłkiem lub kontaktem z alergenem
ASTMA NAPADOWA (kolejność postępowania):
1) leki pobudzające receptory 2 działające natychmiast (salbutamol, fenoterol)
2) tlenoterapia 3) - adrenomimetyk
4) aminofilina hydrokortyzon lub metyloprednizolon (glikokotrykosteroidy zwiększają wrażliwość receptorów 2 na pobudzenie
STAN ASTMATYCZNY - jest to ciężkie rozlane zwężenie oskrzeli, trwające ponad 24h, zagrażający życiu chorego z powodu niewydolności oddechowej lub wyczerpania
Postępowanie:
1. 2 - adrenomimetyki - w postaci wlewów dożylnych
2. glikokortykosteroidy - dożylnie (hydrokortyzon, prednizolon, metyloprednizolon)
3. teofilina we wlewie i.v.
4. bromek ipratropium w postaci nebulizacji
5. nawodnienie i leki mukolityczne podawane pozajelitowo lub płukanie oskrzeli
6. potas - jeśli spada jego stężenie w surowicy (podawane leki obniżają stężenie potasu)
7. uspokojenie chorego
8. w stanie bardzo ciężkim - oddech kontrolowany
LEKI ROZKURCZAJĄCE MIĘŚNIE GŁADKIE OSKRZELI
• 1. Leki pobudzające receptory 2 - adrenergiczne (dzialajace przez wzrost cAMP)
Orciprenalina, fenoterol, salbutamol, fenoterol, rimiterol, salmeterol (SEREVENT), formeterol, bambeterol
• 2. Leki cholinolityczne - blokery M2 - Bromek ipratropium (Atrovent)
• 3. Leki działające bezpośrednio na mięśnie gładkie - metyloksantyny - działające przez
hamowanie rozkładu cAMP) - teofilina, aminofilina
LEKI ZAPOBIEGAJĄCE REAKCJI ALERGICZNEJ I HAMUJĄCE ALERGICZNE ZAPALENIE
• 1. Kromony: kromoglikan disodowy (Intal, Cromogen, Cropoz, Cromolyn), Nedokromil (Tilade), ketotifen (Pozitan)
2. Glikokortykosteroidy:
• a) Podawanie miejscowo do drzewa oskrzelowego: Budezonid (Pulmicort, Horacort), Beklometazon (Beclocort, Beclomet, Becodisk)
• b) Podawane doustnie w astmie oskrzelowej: prednizon, prednizolon, deksametazon
• c) Glikokortykosteroidy o przedłużonym działaniu - depot: (Kenalog, Polcortolon, Diprophos)
• Podawane dożylnie w leczeniu astmy: Hydrocortisonum hemisuccinatum, Fenicort (sól sodowa tertahydroftalanu prednizolonu), metyloprednizolon
LEKI PRZECIWLEUKOTRIENOWE
nowa grupa leków, hamują syntezę leukotrienów lub blokują receptor leukotrienowy
• a) zafirlukast, • b) pranlukast • c) montelukast • d) pabilukast
LEKI WSPOMAGAJĄCE W LECZENIU STANÓW SPASTYCZNYCH:
a) Leki wykrztuśne i mukolityczne
b) Leki przeciwhistaminowe - antagoniści receptora H1 - nieskuteczne w astmie
oskrzelowej, w astmie atopowej stosowane w przypadku towarzyszących objawów ze strony
górnych dróg oddechowych
c) Chemioterapeutyki - makrolidy, cefalosporyny, penicyliny - w przypadku
zakażeń dróg oddechowych
Leki pobudzające receptory 2-adrenergiczne
1) Lokalizacja receptorów 2-adrenergicznych:
• a) mięśnie gładkie (od tchawicy do oskrzelików), • b) pęcherzyki płucne,
• c) komórki nabłonka, śródbłonka naczyń, d) na mastocytach
Działanie:
a) powodują rozkurcz mięśni oskrzeli (pobudzenie receptorów )
b) hamują uwalnianie mediatorów z mastocytów we wcześniej fazie odczynu alergicznego
Podział:
a) nieselektywne pobudzające receptory i (epinefryna, efedryna),
b) nieselektywne pobudzające receptory 1 i 2 (izoprenalina, orcyprenalina),
c) selektywne (salbutamol, terbutalina)
Działania niepożądane (zależą od selektywności):
• a) nieselektywne _ zaburzenia rytmu, migotanie komór,
• b) drżenia mięśniowe _ pobudzenie receptorów 2 w mięśniach szkieletowych
• c) zatrzymanie moczu (u ludzi starszych)
• d) pobudzenie OUN (u ludzi starszych)
• e) wzrost glukozy w surowicy - u chorych na cukrzycę
• f) rozwój tolerancji
• Leki selektywne: terbutalina, salbutamol, fenoterol, rimiretol, salmeterol, formeterol, bambeterol
Salmeterol, Formeterol, Bambeterol
Nie podaje się ich w celu przerwania napadu duszności ale w długotrwałym leczeniu
zaawansowanej postaci astmy (zwłaszcza duszności nocnej)
Salmeterol:
1) lek o przedłużonym działaniu
2) chemicznie - długi łańcuch boczny umożliwiający połączenie leku z receptorem 2
3) wykazuje długie działanie rozkurczające oskrzela i ogranicza możliwość rozwoju tolerancji
4) działa po 30-60 min. i pozostaje bardzo długo w tkance płucnej
Cholinolityki
I. Receptory:
1) M3 - mięśnie gładkie dużych i małych oskrzeli, gruczoły śluzowe
2) M2 - w części presynaptycznej, hamują uwalnianie acetylocholiny
II. Leki: bromek ipratropium (Atrovent):
a) powinowactwo M3 >M2
b) nie wpływa wydzielania śluzu, nie zwiększa jego lepkości
c) stosowany w zapobieganiu powysiłkowemu skurczowi oskrzeli, nie znosi skurczu wywołanego histaminą
d) droga wziewna - działa po 3-5min. przez 4-7godz.
e) działania niepożądane: paradoksalny skurcz oskrzeli, suchość w ustach, kaszel
METYLOKSANTYNY TEOFILINA
• 1) rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli (za wyjątkiem osób zdrowych) - hamuje fosfodiesterazę_ nagromadzenie cAMP _otwarcie kanałów potasowych (aktywowanych jonami Ca2+ ).
Inny mechanizm - blokuje receptory adenozynowe, hamujegromadzenie wapnia w komórkach mięśni
• 2) wpływa na fazę zapalenia alergicznego (hamuje)
• 3) działa immunomodulacyjnie - hamuje limfocyty T
• 4) wskazania do stosowania: duszność w wyniku upośledzenia drożności dróg oddechowych w przebiegu astmy oskrzelowej, zapalenia oskrzeli, rozedmy płuc
• 5) wpływ na drożność dróg oddechowych:
• a) rozkurcz mięśni oskrzeli
• b) pobudzenie ośrodka oddechowego
• c) zwiększenie wrażliwości ośrodka oddechowego na CO2
• d) zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych
1) działania niepożądane:
a) układ krążenia - zwiększenie wydzielania amin katecholowych (wzrost pracy serca, wzrost zapotrzebowania na tlen)
b) zmniejszenie przepływu mózgowego (po dużych dawkach) _ bóle i zawroty głowy
c) przewód pokarmowy - wzrost kwaśności soku żołądkowego (choroba wrzodowa)
d) układ moczowy - nasila diurezę
• Interakcje metyloksantyn: istnieje silna zależność eliminacji od wydolności enzymów mikrosomalnych wątroby (leki wpływające na te enzymy mogą zmieniać
stężenie leku w surowicy krwi)
• Barbiturany, leki przeciwpadaczkowe, rifampicyna (silnie indukują enzymy mikrosomalne)
• Makrolidy (erytromycyna), doustne środki antykoncepcynje, chloramfenikol (hamują enzymy mikrosomalne wątroby; mogą wywołać wzrost stężenia teofiliny i objawy toksyczne już po dawkach terapeutycznych)
• Przy stosowaniu dużych dawek -adrenomimetyków i wlewów dożylnych metyloksantyn wzrasta częstość działań niepożądanych ze strony serca
KROMONY
Kromoglikan disodowy (Intal, Cromogen, Cropoz, Cromolyn)
• 1) podawane przed zetknięciem z czynnikiem wywołującym objawy duszności,
• 2) jest nieskuteczny w okresie napadu duszności, a nawet może go nasilać,
• 3) działanie ustępuje zaraz po odstawieniu,
• 4) podawany miejscowo do drzewa oskrzelowego,
• 5) działania niepożądane: krótkotrwały kaszel, czasem duszność
Nedokromil: (Tilade)
1) bardziej skuteczny od kromoglikanu
2) bardziej skuteczny w hamowaniu kaszlu astmatycznego niż kromoglikan
3) działanie niepożądane związane są jedynie z nośnikiem leku,
4) podawany do drzewa oskrzelowego
Ketotifen:
1) blokuje receptory H1 2) hamuje degranulację mastocytów
3) podawany doustnie (często u małych dzieci) 4) niewielka skuteczność
5) działanie niepożądane (typowe dla leków przeciwhistaminowych I generacji)
Glikokortykosteroidy
• 1) najbardziej aktywna grupa leków (szerokie możliwości stosowania),
• 2) niekorzystne następstwa lecznicze
• 3) działają przeciwzapalnie w terapii chorób alergicznych
• 4) wcześniej stosowane były w przypadku nieskuteczności innych leków
• 5) glikokortykosteroidy syntetyczne (podawane do drzewa oskrzelowego) - działaj wyłącznie miejscowo, minimalizacja działań niepożądanych ogólnoustrojowych
• 6) obecnie stosowane do leczenia zasadniczego w astmie oskrzelowej
Mechanizm działania:
• a) pobudzają syntezę lipokortyny-1, która blokuje fosfolipazę A2 uruchamiającą przemiany kwasy arachidonowego i syntezę leukotrienów i prostaglandyn
(nasilających zapalenie) • b) powodują wzrost gęstości receptorów 2 i zwiększają
wiązanie przez nie cyklazy adenylowej • c) zmniejszają wychwyt i wiązanie poneuronalne
katecholamin • d) zwiększają syntezę enzymów rozkładających kininy
(biorące udział w procesach zapalnych) • e) hamują wytwarzania cytokin
• 8) Glikokortykosteroidy podawane do drzewa oskrzelowego: dipropionian beklometozonu i budezonid,
Działania niepożądane:
a) zakażenia grzybicze (kandydoza) jamy ustnej i zatok przynosowych, b) chrypka
c) kaszel - jako wynik drażniącego działania gazu nośnikowego,
d) miejscowe działanie uszkadzające błonę śluzową, e) alergia kontaktowa
f) wpływ na metabolizm kości oraz wzrost dzieci
Glikokotrykosteroidy podawane doustnie: prednizon i deksametazon:
• a) podawane jedynie w ciężkich postaciach astmy
• b) zawsze łącznie ze steroidami wziewnymi
• c) podawane w dawce rannej lub co drugi dzień rano - zgodnie z rytmem fizjologicznym
• d) interakcje zależą od aktywności enzymów mikrosmalnych wątroby - aktywatory przyspieszają, inhibitory opóźniają
• Glikokotrykosteroidy podawane dożylnie: hydrocortisonum hemisuccinatum:
• a) wykazuje niekorzystne działanie mineralokortykosteroidowe,
• b) może wywoływać groźne dla życia nasilenie duszności u chorych z astmą aspirynową - związane jest to z jego formą chemiczną (sól sodowa półbursztynianu)