Lasy - wykłady, 7 sem od Jacka, lasy


LASY wykład nr 1. 02.10.2000 r.

  1. Ustawy i akty prawne:

Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej

(Dz. Ust. Nr 81 poz. 351 z późniejszymi zmianami)

• Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o PSP

(Dz. Ust. Nr 88 poz. 400)

• Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o Lasach

(Dz. Ust. Nr 101 poz. 444 z późniejszymi zmianami)

• Rozporządzenie MSW z dnia 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej (rozdział 1 i 9)

• Instrukcja ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych MOŚZNiL oraz DGLP Warszawa 1996 r.

• Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 6 stycznia 1998 r. w sprawie wzoru znaku zakazu wstępu do lasu (Dz. Ust. Nr 11 poz. 39)

• Rozporządzenie MTiGM z dnia 5 maja 1999 r. ....oraz sposobu urządzania i utrzymywania pasów przeciw pożarowych

• Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów (Dz. Ust. Nr 73 poz. 824)

  1. Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę obszarów leśnych przed pożarem poprzez:

• zapobieganie powstaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru lasu;

• zapewnienie sił i środków do zwalczania pożarów lasów;

• prowadzenie działań ratowniczych;

  1. LAS - w rozumieniu ustawy jest to grunt:

• o zwartej powierzchni co najmniej 0,1 ha, pokryty roślinnością (uprawami leśnymi)- drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub częściowo jej pozbawiony

• przeznaczony do produkcji leśnej lub

• stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo

• wpisany do rejestru zabytków

• związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystane dla potrzeb gospodarki leśnej budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne;

Pojęcie lasu z encyklopedii PWN 1995:

Naturalny lub ukształtowany przez człowieka ekosystem lub kompleks ekosystemów, w którego szacie roślinnej dominującym składnikiem jest drzewostan utworzony przez zwarcie rosnące drzewa.

  1. Światowe formacje leśne.

lasy iglaste strefy chłodnej,

• lasy mieszane strefy umiarkowanej (polskie)

• lasy strefy umiarkowanej

  1. Lasy ziem polskich.

Historia lesistości ziem polskich:

• Ziemie Polski w drugiej połowie XVIII w. - 40%

• Królestwo Polskie w 1850 r. - 30%

• Królestwo Polskie w 1860 r. - 20%

• Polska w chwili odzyskania niepodległości 1918 r . - 23%

• Polska w 1938 r. -22%

• Polska po II wojnie światowej 1945 r. -21%

• RP w 2000 r. -28,4%

  1. Powierzchnia leśna.

• ok. 30% całego globu to powierzchnia lądowa -41 mld ha,

• ok. 30% powierzchni lądowej globu to powierzchnia leśna,

• ok. 30% powierzchni Europy to powierzchnia leśna,

• ok. 30% powierzchni Polski to powierzchnia leśna,

  1. Lesistość regionów świata.

• Ameryka Północna -39%

• Ameryka Środkowa -37%

• były ZSSR -32%

• Europa (bez byłego ZSSR) -30%

• Afryka -25%

• Azja (bez byłego ZSSR) -19%

• Australia i Oceania -17%

  1. Struktura lasu.

Polska leży w klimacie umiarkowanym i las kształtują warstwy:

• mchy i porosty

• zielna

• krzewy

• drzewa

  1. Znaczenie lasów w materialnym i kulturalnym rozwoju społeczeństwa to:

• produkcja surowca drzewnego

• kształtowanie środowiska przyrodniczego

• obiekt zaspokojenia rekreacyjno-zdrowotnego

• obiekt zaspokajania kulturalnych potrzeb człowieka

  1. Podział lasów ze względu na spełniane zadania:

lasy o charakterze ochronnym

• lasy gospodarcze

• lasy rezerwatowe

Lasy to układ ekologiczny wiążący ze sobą następujące elementy:

• żywe organizmy leśne

• miejsca ich bytowania

  1. Typy siedliskowe lasu.

Typ siedliskowy lasu-jest to jednostka określająca warunki rozwoju roślinności uwzględniając:

żywotność gleby

• wilgotność gleby

• położenie geograficzne

  1. Klasyfikacja siedlisk leśnych pod względem:

• żywotności gleby:

0x08 graphic
62%

0x08 graphic
35,2%

- olsy (przewaga jesionu i olszy 2,7%

gleby bagienne, torfowiska

i zabagnienia)

• wilgotność gleby:

położenie geograficzne:

0x08 graphic
6,7%

  1. Skróty:

Na terenach nizinnych:

Na terenach wyżynnych i podgórskich:

Na terenach górskich:

Dominujące gatunki:

• iglaste 77% sosna (So) -71%

świerk (Św)

modrzew (Md)

jodła (Jd)

daglezja (Dg)

• liściaste 23% buk (Bk)

brzoza (Brz)

dąb (Db)

klon (Kl)

olsza (Ol)

jawor (Jw)

jesion (Js)

wiąz (Wz)

grab (Gb)

robina akacjowa (Ak)

lipa (Lp)

topola (Tp)

Największą palność ze wszystkich gatunków drzewostanów w Polsce posiada SOSNA.

Ze względu na gatunki w drzewostanach lasy dzielimy na:

• iglaste

• liściaste

• mieszane

  1. Klasy wieku drzewostanów:

Klasa wieku drzewostanu zmienia się co 20 lat i oznacza się ją następująco:

I klasa -(1-20 lat)

II klasa-(21-40 lat)

III klasa-(41-60 lat) itd...

  1. Zadrzewienie:

Zadrzewienie- jest to stopień pokrycia terenu przez rzut koron drzew na powierzchnie i określa się go w następującej skali:

1,0 - zadrzewienie pełne (100%)

0,9 - zadrzewienie 90%

  1. Podział gruntów leśnych:

Ze względu na kategorie użytkowania:

      1. grunty zalesione

• drzewostany

• plantacje drzew

b) grunty nie zalesione

• w produkcji ubocznej

• do odnowienia

c) grunty związane z gospodarką leśną

  • drogi leśne nie publiczne

  • tereny pod liniami energetycznymi

  • szkółki leśne

  • miejsca składowania drewna

  • parkingi leśne

  • urządzenia turystyczne

  • wykład nr 2. 09.10.2000 r.

    1.Własność obszarów leśnych w Polsce:

    • Państwowe Gospodarstwo Lasy Państwowe 79 %

            1. lasy gospodarcze (50 % L.P.)

            2. lasy ochronne (1250 rezerwatów przyrody w tym 50 % leśnych, 410 obszarów charakterystyczno krajobrazowych w tym 120 parków krajobrazowych)

    • Parki Narodowe (22) 1,8 %

    • Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa 0,9 %

    • lasy będące w użytkowaniu wieczystym 0,3 %

    • lasy gminne 0,8 %

    • osób fizycznych

    • wspólnot gruntowych

    rolniczych spółdzielni produkcyjnych

    W Polsce przypada ok. 0,23 ha lasu na 1 mieszkańca.

    2. Średni wiek drzewostanów.

    • Lasy Państwowe - 57 lat

    • Lasy Prywatne - 40 lat

    3. Nadzór nad gospodarką leśną.

    • Lasy Skarbu Państwa - Minister Środowiska

    • Pozostałe lasy - Wojewoda lub Starosta

    4. Organy administracji leśnej.

    Ministerstwo Środowiska

    Dyrekcja Generalna Krajowy Zarząd

    Lasów Państwowych (1) Parków Narodowych (1)

    0x08 graphic
    0x08 graphic

    0x08 graphic
    Regionalne Dyrekcje Parki Narodowe (22)

    Lasów Państwowych (17)

    0x08 graphic

    0x08 graphic
    0x08 graphic
    Nadleśnictwa Obręby Ochronne

    Leśnictwa Obchody Ochronne

    Obręb-kompleks leśny obejmujący 2-3 sąsiadujące leśnictwa ( 1-3 obrębów w PN)

    Obrę gospodarczy - obszar leśny, na którym znajduje się jeden sposób zagospodarowania i ma określona rębnie, który ma jednakowy cel produkcyjny i jedną kolej rębu.

    5. Mapy leśne.

    Mapy leśne należą do grupy map:

    - gospodarcze w skali 1:5 000

    - gospodarczo-przeglądowe w skali 1:10 000

    - przeglądowe w skali 1:25 000

    - schematyczne w skali 1:50 000

    - sytuacyjne w skali 1:100 000

    6. Oddziały i pododdziały leśne. Oznaczenia oddziałów i pododdziałów leśnych.

    Do celów administracyjno technicznych kompleksy leśne (obręby) dzieli się na tzw. oddziały.

    Średnia powierzchnia oddziału:

    Najczęściej oddziały mają kształt prostokątów o stosunku boków 2:3 lub1:2 rzadziej kwadraty.

    Oddziały podzielone są na pododdziały (wydzielenia taksacyjne) wyróżniające się charakterystyką rosnących drzewostanów (wiek, gatunek).

    Oznaczenia:

    Na mapie gospodarczej w skali 1:5 000 oddział oznaczony jest następująco np.

    0x01 graphic

    gdzie: - liczba nad kreską (153) określa numer oddziału leśnego,

    - liczba pod kreską (24.62) określa powierzchnie tego oddziału w ha.

    Na mapie gospodarczej w skali 1:5 000 pododdział oznaczony jest następująco np.

    0x01 graphic

    gdzie: - litera nad kreską (a) określa nazwę pododdziału leśnego,

    - liczba pod kreską (2.02) określa powierzchnie tego pododdziału w ha.

    Na mapie gospodarczo-przeglądowej w skali 1:10 000 oddział oznaczony jest następująco np.

    0x01 graphic

    gdzie: - liczba nad kreską (153) określa numer oddziału leśnego,

    - liczba pod kreską (24.62) określa powierzchnie tego oddziału w ha.

    Na mapie gospodarczo-przeglądowej w skali 1:10 000 pododdział oznaczony jest następująco np.

    0x01 graphic

    gdzie: - litera nad kreską (a) określa nazwę pododdziału leśnego,

    - 6So określa udział sosny w tym pododdziale i wynosi on 60% (inne gat. 40%),

    - So75 Określa wiek drzewostanu sosnowego 75 lat,

    - 0,7 określa stopień zadrzewienia,

    - liczba pod kreską (2.02) określa powierzchnie tego pododdziału w ha.

    Uwaga - w małych pododdziałach umieszcza się opis skrócony bez podawania udziału gatunku i jego wieku.

    Wszystkie oddziały są ponumerowane dla każdego obrębu oddzielnie.

    W przypadku numeracji całego nadleśnictwa przy numerze oddziału podaje się numer obrębu.

    Numeracja oddziałów biegnie od pn.- wsch. (pierwszy oddział) do pd.- zach. (ostatni oddział) w obrębie (nadleśnictwie).

    7. Linie podziału przestrzennego.

    Oddziały oddzielone są od siebie liniami podziału przestrzennego:

    • liniami oddziałowymi (o przebiegu zbliżonym do kierunku pn.- pd.)

    • liniami gospodarczymi (ostępowymi o przebiegu wsch.- zach.)

    Na terenach podgórskich i górskich linie podziału przestrzennego są ukierunkowane układem warstwic.

    Linie gospodarcze powinny posiadać charakter komunikacyjny o szerokości 4-10m. (średnio ok. 6m.).

    Linie oddziałowe spełniają rolę dojazdów do linii gospodarczych i ich szerokości winny wynosić min. 4m.

    Przy prostokątnym kształcie oddziałów krótsze boki są wyznaczone przez linie gospodarcze (ostępowe) wsch.- zach. a dłuższe linie oddziałowe pn.- pd.

    8. Róża wiatrów.

    Wiatr charakteryzuje się:

    Za kierunek wiatru uważamy tę stronę widnokręgu, z której wiatr wieje i otrzymuje on nazwę tej strony widnokręgu.

    Międzynarodowy system określania kierunku wiatru:

    • wiatr pn. (N) - 00

    • wiatr pn.- wsch. (NE) - 450

    • wiatr wsch. (E) - 900

    • wiatr pd.- wsch. (SE) - 1350

    • wiatr pd. (S) - 1800

    • wiatr pd.- zach. (SW) - 2250

    • wiatr zach. (W) - 2700

    • wiatr pn.- zach. (NW) - 3150

    Wiatr wieje zawsze pulsacyjnie (zmiana kierunku i prędkości w jednostce czasu) na skutek:

    9. Pogoda pożarowa.

    Pogoda pożarowa - to suma niekorzystnych warunków meteo powodująca bardzo łatwe powstanie i szybkie rozprzestrzenianie się pożaru od każdego zarzewia ognia zdolnego do zapalenia występujących form roślinnych i materiałów pochodzenia organicznego.

    Pogoda pożarowa dzieli się:

    • statyczna

    • dynamiczna

    Elementy meteo charakteryzujące pogodę pożarową wg wielkości wpływu na jej stan to:

    stopień 10- niebo całkowicie pokryte chmurami

    10. Zagrożenie lasów w Polsce.

    • Choroby i szkodniki

    • Niekorzystne zjawiska klimatyczne

    • Skażenia powietrza

    • Pożary

    11. Zagrożenie pożarowe lasów.

    Zagrożenie pożarowe lasów kształtują następujące czynniki:

    O występowaniu tych czynników w lasach decydują:

    Zagrożenie pożarowe lasów (ZPL) w Polsce zaczyna się wczesną wiosną tuż po stopieniu się pokrywy śnieżnej i duży wpływ w tym okresie ma wypalanie użytków i traw sąsiadujących z lasem.

    Następnie ZPL maleje dzięki rozwojowi roślin runa leśnego oraz liści drzew (duża zawartość wody w zielonej biomasie).

    wykład nr 3. 30.10.2000

    1.Klasy zagrożenia pożarowego lasów (ZPL).

    Klasa ZPL uzależniona jest od procentowej ilości pododdziałów leśnych różniących się między sobą typem siedliskowym lasu oraz klasą wieku drzewostanu.

    Udział powyżej 50% określa ZPL w danym oddziale klasyfikuje całą powierzchnię tego oddziału do określonej klasy ZPL (A, B, C) A-czerwona, B-żółta, C-zielona.

    Podstawą klasyfikacji jest:

    Brak wykonania prawidłowych zabiegów pielęgnacyjnych na BS i BMw - podnosi klasę z B do A.

    Zwarcie:

    Rodzaje zwarcia:

    2. Metody określania stopnia Zagrożenia Pożarowego Lasów.

          1. Niestierowan (państwa byłego ZSRR)

          2. Käsego

          3. Langego

          4. Szczygła

          5. IBL - Instytut Badawczy Leśnictwa (w Polsce)

    Metoda IBL:

    Prowadzone badania od marca do września (od ustąpienia pokrywy śnieżnej do jesiennych opadów) w 34 punktach prognostycznych na terenie całego kraju o godzinie 9.00 i 13.00. Metoda opiera się na pomiarze:

    Rozróżniamy 4 stopnie ZPL:

    W okresie wiosennym do zazielenienia pokrywy lasu wyl. ZPL zwiększa się o 1 dla terenów o dominującym udziale traw w pokrywie gleby.

    3. Europejskie kategorie ZPL.

    Kategorie ZPL - planowanie strategicznych przedsięwzięć zmierzających do ograniczenia strat po pożarowych.

    Czyli:

    1. gospodarka leśna na podstawie ekologii - naturalne uodpornienie

    2. uzbrojenie inżynieryjne terenu

      1. monitorowanie

      2. komunikacja

      3. zaopatrzenie wodne

    3. zapewnienie odpowiedniej ilości sił i środków interwencyjnych

    4. zapewnienie odpowiedniego poziomu wyszkolenia ratowników

    4. Kategorie ZPL w UE.

    1. niski stopień zagrożenia

    2. obszary o częściowo niskim i średnim stopniu zagrożenia

    3. średni stopień zagrożenia

    4. częściowo o średnim i wysokim stopniu zagrożenia - Polska oprócz lasów górskich

    5.wysoki stopień zagrożenia - Portugalia, Hiszpania, Grecja

    5. Kategorie ZPL w Polsce.

    Przy kategoryzacji uwzględnia się:

    1. warunki przyrodniczo leśne (% udział siedlisk)

    2. średnie warunki występowania pożarów

    3. warunki klimatyczne określone współczynnikiem hydrotermicznym Sielaniowa

    4. zanieczyszczenie powietrza emisjami przemysłowymi

    Kategorie ZPL ustala się dla :

    Kategorie:

    Kategorie podnosi się o 1 wzwyż gdy:

    Klasyfikowanie do określonej ZPL:

    polega na uwzględnieniu:

          1. % udziału siedliskowych typów lasu i klas wieku

          2. średniej liczby pożarów w roku (min. 5 lat)

          3. liczby nadleśnictw, parków narodowych zaliczonych do 1 z 3 kategorii

    Zaliczanie obszarów leśnych do kategorii ZPL:

    6. Przyczyny pożarów lasów.

          1. nieostrożność dorosłych: turystyka, runo leśne, palenie ognisk, prace budowlano-remontowe

          2. nieostrożność nieletnich: ogniska, papierosy

          3. maszyny i urządzenia, linie energetyczne, transport kolejowy i drogowy

          4. wyładowania atmosferyczne

          5. przerzuty z gruntów nieleśnych

          6. podpalenia

          7. pozostałe (katastrofy, ćwiczenia wojska)

          8. nieustalone

    7. Działanie informacji ostrzegawczych.

    Propaganda w:

    1. środkach masowego przekazu

    2. pogadanki w placówkach publicznych

    3. gry komputerowe

    4. drobne materiały propagandowe

    5. tablice informacyjno - ostrzegawcze

    W lasach, torfowiskach, wrzosowiskach i do 100m od lasu nie wolno wykonywać czynności mogących wywołać pożar.

    Zakaz wstępu gdy prze 5 kolejnych dni o 9.00 wilgotność ściółki będzie niższa od 10% (obligatoryjnie).

    9. Pasy przeciwpożarowe.

    Zadania:

    1. samoistne ograniczenie pożaru

    2. wyraźne opóźnienie rozprzestrzeniania pożaru

    Zabezpieczeniu przeciwpożarowemu lasów służą pasy w lasach położonych przy obiektach mogących stanowić ZPL.

    Rodzaje pasów przeciwpożarowych i sposoby ich wykonania: