Tablica chronologiczna

Ustalenie chronologii wydarzeń na starożytnym Bliskim Wschodzie przysparza wiele trudności, a daty często są przybliżone. Dlatego też można spotkać pewne rozbieżności u różnych autorów. Poniższa chronologia zaczerpnięta została z IV wydania Biblii Tysiąclecia, Pallotinum, Poznań 1996

DATA	WYDARZENIA BIBLIJNE	WYDARZENIA HISTORII POWSZECHNEJ
ok.1800-1750	Abraham powołany do wiary w jednego Boga i do opuszczenia ojczyzny udaje się do ziemi Kanaan
ok. 1700	Patriarcha Jakub (Izrael)
		1728-1868 Hammurabi, król babiloński, i najobszerniejszy kodeks prawa starożytnego Wschodu
		ok.1720-1560 Hyksosi w Egipcie
ok.1650	Józef zarządcą Egiptu, Jakub z synami osiada w ziemi Goszen (pn.Egipt)
		ok.1400 Listy z Tell-el-Amarna
		1364-1347 Echnaton (Amenofis IV)
		ok.1350 Tabliczki z Ugarit (Ras-Szamra)
		1301-1234 Ramzes II
1250-1230(?)	Wyjście Izraelitów pod wodzą Mojżesza z Egiptu. "Czterdziestoletnia" wędrówka przez pustynię. Śmierć Mojżesza
ok.1220-1200	Wejście do ziemi Kanaan pod wodzą Jozuego
ok.1200-1025	Czas sędziów
		ok.1100 Tiglat-PileserI, król asyryjski, dociera w swoich wyprawach do Morza Czarnego i Śródziemnomorskiego. Królów babilońskich zmusza do zależności
ok.1050	Śmierć Helego w bitwie pod Afek. Działalność Samuela
ok.1040-1010	Saul
ok. 1010-970	Dawid królem 1005-1000: zdobywa Jerozolimę 988: obejmuje władzę nad całym Izraelem
970-931	Salomon. Budowa świątyni. Koniec podboju ziemi Kanaan
		945-924 Szeszonk (Sziszak) I w Egipcie. Rezon w Damaszku

929 r. PODZIAŁ NA DWA KRÓLESTWA

KRÓLESTWO JUDZKIE	KRÓLESTWO IZRAELSKIE	HISTORIA POWSZECHNA
ok.931-914 Roboam	ok.931-909 Jeroboam I
914-911 Abijjam
911-870 Asa
	909-908 Nadab
	908-885 Basza
	885-884 Ela
	884 Zimri (7dni)	884-858 Assurbanipal II, król asyryjski
	884-873 Omri Samaria stolicą	ok.875 + Ben Hadad I w Syrii
870-848 Jozafat	873-853 Achab. Żona jego Izebel popiera kulty bałwochwalcze. Eliasz	ok.884 + Ben-Hadad II w Syrii
	854-853 Ochozjasz Izraelski	858-823 Salmanassar III w Asyrii 854 bitwa pod Karkar
848-841 Joram Judzki	852-841 Joram Izraelski Prorok Elizeusz	844-797 Chazael w Syrii (w 842 pobity przez Salmanassara i wraz z Jehu zmuszony do płacenia daniny)
841 Ochozjasz Judzki	841-813 Jehu
841-835 Atalia
835-796 Joasz Judzki	813-797 Joahaz Izraelski
		809-781 Adadnirari III w Asyrii
796-767(?) Amazjasz	797-782 Joasz Izraelski	ok.797-735 Ben-Hadad III w Syrii 776 Początek rachuby Olimpiad, najstarszy spis zwycięzców olimpijskich
(791)767-739 Azariasz (Ozjasz) Prorocy:Izajasz i Micheasz	782-753 Jeroboam II Prorocy: Ozeasz i Amos
	753 Zachariasz Szallum	753 założenie Rzymu
	752-742 Manachem (w 738 r. płaci daninę Asyrii)	745-726 Tiglat-Pileser III w Asyrii (Pulu w Babilonii)
	742-739 Pekachiasz
739-734 Jotam	739-731 Pekach	735 Resin w Syrii
734-728 Achaz (w 734 prosi o pomoc Asyrię)	731-722 Ozeasz	726-722 Salmanassar w Asyrii
728-699 Ezechiasz	721 upadek Samarii i królestwa Izraelskiego, Izraelici w niewoli asyryjskiej	722-705 Sargon II w Asyrii (w 717 zdobywa Karkemisz
		721-710 Merodak-Baladan (Mardukapilliddin) król babiloński
701 najazd Asyryjczyków na królestwo Judzkie, zdobycie Lakisz, oblężenie Jerozolimy, powtórny najazd Asyryjczyków i klęska pod Jerozolimą		705-681 Sennacheryb, król asyryjski
699-643 Manasses	680 osadnicy pogańscy sprowadzeni do Samarii, początek Samarytan (synkretyzm religijny)	689-664 Tirhaka z XXV dynastii 681-668 Asarhaddon, król asyryjski
643-641 Amon Prorok Sofoniasz		668-625(?) Assurbanipal, król asyryjski (w 663 dokonuje podboju Egiptu)
641-609 Jozjasz (w 622 r. - znalezienie Księgi Prawa, reforma religijna)		ok. 640-559 Solon Ateńczyk 625 powstaje mocarstwo nowobabilońskie 626-605 Nabopolassar 612 zburzenie Niniwy
609 śmierć pod Meggido Joachaz, czyli Szallum (3 miesiące) Prorocy: Nahum, Habakuk, Jeremiasz		609-594 Neko z XXVI dynastii
608-598 Eliakim-Jojakim		606 koniec mocarstwa asyryjskiego
605/604 pierwsza wyprawa Nabuchodonozora na Palestynę		605(604)-562 Nabuchodonozor (Nebukadnesar), król babiloński 605 bitwa pod Karkemisz
598/597 Jojakin (Jechoniasz-Koniasz) - 3 miesiące pierwsze przesiedlenie do Babilonu
597-586 Sedecjasz (Mattaniasz) Prorok Ezechiel rozpoczyna działalność
587/586 zdobycie Jerozolimy drugie przesiedlenie mieszkańców Judy		588-568 faraon Chofra
582/581 trzecie przesiedlenie
560 ułaskawienie Jojakima (Jechoniasza) przez Ewil-Merodaka		562-560 Ewil-Merodak (Amel-Marduk) 560-556 Nerigillissar
		559-529 Cyrus tworzy potężną monarchię perską 555-539 Nabonid i syn jego Baltazar w Babilonii

538 r. CYRUS POZWALA IZRAELITOM POWRÓCIĆ DO OJCZYZNY.
PALESTYNA PROWINCJĄ PERSKĄ

		529-522 Kambizes w Persji (w 525 podbija Egipt)
536-515	odbudowa i poświęcenie świątyni jerozolimskiej Prorocy: Zachariasz i Aggeusz	521-485 Dariusz I
		494-339 papirusy z Elefantyny 485-465 Kserkses I
458	nowy powrót Żydów pod wodzą Ezdrasza narodziny judaizmu	464-424 Artakserkses
445	Nehemiasz namiestnikiem króla perskiego w Judzie, odbudowa murów Jerozolimy
		424-404 Dariusz II 360-336 Filip Macedoński 358-338 Artakserkses III 336-331 Dariusz III Kodoman 336-323 Aleksander Wielki
323-300	Oniasz I	309-265 Arejos w Sparcie (323)311-283 Ptolemeusz I Soter
ok. 300	Palestyna pod panowaniem Lagidów, ustalenie tekstu Pisma Świętego, pocżawszy od czasów Ptolomeusza II powstaje LXX	ok 301 podział państwa Aleksandra W. i powstanie trzech państw: Lagidów (Ptolomeuszy), Seleucydów i Antygonidów
		285-246 Ptolomeusz II Filadelf 246-221 Ptolemeusz III Euergetes
220-195	Szymon II arcykapłanem	223-187 Antioch III Wielki w Syrii 221-205 Ptolemeusz IV Filopater w Egipcie
198	Palestyna przechodzi pod władzę Seleucydów
		190 bitwa pod Magnezją, konsul Lucjusz Scypion zwycięża Antiocha III 203-180 Ptolemeusz V Epifanes 187-175 Seleukos IV Filopator 180-145 Ptolemeusz VI Filopator
ok.170	umiera arcykapłan Oniasz III	175-164/163 Antioch IV Epifanes
167-164	wielkie prześladowanie religijne Żydów, powstanie
166-160	Juda Machabeusz, walki Żydów o wyzwolenie spod panowania Seleucydów
164	oczyszczenie świątyni zbeszczeszczonej przez pogan
		163-162 Antioch V Eupator 162-150 Demetriusz I Soter
160-143	Jonatan następcą Judy Machabeusza w 152 zostaje arcykapłanem
		150-145 Aleksander Balas 145-116 Ptolemeusz VIII Euergetes (II) 145-140 Demetriusz II Nikator (129-126) 145-138 Tryfon 145-143(?) Antioch VI Dionizos
143-134	Szymon wodzem i arcykapłanem, zakłada dynastię hasmonejską	138-129 Antioch VII Sidetes
134-104	Jan Hirkan I, powstają stronnictwa: faryzeuszów, saduceuszów, esseńczyków wspólnota z Qumran
104-103	Arystobul I
103-77	Aleksander Jannaj
76-67	Aleksandra Salome
67-63	Arystobul II	64 upadek państwa Seleucydów, Syria prowincją rzymską
63	zdobycie Jerozolimy przez Pompejusza, Palestyna prowincją rzymską
		45- 44 Cezar jedynowładcą Rzymu
40-37	Antygon
37-4	Herod Wielki	31/30 bitwa pod Akcjum, śmierć Antoniusza i Kleopatry 30 przed-14 po Chr. Oktawian August ok 10 Kwiryniusz legatem Syrii po raz pierwszy

7/6 NARODZENIE JEZUSA CHRYSTUSA

4 przed-Chr.	Filip tetrarchą Iturei i kraju Trachonu (do 33/34 po Chr.) Archelaos etnarchą Judei i Samarii (do 6 po Chr,) Herod Antypas (do39 po Chr.)
ok 8	Szaweł (Paweł) rodzi się w Tarsie
18-36(37)	Kajfasz arcykapłanem	14-37 Tyberiusz
26-36	Poncjusz Piłat prokuratorem
27 lub 29	Wystąpienie Jana Chrzciciela i początek działalności Jezusa Chrystusa
27-28 lub 30-33	działalność publiczna Jezusa Chrystusa
33/34 lub 36/37	męczeństwo św. Szczepana, a po nim niebawem nawrócenie św. Pawła
37/40-44	Herod Agrypa I	37-41 Kaligula
37 lub 39	św. Paweł nawiedza Kościół jerozolimski
43 lub 44	prześladowanie chrześcijan przez Heroda Agryppę I, śmierć św. Jakuba St.	41-54 Klaudiusz
45-48	pierwsza wyprawa misyjna św. Pawła
49/50	tzw. Sobór Jerozolimski	49/50 wygnanie Żydów z Rzymu
50-53	druga wyprawa misyjna św. Pawła (w 52 przed Gallionem w Koryncie)
52-60	Antoniusz Feliks prokuratorem
53-ok.93	Herod Agryppa II
53-58	trzecia wyprawa misyjna św. Pawła
54-57	działalność św. Pawła w Efezie podczas trzeciej wyprawy misyjnej	54-68 Neron
58-60	uwięzienie św. Pawła w Cezarei Palestyńskiej
60-62	Porcjusz Festus prokuratorem
61-63	pierwsze uwięzienie rzymskie św. Pawła
62	śmierć św. Jakuba Młodszego
		64 pożar Rzymu, prześladowanie chrześcijan
66	Gessius Florus prokuratorem
66-67	drugie uwięzienie św. Pawła, zakończone jego śmiercią
66-70	wojna żydowska	68-69 Galba, Oton, Witeliusz
70	zburzenie Jerozolimy przez Tytusa	69-79 Wespazjan
		79-81 Tytus 81-96 Domicjan 96-98 Nerwa
ok.104	śmierć św. Jana Apostoła	98-117 Trajan

---