4606


PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

prof. dr hab. Krystyna Marzec - Holka

24.02.2011

Pierwszy okres instytucjonalizacji , organizacji i badań środowiskowo-oświatowych pedagogiki społecznej; twórca prof. Edmund Trempała 1974-1997.

Wyższa Szkoła Pedagogiczna powstała z inspiracji Jego Magnificencji Rektora prof. Edmunda Trempały, który jako pedagog społeczny utworzył Zakład Pedagogiki Społecznej w 1974 r.

Edmund Trempała:

Krystyna Marzec - Holka:

Helena Radlińska 1879 - 1954

Badania Radlińskiej dotyczyły wpływu środowiska na losy szkolne dzieci i młodzieży. Publikacje:

Wyniki badań Radlińskiej ukazały nierówności społeczne wypływające z warunków społecznych, gospodarczych i kulturowych procesów edukacyjnych. Ukazuje skrupulatnie istniejące warunki - wyzysk, nędzę, złe warunki pracy i wpływ tej sytuacji na zachowanie.

ROZWÓJ PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ:

I. Okres działań praktycznych, okres prekursorski.

Po raz pierwszy pojęcie pedagogiki społecznej użył w 1834 roku F. Adolf Diesterweg w "Przewodniku do kształcenia nauczycieli niemieckich". Dostrzegał on, podobnie jak inni pedagodzy pod koniec dziewiętnastego wieku, zróżnicowanie społeczeństwa pod względem ekonomicznym i klasowym. Widzieli oni różnorodne warunki bytowe uczniów szkolnych: z jednej strony bogactwo i przepych, a z drugiej - ubóstwo, nędzę, głód i niedostępność szkoły. Chciał zmienić tą sytuację. Propagował oświatę ludu i szkoły ludowe. Chciał, aby nauczyciele byli przygotowani na różną sytuację dzieci, które będę trafiały do szkoły, aby umieli im świadczyć pomoc w różnych trudnościach. Nauczyciele powinni zatem zostać przeszkoleni nie tylko pod względem nauczania swojego przedmioty, ale także pod względem umiejętności radzenia sobie z trudną sytuacją ich podopiecznych. Diesterweg upatrywał w szkole ważną rolę, jaką miała spełniać w podnoszeniu poziomu życia w społeczeństwie. Pedagogika społeczna wychodziła jednakże poza teren szkoły, koncentrując się na środowisku życia ucznia. Poszerzeniu uległy zatem tereny praktyki wychowawczej. Swoim zasięgiem pedagogika społeczna objęła także instytucje kulturalne i socjalne i doceniła ich ważne miejsce w procesie wychowania i nauczania. Można więc powiedzieć, że pedagogika społeczna skoncentrowała się na społeczno - kulturalnych komponentach, składnikach procesu wychowania.

Kolejny działacz z początków pedagogiki społecznej to Robert Owen - utopijny socjalista. Działał wśród robotników, zbudował dla nich fabrykę, pomógł zdobyć mieszkania. Jego działalność socjalna na rzecz robotników była nowością. Powoływał on również do istnienia nowe instytucje opiekuńczo - wychowawcze: żłóbki i przedszkola, szkoły dla młodzieży dorastającej, kluby , biblioteki, czytelnie i place zabaw. Rozumiał on ludzi jako twory warunków swojego życia, akcentował wpływ środowiska na człowieka.

II. Okres działalności teoretycznej.

Pedagogika społeczna zaczęła się rozwijać jako nauka spekulatywna. Paul Bergemann odwołał się do odkryć empirycznych i teorii ewolucji Karola Darwina i pedagogiki naturalistycznej Henryka Spencera. Był to czas kiedy nauki przyrodnicze bardzo się rozwijały i stały się pomocne dla rozwoju pedagogiki społecznej. Dowiedziono, że na psychikę ludzką duży wpływ ma biologia i chemia (psychofizjologia - Wundt). Wykazano zasadność teorii dziedziczenia cech psychicznych. Był to również czas rozwoju nauk społecznych. Powstała socjologia jako nauka. Filozofowie zwrócili się również w stronę społeczeństwa. A. Comte podkreślał, że jednostka powinna się podporządkować dobru wspólnemu, że jest ściśle związana ze społeczeństwem. Rozwijała się socjologia wychowania: Florian Znaniecki, Emil Durkheim. Akcentowali wychowawczą funkcję społeczeństwa. Wychowanie traktowano jako proces społeczny, który polega na metodycznym uspołecznieniu jednostki. Wychowanie miało się stać spoiwem łączącym jednostkę ze społeczeństwem. Postulowano system powszechnego wychowania, a więc otwartość szkoły na środowisko w którym funkcjonuje. Szkoła ma w sposób aktywny wpływać na społeczeństwo i przeobrażać go.

Te przemiany społeczno - kulturowe wpłynęły na rozwój pedagogiki społecznej. Paul Bergemann sięgając do tego dorobku rozpoczął działalność teoretyczną i praktyczną. Uważał on, że pedagogika powinna mieć zarówno charakter indywidualny jak i społeczny. Człowiek jest specyficznym indywiduum. Nie żyje jednak w zawieszeniu, ale w konkretnym środowisku. Jest więc istota społeczną. Wychowanie jest więc procesem społecznym. Bergemann podkreślał znaczenie najbliższego środowiska wychowawczego dziecka - rodziny, która pełni podstawową rolę w procesie wychowania dziecka. Uważał za konieczne objęcie rodziny opieką i kontrolą publiczną, aby ujednolicić treści, które przekazuje szkoła i rodzina. Zwracał też uwagę na potrzebę organizowania pracy oświatowej i kulturalno - wychowawczej dla osób, które ukończyły już edukację w szkole (edukacja dorosłych, wychowanie pozaszkolne). Miało to za zadanie wdrażać do samowychowania i samokształcenia. Wychowanie dla Bergemanna polegało między innymi na likwidowaniu różnic społeczno - kulturalnych wewnątrz danego społeczeństwa.

Ważną postacią dla tego okresu był również J. H. Pestalozzi (1746-1827).

Na początku dwudziestego wieku ponownie odkryto jego naukowy dorobek. Zapoczątkował on ideę oświaty ludu przez rozwój moralny i gospodarczy środowiska wiejskiego. Chciał pobudzić siły, które tkwią w tym środowisku. Wypracował również model ośrodka rodzinno - opiekuńczego, i sam zaczął w jednym z nich pracować. Ośrodek stał się dla niego jakby naturalnym rozszerzeniem jego rodziny. Dzieci otrzymywały tu miłość i wykształcenie, głównie rzemieślnicze, przygotowujące do pełnienia zawodu. Praca spełniała w ośrodku element wychowawczy. U progu XX wieku podjęto próbę odnowienia jego koncepcji szkoły ludowej, elementarnej i ośrodków opiekuńczych dla dzieci i młodzieży. Z jego działalności praktycznej czerpano idee dla teorii pedagogiki społecznej. Podkreślano wpływ środowiska rodzinnego i lokalnego na kształtowanie się postaw wychowanków, na ich proces wychowania. Zwrócono również uwagę na osobowość nauczyciela. Postulowano podjęcie starań mających na celu nie tylko przygotowanie merytoryczne nauczycieli, ale również dbanie o rozwój ich osobowości, ich nastawienia do społeczeństwa, zaangażowania na rzecz innych. Zauważono również, że na efekty pracy szkoły duży wpływ ma środowisko, w którym ona funkcjonuje. Zaczerpnięto od Pestalozziego koncepcję konieczności pozytywnych bodźców rozwojowych w procesie wychowania, które powinno dostarczyć środowisko wychowanka.

III. Okres rozwoju badań empirycznych w pedagogice społecznej; kształtowanie się metodologii pedagogiki społecznej.

Główna postać tego okresu - Stanisław Szacki - radziecki pedagog społeczny. Wraz z grupą innych pedagogów społecznych wypracował uogólnienia teoretyczne dla pedagogiki społecznej, oparte na wieloletniej praktyce wychowawczej. Stanisław Szacki przez całe swoje życie poświęcał się praktyce aktywności wychowawczej. Prowadził kolonie dla dzieci pod szyldem: "odważne życie". Uczył i wychowywał dzieci przez pracę fizyczną i działalność artystyczną. Podejmował współpracę ze środowiskiem lokalnym, w którym odbywały się te kolonie. Z działalności praktycznej wyciągał wnioski odnośnie procesu wychowania i środowiska. Uważał, że w skład środowiska wychowawczego wchodzą czynniki fizyczne, społeczne i ekonomiczne. Zwrócił uwagę na fakt kształtowania się dziecka w środowisku lokalnym, formowania jego osobowości w okresie zanim pójdzie do szkoły, a także po szkole. Dziecko przebywa w szkole tylko kilka godzin z całego swego czasu. Sama szkoła nie jest więc w stanie wywołać pozytywnych zmian w jego osobowości. Potrzeba jest podjęcia współpracy z środowiskiem pozaszkolnym. Szkoła powinna, według Szackiego, spełniać cztery podstawowe funkcje: dostarczać dzieciom wiadomości i kształcić ich umiejętności; organizować życie społeczności dziecięcej; wspomagać rodzinę w wypełnianiu jej wychowawczej funkcji; wpływać pozytywnie na całe środowisko lokalne, w którym się znajduje. Główne cechy jakimi powinien odznaczać się wychowawca - pracownik społeczny: szerokie spojrzenie na całą rzeczywistość, zdolność do wnikliwej obserwacji, umiejętność planowania swojej pracy i badania procesów jakie zachodzą w wychowaniu.

Helena Radlińska (1879-1954):

Cechy pedagogiki społecznej:

Idee Radlińskiej:

10.03.2011

Pedagogika społeczna wyodrębniła się z pedagogiki ogólnej na początku XIX w. Prekursorami byli: Aleksander Kamieński, Helena Radlińska, Ryszard Wroczyński, Irena Leparczyk. Interesuje się siłami środowiskowymi, aktywnością. Mówi o wielu środowiskach (miejskich, wiejskich, regionalnych, podwórkowych itp.).

Zajmuje się działalnością społeczno-wychowawczą w środowisku (teoria i praktyka).

DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNA: ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE

(podstawowy konstrukt) - środowisko naturalne

REALIZOWANA METODAMI

Metoda indywidualnych przypadków → dla jednostek

Praca z grupą → dla grup społecznych

Metoda organizacji środowiska → dla instytucji

Ukierunkowanie działania społecznego poprzez pracę socjalną, pracę opiekuńczą, edukację zdrowotną, animację społeczno-kulturową w celu przekształcania, organizacji i modernizacji.

OKRESY W PEDAGOGICE SPOŁECZNEJ:

Jest to okres różnorodnych wpływów płynących przede wszystkim ze strony nauk społecznych, rozwijających się w tym okresie. Syntetyczne ujęcie pedagogiki społecznej inspirowanej tymi wpływami w swoich pracach daje Helena Radlińska.

1935 - „Stosunek wychowawczy do środowiska społecznego” - pierwsza praca zwarta poświęcona pedagogice społecznej autorstwa Heleny Radlińskiej.

1945 - utworzenie pierwszej Katedry Pedagogicznej w Uniwersytecie Łódzkim.

do 1950 - kontynuacja dotychczasowego dorobku pedagogiki społecznej.

1950 - likwidacja pedagogiki społecznej

1954 - śmierć Heleny Radlińskiej

1957 - utworzenie Katedry Pedagogiki Społecznej w Uniwersytecie Warszawskim

1961 - reaktywowanie Katedry Pedagogiki Społecznej w Uniwersytecie Łódzkim.

Główne kierunki badań pedagogiki środowiskowej:

Działy zainteresowań pedagogiki społecznej:

Pedagogika społeczna i inne nauki:

ROZWÓJ SZKÓŁ PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ PO 1945r.:

GENEZA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ W EUROPIE:

24.03.2011

Szkoła środowiskowa - szkoła ściśle powiązana ze środowiskiem lokalnym i dalszym, co przejawia się w pełnieniu rozszerzonych funkcji

Rozszerzone funkcje szkoły środowiskowej:

Działania społeczno-edukacyjne szkoły środowiskowej:

Elementy, które mają szczególne znaczenie w szkole środowiskowej:

Szkoła taka aktywnie uczestniczy w przygotowaniu dzieci i młodzieży do ustawicznego samokształcenia i udziału w różnych placówkach i instytucjach wychowania pozaszkolnego, co wiąże się z wyposażeniem ich w odpowiedni zasób wiadomości i umiejętności oraz wzbudzeniem motywacji do partycypacji w życiu społeczno-kulturalnym. Działalność jej jest ukierunkowana na zaspokajanie potrzeb opiekuńczo-wychowawczych i kulturalno- oświatowych społeczności lokalnej.

Geneza szkoły środowiskowej:

Rodowód szkoły środowiskowej sięga daleko w przeszłość. Znalazła swój wyraz w twórczości i nowatorskiej działalności znakomitych pedagogów XVIII i XIX wieku (J. H.  Pestalozziego, A. W. Diesterwega,  l. Tołstoja) i połowy XX wieku (St. Szackiego, Deweya, C. Freineta, W. Suchomlińskiego), a na gruncie polskim m.in. J. Wł. Dawida, St. Karpowicza, H. Rowida, J. Korczaka. Szczególnie znaczący wkład do rozwoju tej idei wnieśli H. Radlińska (uwagę poświęcała problemom współdziałania szkoły i środowiska, aktywizacji społeczności lokalnej integracji wpływów środowiskowych) oraz F. Znaniecki (autor idei społeczeństwa wychowującego, szkoły otwartej wielostronnie powiązanej z nurtem życia pozaszkolnego). Większe zainteresowanie problemem interakcji szkoły środowiska obserwujemy w okresie powojennym, a w szczególności w latach 60.-80.-tych. W tym okresie znalazła szerokie odzwierciedlenie idea powiązania szkoły i środowiska w licznych koncepcjach pedagogicznych szkół.

Modele szkół:

Reforma zarządzania oświatą, demokratyzacja i stworzenie obywatelskiego kolegializmu i pluralizmu przybliżyły szkoły do środowiska lokalnego:

Bariery w procesie uspołecznienia:

Syndrom „pustej szkoły”:

Polityka państwa skazuje dzieci na ograniczony dostęp do instytucji edukacyjnych, sług medycznych, opiekuńczych, do łączności (brak dróg, telefonów stacjonarnych, Internetu). Szkoły te niestety nie spełniają wtedy funkcji szkoły środowiskowej, bo realizacja założeń szkoły środowiskowej jest w takiej sytuacji mało prawdopodobna. Wszystkie funkcje najlepiej wypełniane są w wiejskich szkołach obwodowych, gdzie zgodnie z obowiązującym prawem dyrektorzy szkół podstawowych kontrolują spełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkujące w obwodach tych szkół. Te szkoły skupiają się na edukacji i funkcjach socjalnych.

O losach dzieci w gminie Borne Sulinowo decyduje:

07.04.2011

RELACJE ŚRODOWISKO - JEDNOSTKA

Podstawowy element dociekań badawczych pedagogiki społecznej to relacje środowisko - jednostka. To również przedmiot jej badań.

Pedagogika społeczna to dziedzina nauki zajmująca się pewnymi kwestiami społecznymi, które zarazem są przedmiotem badań pedagogiki społecznej. Wyróżnikami nauki są:

Pedagogika społeczna jest nauką humanistyczną. Ze względu na przedmiot badań jest nauką praktyczną, ze względu na cel jest nauką aksjologiczną, bo istotne w pedagogice społecznej jest funkcjonowanie wartości. Przedmiotem są: środowisko, uwarunkowania środowiskowe, człowiek i jego rozwój, działanie społecznej i jego wartości.

Pedagogika społeczna powstała jako ruch społeczny w reakcji na przemiany społeczne, które zachodziły w społeczeństwie w wyniku rozwoju technologii, przemysłu i gospodarki. Był to ruch działaczy społecznych, którzy czuli się odpowiedzialni za losy innych ludzi. Pierwszych pedagogów społecznych cechowała gotowość do działania, czyli wtedy dążenie do odzyskania niepodległości oraz budowa demokratycznego, sprawiedliwego państwa.

W. Teiss nazwał te początki pedagogiki społecznej „pedagogiką wzmożenia duchowego”.

Tradycyjna pedagogika zajmowała się procesem wychowawczym, procesem kształcenia intelektualnego, które przebiegało w specjalnie zaaranżowanych sytuacjach. Natomiast pedagogika społeczna zajęła się procesem wychowawczym w oderwaniu od procesu dydaktycznego i to była ta nowość w pedagogicznym myśleniu. Ale pedagogika społeczna głównie nastawiona była praktycznie, zwracała uwagę na użyteczność badań i poznania naukowego. W związku z czym środowisko traktowano i definiowano w zależności od potrzeb, czyli od treści i od intencji przekazu.

W podejściu Radlińskiej do środowiska przeważało nie tyle budowanie, konstruowanie teorii, ale chodziło jej o to, w jaki sposób opisać warunki wprowadzenia zmiany w środowisko.

Efekty oddziaływań wychowawczych Radlińska uzależniała od jednostki. W procesie wychowawczym szczególną uwagę przywiązywała do wartości. Mówiła, że przyjmowanie wartości przez każdą jednostkę jest inne więc nie można założyć określonych efektów procesu wychowawczego.

W koncepcji Radlińskiej środowiskiem mogło być wszystko, traktowała je jako:

W pedagogice podkreślało i podkreśla się to, że poznanie teoretyczne nie jest celem samym w sobie. Ma przede wszystkim służyć optymalizacji działań praktycznych.

Powstały 3 podejścia metodologiczne do relacji środowisko - jednostka za prof. Alicją Kargulową:

NURT PSYCHOPEDAGOGICZNY - Środowisko ujmowane jest bardzo wąsko, bo utożsamiane jest z interakcją wychowawca - wychowanek. Nacisk kładzie się na osobę wychowanka, ale także wychowawcy. Zadaniem wychowawcy jest diagnozowanie potrzeb osób wychowywanych, rozpoznawanie tego, jakie mają możliwości, jak potrafią przystosowywać się do środowiska, ale też jakie są ich leki, niepokoje. Tu wspomaganie rozwoju polega na psychicznym wsparciu, na budowaniu poczucia bezpieczeństwa, rozładowywaniu napięć. Wychowawca ma pomagać wychowankowi w odnoszeniu sukcesów, ale i w godzeniu się z porażkami. Pedagog powinien działać na rzecz samorozwoju, samoakceptacji, samorealizacji wychowanka, czyli wychowawca powinien pomagać wychowankowi w zdobywaniu szczęścia. Jest to możliwe, gdy są zaspokojone wszystkie potrzeby. Badania w tym nurcie doprowadziły do tego, że stworzono rejestr potrzeb dzieci, młodzieży, dorosłych oraz spis strategii pomocy.

NURT SOCJOPEDAGOGICZNY - W tym nurcie najważniejszą kwestią badawczą jest środowisko, które diagnozuje się, żeby poznać czynniki, które mogą wspomagać rozwój człowieka. Dokonuje się pomiarów środowiska według skal, standaryzowanych mierników, żeby stworzyć modelowe środowiska, instytucje wychowawcze. W tym nurcie stosowana jest metoda monografii, analiza danych demograficznych. Rola pedagoga polega na propagowaniu zmian w środowisku. Pedagog powinien być liderem środowiska, organizatorem środowiska, tak, by stało się czynnikiem wspomagającym rozwój. Budowa środowiska polega na dopasowaniu go do ideału wychowawczego. Ideał wychowawczy jest konstruktem określonej kultury. Pedagog powinien wspomagać prawidłowe cechy wychowanka, a zakłócać rozwój niepożądanych.

Współczesne podejście Danuty Urbaniak - Zając do środowiska mówi o tym, że środowisko i jednostka to dwa odrębne byty, światy. Natomiast o odrębności środowiska możemy mówić tylko wtedy, gdy nie ma w nim człowieka. Bo gdy w środowisku jest człowiek, to wszystko się zmienia, bo człowiek podejmuje działanie w środowisku. W związku z czym, jeśli człowiek działa w środowisku, jeśli tworzy warunki działania, to wtedy zmienia nie tylko środowisko, ale i sam siebie. W związku z tym Urbaniak - Zając mówi, że „uczestnictwo społeczne” jest lepszym terminem niż „środowisko”. Zwraca uwagę na to, że relacja człowiek - środowisko jest relacją procesualną. Proces ten realizuje się na 2 sposoby:

Poprzez działanie człowieka w środowisku możemy spowodować zmianę - przewidywalną, czyli celowo ukierunkowaną i zmianę nieukierunkowaną, czyli nieprzewidywalną.

Można wymienić 4 sfery uczestnictwa społecznego:

12.05.2011

Nierówności społeczne w polu badań pedagogiki społecznej.

Wniosek: System edukacyjny dostarcza uczniom tych samych umiejętności i wymaga tych samych kompetencji. Może być wdrożony tylko w rodzinach wysokiej kultury.

Samowykluczenie - to habitus warunkuje czy niektórzy uczniowie zrezygnują z pogoni za dobrymi stopniami, bo nie będą uważać tej pogoni za słuszną.

1


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
4606
4606
4606
4606
4606
4606
4606
4606

więcej podobnych podstron