Pytania do egzaminu z przedmiotu Nauka o organizacji

31. Cechy charakterystyczne organizacji publicznych.

Aspekt analizy	Organizacje publiczne
Własność	Publiczna ogólnonarodowa lub samorządowa
Cele i zadania	Administracja państwowa, samorządowa, obronność wewnętrzna i zewnętrzna, dostarczanie innych dóbr i usług społeczeństwu szczególnie tam, gdzie jest to niemożliwe, bądź nieefektywne rynkowo (a poprzez to realizacja celów również i gospodarczych)
Oferowane dobra	Publiczne dobra lub usługi, przede wszystkim nieodpłatnie lub w szczególnych przypadkach odpłatnie
Mechanizmy organizacyjne	Formalne i biurokratyczne. Nastawione na realizację postawionych zadań i trwanie elementów struktury
Dominujący model struktury	Funkcjonalna i biurokratyczna. Smukła z duża ilością szczebli i podległości służbowych
Finansowanie	Zasoby publiczne lub działalność gospodarcza
Wykorzystywa-na technologia	Tradycyjna. Nowsze rozwiązania jak pozwalają na to zasoby finansowe i raczej w obszarze informatyzacji niż infrastruktury
Zasada przynależności członków organizacji	Dobrowolna na zasadzie identyfikacji, kupna, bądź przymus
Kierowanie	Kierownicy najczęściej z nadania lub awansu politycznego. Nastawieni na realizację przydzielonych zadań. Mniejsze zainteresowanie efektywnością podległego zespołu. Wynagradzanie i ocenianie według formalnych procedur.
Kontrola działalności	Publiczna, polityczna, administracyjna.
Efektywność (stosunek nakładów do wyników)	Mała
Mechanizmy rozwoju	Zewnętrzne
Przykłady	Przedsiębiorstwa państwowe i spółki Skarbu Państwa, zakłady i spółki komunalne, centralna i terenowa administracja państwowa, administracja samorządowa, wojsko, policja, więziennictwo, sądy, instytucje kontrolne, ZUS, US, państwowe fundusze celowe, agencje rządowe, uczelnie, instytuty naukowo-badawcze, szkoły, szpitale, ośrodki zdrowia, państwowe instytucje kultury.

32. Cechy charakterystyczne organizacji społecznych.

Organizacje społeczne w rozumieniu polskiego Kodeksu postępowania administracyjnego to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne.W rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego organy organizacji społecznych zalicza się do organów administracji publicznej

Aspekt analizy	Organizacje społeczne
Własność	Organizacji jako podmiotu
Cele i zadania	Realizacja misji i celów ważnych społecznie (fundacje), realizacja wewnętrznych celów członków organizacji (stowarzyszenia, związki zawodowe, wspólnoty wyznaniowe), realizacja celów politycznych (partie polityczne).
Oferowane dobra	Świadczenia społeczne lub duchowe, odpłatnie lub nieodpłatnie
Mechanizmy organizacyjne	Mało sformalizowane, nastawione na realizację przede wszystkim zadań statutowych poprzez działalność nieodpłatną członków organizacji, wolontariat lub zatrudnionych pracowników
Dominujący model struktury	Funkcjonalna. Czasami zbiurokratyzowana (partie, kościoły) ale często odbiurokratyzowana, działająca na zasadzie kreatywności jej członków
Finansowanie	Zasoby członków organizacji lub działalność quasi gospodarcza
Wykorzystywana technologia	Na ile pozwalają zasoby organizacyjne. Raczej tradycyjna
Zasada przynależności członków organizacji	Dobrowolna, na zasadzie wolontariatu, lub czasami zatrudnienie
Kierowanie	Kierownicy entuzjaści najczęściej z wewnątrz-organizacyjnego wyboru. Zaangażowani w efektywność realizacji statutowych zadań, ale najczęściej bez specjalistycznego przygotowania. Mogą też pracować bez wynagrodzenia finansowego.
Kontrola działalności	Społeczna, wewnątrz- organizacyjna, administracyjna.
Efektywność (stosunek nakładów do wyników)	Duża
Mechanizmy rozwoju	Wewnętrzne
Przykłady	Fundacje, stowarzyszenia, partie polityczne, związki zawodowe, związki pracodawców, związki wyznaniowe.

33. Rodzaje i przykłady organizacji publicznych. ?

a) jednostki budżetowe:

• Administracja państwowa

(ministerstwa, ZUS, GUS, US, UC, UW, UG, eksploatacja dróg i mostów,

biblioteki publiczne, służba zdrowia, szkolnictwo itp.).

• administracja samorządowa (urzędy gminy)

• administracja obrony wewnętrznej

• administracja obrony zewnętrznej

• administracja sądownictwa (sąd rejonowy, sąd najwyższy itp.)

b) zakłady budżetowe (np. w gminach gospodarka wodno-ściekowa, cieplna, komunalna, utylizacji odpadów)

c) przedsiębiorstwa państwowe - jednostki świadczące usługi odpłatnie lub mające na celu dostarczenie dodatkowych wpływów do budżetu - powoływane przez poszczególne terenowe bądź centralne organa administracji państwowej

d) spółki

- gminy

- skarbu państwa

e) agencje rządowe (AWRSP, PARP, ARiMR, ARR, PAP, ARP, PAWK itp.)

34. Rodzaje i przykłady organizacji społecznych.

Rodzaje organizacji społecznych

1) Stowarzyszenia - zwykłe i rejestrowe - jako instytucje realizujące społeczne i partykularne interesy grup społecznych. Mechanizmy ich funkcjonowania i nadzoru reguluje ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach. Zakładane mogą być przez osoby prawne lub fizyczne i finansowane ze składek członków, dotacji z budżetu państwa lub gminy, zapisów i darowizn innych osób albo z działalności gospodarczej, z której zyski w całości przeznaczone są na realizację celów statutowych (np. TNOiK, TKKF, PZK, PZPN, oraz Stowarzyszenie Miłośników Gdyni, Osób Poszkodowanych w Wypadkach Samochodowych lub Hodowców Rybek Akwariowych, itd.). „Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków; do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników” - art. 2. źródła j.w.

NP.:

-„STOWARZYSZENIE MIESZKAŃCY DZIECIĄ”

- „CARITSA POLSA”

-„ Forum Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół 49 LO”

- STOWARZYSZENIE PRZYJACIÓŁ ZIEMI

-

2) Fundacje. Zakładane są do realizacji różnego rodzaju celów społecznych dzięki majątkowi wniesionemu przez fundatora. Ich działalność reguluje ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. O fundacjach. „Fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami” - art. 1 źródła j.w. Występuje konieczność przeznaczania środków wykorzystywanych z funduszu założycielskiego jak i innych źródeł tylko i wyłącznie na realizację celów statutowych fundacji.

Dodatkowe uregulowania prawne na temat stowarzyszeń i fundacji występują w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. O działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

NP.:

- „FUNDACJA DAR SERCA”

- WOSP - Wielka Orkiestra Światecznej Pomocy

- Nie jesteś sam
- PCK - Polski Czerwony Krzyż
- Arka
- Kolorowy świat
- Słoneczko

3) Partie polityczne - organizacje społeczne o określonym programie politycznym, mające na celu jego realizację poprzez zdobycie i sprawowanie władzy lub wywieranie na nią wpływu. Podstawę prawną partii politycznych w Polsce reguluje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej i ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. O partiach politycznych.

Np.:

- PO

- PIS

-PSL

-SLD

4) Związki zawodowe i związki pracodawców. Związek zawodowy - masowa organizacja społeczna zrzeszająca na zasadzie dobrowolności ludzi pracy najemnej. Podstawowym zadaniem związków zawodowych jest obrona interesów pracowników i działanie na rzecz poprawy ich sytuacji ekonomicznej i społecznej. Związki próbują więc przeciwdziałać zwolnieniom, kontrolują przestrzeganie kodeksu pracy przez pracodawców, zabiegają o wyższe pensje i lepsze warunki pracy dla pracowników. Często prowadzą również działalność samopomocową (np. fundusze strajkowe), edukacyjną (np. kursy przekwalifikowujące) i oświatową (np. kampanie informacyjne o prawach przysługujących pracownikom).Związki zawodowe nie muszą się kierować dobrem firmy w której pracują przez co czasem firma z powodu negatywnych działań może upaść lub ponieść dotkliwe straty zarówno finansowe, jak i wizerunkowe. W Polsce, zgodnie z ustawą z dnia 23 maja 1991 r. O związkach zawodowych, związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Jest on niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych organizacji, a organy państwowe, samorządu terytorialnego i pracodawcy obowiązani są traktować jednakowo wszystkie związki zawodowe.

NP.

- SOLIDARNOŚĆ

-ZWIĄZEK ZAWODOWY NAUCZYCIELI

5) Kościoły i związki wyznaniowe działające w oparciu o prawa zapisane w Konstytucji RP oraz w ustawie O gwarancjach wolności sumienia i wyznania z 17.05.1989 r.

6) Wspólnoty mieszkaniowe.

35. Przyczyny niższej efektywności organizacji publicznych niż prywatnych.

1. układy polityczne

2. wybór osoby nie kompetentnej (wybory samorządowe, prezydenckie, rządowe)

3. kadencyjność

4. decyzje podejmowane są tak by były zgodne z prawem nie koniecznie skierowane na zysk jak w firmie prywatnej

5. przerost formalizacji

6. źle sformułowane przepisy prawne (każdy może interpretować je inaczej)

7. zły dobór pracowników - pracownicy niekompetentni

36. Sposoby podwyższenie efektywności funkcjonowania organizacji publicznych.

1. Prywatyzacja (bezpośrednia - likwidacyjna i pośrednia - kapitałowa, w

2. Współpraca z sektorem prywatnym (PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE oraz KONTRAKTY MENAŻERSKIE).

3. Podejście marketingowe w miejsce administracyjnego.

4. Poprawienie przerostu formalizacji organizacji publicznych w kierunku optimum.

5. Przejście od modeli organizacji funkcjonalnych (pionów funkcjonalnych) w kierunku organizacji procesowych (nastawionych na efektywność realizacji procesów podstawowych wynikających ze specjalizacji organizacji).

6. Poprawa efektywności zarządzania zasobami ludzkimi (dobór, szkolenia, rozwój, motywacja i klimat organizacyjny) oraz

7. podwyższanie kompetencji kierowników i twórców prawa.

37. Pojęcie i cele formalizacji.

Formalizacja to proces polegający na określeniu w formie pisemnej zakresu zadań i odpowiedzialności poszczególnych elementów oraz organizacji jako całości, który prowadzi do wytworzenia wzorców zachowań i zależności oraz procedury działania.

Formalizując strukturę tworzymy szereg przepisów, które określają:

• misję i cele systemu

• zadania podstawowych stanowisk, komórek i jednostek organizacyjnych

• podstawowe zależności organizacyjne

• zakresy uprawnień i odpowiedzialności

• wzorce działań (dotyczące istotnych procesów i procedur)

W praktyce formalizacja oznacza opracowanie takich dokumentów jak:

• schemat organizacyjny

• regulamin

• opis stanowiska pracy

• zakres czynności

• instrukcja organizacyjna

• zarządzenia

• polecenia służbowe

• okólnik, itp.

Podstawowe cele formalizacji to:

• Zapewnienie pożądanego poziomu sprawności realizacji zadań instytucji (właściwe

metody wykonania zadań, powtarzalność pożądanych sposobów funkcjonowania

organizacji, współdziałanie komórek),

• Zapewnienia ładu wewnętrznego funkcjonowania instytucji (podział zadań,

właściwe wykonywanie właściwych zadań przez komórki organizacyjne,

minimalizacja konfliktów),

• Zmniejszenie poczucia niepewności i roli jednostki w organizacji,

Umożliwienie ustalania i wycena wpływu poszczególnych jednostek na poziom

wyniku organizacji

38. Wykres optimum formalizacji i sposoby określania tego optimum.

OPTIMUM FORMALIZACJI: jest to taka ilość przepisów formalnych, po przekroczeniu której sprawność organizacji wykazuje tendencję spadkową

Optimum formalizacji = najlepsza formalizacja

Przerost

Poziom formalizacji

39. Podstawowe warunki sprawnej (dobrej) formalizacji.

Podstawowe warunki sprawnej formalizacji

1. Przepisy powinny być wydawane w konkretnym celu - podwyższenia sprawności

funkcjonowania organizacji, a nie dla samych przepisów,

2. Organizator powinien precyzyjnie rozpoznać hipotetyczne warunki działania, aby

wybrać właściwy, pożądany przez organizację sposób postępowania realizatora i w

sposób zrozumiały skodyfikować go w dokumentach formalnych (właściwie co do

ilości, zakresu i szczegółowości przepisów),

3. Koszt tworzenia i zapewnienia funkcjonowania organizacji w sposób formalny nie

może być wyższy od korzyści z tego wynikających (nie powinno się tworzyć tzw.

martwych przepisów, martwych regulaminów),

4. Powinno się formalizować na zasadzie zjawiska „optimum formalizacji” -poziom

sformalizowania organizacji lub jej poszczególnych komórek powinien być dobrany

do jej uwarunkowań. W komórkach o przewadze pożądanych kreatywnych sposobów

realizacji zadań (np. dział handlowy, marketingu, badawczo - rozwojowy) -

mniejszy, a w komórkach o przewadze zestandaryzowanych i powtarzalnych działań

(np. produkcja, logistyka, księgowość) - większy.

40. Główne przyczyny kryzysów w organizacjach (3 podstawowe grupy i po kilka przykładów do każdej z grup).

Do szczegółowych przyczyn/symptomów kryzysu można zaliczyć:

1. Finansowe

• spadek zysku lub powstanie straty na działalności,

• widoczne powiększenie się zapotrzebowania na kredyty, zakłócenia w ich spłacie,

• zwiększenie się zobowiązań wobec dostawców (w tym przeterminowanych),

• podwyższenie się stanu należności od odbiorców, zwłaszcza przeterminowanych,

• problemy z terminowością płac,

• opóźnienia w opłatach należności do US i ZUS,

• wzrost stanu produkcji niezakończonej i wyrobów trudnozbywalnych,

• wzrost stanu niezakończonych inwestycji,

• wzrost stanu zapasów, zwłaszcza tych przeterminowanych i niepotrzebnych,

• zwiększenie się kosztów operacji finansowych, a zwłaszcza płaconych odsetek,

• ograniczenie wypłat świadczeń socjalnych,

• wyprzedaż składników majątku trwałego po niższej cenie,

• finansowanie działalności przez sprzedaż po niższej cenie faktur i weksli przed terminem,

• pogorszenie się wszystkich innych wskaźników finansowych przedsiębiorstwa: rentowności, płynności, obrotowości aktywów, efektywności wykorzystania środków trwałych, struktury kapitałów, itp.

2. Rynkowe

• ilościowy spadek sprzedaży,

• obniżenie się udziału firmy lub poszczególnych produktów w rynku,

• zmniejszenie nakładów na marketing,

• wzrost reklamacji i liczby niezadowolonych klientów,

• realne lub relatywne obniżenie się pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa (mierzone np. metodyką KCS),

• pogarszająca się struktura asortymentowa portfela produktów lub usług (mierzona np. metodą BCG),

• relatywnie wyższe koszty stałe i koszty wytwarzania produktów lub usług w stosunku do konkurencji,

• ograniczanie niektórych działalności lub zamykanie niektórych zakładów,

• zmniejszenie liczby innowacji oraz nowych wyrobów wprowadzanych na rynek,

• przejawiający się w badaniach rynkowych spadek wizerunku firmy, marki poszczególnych produktów lub lojalności klientów,

• przechodzenie kluczowych klientów do konkurencji,

• zrywanie umów o współpracę przez poszczególnych dostawców, trudności w znalezieniu innych partnerów rynkowych,

• sukcesywnie pojawiające się negatywne artykuły o firmie w prasie i pogorszenie się jej PR, itp.

3. Organizacyjne

• brak przyszłościowych, realnych planów rozwoju przedsiębiorstwa (przede wszystkim brak misji, wizji i strategii),

• częste zmiany na stanowiskach kierowniczych,

• wysoka rotacja pracowników wykonawczych oraz wzrost absencji,

• niskie kwalifikacje kierowników i pracowników,

• ograniczanie nakładów na szkolenia i rozwój kadry,

• niekorzystna struktura wiekowa maszyn i urządzeń, zaniedbania w ich konserwacji i remontach oraz częste awarie z tym związane,

• częste przestoje produkcyjne z powodów organizacyjnych,

• nie wywiązywanie się ze swoich umów i zobowiązań w terminie,

• zacofanie technologiczne, energochłonne i ekologiczne firmy,

• silna pozycja przetargowa związków zawodowych w przedsiębiorstwie,

• przerosty zatrudnienia,

• niska jakość wyrobów lub usług lub widoczne jej pogarszanie się,

• widoczny gołym okiem „bałagan organizacyjny” i brak właścicieli poszczególnych procesów,

• nieracjonalna (niedostosowana do potrzeb) struktura organizacyjna,

• nieefektywny system motywacji płacowej i pozapłacowej pracowników,

• słabe zaangażowanie i motywacja pracowników, niskie „morale” i kultura organizacyjna,

• odpływ najlepszych pracowników z firmy,

• wzrost liczby problemów organizacyjnych i konfliktów,

• wzrost partykularnych postaw poszczególnych działów i komórek oraz postaw zachowawczych,

• wzrost biurokracji i formalizacji instytucji,

• widoczny rozłam jednolitości i wzrost konfliktów wśród kierownictwa firmy oraz na linii właściciel-kierownictwo,

• problemy z podejmowaniem proefektywnościowych decyzji, widoczny „paraliż decyzyjny”.

---