Konspekt do zajęć z przedmiotu: „Finanse publiczne”.
mgr Piotr Podsiadło, Katedra Finansów, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
Opracowanie własne na podstawie:
Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.),
Ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.).
Część 12.
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
CZĘŚĆ I
OPODATKOWANIE NA ZASADACH OGÓLNYCH
Zagadnienie podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie podstawowym zostało uregulowane przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.).
Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest dochód osiągany przez podatnika z różnych źródeł, który rozumiany jest jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.
Źródłami przychodów są:
stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkowstwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura, renta;
działalność wykonywana osobiście;
pozarolnicza działalność gospodarcza;
działy specjalne produkcji rolnej (uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, prowadzenie pasiek, fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego oraz nieśnego, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, uprawy roślin in vitro, hodowla: dżdżownic, jedwabników i innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym);
nieruchomości lub ich części;
najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze;
kapitały pieniężne i prawa majątkowe;
odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego, prawa wieczystego użytkowania gruntów;
inne źródła.
Poza zakresem ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pozostają przychody:
z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej,
z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia,
podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn,
wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich,
armatora opodatkowane na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1353), z zastrzeżeniem art. 24a ust. 1a,
świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.
W zakresie podmiotu opodatkowania należy stwierdzić, że podatek dochodowy jest podatkiem osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód. Zasada ta ma również zastosowanie do małżonków, chyba że wystąpią oni z wnioskiem o łączne opodatkowanie ich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 2 i 3 ustawy. Łączne opodatkowanie dochodów małżonków jest także możliwe po śmierci jednego z nich, zgodnie z postanowieniami art. 6a ustawy. Co do zasady małżonkowie nie mogą się wspólnie opodatkować, gdy chociażby do jednego z nich mają zastosowanie przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, lub przepisy art. 30c ustawy (19% podatek płacony przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą albo działy specjalne produkcji rolnej) lub przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym. Jednakże, jeżeli jeden z małżonków (małżonkowie) od przychodów z tytułu umów najmu i innych umów o podobnym charakterze opłaca ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i jednocześnie nie korzysta (nie korzystają) z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c ustawy albo w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne albo w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym - może opodatkować się wspólnie z małżonkiem.
Według ustawy o PIT - ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) - osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej rozliczają się według obowiązującej na dany rok podatkowy skali podatkowej, natomiast działalność gospodarcza może być opodatkowana na podstawie jednej z czterech zasad:
opodatkowanie na zasadach ogólnych - oznacza prowadzenie normalnej ewidencji zdarzeń związanych z osiąganiem przychodów, kosztów i w konsekwencji zysków lub strat. Prowadzona jest w tym przypadku podatkowa księga przychodów i rozchodów, a dochód rozliczany jest identycznie jak w przypadku opodatkowania pracy, tj. według obowiązującej w 2009 roku skali podatkowej:
Podstawa obliczenia podatku w złotych |
Podatek wynosi |
|
ponad |
do |
|
|
85.528 zł |
18% minus kwota zmniejszająca podatek: 556 zł 02 gr |
85.528 zł |
|
14.839 zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad kwotę: 85.528 zł |
19% podatek od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej - jest to bezpośrednia alternatywa wobec sposobu opodatkowania na zasadach ogólnych - wybór tego sposobu opodatkowania następuje poprzez złożenie pisemnego oświadczenia przez podatnika w Urzędzie Skarbowym, a dochodów opodatkowanych w ten sposób nie łączy się z dochodami z innych źródeł;
19% podatek od dochodów z kapitałów pieniężnych (tzw. podatek Belki) - dochodów uzyskanych w ten sposób nie łączy się z dochodami z innych źródeł - np. odpłatne zbycie papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych;
ryczałty - dochodów (przychodów), od których pobierany jest podatek w formie ryczałtu nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł - przykładowo:
z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych - podatek stanowi 10% wygranej lub nagrody,
od przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych - podatek stanowi 19% uzyskanego przychodu,
z tytułu świadczeń doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu - podatek stanowi 20% uzyskanego przychodu,
z tytułu gromadzenia oszczędności na więcej niż jednym indywidualnym koncie emerytalnym - podatek stanowi 75% uzyskanego dochodu na każdym indywidualnym koncie emerytalnym;
od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach - podatek stanowi 75% dochodu.
Kwestię poboru podatku dochodowego od osób fizycznych reguluje rozdział 7 ustawy i w świetle przepisów ustawy podatek dochodowy od osób fizycznych może być:
potrącany w trakcie roku podatkowego przez płatnika w formie zaliczek (np. od dochodów ze stosunku pracy) lub podatku zryczałtowanego (np. od przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych),
uiszczany w trakcie roku podatkowego bezpośrednio przez podatnika w formie zaliczek (np. od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej podatnicy są obowiązani za okres od stycznia do listopada uiszczać zaliczki w terminie do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni poprzez dokonywanie wpłat na rachunek urzędu skarbowego właściwego wg miejsca zamieszkania podatnika. Zaliczkę za grudzień, w wysokości należnej za listopad, uiszcza się w terminie do dnia 20 grudnia. W terminach płatności zaliczek podatnicy nie są obowiązani do składania deklaracji miesięcznych. Podatnicy mogą wybrać uproszczoną formę wpłacania zaliczek, również bez obowiązku składania deklaracji miesięcznych, na zasadach określonych w art. 44 ust. 6b-6i ustawy),
uiszczany w formie zaliczek kwartalnych przez podatników będących małymi podatnikami oraz przez podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej, bez obowiązku składania deklaracji,
uiszczany przez podatnika przy rozliczeniu rocznym (np. od alimentów), od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości).
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje (art. 45), iż po zakończeniu roku podatkowego - w terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego (zgodnie z art. 12 Ordynacji podatkowej, jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy) - podatnicy podatku dochodowego są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym.
Podatnicy składają następujące zeznania:
PIT-36 - składają podatnicy, którzy uzyskali przychody (dochody) opodatkowane na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej i nie wypełniają zeznania PIT-37, gdyż osiągnięte przez nich dochody (poniesione straty) nie mieszczą się w zakresie tego zeznania. Formularz ten przede wszystkim składają podatnicy, którzy prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej, a także uzyskali dochody z zagranicy,
PIT-36L - składają podatnicy, którzy osiągnęli dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej opodatkowane 19% podatkiem na zasadach określonych w art. 30c ustawy. Formularz ten jest przeznaczony wyłącznie dla podatników rozliczających się indywidualnie,
PIT-37 - składają podatnicy, którzy uzyskali przychody, opodatkowane na ogólnych zasadach według skali podatkowej, wyłącznie ze źródeł położonych na terytorium RP, za pośrednictwem płatników, i nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej oraz działów specjalnych produkcji rolnej (obowiązek złożenia zeznania nie dotyczy podatników, którym rocznego obliczenia podatku dokonał płatnik),
PIT-38 - składają podatnicy, którzy uzyskali przychody opodatkowane 19% podatkiem na zasadach określonych w art. 30b ustawy (tzw. podatek Belki).
Podatnicy, na których ciąży obowiązek złożenia zeznania, są obowiązani w terminie określonym dla złożenia zeznania podatkowego wpłacić należny podatek lub różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników.
Począwszy od 2004 r. obliczony na zasadach ogólnych podatek dochodowy od osób fizycznych może zostać pomniejszony o 1% tytułem wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego wskazanej przez podatnika. Pomniejszenie to jest niezależne od ewentualnej darowizny dokonanej wcześniej przez podatnika na rzecz danej organizacji.
Podatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok, chyba że naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. W razie niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu, naczelnik urzędu skarbowego wydaje decyzję określającą wysokość zobowiązania w podatku dochodowym.
CZĘŚĆ II
FORMY UPROSZCZONEGO OPODATKOWANIA DOCHODÓW
Ustawa z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.) reguluje opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne:
prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,
osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej,
będące osobami duchownymi.
RYCZAŁT OD PRZYCHODÓW EWIDENCJONOWANYCH
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych oraz w formie spółki jawnej osób fizycznych.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w 2009 roku mogą opłacać podatnicy, którzy w 2008 roku uzyskali przychody z działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej 150.000 euro (506.625 zł).
Podatnicy tracą prawo do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskali przychody w wysokości przekraczającej równowartość 150.000 euro.
Opodatkowaniu ryczałtem podlega przychód (nie dochód!!!), co powoduje że do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego nie jest istotne, czy podatnik poniósł i w jakiej wysokości koszty uzyskania przychodu. Istotna jest jedynie wysokość faktycznie osiągniętego przychodu, od którego ustala się podatek w wysokości ułamka procentu.
Podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania.
Stawki podatkowe zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów ewidencjonowanych są zróżnicowane w zależności od prowadzonej działalności gospodarczej. Przychody podlegające podatkowi zryczałtowanemu zostały podzielone na pięć grup wg stawek: 3,0%; 5,5%; 8,5%; 17%; 20%.
Przychody opodatkowane stawką 3,0% dotyczą: działalności usługowej w zakresie handlu, działalności gastronomicznej (z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alk.), działalności rybaków morskich i zalewowych, usług związanych z produkcją zwierzęcą, z odsetek od środków na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą.
Przychody opodatkowane stawką 5,5% dotyczą: działalności wytwórczej i budowlanej, usług przewozu ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 t, prowizji z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych oraz kart magnetycznych TP.
Przychody opodatkowane stawką 8,5% obejmują: działalność usługową (w tym od przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%), przychody z tytułu najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze do kwoty stanowiącej równowartość 4.000 euro (13.510 zł w 2009 r.), prowizję uzyskaną przez komisanta za sprzedaż na podstawie umowy komisu, prowizję uzyskaną przez kolportera prasy na podstawie umowy o kolportaż prasy.
Przychody opodatkowane stawką 17% dotyczą przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych m.in. wynajmu samochodów osobowych, hoteli, pośrednictwa w handlu hurtowym.
Przychody opodatkowane stawką 20% dotyczą przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów, a także przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą równowartość 4.000 euro (13.510 zł w 2009 r.).
Opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie stosuje się do podatników osiągających w całości lub w części przychody z tytułu działalności w zakresie prowadzenia aptek, kupna i sprzedaży wartości dewizowych, handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.
Podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania obowiązani są do prowadzenia ewidencji przychodów odrębnie za każdy rok podatkowy, do prowadzenia ewidencji wyposażenia, a także wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Po zakończeniu miesiąca i podsumowaniu przychodu podatnik ma prawo pomniejszyć go przede wszystkim o składki na ubezpieczenia społeczne. Następnie tak pomniejszony przychód jest mnożony przez procentową stawkę podatku, właściwą dla określonej grupy przychodów. Obliczony w ten sposób podatek należny ulega w pierwszej kolejności obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, opłaconą w miesiącu, którego dotyczy podatek.
W zakresie rozliczeń oraz obowiązków sprawozdawczych podatnicy obowiązani są:
w ciągu roku podatkowego co miesiąc obliczać kwotę podatku i dokonywać jej wpłaty na rachunek urzędu skarbowego właściwego wg miejsca zamieszkania podatnika w terminie do 20 dnia następnego miesiąca, a za miesiąc grudzień - w terminie złożenia zeznania;
złożyć w urzędzie skarbowym, właściwym według miejsca zamieszkania, zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych - w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku (PIT 28).
Podsumowując:
W celu skorzystania z możliwości opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych należy spełnić trzy warunki: 1) należy wykonywać ściśle określoną działalność gospodarczą, 2) przychody za poprzedni rok nie mogą przekraczać kwoty granicznej 150.000 euro, 3) chęć opłacania podatku w takiej formie należy zgłosić pisemnie w urzędzie skarbowym (najpóźniej do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności).
KARTA PODATKOWA
Opodatkowanie w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika złożony w deklaracji według ustalonego wzoru (PIT 16) i ma zastosowanie do podatników, których działalność nie jest prowadzona poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Do rodzajów działalności opodatkowanej w tej formie zalicza się m.in. stolarstwo, ślusarstwo i rzemiosło budowlane, ograniczone do usług, oraz usługi transportowe, przewóz osób, prowadzenie parkingów, a także niektóre rodzaje produkcji, zwłaszcza w zakresie rzemiosł zanikających, tj. czapnictwo, witrażownictwo, bednarstwo, koszykarstwo, kołodziejstwo.
Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej za dany rok podatkowy, podatnik składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego - przed rozpoczęciem działalności. Jeżeli do dnia 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie. W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa jeden ze wspólników.
Podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.
Stawki karty podatkowej określone są kwotowo i podlegają corocznie podwyższeniu w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów roku poprzedzającego rok podatkowy w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego. Wysokość stawek uzależniona jest od rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników oraz liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza.
Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego odrębnie na każdy rok podatkowy.
Podatnik dokonuje wpłaty tego podatku na rachunek urzędu skarbowego właściwego wg miejsca położenia zorganizowanego zakładu, a w razie braku takiego zakładu - wg miejsca zamieszkania, co miesiąc - do 7 dnia każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień do 28 grudnia roku podatkowego w wysokości ustalonej w decyzji urzędu skarbowego. W pierwszej kolejności podatek ulega obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.
ZRYCZAŁTOWANY PODATEK DOCHODOWY OD PRZYCHODÓW OSÓB DUCHOWNYCH
Podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów osób duchownych opłacają osoby duchowne prawnie uznanych wyznań, osiągające przychody z opłat otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami o charakterze duszpasterskim.
Stawki ryczałtu (stałe i zróżnicowane) zarówno od przychodów proboszczów, jak i przychodów wikariuszy, określone są kwotowo w załącznikach do ustawy. Ich wysokość uzależniona jest od liczby mieszkańców parafii.
Wysokość ryczałtu ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego, właściwego według miejsca wykonywania funkcji o charakterze duszpasterskim, odrębnie na każdy rok podatkowy, przy czym istnieje możliwość obniżenia ryczałtu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, opłaconej zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Osoby duchowne opłacające ryczałt są zwolnione od obowiązku składania zeznań podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu ze źródła przychodu objętego ryczałtem.
Osoby duchowne mogą zrzec się zryczałtowanego opodatkowania i przejść na podatkową księgę przychodów i rozchodów, czyli na zasady ogólne.
Załącznik 1.
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
- UREGULOWANIA SZCZEGÓLNE NA ROK 2009
Obowiązująca w 2009 roku skala podatkowa w podatku dochodowym od osób fizycznych:
Podstawa obliczenia podatku w złotych |
Podatek wynosi |
|
ponad |
do |
|
|
85.528 zł |
18% minus kwota zmniejszająca podatek: 556 zł 02 gr |
85.528 zł |
|
14.839 zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad kwotę: 85.528 zł |
W 2009 roku obowiązują następujące charakterystyki w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych:
1. Kwota zmniejszająca podatek: 46,33 zł (miesięcznie), 556,02 zł (rocznie).
2. Roczny dochód niepowodujący obowiązku zapłaty podatku: 3.091 zł
3. Koszty Uzyskania Przychodu w PIT:
Koszty uzyskania przychodu z tytułu stosunku pracy:
z jednego stosunku pracy: miesięcznie 111,25 zł; rocznie: 1.335 zł;
z kilku stosunków pracy: rocznie: 2.002,05 zł;
z jednego stosunku pracy dla dojeżdżających: miesięcznie 139,06 zł; rocznie: 1.668,72 zł;
z kilku stosunków pracy dla dojeżdżających: rocznie: 2.502,56 zł;
z tytułu samodzielnie wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, umowy zlecenia, umowy o dzieło - KUP stanowią 20% uzyskanego przychodu;
z tytułu wypełniania obowiązków społecznych, obywatelskich, zasiadania w radach nadzorczych osób prawnych - KUP stanowią 20% uzyskanego przychodu;
z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych - KUP stanowią 50% uzyskanego przychodu;
z tytułu zapłaty za przeniesienie prawa własności projektu wynalazczego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego przez pierwszego właściciela - KUP stanowią 50% uzyskanego przychodu.
4. Odliczenia od dochodu w PIT:
Wydatki na zakup leków, których stosowanie zalecił lekarz specjalista - ulga stanowi nadwyżkę wydatków ponad 100 zł miesięcznie i przysługuje osobom, których dochód nie przekracza 9.120 zł w 2009 r.;
Opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa - ulga jest odliczana do limitu rocznego 2.280 zł i przysługuje osobom, których dochód nie przekracza 9.120 zł w 2009 r.;
Utrzymanie przez osoby niewidome I lub II grupy inwalidztwa psa przewodnika - ulga jest odliczana do limitu rocznego 2.280 zł i przysługuje osobom, których dochód nie przekracza 9.120 zł w 2009 r.;
Używanie samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - ulga jest odliczana do limitu rocznego 2.280 zł i przysługuje osobom, których dochód nie przekracza 9.120 zł w 2009 r.;
Darowizny na cele działalności pożytku publicznego, kultu religijnego - ulga stanowi kwotę dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż 6% dochodu;
Uwaga: Darowizna nie może być przekazana m.in. na rzecz partii politycznych, związków zawodowych, fundacji, których jedynym fundatorem jest Skarb Państwa, a także osoby fizycznej lub osoby prawnej prowadzącej działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu tytoniowego (art. 26 ust. 5 ustawy oraz art. 3 ust. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie - Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.). Ponadto w zeznaniu rocznym należy wykazać kwotę (wartość) przekazanej darowizny, kwotę (wartość) odliczonej darowizny oraz dane obdarowanego poprzez podanie m.in. jego nazwy i adresu.
Darowizna z tytułu krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi - ulga stanowi wysokość ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew (wysokość darowizny w postaci oddanej krwi ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew określonego przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy o publicznej służbie krwi, tj. wartość honorowo oddanej krwi: dla kobiet - 130 zł * 1,8L=234 zł; dla mężczyzn - 130 zł * 2,7L=351 zł);
Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą - ulga stanowi kwotę dokonanej darowizny;
Uwaga: Wymagane jest pokwitowanie odbioru darowizny oraz w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny - sprawozdanie o przeznaczeniu jej na tę działalność. Ponadto w zeznaniu rocznym należy wykazać kwotę przekazanej darowizny, kwotę odliczonej darowizny oraz dane obdarowanego poprzez podanie m.in. jego nazwy i adresu.
Wydatki ponoszone z tytułu użytkowania sieci Internet w lokalu (budynku) będącym miejscem zamieszkania podatnika - ulga stanowi kwotę udokumentowanych fakturami wydatków na Internet, lecz nie więcej niż 760 zł rocznie;
Wydatki na spłatę odsetek od kredytu udzielonego podatnikowi na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, związanej z budową budynku mieszkalnego, wniesieniem wkładu budowlanego (mieszkaniowego) do spółdzielni, zakupem nowo wybudowanego budynku lub lokalu mieszkalnego w takim budynku, nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową budynku niemieszkalnego na takie cele - ulga stanowi kwotę odsetek od tej części kredytu, która nie przekracza kwoty odpowiadającej 243.460 zł;
Uwaga: Podstawowym warunkiem skorzystania z omawianej ulgi, na zasadzie praw nabytych, jest podpisanie z kredytodawcą odpowiednio pożyczkodawcą umowy kredytu (pożyczki) do końca 2006 r. Moment podpisania umowy kredytowej (pożyczkowej) jest równoznaczny z udzieleniem kredytu przez bank lub skok, o którym mowa w art. 9 nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 16 listopada 2006 r. (Dz. U. Nr 217, poz. 1588 oraz z 2008 r. Nr 209, poz. 1316).
Wydatki poniesione przez podatnika uzyskującego przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej na nabycie nowych technologii - ulga stanowi 50% kwoty wydatków poniesionych przez podatnika na nabycie nowej technologii, przy czym odpis ten jest dokonywany od podstawy opodatkowania.
5. Odliczenia od podatku w PIT:
Ulga na dzieci - odliczeniu podlega kwota stanowiąca 1/6 kwoty 556.02 zł, za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, nad małoletnim dzieckiem (odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim). Odliczenie przysługuje również podatnikom utrzymującym pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 2 i 3, w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.
„Ulga na powrót” - odliczeniu podlega kwota stanowiąca różnicę między podatkiem obliczonym przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego, a kwotą podatku obliczonego za ten rok podatkowy przy zastosowaniu do dochodów wymienionych w art. 27g ust. 1 ustawy, metody wyłączenia z progresją.
Uwaga: Przysługuje podatnikom podlegającym nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i uzyskującym poza terytorium Polski dochody: 1) ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1, art. 13, art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lub 2) z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Polski działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi - które rozlicza na zasadach określonych w art. 27 ust. 9 albo 9a ustawy, tj. stosując metodę odliczenia proporcjonalnego.
Wydatki na systematyczne oszczędzanie w kasie mieszkaniowej - odliczenie stanowi 30% poniesionych na ten cel wydatków, jednak nie więcej niż 11.340 zł (limit roczny);
Wydatki poniesione przez osobę prowadzącą gospodarstwo domowe z tytułu opłacenia z własnych środków składek na ubezpieczenia społeczne osoby zatrudnionej w ramach umowy aktywizacyjnej - odliczenie stanowi kwotę w wysokości udokumentowanej dowodami stwierdzającymi ich poniesienie, przy czym odliczenie to dotyczy wydatków ponoszonych do końca obowiązywania umowy zawartej przed dniem 1 stycznia 2007 r., natomiast nie dotyczy wydatków ponoszonych w związku z przedłużeniem umowy, dokonanym po dniu 31 grudnia 2006 r.
ŁĄCZNE OPODATKOWANIE MAŁŻONKÓW PODATKIEM DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH
Małżonkowie mogą skorzystać z możliwości łącznego opodatkowania się, jeżeli:
oboje podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (tzn. mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej);
istnieje między nimi wspólność majątkowa małżeńska;
złożą stosowny wniosek we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym w ustawowym terminie, tzn. do 30 kwietnia 2010 r.
Złożenie wniosku (zeznania) po terminie wyklucza możliwość wspólnego opodatkowania małżonków. Możliwe jest jednak dokonywanie korekt zeznania po 30 kwietnia 2010 r., pod warunkiem jednak, że pierwotne zeznanie zawierające wniosek małżonków zostało złożone terminowo.
Małżonkowie tracą jednak prawo do wspólnego rozliczenia podatku, jeżeli choć jedno z nich jest opodatkowane:
podatkiem liniowym 19%;
ryczałtem ewidencjonowanym (z wyjątkiem wynajmujących nie w ramach działalności gospodarczej, którzy zachowują prawo do wspólnego rozliczenia);
kartą podatkową;
ryczałtem od przychodów osób duchownych;
(nawet jeżeli nie uzyskali żadnego przychodu z działalności gospodarczej w danym roku podatkowym).
Nie ma znaczenia, czy oboje małżonkowie osiągali jakiekolwiek dochody, ani czy dochody te przekraczają kwotę wolną od podatku (w 2009 r. to 3.091 zł)
Jeżeli małżonkowie mają prawo w danym roku podatkowym do wspólnego rozliczenia i złożą wniosek o wspólne opodatkowanie, wówczas za ten rok podatkowy ich dochody będą nieodwołalnie opodatkowane łącznie, nawet jeżeli organ podatkowy wyda decyzję w związku z ustaleniem innej podstawy opodatkowania (np. przy skorygowaniu dochodu czy odliczeń w wyniku kontroli podatkowej).
Prawo do łącznego opodatkowania ustaje w związku ze śmiercią. Z łącznego opodatkowania może skorzystać jednak podatnik, który:
zawarł związek małżeński przed początkiem roku podatkowego, a którego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego;
pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a którego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego nie złożywszy wspólnego zeznania rocznego.
Rozliczając się ze zmarłym małżonkiem należy wypełnić formularz PIT-36 albo PIT-37 - w zależności od rodzaju wykazywanych tam dochodów, podobnie jak należałoby to zrobić, gdyby małżonek dożył wspólnego rozliczenia.
Wspólne rozliczenie małżonków opłaca się, gdy:
dochody każdego z nich rozliczane odrębnie znalazłyby się w innym przedziale skali podatkowej (np. mąż 18%, a żona 32%)
jeden z małżonków nie osiąga żadnych dochodów lub osiąga dochody niższe od kwoty wolnej od podatku.
PREFERENCJA FISKALNA W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH DLA OSÓB SAMOTNIE WYCHOWUJĄCYCH DZIECI
Prawo do rozliczenia swoich dochodów na preferencyjnych zasadach przysługuje tzw. osobom samotnie wychowującym dziecko, czyli jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. W przypadku osób rozwiedzionych decyduje orzeczenie sądowe o sprawowaniu władzy rodzicielskiej.
Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Preferencyjne opodatkowanie osób samotnie wychowujących dzieci nie jest uzależnione od tego, czy osoba korzystająca z tego sposobu opodatkowania przez cały rok była osobą stanu wolnego.
Warunkiem skorzystania z ww. preferencyjnych zasad jest wychowywanie wyłącznie:
dzieci małoletnich,
dzieci, bez względu na ich wiek, na które, zgodnie z odrębnymi przepisami, pobierany był zasiłek pielęgnacyjny,
dzieci do ukończenia 25 lat, uczących się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty (np. gimnazjum) lub w przepisach o szkolnictwie wyższym (np. uniwersytet), lub w przepisach o wyższych szkołach zawodowych (np. studia licencjackie), jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem: dochodów wolnych od podatku dochodowego; renty rodzinnej; dochodów w wysokości nie powodującej obowiązku zapłaty podatku (w 2009 r. do 3.091 zł).
Osoba samotnie wychowująca dziecko traci jednak prawo do preferencyjnego rozliczenia podatku, jeżeli choć część jej dochodów jest opodatkowana:
podatkiem liniowym 19%;
ryczałtem ewidencjonowanym (z wyjątkiem wynajmujących nie w ramach działalności gospodarczej, którzy zachowują prawo do wspólnego rozliczenia);
kartą podatkową;
ryczałtem od przychodów osób duchownych.
Warunkiem niezbędnym dla skorzystania z preferencyjnych zasad opodatkowania jest złożenie przez osobę samotnie wychowującą dziecko stosownego wniosku w rocznym zeznaniu podatkowym w ustawowym terminie, tzn. do 30 kwietnia 2010 r. Złożenie wniosku (zeznania) po terminie wyklucza możliwość preferencyjnego opodatkowania. Możliwe jest jednak dokonywanie korekt zeznania po 30 kwietnia 2010 r., pod warunkiem jednak, że pierwotne zeznanie zawierające omawiany wniosek zostało złożone terminowo.
Skorzystanie z preferencyjnych zasad opodatkowania opłaca się w każdej sytuacji, gdy osoba samotnie wychowująca dziecko uzyska dochód powodujący obowiązek zapłaty podatku (w 2009 r. ponad 3.091 zł). W takim wypadku możliwe będzie podzielenie dochodu niejako na dwie części, w związku z czym możliwe będzie obniżenie stawki podatku albo skorzystanie z dodatkowej kwoty wolnej od podatku. Kwota zysku nie zależy w żaden sposób od ilości wychowywanych dzieci.
METODY WLICZANIA DOCHODU OSIĄGNIĘTEGO ZA GRANICĄ DO WARTOŚCI ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO Z TYTUŁU PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB FIZYCZNYCH
Metoda wyłączenia z progresją (metoda zwolnienia podatkowego z zastrzeżeniem progresji)
Metoda ta oznacza, że w Polsce zwalnia się z opodatkowania dochód osiągnięty w drugim państwie, jednak dla ustalenia podatku należnego od dochodu osiągniętego w Polsce, stosuje się stopę podatku obliczoną dla całego dochodu, tj. łącznie z dochodem osiągniętym w drugim państwie. Metodę tę stosuje się między innymi do dochodów uzyskanych ze źródeł przychodów położonych na terytorium Francji, Czech, Kanady.
Obliczenie podatku - metoda progresji.
Podatnicy, którzy osiągnęli dochody z tytułu działalności wykonywanej za granicą lub ze źródeł przychodów położonych za granicą, do których zgodnie z postanowieniami umów o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu ma zastosowanie metoda wyłączenia z progresją, podatek obliczają mnożąc podstawę opodatkowania właściwą tylko i wyłącznie dla dochodów krajowych przez stopę procentową obliczoną w sposób wskazany poniżej. Obliczenie stopy procentowej dla podatników rozliczających swoje dochody:
- indywidualnie - od sumy dochodów (krajowe+zagraniczne) należy obliczyć podatek według skali, a następnie ustalić stopę procentową, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku. W tym celu należy kwotę podatku obliczonego według skali podzielić przez sumę dochodów uzyskanych w kraju i za granicą, a następnie pomnożyć przez 100.
- wspólnie z małżonkiem lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci - od połowy sumy dochodów (kraj+zagranica) należy obliczyć podatek według skali, a następnie ustalić stopę procentową, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku. W tym celu należy kwotę podatku obliczonego według skali podzielić przez połowę sumy dochodów uzyskanych w kraju i zagranicą, a następnie pomnożyć przez 100.
Metoda odliczenia podatku zapłaconego za granicą (metoda kredytu podatkowego)
Metoda ta oznacza, że podatek zapłacony za granicą podlega odliczeniu od podatku obliczonego od łącznych dochodów uzyskanych w roku podatkowym.
Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą. W tym przypadku kwotę podatku obliczonego według skali od łącznych dochodów uzyskanych za granicą i w Polsce należy pomnożyć przez kwotę dochodu uzyskanego za granicą, a następnie podzielić przez kwotę łącznego dochodu uzyskanego za granicą i w Polsce.
Metodę tę stosuje się między innymi do dochodów uzyskanych ze źródeł przychodów położonych na terytorium USA, Rosji, Danii, Wielkiej Brytanii, Finlandii.
Metodę tę stosują również podatnicy, którzy uzyskują dochody z tytułu działalności wykonywanej w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub ze źródeł przychodów położonych w takim państwie.
Zasady i sposób opodatkowania, o których mowa w art. 6 ust. 2 i 3 ustawy mają zastosowanie także do małżonków, z których jeden ma w Polsce nieograniczony obowiązek podatkowy, a drugi ma miejsce zamieszkania w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej, lub też każde z małżonków ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Unii Europejskiej, państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej, pod warunkiem, że małżonkowie ci osiągną w Polsce przychody w wysokości stanowiącej co najmniej 75% całkowitego przychodu uzyskanego w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
G. Szczodrowski, Polski system podatkowy, PWN, Warszawa 2007, s. 148.
Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są alimenty na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek pielęgnacyjny, a także alimenty na rzecz innych osób, które zostały zasądzone przez sąd, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.
Od 2007 r. naczelnik danego urzędu skarbowego na wniosek podatnika dokonuje przekazania 1% podatku na rzecz wskazanej przez podatnika organizacji pożytku publicznego. W latach 2004-2006 przekazania podatku dokonywał sam podatnik.
Stawki karty podatkowej można obniżać lub podwyższać o odpowiedni procent z przyczyn wskazanych w ustawie.
Prawo do odliczania wydatków na spłatę odsetek od udzielonego kredytu przysługuje do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt zawartej przed dniem 1 stycznia 2007 roku, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2027 roku.
Odliczenie przysługuje podatnikom, którzy przed dniem 1 stycznia 2002 r. nabyli prawo do odliczeń z tego tytułu i po tym dniu dokonują dalszych wpłat na kontynuację systematycznego gromadzenia oszczędności wyłącznie na tym samym rachunku i w tym samym banku prowadzącym kasę mieszkaniową.
11