05.10.2008r.

Produkt Krajowy Brutto (PKB) - jest to wartość całkowitej ilości dóbr i usług finalnych wytworzonych przez gospodarstwa w danym okresie (najczęściej w ciągu roku).

W związku z możliwością uwzględnienia przy obliczaniu PKB podatków pośrednich (np. podatek VAT, akcyzowy) i subsydiów wyróżniamy dwie kategorie:

- PKB w cenach rynkowych - jest miarą produkcji krajowej w kategoriach cen płaconych przez ostatecznych odbiorców, a więc włączając w to podatki pośrednie.

- PKB w cenach czynników produkcji - to miara produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich i uwzględnieniem subsydiów.

Produkt Narodowy Brutto (PNB) - jest miarą łącznych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji.

PNB = PKB + dochody netto z tyt. własności i pracą zagranicą (z tyt. zaangażowania czynników wytwórczych za granicą).

Dochody netto z tyt. własności za granicą stanowią nadwyżkę napływu dochodów powstałych w związku z świadczeniem usług czynników produkcji za granicą nad dopływem dochodów powstałych w wyniku świadczenia przez cudzoziemców usług czynników produkcji
w kraju.

Zadanie 1.

Tabela przedstawia dane dotyczące wielkości PKB w Polsce w 1995r. korzystając z danych dotyczących dochodów netto z tyt. własności za granicą. Proszę obliczyć PNB w 1995r.

Rok	PKB	Dochód netto z tyt. własności za granicą	PNB
1995	329657,00	-4816,00	324841,00

Obydwa mierniki, czyli PKB i PNB pomijają fakt iż część zasobów środków trwałych zużywa się w danym roku i podlega amortyzacji. Miernikiem który to zużycie bierze pod uwagę jest PNN

Rys Ruch okrężny w gospodarce

Metody obliczania dochodu narodowego:

PKB możemy obliczyć za pomocą trzech metod:

I - metoda sumowania produktów

II - metoda sumowania dochodów

III - metoda sumowania wydatków

Wartość dodana - przyrost wartości dobra w procesie produkcji

I. Metoda sumowania produktów polega na sumowaniu wartości produktów i usług wytworzonych w danej gospodarce w ciągu roku. Przy obliczaniu PKB metoda sumowania produktów istnieje ryzyko wielokrotnego sumowania tych samych elementów aby uniknąć takiej pomyłki możemy posłużyć się jedną z dwóch metod:

1. Sumowanie wartości tzw. dóbr finalnych czyli dóbr które są nabywane przez ostatecznego użytkownika. Do dobór finalnych zaliczamy zarówno dobra i usługi konsumpcyjne które są nabywane przez gospodarstwa domowe jak i dobra i usługi inwestycyjne nabywane przez przedsiębiorstwa. Należy pamiętać iż dobra inwestycyjne są to dobra które nie zużywają się w całości w jednym cyklu wytwórczym. Dobra które zużywają się całkowicie przy produkowaniu innych dóbr nazywamy dobrami pośrednimi.

2. Sumowanie wartości dodanej czyli przyrostów wartości dóbr będących rezultatem danego procesu produkcji. Aby obliczyć wartość dodaną należy odjąć od wartości dóbr wytworzonych w danym przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych czynników produkcji zużytych przy wytwarzaniu tych dóbr.

II. Metoda sumowania dochodów - polega na sumowaniu wszystkich przychodów wynikających z wytworzenia produkcji w danym roku, takich jak:

- wynagrodzenie pracowników

- czynsze za dzierżawę

- odsetki

- dochody właścicieli (czyli przedsiębiorstw nie mających osobowości prawnej) i zyski spółek
(spółka akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością).

Suma tych dochodów musi równać się sumie wartości dodanej, ponieważ wartość dodana składa się z dochodów otrzymywanych przez uczestników procesu produkcji.

PKB = ∑ wartości dodanej = ∑ dochody czynników produkcji

PKB obliczone tą metodą podobnie jak PKB obliczone metodą sumowania produktów ujmuje PKB w cenach czynników produkcji.

Należy pamiętać aby przy obliczaniu PKB tą metodą uwzględnić tylko te dochody, które powstają w związku z wytwarzaniem dóbr i usług. Nie zaliczamy tu darowizn, a także płatności transferowych (emerytur, rent, stypendiów i innych płatności z budżetu państwa).

III. Metoda sumowania wydatków - polega na sumowaniu wydatków na dobra finalne wytworzone przez przedsiębiorstwo krajowe.

Wyróżniamy cztery główne kategorie wydatków

- wydatki na dobra konsumpcyjne (C)

- wydatki na dobra inwestycyjne (I)

- wydatki rządowe (G)

- eksport netto (Ex-Im=X)

Możemy to zapisać w postaci wzoru:

PKB = C + I + G + X

Eksport netto (X) = EX - Im

Produkt krajowy brutto obliczony metodą sumowania wydatków pozwala nam uzyskać PKB w cenach rynkowych. Aby uzyskać ten sam wynik który dają metody sumowania produktów
i dochodów musimy skorygować go o wartość podatków pośrednich uzyskanych oraz subsydia.

PKB w cenach rynkowych = C + I + G + X

PKB w cenach czynników produkcji =

suma dochodów czynników produkcji PKB w cenach czynników produkcji =

PKB w cenach rynkowych - podatki pośrednie i subsydia

19.10.2008r.

MODEL IS-LM

Geneza i ogólna charakterystyka modelu IS - LM

Autorem modelu jest J.R. Hicks (laureat nagrody Nobla)

Model powstał w latach 30-stych . Pomimo tego jest chętnie wykorzystywany we
współczesnej makroekonomii. Model IS - LM miał być graficzną prezentacją teorii Keynesa wraz z teorią neoklasyczną.

Model IS - LM pozwala na prezentację oddziaływania na siebie procesów zachodzących na rynku towarowym i pieniężnym

Równowaga na rynku towarowym - Krzywa IS

- równowaga na rynku towarowym oznacza sytuację, w której popyt na towary jest równy uch podaży (nabywcy chcą kupić samo dóbr ile dostawcy chcą sprzedać)

- w gospodarce zamkniętej warunkiem równowagi jest aby planowane inwestycje byłę równe planowanym oszczędnościom

I_p = S_p

- inwestycje stanowią malejąca funkcję stopy procentowej, którą możemy zapisać jako

I = I_a - w_ir

Gdzie:

- I - planowane inwestycje

- I_a - autonomiczna część inwestycji (niezależna od stopy %)

- r - stopa %

- w_i - parametr określający wrażliwość inwestycji na stopę % (wi > 0)

Oszczędności - nie skonsumowana część dochodów

S = Y - C

S - oszczędności

Y - dochód narodowy

C - wydatki konsumpcyjne

Wydatki konsumpcyjne zależą od poziomu dochodu

C = C_a + k_skY

Gdzie:

- Ca - autonomie wydatki konsumpcyjne (niezależne od bieżącego poziomu dochodu narodowego)

- k_sk - krańcowa skłonność do konsumpcji (spełniając warunek 0 < k_sk < 1

Krańcowa skłonność do konsumpcji - jaka część przyrostu dochodów jest przeznaczana na konsumpcję ??

Funkcję planowanych oszczędności możemy zapisać jako:

S = Y - Ca - kskY = - Ca + Y - kskY = - Ca + (1 + ksk) Y.

Warunek równowagi możemy zapisać jako:

- Ca + (1-ksk) Y = Ia - wir

(1- ksk) Y = Ca + Ia - wir

Y= (1/ksk-1) * (Ca + Ia - wir)

W równaniu mamy dwie zmienne endogeniczne dochód narodowy ( Y ) i stopę % ( r )

Rozwiązaniem równania są różne kombinacje wartości dochodu i stopy procentowej. Każda z tych kombinacji oznacza poziome równowagi planowanych inwestycji i planowanych oszczędności (punkt równowagi). Punkty te zaznaczone na układzie współrzędnych tworzą KRZYWĄ - IS.

Krzywa IS - wyznacza takie kombinacje dochodu stopy %, które zapewniają równość inwestycji (I) i oszczędności (S)

Równowaga na rynku towarowym krzywa IS

Ćwiartka II

- Przedstawia krzywa ilustrującą funkcje inwestycji, które pokazuje, że inwestycje są malejącą funkcją stopy %.

- Nachylenie tej funkcji zależy od parametru wi. Im wyższa wrażliwość tym bardziej płaska funkcja inwestycji, a im niższa wrażliwość tym funkcja jest bardziej stroma.

- gdy inwestycje autonomiczne rosną, krzywa ilustrująca funkcję inwestycji przesuwa się w lewo, a gdy inwestycje autonomiczne spadają krzywa przesuwa się w prawo.

Ćwiartka IV

- pokazuje zależność oszczędności od poziomu dochodu narodowego

- nachylenie krzywej zależy od krańcowej skłonności do oszczędności (kso = 1 - ksk)

Im wyższy ten parametr tym krzywa jest bardziej stroma

- położenie tej krzywej jest wyznaczona prze poziom Ca autonomicznych wydatków konsumpcyjnych (Ca). Spadek Ca przesuwa krzywą w lewo, a wzrost w prawo.

Ćwiartka III

- prezentuje graficzny warunek równowagi na rynku towarowym tzn. równość planowanych inwestycji i oszczędności. Prosta pod kątem 45 stopni oznacza, że każdy punkt leżący na lini ma taką samą wartości inwestycji i oszczędności

Ćwiartka I

- Przedstawia krzywą IS

Punkty leżące na prawo od krzywej IS oznaczają nadwyżkę podaży nad popytem, natomiast punkty leżąca na lewo od krzywej IS oznaczają nadwyżkę popytu nad podażą.

Nachylenie krzywej IS zależy od dwóch czynników:

• Wrażliwości inwestycji na zmiany stopy procentowej czyli parametru wi

• Wysokości mnożnika

Krzywa IS jest bardziej płaska, im bardziej płaskie są krzywa inwestycji i oszczędności, a bardziej stroma i bardziej strome są krzywe inwestycji i oszczędności

krzywa inwestycji jest bardziej pionowa im mniejszy parametr wi

krzywa oszczędności jest bardziej pionowa im wyższa jest skłonność do oszczędzania (1-ksk) a wiec mniejszy jest mnożnik (1/1-ksk)

Położenie krzywej IS jest zdeterminowane położeniem krzywej oszczędności i inwestycji.

Położenie tych krzywych jest uzależnione od wysokości autonomicznych wydatków (Ca, Ia)

Im wyższy poziom tych wydatków tym krzywa IS jest przesunięta bardziej w prawo, a mniejszy poziom przesuwa krzywą IS w lewo.

Równowaga na rynku pieniężnym KRZYWA - LM

Równowaga na rynku pieniężnym występuje gdy realny popyt na pieniądz jest równy realnej podaży pieniądza.

Realny popyt na pieniądz to popyt wyrażony w ilości dóbr jaka można za te pieniądze kupić.

Wyróżniamy dwa motywy popytu na pieniądz

- motyw transakcyjny

- motyw spekulacyjny

Łączny popyt na pieniądz jest rosnącą funkcją stopy procentowej ( popyt transakcyjny) praz malejącą funkcją stopy procentowej ( popyt spekulacyjny)

L = L_t + L_s = w_yY + L_sa- w_sr

Gdzie:

- Lt - popyt transakcyjny

- Ls - popyt spekulacyjny

- Lsa - autonomiczna czesc popytu spekulacyjnego

- Wy - parametr wyrażający wrażliwość popytu transakcyjnego na zmiany dochodu

- Ws - parametr wyrażający wrażliwość popytu spekulacyjnego na stopy procentowej

Podaż pieniądza nazywamy ilość pieniądza w obiegu, powiększona o depozyty bankowe na czekowych rachunkach bankowych

Nominalna cześć pieniądza (M=Mo)

Realna podaż pieniądza jest ilorazem nominalnej podaży pieniądza i indeksu ogólnego poziomu cen (P) co możemy zapisać jako:

Mo/Po

Warunek równowagi na rynku pieniężnym

Mo/Po = w_yY + Lsa - w_sr

Y = 1/wy (wsr + Mo/Po - Lsa)

Równanie które zawiera dwie zmienne endogeniczne (r , Y) ma wiele rozwiązań. Są nim określone kombinacje stopy procentowej i dochodu narodowego zapewniające równowagę na rynku pieniężnym. Graficzną ilustrację tych kombinacji jest krzywa LM

Ćwiartka II

Przedstawia graficzną ilustrację popytu spekulacyjnego na pieniądz jako malejącą funkcję stopy procentowej. Nachylenie tej krzywej zależy od parametru ws, czyli wrażliwości popytu spekulacyjnego na zmiany stopy procentowej. Im parametr wyższy tym krzywa jest bardziej płaska.

Ćwiartka IV

Przedstawia wykres funkcji popytu transakcyjnego na pieniądz. Popyt ten jest rosnącą funkcją dochodu, a nachylenie krzywej zależy od parametru wi (wrażliwość popytu transakcyjnego na zmiany dochodu). Im wyższy jest parametr Wy, tym krzywa popytu transakcyjnego jest bardziej stroma.

Ćwiartka III

Zawiera graficzną prezentacje warunku równowagi na rynku pieniężnym od strony popytu na pieniądz. Punkty leżące a odcinku EI wyrażające różne proporcje między popytem transakcyjnym a spekulacyjnym jednoczenie oznaczając równowagę pomiędzy łącznym popytem na pieniądz, a podażą pieniądza

Ćwiartka I

Pokazuje wyprowadzoną krzywą LM

09.11.2008

Krzywa LM

Przy wyższej stopie procentowej wielkość popytu spekulacyjnego na pieniądz wzrasta, więc wielkość popytu transakcyjnego spada pociągając za sobą spadek dochodu narodowego.

Popyt na pieniądz = popyt transakcyjny i popyt spekulacyjny

Prosta EF to prosta wyznaczona przez dwa skrajne punkty równowagi na rynku pieniężnym w punkcie E popyt transakcyjny wynosi 0, a całość popytu na pieniądz stanowi popyt spekulacyjny, natomiast w punkcie F jest odwrotnie - popyt spekulacyjny wynosi 0. (Ćwiartka III).

Ma nachylenie dodatnie => wyższej stopie procentowej odpowiada wyższy dochód narodowy.

Kąt nachylenia krzywej zależy od stopnia wrażliwości popytu spekulacyjnego na pieniądz na zmiany stopy procentowej.

Łączny popyt na pieniądz (L) jest sumą popytu transakcyjnego i spekulacyjnego (L=L_t+L_s)

Popyt transakcyjny jest ściśle uzależniony od poziomu dochodu stąd można go przedstawić za pomocą wzoru:

L_t=w_Y*Y

w_Y - parametr określający wrażliwość popytu transakcyjnego na zmiany dochodu.

Popyt spekulacyjny składa się z dwóch części: autonomicznej (L_sa) oraz zmiennej uzależnionej od poziomu stopy procentowej.

L_s=L_sa- w_s*r

L_sa - autonomiczna cześć popytu spekulacyjnego

w_a - parametr wyznaczający poziom wrażliwości popytu spekulacyjnego na zmiany stopy procentowej.

Podaż pieniądza (M) czyli ilość pieniądza w obiegu jest traktowana jako wielkość dana (M₀) uzależniona przede wszystkim od działalności Banku Centralnego.

Realna podaż pieniądza jest wielkością skorygowaną w przeciętny poziom cen (P) jeżeli poziom ten nie ulega zmianie to P=P₀ a podaż pieniądza wynosi M₀/P₀.

Czemu służy model IS-LM?

Pomaga w prognozowaniu co stanie się z zagregowanym produktem i stopami procentowymi, jeśli zwiększona zostanie podaż pieniądza.

Pozwala określić przydatność i skuteczność narzędzi polityki pieniężnej i fiskalnej
w gospodarce.

Równowaga w gospodarce zamkniętej.

Warunkiem równoczesnej równowagi na rynku towarowym i pieniężnym jest przecięcie się krzywej IS z krzywą LM.

Wyznaczony w taki sposób punkt określa kombinację stopy procentowej i dochodu narodowego przy których oba rynki w danym czasie osiągają stan równowagi.

Nierównowaga w gospodarce zamkniętej.

- wszystkie pozostałe punkty oznaczają brak równowagi

• I - nadwyżka podaży na rynku towarowym i nadwyżka podaży pieniądza.

• II - nadwyżka popytu na rynku towarowym i nadwyżka podaży pieniądza.

• III - nadwyżka popytu na rynku towarowym i nadwyżka popytu pieniądza.

• IV - nadwyżka podaży na rynku towarowym i nadwyżka popytu pieniądza.

23.11.2008r.

Jak zmienia się krzywa IS?

* Zmiana autonomicznych wydatków konsumpcyjnych

- wzrost Ca podnosi zagregowany popyt

- przesunięcie krzywej iS w prawo

- Spadek Ca obiża zagregowany popty

- Przesunięcie krzywej IS w lewo

* Zmiany wydatków inwestycyjnych nie związanych ze stopami procentowymi

- np. wzrost optymizmu lub pesymizmu wśród inwestorów

- wzrost inwestycji podnosi zagregowany popyt

- przesunięcie krzywej w prawo

- Spadek inwestycji obniża zagregowany popyt

- przesunięcie krzywej IS w lewo

* Zmiany wydatków rządowych

- Wzrost wydatków rządowych podnosi zagregowany popyt

- Przesunięcie krzywej IS w prawo

- Spadek wydatków rządowych obniża zagregowany popyt

- Przesunięcie krzywej IS w lewo

* Zmiany eksportu netto nie związane ze stopami procentowymi

- np. zmiana atrakcyjności dóbr ekonomicznych

- wzrost wydatków zagranicy na krajowe dobra eksportowe podnosi zagregowany popyt

- przesunięcie krzywej w prawo

- Spadek wydatków zagranicy na krajowe dobra eksportowe obniża zagregowany popyt

- Przesunięcie krzywej IS w lewo

* Zmiany podatków

- Zwiększenie podatków powoduje obniżenie wydatków konsumpcyjnych

- Spadek konsumpcji obniża zagregowany popyt

- Przesunięcie krzywej IS w lewo

- Zmniejszenie podatków powoduje zwiększenie wydatków konsumpcyjnych

Ca ↑

Ia ↑

G ↑ IS' ekspansywna

Exa ↑ polityka fiskalna

T ↓

C+I+G+Ex

Ca ↓

Ia ↓

G ↓ IS” restrykcyjna

Exa ↓ polityka fislana

T ↑

Jak się zmienia krzywa LM?

* Zmiana podaży pieniądza

- np. interwencja banku centralnego na rynku pieniężnym

- wzrost podaży pieniądza

- Przesunięcie krzywej LM w prawo

- Spadek podaży pieniądza

- Przesunięcie krzywej LM w prawo

* Autonomiczna zmiana popytu na pieniądz

- niezwiązana ze zmianą poziomu cen zagregowanego popytu i stóp %

- np. zmiana skłonności do nabywania obligacji

- wzrost popytu na pieniądz

- Przesunięcie krzywej LM w prawo

- Spadek popytu na pieniądz

- Przesunięcie krzywej LM w prawo

M↑ LM' ekspansywna

L ↓ polityka pieniężna

M↓ LM” restrykcyjna

L ↑ polityka pieniężna

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna = zmiany poziomu wydatków rządowych i wpływów z tytułu podatków

- ekspansywna polityka fiskalna

- restrykcyjna polityka fiskalna

Wykorzystanie narzędzi polityki fiskalnej w celu doprowadzenia do stanu równowagi w gospodarce.

Ekspansywna polityka fiskalna

- obniżenie podatków

- zwiększenie wydatków rządowych

Powoduje wzrost dochodu narodowego i wzrost stopy %. Stosowana w fazach spadkowych.

Restrykcyjna polityka fiskalna

- zwiększenie podatków

- zmniejszenie wydatków rządowych

Powoduje spadek dochodu narodowego i spadek stopy %. Stosowana w fazach wzrostowych.

Polityka monetarna (pieniężna)

Wykorzystywanie narzędzi polityki pieniężnej w celu doprowadzenia do stanu równowagi
w gospodarce.

Polityka pieniężna = zmiany realnej podaży pieniądza w realnego popytu na pieniądz.

- ekspansywna polityka pieniężna

- restrykcyjna polityka pieniężna

Ekspansywna polityka pieniężna

- zwiększenie ilości pieniądza w obiegu

- założenie o stałości poziomu cen

Powoduje zwiększenie dochodu narodowego i spadek stopy %.

Restrykcyjna polityka pieniężna

- zmniejszenie ilości pieniądza w obiegu

- założenie o stałości poziomu cen

Powoduje zmniejszenie dochodu narodowego i zwiększenie stopy %.

Niezależność banku centralnego w kontekście polityki pieniężnej

Funkcje współczesnego banku centralnego

• Emisja banknotów

• Kształtowanie i realizowanie polityki pieniężnej

• Zarządzanie rezerwami walutowymi , kształtowanie polityki kursu walutowego

• Określenie form i zasad rozliczeń pieniężnych(BB)

• Kształtowanie warunków rozważnego gospodarowania (BB)

• Wykonywanie usług bankowych na rzecz rządu i jego instytucji (BP)

Cele polityki pieniężnej

Cele polityki pieniężnej - założenia gospodarcze, do których osiągnięcia dążą podmioty polityki pieniężnej.

Podstawowym celem polityki pieniężnej banku centralnego jest utrzymanie stabilności pieniądza krajowego przez oddziaływanie na podaż i popyt na rynku pieniężnym aby zapewnić stabilność cen.

Dodatkowe cele:

- stabilizacja kursu walutowego

- ustalenie ekspansji pieniądza

Podmioty polityki pieniężnej

Instytucje które ustalają lub zmieniają długofalowe ……?……. warunki gospodarki pieniężnej, cele i narzędzia polityki pieniężnej. Należą do nich:

- Parlament

- Rząd (Rada Ministrów)

- Bank Centralny

Płaszczyzny współpracy banku centralnego z pozostałymi podmiotami polityki pieniężnej.

NBP współpracuje z Radą Ministrów i innymi organami w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa dążąc do zapewnienia należytej realizacji założeń polityki pieniężnej.

Współpraca z Radą Ministrów:

- przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej oraz informuje dotyczące jej realizacji a także informuje sytuacji w systemie bankowym.

- współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu planów finansowych państwa.

Współpraca z parlamentem:

Opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej, w tym zwłaszcza projekty ustawy budżetowej oraz prognozę bilansu płatniczego, a także warunków dotyczących działalności banków i funkcjonowania i rozwoju całego systemu bankowego.

Płaszczyzny oddziaływania banku centralnego na banki komercyjne:

- realizacja założeń polityki pieniężnej

- zapewnienie prawidłowego funkcjonowania i płynności systemu rachunków bankowych
i rozliczeń pieniężnych.

- kształtowanie warunków bezpieczeństwa finansowego w sektorze bankowym.

Zadania polityki pieniężnej (procesowej):

• Neutralizacja impulsów zakłócających gospodarkę pieniężną tj.

- zakłócenia ze sfery realnej gospodarki - mogą być wywołane czynnikami zewnętrznymi (katastrofy, klęski, czynniki instytucjonalne) oraz politykę finansową związaną z cyklem koniunkturalnym lub grupami zawodowymi

- zakłócenia pieniężne - mogą być spowodowane transakcjami kasowymi budżetów publicznych, kreacja pieniądza przez system bankowy, nagłymi strumieniami pieniądza z zagranicy

- zakłócenia psychologiczne zmian zachowań podmiotów - mogą być spowodowane zmianami nawyków konsumpcyjnych i oszczędnościowych, obawą przed przewrotem politycznym, wojna.

Warunki skuteczności narzędzi polityki pieniężnej:

(Jakie narzędzia zwiększają podatek pieniądza?)

• Zgodność z całym systemem - polityka pieniężna uzupełnia się z ogólną polityką gospodarczą i nie może być z nią sprzeczna.

• Zgodność narzędzi z celami - zastosowanie takich narządzi z których konstrukcję ……?……. się określone efekty gospodarcze.

• Możliwość bezkonfliktowego zastosowania - spełnione jest to wtedy gdy różne narzędzia stosowane są do osiągnięcia jednego celu, wzajemnie się uzupełniają i kiedy nie pojawiają się skutki uboczne.

07.12.2008

Dlaczego Bank Centralny ma być niezależny?

Jedyny porządny Bank Centralny to taki, który jest w stanie powiedzieć - nie - politykom (….?....)

Niezależność BC oznacza pozbawienie władzy wykonawczej wiążącego wpływu decyzje BC a zarazem pozbawienie prawa do władczego ingerowania w bieżącą politykę banku nawet władzy ustawodawczej.

Przejawy niezależności BC:

• Zakaz bezpośredniego finansowania sektora publicznego przez banki,

• Nie podleganie przez banki instytucją rządowym,

• Suwerenność banku w zakresie kursu walutowego,

• Przepisy gwarantujące osobistą niezależność członków zarządu i rady banku,

• Konstytucyjna ranga statutu banku centralnego.

Paradygmat niezależności banku centralnego:

• Wynika przede wszystkim z fiducjarnego* charakteru współczesnego pieniądza tj. oparciu jego wartości na zaufaniu do emitenta

* Pieniądz fiducjarny - waluta nie mająca oparcia w dobrach materialnych (jak np. kruszce), której wartość ma źródło z reguły w dekretowanym prawnie monopolu w wykorzystaniu go na danym obszarze jako legalny środek płatniczy oraz na popycie generowanym przez instytucje państwowe, głównie przez pobór podatków. Tradycyjnie przyjęło się, że pojęcie pieniądza fiducjarnego jest równoważne z pieniądzem papierowym (banknot), w przeciwieństwie np. do monet z drogocennych kruszców. Utożsamienie takie nie jest jednak całkowicie poprawne, ponieważ pieniądz fiducjarny jest również powszechnie rozprowadzany jako bilon bity z metali nieszlachetnych, zaś pieniądz mający oparcie
w kruszcu był i jest często reprezentowany przez papierowe banknoty (certyfikaty uprawniające do poboru kruszca ze skarbca banku).

• Aspekty niezależności banku centralnego:

• (1) Niezależność instytucjonalna,

• (2)Niezależność funkcjonalna,

• (3) Niezależność finansowa,

• Lub

• Niezależność podmiotowa - za jakie sprawy BC odpowiada,

• Niezależność podmiotowa - przed kim BC odpowiada.

(1) Niezależność instytucjonalna.

• Usytuowanie banku centralnego w systemie organów państwowych oraz powoływanie i odwoływanie władz banku.

• Założenie o egzogennym charakterze podaży pieniądza i podporządkowanie kontroli jego ilości w obiegu decyzjom banku centralnego.

• Założenie o neutralności pieniądza tzn., że zmiany podaży pieniądza oddziaływają wyłącznie na bezwzględnym poziomie cen i nie wywierają wpływu na równowagę
  w sektorze realnym.

(2) Niezależność funkcjonalna.

• Uprawnienia banku centralnego do samodzielnego kształtowania polityki pieniężnej
  i jej realizacji,

• Akceptuje się przyczynowość związków sfery realnej i pieniężnej w gospodarce.

• Jednocześnie odrzuca się możliwość aktywizacji gospodarki poprzez endogenne zmiany w podaży pieniądza. Jej długo okresowym efektem jest wysoka inflacja.

• Endogenny charakter pieniądza oznacza, że zmiany w podaży pieniądza są odbiciem zjawisk zachodzących w sferze realnej, a nie działań banku centralnego.

• Swobodny dobór narzędzi polityki pieniężnej do stawianych celów.

(3) Niezależność finansowa.

• Trwałe określenie zasad tworzenia i podziału funduszy Banku Centralnego co uniemożliwia wywieranie nacisku finansowego przez rząd lub parlament na decyzje banku.

• Odnosi się do możliwości rządu w zakresie finansowania swoich wydatków bezpośrednio lub pośrednio z kredytów Banku Centralnego.

Argumenty „za” niezależnością Banku Centralnego:

• Poddanie Banku Centralnego presji politycznej może spowodować zwiększenie tendencji inflacyjnych oraz nadużyć w zakresie finansowania deficytu budżetowego

• Niekompetencja, krótko (…..?.....) i brak umiejętności podejmowania trudnych decyzji przez polityków.

• Apolityczny Bank Centralny jest w stanie podejmować decyzje niepopularne, ale służące interesowi ogólno społecznemu.

Argumenty „przeciw” niezależności Banku Centralnego:

• Niedemokratyczność działań dotyczących całego społeczeństwa.

• Brak możliwości wyciągania konsekwencji wobec nieskuteczności lub negatywnych w skutkach działań Banku Centralnego

• Konieczność dopasowania założeń polityki fiskalnej i pieniężnej.

Makroekonomiczne podstawy makroekonomii

Popyt konsumpcyjny

Dlaczego konsumpcja jest ważna?

• Konsumenci formułują swoje plany konsumpcyjne tak by maksymalizować stopień zaspokojenia potrzeb lub użyteczność

• Konsumpcja stanowi element zagregowanego popytu

• Wydatki konsumpcyjne stanowią około 2/3 wszystkich wydatków

Konsumpcja a dochód narodowy

• Wahania konsumpcji są mniejsze niż PKB

• Najmniejszymi wahaniami cechują się wydatki na zakup usług

• Największymi wahaniami cechują się wydatki na zakup dóbr trwałych

• Zwiększenie się udziału usług w wydatkach konsumpcyjnych będzie powodowało zmniejszenie wrażliwości konsumpcji na zmiany DN

Wydatek konsumpcyjny a konsumpcja

• Wydatek konsumpcyjny ma miejsce w momencie nabywania dobra lub usługi

• Konsumpcja ma miejsce przez cały okres użytkowania dobra

• Konsumpcja całkowita waha się słabiej niż wydatki konsumpcyjne (dobra trwałe)

Konsumpcja a RDO (Rozporządzalne Dochody Osobiste)

• Wahania RDO => wahania konsumpcji

• RDO ≈ 0,6 PKB (60%)

• Ożywienie => RDO rośnie wolniej niż PKB => (PKB - RDO)↑

• Recesja => RDO spada wolniej niż PKB (PKB - RDO)↓

Krótko-¹ i długookresowa² krańcowa skłonność do konsumpcji

• Informuje, o ile wzrośnie konsumpcja w krótkim okresie, tj. w ciągu roku lub jednego cyklu koniunkturalnego, jeśli wrośnie RDO

• Informuje, o ile wzrośnie konsumpcja w długim okresie, jeśli wzrośnie RDO

dksk > kksk

Teoria konsumpcji ukierunkowana na przyszłość

• Stanowi połączenie dwóch teorii konsumpcji:

*Teoria trwałego dochodu M. Friedmana (dochód trwały vs. dochód okresowy)

* Teoria cyklu życia F. Modiglianiego (horyzont całego życia)

• Konsument jako jednostka patrząca w przyszłość w procesie podejmowania decyzji (opar tych na RDO)

• Konsumenci nie koncentrują się wyłącznie na bieżącym RDO

• Decyzja dot. konsumpcji ma charakter planu, zazwyczaj nieformalnego

• Międzyokresowe ograniczenie budżetowe - odnosi się łącznie do całego rozpatrywanego okresu konsumpcji

• Ograniczenie roczne jest bardziej elastyczne niż całościowe

• Międzyokresowe ograniczenie budżetowe:

√ Aktywa na początku następnego roku (A_t+1) =

√ Aktywa na początek bieżącego roku (A_t) +

√ Dochód z aktywów w bieżącym roku (rA_t) +

√ Dochód z pracy w bieżącym roku (E_t) -

√ Podatki zapłacone w bieżącym roku (T_t) -

√ Konsumpcja w bieżącym roku (C_t)

•Aktywa: depozyty bankowe, obligacje, akcje, jednostki udziałowe w FI i FE

At+1 = At + rAt + Et - Tt - Ct

Ct↓ => At+1↑

Tt↓ => At+1↑

At↓ => At+1 ↓

Et↓ => At+1 ↓

r↓ => At+1 ↓

• Preferencje w zakresie realizacji planu konsumpcji:

* Dodatnia wartość aktywów

* Względnie stały poziom konsumpcji

* Pozostawienie spadku (jakiego?)

Makroekonomia II

14

---