PRAWO ADMINISTRACYJNE ZAGADNIENIA PIERWSZA CZĘŚĆ


  1. Wyjaśnij pojęcie administracji publicznej.

System złożony z ludzi, zorganizowany w celu stałej, systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego, jako misji publicznej polegającej głównie lecz nie wyłącznie, na bieżącym wykonaniu ustaw wyposażonych w tym celu we władztwo państwowe oraz środki materialno-techniczne.

Zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych podejmowanych na podstawie prawa i w określonych prawem formach przez rożne organy, podmioty i instytucje na rzecz realizacji interesu publicznego.

  1. Jak pojęcie administracji publicznej jest definiowane poprzez definicje negatywną?

Jest to ta część działalności państwa, która nie jest ustawodawstwem ani sądownictwem.

  1. Wskaż cechy administracji publicznej i omów każdą z nich.

Podstawową cechą administracji jest fakt, że stanowi ona władzą wykonawczą w państwie, stanowi aparat wykonawczy władzy politycznej. Wg Izdebskiego odpowiada ona za wykonywanie ustaw, zajmuje się rządzeniem i ponosi odpowiedzialność za stan spraw państwa.

Administracja jest zjawiskiem społecznym - przedmiotem administracji jest współżycie społeczne, administracja musi zajmować się sprawami wspólnoty i członkami tej wspólnoty - z faktu tego wynika ukierunkowanie administracji na interes publiczny.

Łączy się z tym kolejna cecha - związanie administracji prawem. Oznacza to, że każde jej działanie musi mieć podstawę prawną a także, że forma działania determinowana jest prawem. Dopuszczalne jest działanie jedynie na podstawie ustaw i w granicach przez nie określonych.

Administracja działa na rzecz dobra wspólnego. Dobro wspólne jest abstrakcyjnie ujętym dobrem mieszkańców danego kraju, a więc administracja służyć ma realizacji interesu publicznego czyli wykonywaniu zadań publicznych w imieniu państwa.

Wyposażona jest we władztwo administracyjne czyli w określoną w ustawie możliwość przymusu państwowego oraz możliwość wydawania nakazów i zakazów, zezwoleń, koncesji itp., którym przysługuje domniemanie legalności (do chwili, gdy nie zostanie podważone, uznaje się, że jest legalne). Władztwo to ulega stopniowaniu. Od ustawodawcy oraz od kwestii dobra wspólnego zależy stopień władczej ingerencji w stosunki społeczne.

Administracja ma polityczny charakter, co oznacza, że cele jej działania i rezultaty tego działania ocenia się w kategoriach politycznych wpływających na kształtowanie się stosunku obywateli do podmiotów administracji. Jest ona także demokratycznie kontrolowana.

Kolejną cechą jest jej charakter monopolistyczny. Administracja, działając w ramach powierzonych jej kompetencji, występuje jako wyłączny gospodarz w określonej kategorii spraw (nie jest monopolistą w zakresie służby zdrowia, kultury, komunikacji; jest w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa).

Administracja działa w sposób ciągły i stabilny. Oparta jest na zorganizowanym działaniu, na zasadzie kierownictwa i podporządkowania, co jest gwarantem sprawności i skuteczności.

Ma charakter bezosobowy. Oznacza to, iż nawet jeśli w ramach struktur administracji działają ludzie, to uprawnienia do wydawania decyzji przysługują nie komuś, kto np. pełni funkcję wojewody, lecz organowi noszącemu tę nazwę (decyzje podejmuje i wydaje organ administracji, a nie Jan Kowalski).

Zadania administracji wykonuje fachowy i profesjonalny aparat urzędniczy. Urzędnicy są bezstronni, neutralni politycznie imwykonują swoje zadania rzetelnie, sumiennie, sprawnie i terminowo.

  1. Co to jest element wartościujący w definicji administracji publicznej? Omów go.

Element wartościujący w definicji administracji publicznej wskazuje cel dla którego działa administracja. Tym celem jest realizacja dobra wspólnego, co bywa określane jako najważniejsza cecha współczesnej administracji. Pojęcie dobra wspólnego to abstrakcyjnie ujęte dobro mieszkańców danego kraju, jest pojęciem płynnym, współcześnie zakotwiczonym w konstytucji i ustawach.

  1. Omów pojęcie władztwa administracyjnego.

Władztwo administracyjne to zakotwiczona w ustawie możliwość wydawania nakazów, zakazów, pozwoleń i koncesji, którym przysługuje domniemania legalności.

  1. Co oznacza, że władztwo administracyjne podlega stopniowaniu?

Oznacza to, że:

Władztwo administracyjne ma charakter normatywny, co oznacza, że jego istnienie wynika z przepisów prawa. Normy te określają czy dany podmiot ma możliwość stosowania przymusu oraz stopień i intensywność tego władztwa. Określone podmioty mają możliwość większego lub mniejszego oddziaływania władczego na podmioty stojące poza administracją. Władztwo nie ma charakteru przedprawnego, uniwersalnego ani autonomicznego.

  1. Co to jest norma prawna?

Jest to zrekonstruowana na podstawie treści przepisów prawnych wypowiedź odnosząca się do podstawowych elementów zachowania się adresatów (kto, co, w pewnych warunkach, w określony sposób, z oznaczonym skutkiem) w zaprojektowanej przez prawodawcę sytuacji.

Norma prawna jest to taka norma postępowania, która została ustanowiona albo uznana przez upoważniony organ państwa. Zawiera jedynie normy postępowania o charakterze generalnym (podaje adresata poprzez wskazanie jego cech rodzajowych, np. bycie studentem) i abstrakcyjnym (nakazuje podjęcie/ nie podjęcie wielokrotnego, powtarzalnego zachowania). Każda norma prawna składa się z 3 elementów.

BUDOWA NORMY PRAWNEJ:

  1. HIPOTEZA - określa adresata normy i okoliczności, w których powinien on się zachować w sposób wskazany przez normę. (Określa zakres zastosowania normy).

  2. DYSPOZYCJA - wyznacza sposób postępowania sformułowany w postaci dozwolenia, zakazu lub nakazu. (Określa zakres normowania normy).

  3. SANKCJA - określa konsekwencje, jakie nastąpią w sytuacji, gdyby adresat zachował się niezgodnie z normą, a więc ją naruszył.

  1. Co to jest norma materialnoprawna? Wskaż przykłady.

Są to normy wskazujące adresatów działań organów administracji oraz obowiązki i warunki, w jakich te obowiązki powstają.

Norma materialnoprawna - typ normy prawnej, zasadniczy trzon prawa materialnego. W normach materialno-prawnych znajdujemy regulacje dotyczące zachowania bezpośrednio odnoszonego do wartości wyróżnionych ze względu na dobro wspólne. Znajdują się one np. w prawie górniczym, prawie geologicznym, prawie budowlanym, prawie ochrony środowiska itp. Są to przepisy, z których odczytujemy normy zachowania się ludzi. (Definicja prof. Cieślaka).
- wskazują adresatów działań organów administracji oraz obowiązki i warunki, w jakich te obowiązki powstają

np. wyrobienie dowodu osobistego.

  1. Co to jest norma zadaniowa, wskaż przykłady?

Są to normy, które nakładają na organy Administracji Publicznej obowiązek działania nakierowany na realizację jakichś wartości uznanych przez ustawodawcę.

-Brak konkretnego stanu faktycznego, brak skutku realizacji norm

-Nakierowane tylko na administrację publiczną.

Norma zadaniowa - określa treść administracji poprzez bezpośrednie odniesienie do wartości uznanych przez prawodawcę; normy te nakładają na organy administracji publicznej obowiązek działania nakierowany na realizację jakiś wartości uznanych przez ustawodawcę;
Przykłady:

  1. Jakie znasz rodzaje norm prawnych regulujących właściwość, wskaż przykłady.

Normy regulujące właściwość możemy zaliczyć do norm ustrojowych. Określają one podmiot i przedmiot działania tego podmiotu, tzn. sumę, treść i rodzaj spraw przypisanych prawnie do danego podmiotu administrującego.

Zakres regulacji podanych norm jest większy niż wynika to z powszechnego znaczenia pojęcia „właściwość”. Pojęcie właściwości odnosi się z reguły do miejsca oraz przedmiotu działania danego organu administracyjnego.

Zbiór przepisów prawnych określających podmiot składa się z 5 grup przepisów regulujących:

Właściwość:

Przykład: określa jaki podmiot załatwia sprawy z zakresu paszportów czy budownictwa.

Przedmiot działania podmiotu wyznaczany jest na podstawie przepisów wskazujących w ustawach zakres działania (rodzaj spraw), jakimi organ ten musi się zajmować. Ustawodawca określa ten zakres w różny sposób:

- w drodze pozytywnego wyliczenia rodzaju spraw (Ustawa o samorządzie gminnym)

- poprzez katalogowanie celów i rodzajów działalności (Ustawa z 2001r. Prawo ochrony środowiska)

Kryterium miejsca regulują przepisy prawne dotyczące podziału terytorialnego kraju oraz rozwiązania ustawowe w zakresie tworzenia i znoszenia jednostek podziału terytorialnego, a także regulacje rozstrzygania sporów o właściwość organów.

Przykład: wojewoda jest właściwy miejscowo w swoim województwie, czyli ma możliwość rozstrzygania spraw mających miejsce w tym województwie.

Przykład: wojewoda jest organem odwoławczym od decyzji wójta (w sprawach z zakresu administracji rządowej). Jest to związane z wielostopniową strukturą organizacyjną administracji.

Pojęcie właściwości instancyjnej nierozerwalnie wiąże się z właściwością rzeczową.

  1. Wskaż normy prawne, które można zakwalifikować do norm ustrojowych.

Normy ustrojowe to są te normy określające podmiot administrujący i jego organy.

Co jest przedmiotem regulacji? Relacje pomiędzy organami stanowiącymi system organizacyjny. Wynikają z przepisów dotyczących stanu faktycznego podmiotu. Są treściowe, funkcjonalne i normatywne. Nie są bezpośrednio odniesione do wartości. Odnoszą się do podmiotów. Identyfikują je.

Normy ustrojowe

Do norm ustrojowych należą normy:

  1. określające właściwość,

  2. ustanawiające zadania,

  3. regulujące prawne formy działania i wskazujące na kompetencje,

  4. regulujące organizację administracji.

Ad. 1. Normy określające właściwość umożliwiają przypisanie organowi lub innej jednostce organizacyjnej, względnie osobie fizycznej określonego uprawnienia lub obowiązku.

Normy te opierają się na różnych przepisach prawnych, określających czas i miejsce działania, rodzaj spraw, status prawny podmiotu, jego strukturę organizacyjną, obsadę personalną itd.

Ad. 2. Normy ustanawiające zadania określają kierunki działania administracji oraz wskazują na wartości, którymi winna się ona kierować.

Ad. 3. Normy regulujące sposób działania zezwalają podmiotom administracji publicznej na zastosowanie określonej w prawie formy lub na podjęcie działania w sposób określony prawem i z wynikającymi z prawa konsekwencjami.

Normy wskazujące na kompetencje organów umożliwiają realizację norm materialnych, ustrojowych lub proceduralnych.

Ad. 4. Normy regulujące organizację administracji m.in. mają na celu

    1. wyznaczenie stosunku zależności (nadrzędności i podporządkowania) między: 1. organami, 2. między organami i innymi jednostkami organizacyjnymi itp.

    2. dokonanie podziału czynności między organami i podległymi jednostkami organizacyjnymi,

    3. określenie przedmiotu i trybu porozumiewania się organów, jednostek organizacyjnych oraz określenie zasad ich współdziałania.

  1. Wyjaśnij zasadę pomocniczości? Wskaż jej genezę.

Geneza: Wywodzi się ze społecznej nauki kościoła. W encyklice „Rerum novarum” Leona VII następuje wskazanie tej zasady. Polega ona na tym, że dopóki organ który jest bliżej obywatela sobie radzi (np. gmina Burmistrz) z jakimś zadaniem to dopóki organ który jest bardziej odległy od obywatela (np. województwo Wojewoda) powinien jedynie ten bliższy obywatelowi organ wspierać w działaniu, a nie brać te zadanie na siebie.

  1. Czy polskie prawo statuuje zasadę pomocniczości w polskim porządku prawnym?

Tak, jest zapisana w preambule Konstytucji i została wpisana do Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego.

  1. Jak można podzielić administrację publiczną? Omów każdy z rodzajów. Wskaż po kilka przykładów.

Administrację publiczną można podzielić na:

Administracja ingerująca historycznie jest określana jako policja administracyjna. Jest to administracja zajmująca się bezpieczeństwem i porządkiem publicznym. Posiada atrybuty władczości i może zastosować przymus administracyjny. Administracja ingerująca chroni:

Administracja świadcząca to ta część administracji której celem jest dostarczenie usług publicznych. Działa w sposób niewładczy na dwóch płaszczyznach: indywidualnej i zbiorowej. Jest związana z zasadą subsydiarności. Administracja świadcząca zajmuje się:

Administracja infrastruktury zajmuje się administrowaniem majątkiem administracyjnym oraz dobrem wspólnym. Administracja infrastruktury zarządza istniejącą infrastrukturą: drogami lądowymi, wodnymi, koleją, lasami państwowymi

  1. Wyjaśnij znaczenie zasady pomocniczości dla prawa administracyjnego - wskaż minimum dwa przykłady jej zastosowania.

Jeżeli subsystem właściwie realizuje zadanie to suprasystem nie powinien przejmować tego zadania do wykonania, a jedynie wspierać subsystem w jego wykonaniu. Suprasystem powinien przejąć zadanie wtedy, gdy subsystem nie może wykonać tego zadania publicznego.

ZASADA POMOCNICZOŚCI

* Zasada pomocniczości wynika w oparciu o projekt ustawy o pomocy rodzinie i systemy pieczy zastępczej → zgodnie z tym projektem asystent rodziny (zaprojektowano taką instytucję, która ma wesprzeć rodzinę - tu subsystem). Jeżeli poziom dysfunkcji w rodzinie jest duży, obowiązki powinny przejmować inne podmioty. Zasada pomocniczości to nie tylko relacje rodzina (subsystem) - państwo (suprasystem), ale także m.in. usługi transportowe S.p. z o.o. - gmina, noclegownie Brata Alberta - gmina

* Unia Europejska podejmuje tylko takie działania, które zapewniają większa skuteczność i efektywność, niż w przypadku, gdyby te działania podjęte zostały wyłącznie przez rządy poszczególnych państw członkowskich. Odnosi się ona do podziału zadań pomiędzy instytucje UE a instytucjami administracyjnymi poszczególnych państw, z drugiej jednak strony jest to określenie granic prawodawstwa wspólnotowego zarówno w aspekcie tematyki, jak i charakteru regulacji.

zasada pomocniczości (subsydiarności) - organy administracji publicznej nie powinny przeszkadzać indywidualnym osobom i grupom ludzi w podejmowanych przez nich działaniach, lecz powinny uzupełniać wysiłki tych podmiotów, które nie są samowystarczalne. Administracja publiczna powinna wykonywać zadania, które nie mogą być zrealizowane przez obywateli lub przez ich organizacje.

  1. Wyjaśnij pojęcie publicznych praw podmiotowych.

Jest to taka sytuacja prawna jednostki, w której jednostka ta opierając się na chroniących jej interesy normach prawnych może skutecznie czegoś od państwa żądać lub przez państwo coś zdziałać. Jest to prawo zindywidualizowane (Musi istniej jakieś JA).

  1. Wyjaśnij pojęcie interesu publicznego.

Zawiera się w klauzulach generalnych, jest to interes „większości”. Służy realizacji dobra publicznego, nie jest to suma interesów indywidualnych. W interesie publicznym dany podmiot jest zainteresowany określonym zachowaniem nie dla własnej korzyści, ale dla dobra wspólnego.

  1. Wyjaśnij pojęcie interesu prawnego. Jaki jest związek między pojęciem interesu prawnego a interesu publicznego?

Interes prawny to taki interes faktyczny osoby który został poddany ochronie prawnej. Stanowi materialnoprawną i procesową przesłankę (podstawę) roszczenia osoby wobec podmiotów administrujących, roszczenia polegające na żądaniu rozstrzygnięcia przez organ administracji publicznej o interesie osoby bądź powstrzymaniu sie organu od działania.
Związkiem jaki łączy oba te interesy jest interes adresata działań administracji, gdyż w obu przypadkach musi być brany pod uwagę przez prawodawcę.

  1. Co to jest interes grupowy i jaki jest związek między tym interesem a interesem publicznym?

Jest to forma interesu indywidualnego, treść tego interesu jest nastawiona na partykularną korzyść. Jest to forma pośrednia między interesem publicznym a indywidualnym. (Część grup może mieć interes wspólny z interesem publicznym a część nie).

  1. Jak dzielą się interesy w prawie administracyjnym? Omów każdy z tych interesów.

Interes dzieli się na

a) Faktyczny Jest to kategoria interesu indywidualnego. Subiektywny pogląd przedmiotu zewnętrznego na działanie Administracji Publicznej, że powinna podjąć na jego działania lub się od nich powstrzymać. Rzadko brany pod uwagę, lecz w pewnych przypadkach może od przejść w interes prawny

b) Prawny Jest to interes faktyczny oparty na normie prawnej i podlega on ochronie prawnej.

c) Grupowy Jest to forma interesu indywidualnego, treść tego interesu jest nastawiona na partykularną korzyść. Jest to forma pośrednia między interesem publicznym a indywidualnym. (Część grup może mieć interes wspólny z interesem publicznym a część nie).

d) Lokalny Jest to interes odrębny od interesu ogólnopaństwowego, jego realizacja często prowadzi do kolizji z interesem indywidualnym (co jest dobre dla społeczności nie zawsze jest dobre dla poszczególnej jednostki), a także do kolizji z interesem ogólnopaństwowym.

e) Publiczny Zawiera się w klauzulach generalnych, jest to interes „większości”. Służy realizacji dobra publicznego, nie jest to suma interesów indywidualnych. W interesie publicznym dany podmiot jest zainteresowany określonym zachowaniem nie dla własnej korzyści, ale dla dobra wspólnego.

  1. Co to jest interes lokalny i jaki jest jego związek z interesem publicznym?

Jest to interes odrębny od interesu ogólnopaństwowego, jego realizacja często prowadzi do kolizji z interesem indywidualnym (co jest dobre dla społeczności nie zawsze jest dobre dla poszczególnej jednostki), a także do kolizji z interesem ogólnopaństwowym.

Z interesem publicznym wiążą go możliwe z nim kolizje. Np. Budowa elektrowni jądrowej w mieście X jest dobra dla ogółu, ale już nie koniecznie dla lokalnej społeczności miasta X.

  1. Omów pojęcie stosunku prawnego i stosunku administracyjnoprawnego?

Def. dr. Piskorz:

Stosunek prawny powstaje w wyniku określonej normy w związku z zaistnieniem faktów prawnych (zdarzeń lub zachowań) z którymi norma prawna wiąże powstanie takiego stosunku, przykład: małżeństwo (w świetle prawa)

Def . z portalu open-law, całe polskie prawo online:

Stosunek prawny jest to taki rodzaj stosunku (relacji), w którym wyznaczona przez normy prawne sytuacja prawna jakiegoś podmiotu jest połączona w taki czy inny sposób z sytuacją prawną drugiego podmiotu (zachowanie jednej strony (działanie lub zaniechanie) determinuje zachowanie drugiej strony (działanie i zaniechanie)). Połączenie to następuje poprzez uprawnienia i obowiązki. Istnieniu uprawnienia odpowiada istnienie roszczenia, które zabezpieczone jest możliwością zastosowania przymusu.

Konstytutywne elementy

Każdy stosunek prawny składa się z następujących podstawowych elementów: