KOMÓRKA EUKARIOTYCZNA24, matura biologia, notatki z biol operon cz2


0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

BŁONA KOMÓRKOWA

* 7-10 nm grubości

* oddziela komórkę od środowiska pozakomórkowego oraz zapewnia z nim kontakt

* błona komórkowa nigdy nie powstaje w komórkach od nowa ale przez rozbudowę błon już istniejących

SKŁADNIKI

* białka

* lipidy

- najwięcej fosfolipidów zawierających reszty fosforanowe (cząsteczki fosfolipidów mają charakter polarny, jeden ich koniec dobrze rozpuszcza się w tłuszczach, drugi w wodzie)

- cholesterol (nie ma go w błonach komórek roślinnych i bakterii

- glikolipidy (niewielka ale ważna dla błony grupa tłuszczowców)

CECHY

a) Wybiórcza (selektywna) przepuszczalność

* tlen, dwutlenek węgla, mocznik, woda i inne drobnocząsteczkowe substancje rozpuszczalne w tłuszczach dyfundują przez błonę swobodnie

* niewielkie cząsteczki rozpuszczalne w wodzie (np. glukoza, sacharoza) samorzutnie, lecz słabo przez błonę

* substancje wielkocząsteczkowe takie jak kwasy nukleinowe czy białka nie przenikają przez błonę wcale

- w tej sytuacji odpowiednie białka transportowe zapewniają intensywną wymianę substancji przez błony

- mogą wspomagać dyfuzję lub aktywnie przemieszczać cząsteczki substancji wbrew gradientowi stężeń

- dzięki temu nawet pojedyncza komórka może w dość wąskich granicach utrzymywać homeostazę

DYFUZJA UŁATWIONA/WSPOMAGANA

* dyfuzja ułatwiona zachodzi wówczas, gdy białko - kanał jonowy albo białko - przenośnik ułatwia transportowanie przez błonę odpowiedniej substancji (np. przenośnik glukozy w komórkach wątrobowych)

TRANSPORT AKTYWNY

* transport wbrew gradientowi stężeń (z roztworu mniej stężonego do bardziej stężonego) wymaga nie tylko białkowego przenośnika, ale także energii (w komórkach jej źródłem jest przede wszystkim hydroliza ATP)

* przenośniki transportu aktywnego są wysoce selektywne, więc komórka może bardzo precyzyjnie regulować skład i stężenie wielu substancji wewnątrz

* przykładem takiego transportu jest działanie tzw. pompy sodowo-potasowej (pompy Na+/K+)

- przenośnik ten sprzęga transport jonów sodu poza komórkę z jednoczesnym transportem jonów potasu do wewnątrz

- ciągła praca cząsteczek przenośnika pozwala na utrzymanie znacznej różnicy stężeń jonów Na+ i K+ pomiędzy zewnętrzną i wewnętrzną powierzchnią błony (polaryzacja)

- ma to podstawowe znaczenie m.in. w przewodnictwie nerwowym

b) Półpłynna konsystencja i elastyczność

* lipidy tworzące błonę nieustannie się poruszają i zamieniają miejscami w obrębie jednej warstwy

* dzięki temu błona zachowuje się jak płyn

* pozwala to na swobodne i szybkie przemieszczanie się części białek błonowych

* ułatwia zlewanie się błon w czasie ich rozbudowy

* umożliwia odkształcanie błony komórkowej

* dzięki temu liczne komórki mogą zmieniać swój kształt (np. obdarzone zdolnością ruchu pełzakowatego komórki odpornościowe)

BUDOWA

* zrąb (podstawę) błony podstawę tworzy podwójna warstwa (dwuwarstwa) odpowiednio ułożonych fosfolipidów

* ze zrębem powiązane są białka błonowe (Np. receptorowe, transportowe, wzmacniające błonę)

* niektóre białka błonowe są całkowicie lub w znacznym stopniu zanurzone w zrębie

- cząsteczki te zawierają rejon hydrofobowy, zbudowany głównie z aminokwasów, które nie rozpuszczają się w wodzie

- część hydrofobowa umożliwia przestrzenne wpasowanie całej cząsteczki do wnętrz błony

- najczęściej zanurzone białka są tak duże, że ich rejony hydrofilowe wręcz wystają z błony

* inne białka nie są zanurzone w zrębie i łączą się z nim np. przez słabe wiązania kowalencyjne z innymi białkami błonowymi

* asymetria błony komórkowej - białka i lipidy są rozmieszczone w błonie asymetrycznie

- każda warstwa błony ma nieco inny skład i właściwości

- np. glikolipidy znajdują się w zewnętrznej warstwie błony i ich cukrowe łańcuchy tworzą na zewnątrz cieniutką warstwę - glikokaliks, który chroni komórkę zwierzęcą przed niewielkimi uszkodzeniami mechanicznymi (jego skład chemiczny ma istotne znaczenie w rozpoznawaniu własnych i obcych komórek przez układ odpornościowy)

WEWNĄTRZKOMÓRKOWY SYSTEM BŁON PLAZMATYCZNYCH

* podobna budowa i właściwości do błony komórkowej

* umożliwia podział wnętrza komórki na wiele przedziałów

SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA/

RETIKULUM ENDOPLAZMATYCZNE

* błony siateczki śródplazmatycznej tworzą złożony trójwymiarowy system kanalików i pęcherzyków

- zwiększa on powierzchnię wewnętrzną komórki,

- dzieli cytozol na wiele przedziałów, w których mogą zachodzić różne przeciwstawne procesy

- wyznacza trasy transportu substratów i produktów tych procesów

* błony połączone są z wieloma organellami, w tym z zewnętrzną błoną otoczki jądrowej i błoną komórkową

* wzajemny stosunek ilościowy obu rodzajów siateczki jest zmienny w tej samej komórce i najbardziej zależy od stanu czynnościowego

- przejścia jednej formy w drugą są płynne i dlatego oddzielenie ich metodami klasycznego frakcjonowania jest trudne

SIATECZKA SZORSTKA

* błony pokryte rybosomami

* szczególnie dobrze rozwinięta w komórkach rosnących oraz tych, których aktywność biochemiczna jest skierowana na syntezę białek

z przeznaczeniem na eksport

- komórki nabłonka gruczołowego trzustki (wydzielają enzymy trawienne)

- neurony (ze względu na dużą liczbę białek przenośnikowych

i wysokie tempo metabolizmu)

* liczne zsyntezowane na rybosomach białka są transportowane

i modyfikowane (przebudowywane) wewnątrz kanałów siateczki

- odbywa się tu dołączanie reszt cukrowych do łańcuchów polipeptydowych w czasie tworzenia glikoprotein

- zachodzi skracanie łańcuchów polipeptydowych polegające na odcinaniu tzw. odcinków sygnałowych umożliwiających precyzyjne wskazanie miejsca docelowego dla konkretnej cząsteczki

SIATECZKA GŁADKA

* błony pozbawione rybosomów

* dobrze rozwinięta w komórkach specjalizujących się w syntezie niebiałkowych związków organicznych na eksport

- komórki śluzowe żołądka i jelita cienkiego

- komórki gruczołowe jąder

- komórki skórnych gruczołów śluzowych ryb i płazów

- komórki tkanki łącznej tłuszczowej - siateczka umożliwia tu syntezę tłuszczów zapasowych

* enzymy siateczki gładkiej przeprowadzają także detoksykację (unieczynnianie i usuwanie toksyn)

APARATY/STRUKTURY GOLGIEGO

* odkryte w XIX wieku przez Camillo Golgi'ego (wybielał on preparaty komórkowe solami srebra)

* budowane przez gładkie błony plazmatyczne

* pojedynczy aparat Golgiego (diktiosom) składa się z niewielkich, mocno spłaszczonych pęcherzyków (cytostern) ułożonych w kształcie stosu, wokół którego rozmieszczone są niewielkie pęcherzyki i kanaliki

* nie mają bezpośredniego połączenia z siateczką śródplazmatyczną i najczęściej są bezładnie rozrzucone w cytoplazmie

* ich zadaniem jest przebudowa (modyfikacja), pakowanie i przekazywanie zagęszczonych substancji w obrębie i poza komórkę (głównie białek i lipidów)

- przekazywanie polega np. na kierowaniu substancji w pęcherzykach transportujących do powierzchni komórki, gdzie zlewają się z błoną komórkową

- następuje wówczas wydzielanie, czyli sekrecja na drodze egzocytozy

* występowanie:

- liczne np. w komórkach wydzielniczych trzustki

- w komórkach roślinnych enzymy aparatu Golgiego syntezują wielocukry, które dostarczane są później na potrzeby rosnących ścian komórkowych

- wielu naukowców twierdzi, że aparat Golgiego bierze też bezpośredni udział w tworzeniu lizosomów, a także wakuol wydzielniczych i mikrociałek

LIZOSOMY

* budowane przez gładkie błony plazmatyczne

* występują w komórkach zwierzęcych

* niewielkie, kuliste pęcherzyki o średnicy mniejszej niż 1µm

* zawierają liczne białka enzymatyczne, zdolne rozłożyć wchłonięte substancje i produkty odpadowe (w tym zużyte białka)

* występowanie:

- liczne w komórkach żernych układu odpornościowego

* enzymy wypełniające lizosomy mogłyby rozłożyć większość białek, kwasów nukleinowych i lipidów komórkowych

- niebezpieczeństwo to jest jednak niewielkie, ponieważ są zamknięte w pęcherzykach i nieaktywne

- najprawdopodobniej wiążą je specjalne białka wchodzące w skład błon lizosomów (pH=5) i przystosowanie enzymów lizosomalnych do takich warunków

- jeśli przypadkowo enzymy te wydostałyby się do cytoplazmy (średnie pH=7,2) nie uczyniłyby większej szkody

* w selektywnym rozpoznawaniu zużytych białek istotną rolę spełniają specjalne receptory błonowe lizosomów

POZOSTAŁE ORGANELLE KOMÓRKOWE

MIKROCIAŁKA/MIKROCIAŁA

* niewielkie, pojedyncze pęcherzyki, nieposiadające żadnych szczególnych cech zewnętrznych

* od innych organelli (głównie lizosomów) odróżnia je specyficzny zestaw enzymów utleniających związki organiczne z udziałem tlenu

* występują w tylko komórkach eukariotycznych (dość powszechnie)

* dzielimy je ze względu na aktywność biochemiczną:

PEROKSYSOMY

- występują w komórkach roślinnych i zwierzęcych

- spełniają ważną rolę w usuwaniu nadtlenku wodoru (H2O2), który jest ubocznym, szkodliwym produktem utleniania lipidów i ze względu na swoją reaktywność musi być szybko rozłożony do produktów nieszkodliwych

- w ciele człowieka peroksysomy komórek wątroby uczestniczą też w detoksykacji (neutralizacji) np. etanolu

GLIKOSYSOMY

- występują w komórkach roślin wyższych

- zawierają enzymy rozkładające kwasy tłuszczowe do związku, który można wykorzystać do syntezy cukrów prostych

- ma to istotne znaczenie w uruchamianiu rezerw tłuszczowych w nasionach oleistych

- dzieje się to w czasie kiełkowania oraz gdy zachodzi potrzeba uruchomienia niewęglowodanowych rezerw energetycznych u roślin

* enzymy mikrociałek zużywają tlen, a reakcje, które przeprowadzają są silnie egzoergiczne

* wyzwolona energia zamieniana jest na ciepło

* są to organelle reliktowe, będące przypuszczalne pozostałością bardzo starego etapu filogenezy, gdy prymitywne jeszcze eukarioty nie miały jeszcze mitochondriów

- mikrociałka zapewniały wówczas możliwość przeprowadzania reakcji egzoergicznych w warunkach tlenowych z usuwaniem trującego nadtlenku wodoru

WAKUOLE/WODNICZKI

* występują w komórkach większości roślin, protistów i grzybów

* w komórkach zwierzęcych duże workowate wakuole nie występują, mogą występować tu mniejsze pęcherzyki - wodniczki trawienne, a u protistów także wodniczki tętniące

* zwykle duże i nieliczne (pojedyncza wakuola może zajmować nawet 90% objętości komórki)

- wiele zależy od funkcji, wieku i stanu czynnościowego komórki (np. w merystemach pierwotnych cytoplazma jest gęsta, a wakuole są małe i nieliczne)

* wakuola jest przestrzenią ograniczoną pojedynczą, gładką błoną plazmatyczną - błoną wakuolarną (tenoplastem)

* wnętrze wypełnia płyn zaliczany do martwych (nieplazmatycznych) składników komórki

* płyn może zawierać:

- substancje organiczne - cukry (fruktoza i glukoza w owocach, sacharoza w trzcinie cukrowej i burakach cukrowych, glikogen u grzybów), białka (wakuole ściśle wypełnione białkiem to ziarna aleuronowe), wolne aminokwasy, rozpuszczalne kwasy tłuszczowe

- sole mineralne

- metabolity wtórne:

~ glikozydy - np. barwniki: antocyjany o zabarwieniu czerwonym w kwaśnym pH i niebieskim w zasadowym pH (powszechne w płatkach korony kwiatów i owocach) i flawony o zabarwieniu żółtym (pospolite w owocach, nasionach i liściach)

~ alkaloidy - związki bezbarwne, często o działaniu silnie trującym, występują w wodniczkach komórek nasion, liści, owoców i korzeni (najczęstsze to: nikotyna, chinina, morfina, strychnina, kofeina, kokaina, skopolamina)

~ garbniki - występują w dużych ilościach w różnych organach roślin w postaci żółtych lub brunatnych skupień, wywierają działanie garbujące i toksyczne

* funkcje wakuoli:

- utrzymanie komórki w stanie odpowiednio wysokiego uwodnienia

- odpowiadają za jędrność (turgor) komórki

- niektóre zawierają enzymy trawienne, co upodabnia je do lizosomów

RYBOSOMY

* miejsce syntezy białek

* mają niewielkie rozmiary (kilkadziesiąt nm), więc obserwujemy je jedynie pod mikroskopem elektronowym

* nie są oddzielone od cytoplazmy żadną błoną

* z wyglądu pojedyncze rybosomy przypominają grzybki

* składają się z dwóch podjednostek: mniejszej i większej

* różnice prokariota i eukariota

- rybosomy komórek prokariotycznych są nieco mniejsze niż komórek eukariotycznych i rozmieszczone są swobodnie w cytozolu lub związane z wewnętrzną powierzchnią błony komórkowej

- u eukariota większość jest związana z błonami siateczki śródplazmatycznej szorstkiej

* w jednej szybko rosnącej komórce może ich być do kilkudziesięciu tysięcy (ich masa może stanowić wówczas 25% macy całej komórki)

* zbudowane są z białek i kilku rodzajów rybosomalnego kwasu rybonukleinowego (rRNA)

* każdy rybosom jest swoistą nanofabryczką, na powierzchni której zachodzi właściwa biosynteza białek (translacja - synteza łańcuchów polipeptydowych białek z aminokwasów)

CYTOPLAZMA I ŚCIANA KOMÓRKOWA

CYTOZOL/CYTOPLAZMA

* tworzy środowisko wewnętrzne komórki

* płynny, złożony roztwór (koloid) wodny

* w wodzie są zawieszone bądź rozpuszczone białka, lipidy, kwasy tłuszczowe, wolne aminokwasy i sole mineralne (wapnia, magnezu, sodu)

* cytoplazma tworzy środowisko dla bardzo licznych procesów biochemicznych (np. podczas biosyntezy białek czy beztlenowych etapów oddychania wewnątrzkomórkowego)

* ważnym składnikiem cytoplazmy komórek eukariotycznych jest przestrzenna sieć białkowych włókienek (filamentów) i mikrorureczek (mikrotubul) tworząca cytoszkielet

- jego elementy można zobaczyć jedynie pod mikroskopem elektronowym

* wyróżnia się dwa rodzaje filamentów:

- filamenty aktynowe (mikrofilamenty) - długie cienkie włókienka powstające przez połączenie wielu cząsteczek aktyny, odpowiedzialne są za zmianę kształtu i ruchy pełzakowate komórek

- filamenty pośrednie - mają większą średnicę, ułożone nieco inaczej niż aktynowe, zapewniają komórce wytrzymałość mechaniczną (jest ich wiele w komórkach nabłonkowych)

* największe rozmiary spośród elementów cytoszkieletu osiągają mikrorubule

- zbudowane są przede wszystkim z tubuliny

- właściwości tego białka sprawiają, że mikrotubule nieustannie zmieniają swoją długość

- sieć mikrotubul stanowi skomplikowany system szlaków transportu w komórce i ogranicza możliwość swobodnego przemieszczania się organelli

- miejscem tworzenia się mikrotubul są najczęściej centrosomy (struktury położone blisko jądra komórkowego)

* w centrosomach większości protistów i komórek zwierzęcych znajdują się struktury bardzo podobne do mikrotubuli - centriole

- w centriolach zapoczątkowywane jest tworzenie włókienek wrzeciona podziałowego podczas podziału komórki

* mikrotubule współtworzą także rzęski i wici komórek eukariotycznych

ŚCIANA KOMÓRKOWA

* tworzy uporządkowaną warstwę ochronną na zewnątrz protoplastu

* charakterystyczny nieplazmatyczny (martwy) składnik komórek większości bakterii, niektórych protistów oraz grzybów i roślin

* funkcje

- ochronna (przed uszkodzeniami mechanicznymi i częściowo przed wnikaniem drobnoustrojów)

- wzmacniająca (sztywne ściany)

* budowa

- bakterie - mureina (powstaje przez połączenie cukrów z peptydami)

- grzyby - chityna (aminocukier)

- rośliny - celuloza (polisacharyd), odpowiednio ułożone fibryle celulozy tworzą mocne rusztowanie, które wypełnione jest amorficznymi (bezpostaciowymi) substancjami organicznymi, np. pektynami lub hemicelulozą

- składnikiem pierwotnej ściany komórkowej jest woda

* rozwój ściany komórkowej roślin

- rozpoczyna się zwykle pod koniec podziału komórkowego

- w środkowym obszarze dzielącej się komórki gromadzą się włókienka białkowe układające się równolegle do siebie i prostopadle do osi podziału

- tworzą one beczułkowatą, przejściową strukturę, nazwaną fragmoplastem

- we fragmoplaście znajdują się drobne pęcherzyki powstające z aparatów Golgiego i zawierające duże ilości polisacharydów

- pęcherzyki te są pokryte błoną i łączą się ze sobą, tworząc trójwarstwową przegrodę pierwotną pomiędzy dzielącymi je komórkami (warstwa wewnętrzna pokryta z obu stron błonami plazmatycznymi)

- w tym czasie rozpoczyna się wnikanie pektyny i celulozy do przegrody pierwotnej

- skutkiem jest powstanie celulozowych ścian pierwotnych w obydwu komórkach potomnych (pomiędzy nimi znajduje się pektynowa blaszka środkowa, która je spaja, w plechach glonów i grzybów sąsiednie komórki mają różne pochodzenie i nie występuje między nimi blaszka środkowa, zatem blaszka ta jest anatomicznym wskaźnikiem układu tkankowego)

- ściany pierwotne są stosunkowo miękkie i elastyczne

- z czasem, gdy komórka przestaje się dzielić, ściany te ulegają modyfikacjom

- powstają sztywniejsze, grubsze ściany wtórne, które mogą zachować charakter celulozowy

* znacznie częściej ściany wtórne ulegają modyfikacjom przez inkrustację albo adkrustację

- inkrustacja - odkładanie substancji chemicznych między elementy szkieletu celulozowego (w ten sposób odkładane są np. drzewnik, czyli lignina - drewniane ściany, albo CaCO3 lub SiO2 - mineralizacja ściany)

- adkrustacja - odkładanie substancji na powierzchni ściany pierwotnej, mogą to być np. kaloza (polisacharyd występujący w tkance przyrannej oraz w sitach) albo suberyna (korkowacenie ściany)

* niekiedy rozrastająca się wtórna ściana komórkowa jest tak gruba, że zajmuje prawie całą objętość komórki (komórki włókien sklerenchymatycznych)

* czasem ściana komórkowa może być cienka i cały czas zachowywać pierwotny charakter (komórki merystematyczne i miękiszowe)

ORGANELLE PRZETWARZAJĄCE ENERGIĘ

* charakterystyczne dla komórek eukariotycznych duże, widoczne pod mikroskopem optycznym , błoniaste organelle

* oddzielone od cytozolu błonami

* mają niewielką ilość własnego DNA, rybosomy i inne elementy niezbędne do syntezy swoich białek

* większość białek mitochondrialnych i chloroplastowych zakodowana jest w DNA jądrowym, dlatego czasem nazywane są organellami półanatomicznymi

MITOCHONDRIA

* przetwarzają energię utleniając proste związki organiczne z substancji odżywczych (z pokarmu)

* owalne lub cylindryczne organelle mierzące kilka mikrometrów

* występują niemal we wszystkich komórkach eukariotycznych

* ich liczba dochodzi do kilkuset we włóknach mięśniowych poprzecznie prążkowanych i komórkach kanalików nerwowych (ze względu na duże zużycie energii)

* każde mitochondriom otoczone jest dwiema błonami białkowo-lipidowymi

- błona zewnętrzna mitochondriom jest gładka i pozbawiona wypukłości, przepuszczalna dla jonów

- błona wewnętrzna tworzy poprzeczne wypuklenia (grzebienie mitochondrialne), prawie nieprzepuszczalna dla jonów

* w środku mitochondriom znajduje się koloidalna matrix (macierz) mitochondriom

- w jej skład wchodzą m.in. enzymy przyspieszające reakcje utleniania substancji organicznych

- w matrix zawieszone są także niewielkie cząsteczki mitochondrialnego DNA oraz rybosomy

* powstają przez podział już istniejących mitochondriów

* powstały najprawdopodobniej z bakterii tlenowych w drodze endosymbiozy

CHLOROPLASTY

* przetwarzają energię wykorzystując pochłoniętą energię świetlną do asymilacji dwutlenku węgla i syntezy związków organicznych

* należą do plastydów (tak jak chromoplasty i leukoplasty) powstających z niewielkich proplastydów

* występują jedynie w komórkach roślin i zdolnych do fotosyntezy protistów

* można je porównać do zaawansowanych technologicznie fotoogniw elektrycznych

- w fotoogniwach następuje przemiana energii świetlnej na elektryczną

- w chloroplastach następuje przemiana energii świetlnej na energię chemiczną wiązań powstających cukrów

* są barwne i aktywne fotosyntetycznie

(u fotosyntetyzujących protistów zwane niekiedy chromatoforami)

* w komórkach roślina mają kształt dwuwypukłej soczewki o średnicy kilku mikrometrów

* każdy chloroplast otoczony jest dwiema błonami:

- błona zewnętrzna - gładka, dobrze przepuszczalna dla jonów

- błona wewnętrzna - słabo przepuszczalna (nie tworzy grzebieni)

* w środku chloroplastu znajduje się jednorodna, koloidalna macierz chloroplastu (strom)

- zanurzony jest w niej system spłaszczonych błoniastych woreczków (tylakoidów)

- w chloroplastach większości roślin występują dwa rodzaje tylakoidów:

~ grana (l.poj. granum) - krótkie, poukładane w stosy, ich liczbę w przeciętnej fotosyntetyzującej komórce ocenia się na kilkadziesiąt

~ tylakoidy stromy - długie, mniej liczne, łączące ze sobą grana

* powstają przez podział już istniejących chloroplastów

* powstały najprawdopodobniej z sinic w drodze endosymbiozy (tak jak inne plastydy)

Cecha

Mitochondria

Chloroplasty

Typ przemian

Kataboliczne

Anaboliczne

Kluczowy proces biochemiczny

Oddychanie komórkowe (etapy tlenowe)

Fotosynteza

Substraty

Glukoza i tlen (także kwasy tłuszczowe)

Dwutlenek węgla i woda

Zasadnicze produkty

Dwutlenek węgla i woda

Glukoza i tlen

Źródło ATP

Przede wszystkim fosforylacja oksydacyjna

Fosforylacja fotosyntetyczna

JĄDRO KOMÓRKOWE

* w przeciętnej komórce człowieka jest jedno kuliste jądro położone centralnie

* rzadziej bywa, że jąder jest więcej np. we włóknach mięśniowych poprzecznie prążkowanych (nawet kilkaset jąder komórkowych o owalnym kształcie)

* w niektórych białkach krwi jądro jest płatowate lub nerkowate

JĄDERKO

CHROMATYNA

KARIOLIMFA

SOK JĄDROWY

OTOCZKA

* skomplikowana „plątanina” cienkich i długich nici (fibryli)

* ich głównym składnikiem jest DNA „nawinięty” na kompleksy niewielkich, zasadowych białek - histonów

* DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) jest podstawowym nośnikiem informacji genetycznej, ponieważ zawiera geny - swoiste instrukcje budowy wszystkich białek komórkowych

CHROMOSOMY

* składa się z dwóch błon plazmatycznych i oddziela swoisty „ośrodek decyzyjny komórki” od cytoplazmy

- błona wewnętrzna jest gładka

- na powierzchni błony zewnętrznej znajdują się rybosomy i błona ta przechodzi w błony siateczki śródplazmatycznej szorstkiej

* otoczka „poprzebijana” jest na wylot niewielkimi, okrągłymi otworkami (porami jądrowymi)

- ich liczba jest zmienna i zależy od aktywności komórki

- pory mają bardzo małą średnicę ale umożliwiają sprawną wymianę różnych substancji z cytoplazmą

* wypełnia wnętrze jądra

* tworzy płynne środowisko, w którym zanurzona jest chromatyna

* występują w niej białka (głównie enzymy odpowiedzialne za syntezę DNA i RNA)

* najwyraźniejsza struktura w nie dzielącym się jądrze

* widoczne przy użyciu mikroskopu optycznego

* nie oddzielone żadną błoną od pozostałych składników jądra komórkowego

* ma tu miejsce synteza rybosomalnego RNA (rRNA) i tworzą się podjednostki rybosomowe

* powstają po podwojeniu nici chromatyny (liczby cząsteczek DNA) w przygotowujących się do podziałów komórkach

* są to swoiste paczki materiału genetycznego

* chromosom składa się z ramion rozdzielonych przewężeniem pierwotnym (centromerem)

* chromosom dzieli się podłużnie na dwie chromatydy

- każda chromatyda zawiera pojedynczą, bardzo długą cząsteczkę DNA

* w każdej komórce somatycznej człowieka znajdują się 23 pary chromosomów (liczba stała i charakterystyczna dla każdego gatunku)

* w gametach liczba chromosomów jest zredukowana o połowę

* te 23 chromosomy stanowią pojedynczy (podstawowy) komplet chromosomów - haploidalny

* 46 chromosomów w pozostałych komórkach ciała stanowi podwójny komplet chromosomów - diploidalny

* np. diploidalny komplet chromosomów muszki owocowej (niewielkiego owada) tworzy 8 chromosomów (4 pary),

a żyta 14 (7 par)

* zwykle liczba chromosomów u poszczególnych gatunków wynosi kilkanaście do kilkudziesięciu

* synteza RNA (transkrypcja) polega na łączeniu kolejnych rybonukleotydów z wykorzystaniem DNA jako matrycy

* transkrypcja jest to przepisanie informacji genetycznej z DNA na RNA

* część powstającego RNA (w postaci informacyjnego RNA - mRNA) wykorzystana zostaje jako swoista instrukcja do translacji zachodzącej

na rybosomach

RNA

PROTEASOMY --- nie należą do systemu błon

* odpowiadają za kontrolowany rozkład białek

* porównywalne do molekularnych komór straceń

* pojedynczy proteasom to wieloenzymatyczny kompleks wielkości kilku nanometrów (o masie cząsteczkowej około 2mln)

- środkowa i wydrążona wewnętrzna część przypomina uchwyt hantli i zbudowana jest z enzymów

- przeznaczone do rozkładu białko adsorbowane jest przez „głowę” i kierowane do wnętrza „uchwytu”, gdzie ulega rozkładowi

* uczestniczą w usuwaniu białek przestarzałych, jak i nowych, ale nieprawidłowo uformowanych

* przeznaczone do zniszczenia białko zostaje naznaczone przez dołączenie do niego kilku cząsteczek peptydu o nazwie ubikwityna

- powstający wówczas nietypowy (bo rozgałęziony) łańcuch polipeptydowy jest rozpoznawany i wciągany do proteasomu



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
układ oddechowy7, matura biologia, notatki z biol operon cz2
METABOLIZM23, matura biologia, notatki z biol operon cz2
EKOSYSTEMY29, matura biologia, notatki z biol operon cz2

więcej podobnych podstron