PSYCHOLOGIA CZŁOWIEKA DOROSŁEGO

Tematyka

1.Podział okresu dorosłości.

2.Wskaźniki subiektywne i obiektywne dorosłości.

3. Zadanie rozwojowe.

4. Kryzysy w dorosłości.

5. Ery życia.

6. Moratorium (wejście w dorosłość)

7. Dojrzałość

Ad.1

20-23 - 34 r.ż =>Wczesna dorosłość

Kryzys psychospołeczny: intymność vs izolacja

Umiejętność tworzenia związku / singielstwo ( poczucie osamotnienia, zaprzeczenie potrzeby bliskości)

35-60 r.ż =>Środkowa dorosłość

Kryzys psychospołeczny: generatywność vs stagnacja

Troska o dobro innych np. rodziny / Zmniejszanie się aktywności z pewnych ról, troska o siebie, brak orientacji na przyszłość

powyżej 60 r.ż =>Późna dorosłość

Kryzys psychospołeczny: integralność Ja vs desperacja i rozpacz

Integralność pojawia się wtedy, gdy jednostka może spojrzeć wstecz na swoje życie i uznać je na ogół za zadowalające. Poczucie satysfakcji z życia / Poczucie bezowocności życia, rozczarowanie

Ad.2.

Wskaźniki subiektywne i obiektywne dorosłości:

Wskaźniki dorosłości
Subiektywne	Obiektywne
odpowiedzialność podejmowanie decyzji posiadanie stabilnych planów na przyszłość umiejętność zaangażowania w własną działalność	życie poza rodziną podjęcie pracy nowe miejsce zamieszkania ukończenie szkoły kariere zawodowa małżeństwo rodzicielstwo zawodowa i finansowa niezależność

Ad.3.

ZADANIA ROZWOJOWE WG HAVIGHURSTA

WCZESNA DOROSŁOŚĆ

• WYBÓR MAŁŻONKA

• UCZENIE SIĘ WSPÓŁŻYCIA Z MAŁŻONKIEM

• ZAŁOŻENIE RODZINY

• WYCHOWANIE DZIECI

• PROWADZENIE DOMU

• ROZPOCZĘCIE PRACY ZAWODOWE

• PRZYJMOWANIE ODPOWIEDZIALNOŚCI OBYWATELSKIEJ

• ZNALEZIENIE POKREWNEJ GRUPY SPOŁECZNEJ

WIEK ŚREDNI

• WSPOMAGANIE DORASTAJĄCYCH DZIECI TAK, ABY STAWAŁY SIĘ ODPOWIEDZIALNYMI I SZCZĘŚLIWYMI LUDŹMI

• OSIĘGNIĘCIE DOJRZAŁEJ ODPOWIEDZIALNOSCI SPOŁECZNEJ I OBYWATELSKIEJ

• UZYSKANIE I PODTRZYMYWANIE ZADOWALAJĄCEJ SPRAWNOŚCI W PRACY ZAWODOWEJ

• WYPEŁNIENIE WOLNEGO CZASU ZAJĘCIAMI TYPOWYMI DLA OSÓB DOROSŁYCH

• TRAKTOWANIE MAŁŻONKA JAKO OSOBY

• AKCEPTOWANIE I DOSTOSOWANIE SIĘ DO FIZJOLOGICZNYCH ZMIAN WIEKU ŚREDNIEGO

• PRZYSTOSOWANIE SIĘ DO STARZENIA SIĘ RODZICÓW

PÓŹNA DOJRZAŁOŚĆ

• PRZYSTOSOWANIE SIĘ DO SPADKU SIŁ FIZYCZNYCH

• PRZYSTOSOWANIE SIĘ DO EMERYTURY I ZMNIEJSZONYCH DOCHODÓW

• POGODZENIE SIĘ ZE ŚMIERCIĄ WSPÓŁMAŁŻONKA

• UTRZYMYWANIE STOSUNKÓW TOWARZYSKICH Z LUDŹMI W SWOIM WIEKU

• PRZYJMOWANIE I DOSTOSOWANIE SIĘ DO ZMIENNYCH RÓL SPOŁECZNYCH

• URZĄDZENIE W SPOSÓB DOGODNY FIZYCZNYCH WARUNKÓW BYTU

Ad.5.

ERY ŻYCIA WG LEWINSONA

Podział biegu życia człowieka na ery wg D.J. Levinsona

1.      ERA PRZEDDOROSŁOŚCI(dzieciństwa i dorastania) - od poczęcia do około 22 roku życia

2.      ERA WCZESNEJ DOROSŁOŚCI (dojrzałości) - od 17 do 45 roku życia

3.      ERA  ŚREDNIEJ DOJRZAŁOŚCI (wieku średniego) - od 40 do 65 roku życia

4.      ERA PÓŹNEJ DOROSŁOŚCI - od 60 roku życia do końca życia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. 
   Człowiek dorosły w roli partnera

TEORIA MIŁOŚCI WG STENBERGA

3 składniki miłości:

-namiętność

-intymność

-zaangażowanie

Intymność

Intymność, czyli bliskość, to wszelkie pozytywne uczucia i działania wzmagające przywiązanie partnerów.

Według Sternberga, na tak pojmowaną intymność składają się:

• pragnienie dbania o dobro partnera,

• przeżywanie szczęścia w obecności partnera i z jego powodu,

• szacunek dla partnera,

• przekonanie, że można na niego liczyć w potrzebie,

• wzajemne zrozumienie,

• wzajemne dzielenie się przeżyciami i dobrami duchowymi i materialnymi,

• dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia,

• wymiana intymnych informacji,

• uważanie partnera za ważny element własnego życia;

Emocje składające się na intymność są w dużej mierze wynikiem komunikacji między partnerami i rozumienia potrzeb osoby kochanej.

intensywność

czas

Dynamika

W początkach miłości intymność jest niska, rośnie ona stopniowo wraz z czasem trwania związku i jeszcze wolniej opada po osiągnięciu swego maksimum.

Namiętność

Namiętność to przeżywanie silnych emocji zarówno pozytywnych jak i negatywnych. Gdy intensywność namiętności jest wysoka, przeżywa się takie emocje jak pożądanie, radość, podniecenie, tęsknotę, zazdrość, niepokój. Stanom tym towarzyszy silna motywacja do połączenia się z obiektem miłości, fizycznej bliskości, kontaktów seksualnych. Często miłość utożsamiana jest z namiętnością.

intensywność

czas

Dynamika

W początkowym etapie zakochiwania się namiętność jest bardzo silna i niepodatna na świadome kierowanie. Na to, czy w danej diadzie jest namiętność czy jej nie ma, nie mamy wpływu. Tak jak szybko namiętność rośnie, tak samo szybko spada i choć jest to fakt nieunikniony, spadek namiętności nie jest równoznaczny z końcem miłości.

Zaangażowanie

Zaangażowanie (decyzja/zobowiązanie) w utrzymanie związku to wszelkie działania mające na celu przekształcenie miłości w trwały związek. Jest to świadoma decyzja co do tego, czy chcemy zostać w danym związku, czy jest on dla nas satysfakcjonujący. Jest to więc składnik miłości, którego nasilenie sami kontrolujemy. Silne zaangażowanie może być czynnikiem skutecznie podtrzymującym dany związek.

W parach zadowolonych z małżeństwa, zaangażowanie jest zazwyczaj najsilniejszym składnikiem podtrzymującym uczucie miłości w danym związku.

intensywność

czas

Dynamika

Wraz z początkiem miłości, gdy dwoje ludzi decyduje się na bycie razem, zaangażowanie stopniowo rośnie. Gdy osiągnie ono swój maksymalny poziom, to zazwyczaj utrzymuje się na nim do końca trwania związku.

7 FORM MIŁOŚCI:

• lubienie: intymność, ale bez zaangażowania czy namiętności.

• zadurzenie: namiętność bez zaangażowania czy intymności.

• pusta miłość: zaangażowanie bez namiętności czy intymności.

• romantyczna miłość: intymność i namiętność, ale bez zaangażowania.

• niedorzeczna miłość: zaangażowanie i namiętność, ale bez intymności.

• partnerska miłość: zaangażowanie i intymność, ale bez namiętności.

• miłość doskonała: zaangażowanie, intymność i namiętność.

Rodzaje miłości	Składnik
		Intymność	Namiętność	Zaangażowanie
Brak miłości Lubienie Miłość ślepa (zakochanie) Miłość pusta Miłość romantyczna Miłość przyjacielska Miłość fatalna Miłość kompletna	- + - - + + - +	- - + - + - + +	- - - + - + + +

FAZY ZWIĄZKU WG WOJCISZKA

1. Faza zakochania

Zaczynają rozwijać się trzy składniki, przy czym najsilniej przybiera na sile namiętność. Pojawią się symptomy charakterystyczne dla miłości.

2. Faza romantycznych początków

Charakteryzuje się wzrostem intymności. Jest zazwyczaj krótkotrwała. Rozbudzeni namiętnością partnerzy zaczynają częściej się spotykać, rozmawiać o sobie, lepiej się poznawać, efektem tego jest wzrost intymności. Pojawia się także decyzja co do utrzymania związku i przechodzi on w fazę trzecią.

3. Faza związku kompletnego

Charakteryzuje się występowaniem wszystkich trzech składników. Wiąże się to zazwyczaj z podjęciem decyzji o ślubie, zamieszkaniu razem, a więc decyzji co do trwania danego związku. Jest to faza najbardziej zadowalająca dla partnerów, a także najbardziej nasycona emocjami. Osiągają oni najwyższy stopień intymności. Podobnie teraz ich zobowiązanie jest bardzo mocne. Koniec tej fazy jest jednoznaczny z nieuchronnym końcem namiętności. Nagłe osłabnięcie namiętności wyznacza wejście w fazę czwartą.

4. Faza związku przyjacielskiego

Jest pozbawiona składnika namiętności, który jeśli był utożsamiany z samą miłością, może oznaczać, że w danym związku miłość wypaliła się. Dla wielu ludzi wejście w fazę związku przyjacielskiego oznacza najbardziej satysfakcjonujący okres dla ich związku. Uwzględniając fakt, że w fazie tej dominuje zaangażowanie, które jest zależne od naszej woli, jak i intymność, która tylko po części także jest od niej zależna, możemy stwierdzić, że przedłużenie tej fazy jest zależne od woli obojga partnerów. Problemem może być dla nich podtrzymanie intymności na wysokim poziomie, a więc wzajemne zaufanie, lubienie się, chęć pomagania i otrzymywania pomocy. Jeśli nie uda się podtrzymać intymności, związek przechodzi w ostatnią z faz.

5. Faza związku pustego

Charakteryzuje się jedynie zaangażowaniem, które jest jedynym składnikiem podtrzymującym go. Diada taka jest jedynie pozostałością po miłości, gdyż opierając się na samym zaangażowaniu należy się liczyć z możliwością, że któryś z partnerów zapragnie zmiany i zrezygnuje z dalszego trwania takiego związku. Jest to faza, która nie musi pojawić się w związku, o ile partnerom uda się podtrzymać intymność. Jednak w momencie spadku intymności, zaangażowanie może również podtrzymywać dany związek z równie dobrym rezultatem. Jeżeli dochodzi do tej fazy najczęściej związek przechodzi w fazę szóstą.

6. Rozpad związku

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Człowiek dorosły w roli rodzica, opiekuna.

MODEL ROZWOJU RODZINY WG DUVALL

1. Faza przedwstępna

-narzeczeństwo

-wejście w rodzinę narzeczonego/nej

2. Małżeństwo bez dzieci (ok. 2 lat)

- podział obowiązków

3. Małżeństwo z małymi dziećmi (do 3 lat)

-wejście w role rodzica

4. Dzieci w wieku szkolnym (między 6-13r.ż)

-nowy podział obowiązków

-rola opiekuńczo-wychowawcza

5. Rodziny z nastolatkiem (13-21r.ż)

6. Rodziny z dziećmi opuszczającymi dom

-pogodzenie się z faktem, że dzieci stają się samodzielne

7. Rodzice w wieku średnim

-efekt pustego gniazda

- wycofanie się z aktywności

-przejście na emeryturę

-rola babci, dziadka

8. Starzenie się członków rodziny

-odejście, śmierć jednego, obu małżonków.

STYLE RODZICIELSKIE

STYL AUTORYTARNY /autokratyczny/

• rodzice ustalają standardy zachowań, do których dzieci muszą się nagiąć,

• nacisk jest kładziony na:

• respekt dla autorytetu i pracy

• zachowanie porządku i tradycyjnej struktury

• dominuje surowość i siła

U dorastających:

• bunt,

• walka o władze między rodzicami a dziećmi,

• zależność,

• uległość,

• konformizm

STYL PERMISYWNY (partnerski, przyzwalający)

• wsparcie emocjonalne,

• sprawowanie niewielkiej kontroli,

• dużo wolno: wiele swobody

Dorastający:

• samolubni,

• niepewni,

• niedojrzali,

• błędna interpretacja braku stanowczości rodziców jako postawa zaniedbania

STYL DEMOKRATYCZNY (autorytatywny, umiarkowany)

• rzeczywiste uwzględnianie autonomii

• dyskusje o sprawach rodzinnych

• werbalne dyscyplinowanie

• zachowanie autorytetu

Dorastający:

• możliwość podejmowania własnych decyzji

• rozwijanie zaufania,

• rozwijanie kompetencji psychospołecznych,

• rozwijanie niezależności,

• mniejsza skłonność do buntu,

• wyższe osiągnięcia w nauce

TYPOLOGIA POSTAW RODZICIELSKICH

Każda postawa rodzicielska zawiera trzy komponenty:

-Aspekty behawioralne(postawy)

-Aspekty emocjonalne(zachowania)

-Aspekty……(myślenie)????

Postawy:

1. Nadmiernie wymagająca

-wygórowane wymagania

- zwykle zmuszają dziecko, by dostosowało się do stworzonego przez nich pewnego wzoru, ideału,

- nie licząc się z jego indywidualnymi cechami i możliwościami.

2. Akceptacji

-wad i zalet

-podążanie za dzieckiem

-bezwarunkowa miłość

- postawa akceptacji stanowi podstawę dla kształtowania się u dziecka umiejętności nawiązania trwałych więzi emocjonalnych

3. Odrzucająca

- dystans uczuciowy i dominacja rodziców

-dyscyplina

- bezkrytyczne podporządkowanie się wszelkim nakazom

-stosowanie kar

4. Nadopiekuńcza

- nadmierna koncentracja

5. Permisywna

-podejście jest zupełnie bezkrytyczne; uważają oni swoje dziecko niemal za wzór doskonałości, czego rezultatem jest całkowite uleganie mu, oraz tolerowanie i usprawiedliwianie wszelkich jego wybryków i kaprysów. Rodzice zezwalają dziecku na panowanie zarówno nad nimi samymi, jak i nad całą rodziną.

6. Ambicji rodziców

7. Faworyzowania

8. Dominująca

STYLE WYPEŁNIANIA ROLI BABCI I DZIADKA

Styl:

1.Zdystansowany (chłodni, mający dystans, rzadko się spotykają)

2.Zaangażowany (włączanie się w wychowanie i opiekę, nierzadko zastępujący zajętych rodziców)

3.Towarzyski (relacje partnerskie, kochają i poświęcają dużo czasu)

OPIEKA NAD WŁASNYMI RODZICAMI

Częściej opiekę na rodzicami przejmują kobiety. Dochodzi wtedy do zamiany ról kiedy to dzieci muszą zaopiekować się starzejącymi się rodzicami. Może to powodować przeciążenie rolą ( praca + wychowywanie dzieci + kryzys wieku średniego + opieka nad rodzicami). Fakt starzejących się rodziców jest oznaką własnego przemijania.

SYNDROM „PUSTEGO GNIAZDA” I„PEŁNEGO GNIAZDA”

Syndrom pustego gniazda:

-najbardziej narażone są rodziny mające jedno dziecko, syndrom ten ujawnia się wtedy kiedy dziecko opuszcza dom rodzinny, wyprowadza się bądź wyjeżdża na studia do innego miasta.

-trzeba organizować sobie życie, czas wolny

-następuje polepszenie relacji między małżonkami, stają się dla siebie przyjaciółmi

- pustka osamotnienia

-utrata własnej dotychczasowej wartości, samooceny jako osoby niezbędnej i niezastąpionej w ognisku domowym

- jest to okres nowych możliwości, a także okres realizowania odkładanych marzeń

Syndrom pełnego gniazda:

-może pojawić się w związku z wprowadzeniem się do domu zięcia lub synowej, narodzinami wnuków, koniecznością opiekowania się chorymi rodzicami.

PROBLEM NIEPŁODNOŚCI I ADOPCJI

Niepłodność

- powyżej jednego roku aktywnego współżycia partnerów starających się o dziecko;

- partnerzy nie mogą mieć dzieci;

- silne poczucie winy;

- poczucie spadku wartości;

- lęk przed badaniami;

- nakłady finansowe;

Adopcja:

- pogodzenie się z niepłodnością i brakiem własnych dzieci

- dogadanie się z partnerem

- akceptacja dziecka adopcyjnego

- obawy bo nie znamy historii dziecka

- boimy się rozczarowania

- aspekt społeczny.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3. Człowiek w roli pracownika

ROZWÓJ ZAWODOWY

WG GINZBERGA

1.Stadium fantazji - okres dzieciństwa do 11 roku życia. Jest to okres gier i zabaw. Pod koniec tego okresu zabawa ukierunkowuje się bardziej na pracę. Są to pierwsze próby identyfikacji zawodowej.

2. Stadium próby - między 11-17 rokiem życia (wczesna młodzieńczość). Są to procesy przejściowe nacechowane zauważaniem wymagań pracy, ale także pewnej identyfikacji jednostki (własne zainteresowania, zdolności, wartości, perspektywy pracy).

3. Stadium realizmu - jest to okres powyżej 17 roku życia do okresu dorosłości. Następuje wówczas identyfikacja uzdolnień i zainteresowań. Następuje także rozwój systemu wartości, wybór zawodu, krystalizacja wzorów zawodowych.

WG SUPERA 5 stadiów:
1. Stadium wzrostu - od narodzin do 14-15 roku życia. Jest to okres charakteryzujący się rozwojem uzdolnień, postaw, zainteresowań i potrzeb. Kształtuje się wówczas obraz samego siebie.

2. Stadium eksploracji - między 15-24 rokiem życia. Charakteryzuje się fazą prób w trakcie, których wybór zawodu krystalizuje się, ulega zawężeniu, ale jeszcze nie finalizacji.

3. Stadium stabilizacji - między 25-44 rokiem życia. Jest to okres charakteryzujący się poszerzaniem i stabilizacją doświadczenia pracy.

4. Stadium podtrzymania - 45-64 rok życia. Charakteryzuje się stałym dążeniem do poprawy sytuacji zawodowej.

5. Stadium schyłku (WYCOFANIE)- po 65 roku życia. Zdominowane przez decyzje dotyczące urządzenia się na emeryturze.

1. Faza wycofania:

• „Miodowy miesiąc”

• organizacja

• wakacje

• porządki

2. Ponowna organizacja-Realistyczna

• porządkowanie sobie życia

Ruchliwość pozioma =>rozwój poziomy

Ruchliwość pionowa => rozwój po szczeblach kariery

BEZROBOCIE

PSYCHOLOGICZNE SKUTKI UTRATY PRACY

Społeczne:

-zaburzenia relacji z innymi ludźmi (niechęć do spotkań)

-wycofanie się z życia społecznego

-dezorganizacja czasu

-odrzucenie

-obniżenie statusu społecznego

Indywidualne:

-brak umiejętności samodzielnego poszukiwania pracy

-depresja

-spada motywacja do działań

-brak pewności siebie

-zastój zawodowy

WYPALENIE ZAWODOWE

-powoduje demotywacje

-skutek długotrwałego stresu

Objawy:

-negatywne nastawienie

-zmęczenie, bóle, bezsenność (fizjologiczne)

-apatia, drażliwość

- subiektywne poczucie przepracowania, brak chęci do pracy

-niezdolność do podejmowania decyzji

-poczucie nudy, brak entuzjazmu

-narzucanie sobie izolacji, osamotnienia

Występuje, gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i niezadowolony z wykonywanego zajęcia, które niegdyś sprawiało mu przyjemność.

Etapy wypalenia zawodowego:

1. Wyczerpanie emocjonalne

2. Depersonalizacja (negatywne nastawienie wobec innych ludzi)

3. Obniżenie poczucia osiągnięć osobistych (brak poczucia kompetencji i sukcesu zawodowego)

4. Porzucenie pracy.

SAMOREALIZACJA

Maslow-piramida potrzeb

Co determinuje:

-zarobki

-atmosfera w miejscu pracy

-praca zgodna z predyspozycjami

- możliwość pogodzenia pracy z życiem osobistym

Potrzeby:

-dokształcania się

-pogłębiania kwalifikacji

-spełnianie ambicji

-dostosowania pracy do potrzeb

-wytyczanie nowych planów życiowych

-dążenie do perfekcji

TEORIA MOTYWACJI ERG - Alderfer

• E ( existance needs ) - potrzeby egzystencji - odnoszące się do fizjologicznych i materialnych warunków życia jednostki. Odpowiadają potrzebom fizjologicznym i potrzebom bezpieczeństwa u Maslowa.

• R ( relatedness needs )- ZAŻYŁOŚĆ W MIEJSCU PRACY, Potrzeby kontaktu/integrujące- obejmują potrzeby kontaktów społecznych z ludźmi . Odpowiednik potrzeb przynależności i szacunku w hierarchii Maslowa.

• G ( growth needs )- potrzeby rozwoju- WZROST. Dotyczące wzbogacania osobowości człowieka, samorealizacji oraz szacunku do samego siebie. Obejmują one potrzeby znaczenia i samorealizacji w ujęciu Maslowa.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

IV. OSOBOWOŚĆ CZŁOWIEKA DOROSŁEGO

PROBLEMY OSOBOWOŚCI:

1. (0-3r.ż) wyodrębnienie swojego „ja” (bunt)

2. (4-6) własne zdanie, identyfikacja płciowa (kłopotliwe tematy)

3. późne dzieciństwo

4. Dojrzewanie -adolescencja- tworzenie tożsamości

5. wczesna dorosłość- stabilizacja osobowości

6. średnia dorosłość- kryzys wieku średniego(środek życia)

7. starość-przemijanie, integralność osobowości

KRYZYS WIEKU ŚREDNIEGO- ŚRODEK ŻYCIA kryzys-moment zwrotny

Powody: Uświadomienie sobie przemijalności, obawa o przyszłość.

• syndrom „pustego gniazda”

Po czym poznać?

-osłabienie energii życiowej

-brak witalności

-depresja

-poczucie braku celu, bez sensu

-udręki

-zachowania ryzykowne

-nieumiejętność cieszenia się czasem wolnym,

- przekonaniem o pogarszającym się zdrowiu,

-negatywnej ocenie pożycia małżeńskiego oraz pracy,

-stresie związanym z koniecznością opieki nad starzejącymi się rodzicami.

Każdy przechodzi kryzys, ale nie każdy ma wszystkie objawy.

U kobiet: BILANS ŻYCIOWY

-poczucie samorealizacji

-stopień dojrzałości emocjonalnej

-odbieranie zmian jako negatywne

-zaburzenia nastroju

-menopauza

Bilans życiowy

1)średnia dorosłość=> zyski i straty przeszłości

2)późna dorosłoś=> pogodzenie się ze śmiercią

zyski +wartości, dokonania *możliwości

B.Ż = ---------------------------------------------------

straty +porażki +wartości utracone *wydarzenia

U mężczyzn:

-zmiana w samoocenie

-zmiany fizjologiczne

-dojrzałość psychiczna

-nasilenie refleksji nad przemijaniem

PRZYSTOSOWANIE DO ŚMIERCI WG KŨBLER-ROSS

1. Zaprzeczenie

2. Gniew (poczucie niesprawiedliwości)

3. Negocjacja

4. Depresja (poddanie się)

5. Akceptacja (pogodzenie się z odejściem)

ROZWÓJ MORALNY WG KOHLBERGA

1. Poziom moralności przed konwencjonalnej

1)MORALNOŚĆ UNIKANIA KARY

-lęk przed karą

2) MORALNOŚĆ WŁASNEJ KORZYŚCI

2. Poziom moralności konwencjonalnej

3)MORALNOŚĆ APROBATY SPOŁECZNEJ(harmonii interpersonalnej)

-wiek przedszkolny, moralni po to aby otrzymywać aprobatę społeczną.

4) MORALNOŚĆ PRAWA I PORZĄDKU

3. Poziom moralności po konwencjonalnej

5)MORALNOŚĆ UMOWY SPOŁECZNEJ

6)MORALNOŚĆ UNIWERSALNYCH ZASAD ETYCZNYCH

-sumienie

JAKOŚĆ ŻYCIA -determinanty (jak się zmienia)

Wczesna dorosłość

- najniższa jakość życia (im starsi tym wyższa)

- satysfakcja zawodowa

- relacje partnerskie

- aspekt zdrowia

Średnia dorosłość

- stres

-stan zdrowia

-kryzysy

Późna dorosłość

-dostęp do wsparcia społecznego

-poczucie kontroli nad własnym życiem

-ekstrawersja( otwartość)

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA JAKOŚĆ ŻYCIA- demograficzne

-dochody

-pochodzenie

-wykształcenie

-płeć

-rasa

- stan cywilny

-osobowość

-zdrowie

-religia

-relacje społeczne

---