BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE- sytuacja w której wszystkie gospodarstwa domowe mają dostęp materialny i ekonomiczny do żywności potrzebnej dla wszystkich ludzi. Bezpieczeństwo żywnościowe oznacza tez ochronę agroekosystemów by zachować zdolność produkcji żywności dla przyszłych pokoleń. Nie wystarcza aby dbać na bieżąco o produkcje odpowiedniej ilości żywienia ale tez aby nie uległy degradacji obszary do produkcji żywności. Bezpieczeństwo żywnościowe. ma wymiar: międzynarodowy, narodowy, poziom gospodarstwa domowego. Potrzeba bezpieczeństwa żywnościowego może być zaspokojona jedynie w przypadku jednoczesnego zaspokojenia: potrzeb bezpieczeństwa ekonomicznego całego społeczeństwa poszczególnych jego grup oraz wszystkich gospodarstw domowych; potrzeby bezpieczeństwa socjalnego; potrzeby bezpieczeństwa ekologicznego.
Wymiar międzynarodowy: światowa produkcja i zapas żywności. Zapasy żywności strategicznej (zbóż) z końcem roku handlowego powinny wynosić od 17 do 18% spożycia. Wobec dysproporcji geograficznej w produkcji żywności istnieje prawnie zorganizowana (FAO) pomoc żywnościowa oraz prawnie obowiązujący system informacji o produkcji żywnościowej. Wymiar narodowy: składa się na nie wielkość krajowej produkcji a także możliwość importu. Jednym z mierników są dochody ludności i dynamika i podział produktu krajowego brutto, wskaźnik zmian cen żywności. Przejawem bezpieczeństwa żywnościowego jest szeroko stosowany w UE protekcjonizm państwowy i dotacje dla rolnictwa. Wymiar poziomu gospodarstwa domowego: mierzy się ekonomiczną dostępnością żywności (poziom zarobków, cen, skala ubóstwa) na poziomie rodziny. Według definicji UE- ubóstwo odnosi się do rodzin których środki materialne, kulturalne i socjalne są ograniczone w takim stopniu że poziom życia obniża się poza akceptowane minimum w kraju zamieszkania.
Funkcje bezpieczeństwa żywnościowego: ochrony środowiska- rolnictwo powinno chronić środowisko (niemożliwe w systemie rynkowym). Ochrona ekosystemów żywicielskich jak i ochrona ekologiczna całej przyrody nie wiąże się z prawami rynku. Funkcja ekonomiczna-każdy kraj powinien zakładać w swojej krótko i długotrwałej strategii właściwą rolę rolnictwa.Wymiary bezpieczeństwa żywnościowego: 1. rozporządzanie zasobami żywności i fizyczna dostępność. Oznacza że powinno się dysponować dostatecznymi zasobami żywności potrzebnym do zaspokojenia minimalnego zapotrzebowania na niezbędne dla organizmu człowieka produkty żywnościowe. Żywność jest towarem strategicznym dlatego też jej wolumen niezbędnym do zaspokojenia minimalnego zapotrzebowania fizjologicznego powinien pochodzić z krajowej produkcji. Żywność, zasoby powinny charakteryzować się stałością. 2. ekonomiczna dostępność. Wynikające z siły nabywczej umożliwiającej zakup na rynku niezbędnych produktów. Siłę nabywczą konsumenta na rynku żywnościowym wyznacza: jego dochód, ceny żywności, ceny pozostałych dóbr i usług. Dostępność ekonomiczna jest więc kwestią odpowiednich relacji dochodowo- cenowych.
Każde państwo interweniuje w konsumpcje żywności
-pomoc nie adresowana(dotacje do żywności). Państwo zwiększa ekonom. dostępność głównie poprzez dotowanie jej spożycia. Jednak oznacza to, że udziela się pomocy wszystkim gosp.dom., także takim którym niepotrzebna jest pomoc
-pomoc adresowana(interwencja w sferze wyżywienia) jest najskuteczniejszą formą świadczenia pomocy żywnościowej dla najbardziej potrzebujących. używane są bony żywnościowe, sieć sklepów z tanią żywnością podstawową, programy bezpłatnego rozdzielnictwa. 3. Adekwatność. Zdrowotna odpowiedniość pojedynczego produktu żywnościowego (brak zanieczyszczeń) i spożywanej racji (dawki) żywnościowej (niezbędny poziom energii i właściwa proporcja składników pokarmowych). Aby produkować żywność odpowiednią pod względem zdrowotnym należy dążyć do ograniczenia: zanieczyszczeń, które powstają poza gospodarowano żywnością i są w większości przypadków rezultatem niedostatecznej ochrony środowiska; zanieczyszczeń które powstają wewnątrz gosp. żywności i są rezultatem technologii produkcji surowców żywnościowych i ich przetwórstwa.
INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY-polityka aktywnego oddziaływania państwa za pomocą instrumentów bezpośrednich, pośrednich na sferę produkcji ,podziału, wymiany i konsumpcji (przeciwieństwo liberalizmu gospodarczego).Termin ten obejmuje tylko takie działania państwa, które wykraczają poza jego podstawowe funkcje(interwencjonizm nie obejmuje całokształtu działalności państwa, bowiem nie dotyczy obronności, fiz. bezpieczeństwa obywateli, administracji publicznej i sądownictwa). O interwencjonizmie można mówić tylko wtedy gdy gospodarka spełnia pewne minimum warunków do których zalicza się przewagę własności prywatnej oraz dominujący udział rynkowo zanotowanych przedsiębiorców. Błędem jest zaliczenie do interwencjonizmu działalności regulacyjnej. Kompleksowa formuła interwencjonizmu obejmuje następujące elementy: cele, zakres i obszary, instrumenty. Nadrzędnym celem interwencjonizmu jest: stymulowanie warunków skłaniające podmioty gospodarcze do realizacji określonej polityki państwa; przeciwdziałanie wszelkim zjawiskom i procesom. Zakres i obszar interwencji
Zakres interwencji określa zjawiska i procesy, które mogą być poddane interwencji państwa(procesy gosp., społ., polit.). Obszar interwencji stanowi konkretyzacje zakresu interwencji i obejmuje te dziedziny życia społ.-gosp. w których państwo koncentruje swoja aktywność (np. przeciwdziałaniu bezrobociu, sterowanie wynikiem kapitałowym, ochrona dochodów rolniczych). Narzędzia interwencjonizmu państwowego. Podejmowanie przez państwo przedsięwzięć inwestycyjnych pozwalających zwiększyć zatrudnienie bez wzrostu podaży dóbr i usług; dotacje do nierentownych przedsiębiorstw lub ich nacjonalizacja; polityka monetarna; polityka fiskalna; protekcjonizm w handlu zagranicznym.
Zwolennicy: zawodność rynku w procesie racjonalnego podziału dochodów i zasobów zwłaszcza w długich okresach, dążenie do minimalizacji skutków niesprawności funkcjonowania rynku w sferze społecznej i ekonomicznej.
Przeciwnicy: pozytywne efekty interwencjonizmu występują tylko w krótkich okresach, w długich natomiast ujawniają się efekty negatywne protekcjonizmu jest bardzo kosztowny dla państwa (powoduje wzrost cen, ograniczenie dostępności towarów, obniżenie efektywności ogólno gospodarczej, zmniejszenie realnych dochodów gospodarki). Interwencjonizm państwowy jest stosowany najczęściej pod naciskiem grup podmiotów gospodarczych, którym przynosi korzyści (rolników, górników). Rynek rolny - największy bastion interwencjonizmu państwowego na świecie .interwencjonizm państw. aktywność na rynku rolnym. Twórcy protekcjonizmu na rynku rolnym uważają że ze specyfika rolnictwa zmusza do traktowania go inaczej niż pozostałych gałęzi gosp. narodowej .rolnictwo nie może podlegać wszystkim zasadom wolnego rynku. Specyfika rynku rolnego -uzależnienie od warunków pogodowych -długi okres produkcji
-długie oczekiwania na zwrot poniesionych kosztów -strategiczność(bezpieczeństwo żywnościowe). Zadania interwencjonizmu państwowego -zapewnienie stabilizacji cen produktów rolnych; podtrzymywanie dochodów rolnictwa -ukształtowanie poziomu struktury produkcji rolnej zgodnie z zapotrzebowaniem na rynku -zrównoważony rozwój regionalny(obszarów wiejskich). Aspekty interwencjonizmu państwowego w rolnictwie
A)finansowy subsydiowanie prod. rol. i konsumpcji żywności przez dotacje ulgi podatkowe
b)protekcjonistyczny obniżanie konkurencyjności importu żywności za pomocą kwot importowych, ceł, opłat wyrównawczych C)regulacyjny stosowanie norm jakościowych i przepisów regulujących obrót towarami rolno- spożywczymi
Pozytywne skutki interwencjonizmu państwowego- unowocześnienie roli -zwiększenie produktywności -zwiększenie zatrudnienia w przetwórstwie i transporcie -zahamowanie migracji ze wsi di miast. Negatywne skutki interwencjonizmu -zniekształcenie cen na rynku krajowym i zagranicznym -kumulowanie nadmiernych zapasów -wzrost obciążeń finansowych budżetu państwa -pogłębienie się degradacji środ. naturalnego -zwężenie rynkowej orientacji gospodarki. CELE WSPOLNEJ POLITYKI ROLNEJ UE (WPR)-podniesienie wydajności rolnictwa przez: unowocześnienie; racjonalizacje produkcji; wspieranie postępu tech.; optymalne wykorzystanie czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej -zapewnienie ludności rolniczej godziwych warunków życia poprzez; zwiększenie dochodów rolników; stabilizacja rynku artykułów rol.; zapewnienie odpowiedniego zaopatrzenia w produkty rolne. ZASADY WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ UE: zasada wspólnego rynku (utworzenie i utrzymanie wspólnego rynku rolnego w obrębie którego istnieje swobodny przepływ artykułów rolnych i wprowadzane są wspólne ceny); zasada preferencji wspólnoty (pierwszeństwo zbytku na rynku wspólnoty mają artykuły na jej obszarze); zasada finansowej solidarności (koszty finansowania rolnictwa są ponoszone przez państwa członkowskie).EAGGF- Finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji dla Rolnictwa: finansowanie wydatków związanych z oddziaływaniem ma rynek rolniczo- spożywczy tzw. działania rynkowe (Sekcja Gwarancji); finansowanie procesów restrukturyzacji sektora rolnego i terenów wiejskich tzw. działania strukturalne (Sekcja Orientacji). INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY NA RYNKU ROŚLIN UPRAW POLOWYCH (COP) W POLSCE I UE. Rośliny podlegające interwencji na rynku roślin uprawnych- polowych w UE: - zboża uprawne: pszenica, jęczmień, żyto, kukurydza, owies, sorgo, proso, ryż;- rośliny oleiste: rzepak, soja, słonecznik, len oleisty; - rośliny białkowe: groch, fasola, bobik, łubin, soczewica. Instrumenty interwencji na rynku roślin upraw polowych w UE: max obszar gwarantowany (ha) COP; regiony produkcyjne plon referencyjny (dt) COP; kwota bazowa, podstawowa (euro z 1t) COP; premia wyłożeniowa (za odłogowanie) COP; system skupu interwencyjnego- cena interwencyjna. Maksymalna powierzchnia uprawy roślin z grupy COP w poszczególnych krajach UE. Została ona określona na podstawie przeciętnej powierzchni gruntów przeznaczona w latach 1989-1991 na uprawę tych roślin pomniejszona o 10% wskaźnik odłogowania. Corocznie porównywany jest obszar bazowy z odpowiednimi obszarami dla których producenci ubiegają się o subsydia. Jeśli następuje przekroczenie to: w bieżącym roku subsydiowane obszary przypadające na producenta są proporcjonalnie mniejsze; w następnym roku producent musi odłogować grunty równe procentowi przekroczenia bez rekompensaty za wyłączenie gruntów z uprawy. Regiony produkcyjne- są to wydzielone na podstawie obiektywnych kryteriów w miarę możliwości jednorodne obszary dla których określa się plony referencyjne (średnie plony w regionie z lat 1986/87- 1990/91 przy wykluczeniu dwóch skrajnych). Regionów może być od 1 do kilkudziesięciu Polska ma 1. Regulacja uproszczona- (nie ma obowiązku wyłączania części gruntów z uprawy) dotyczy producentów których plantacje (oleistych, zbóż i białkowych) nie przekraczają areału większego niż ten z którego w regionie uzyskuje się plon zbóż w wysokości nie większej niż 92 ton (kalkulacja oparta na plonach referencyjnych). Regulacja powszechna- (obowiązek wyłączania gruntów z uprawy) obowiązek odłogowania gruntów ciąży na gospodarstwach które z przypadającej powierzchni bazowej mogą uzyskać plony powyżej 92t zbóż. Gospodarstwa mniejsze mogą partycypować w programie na zasadzie dobrowolności. Obowiązkowe wyłączanie z produkcji odsetka (obecnie 10%) powierzchni bazowej COP. Za areał bazowy uznaje się średnią powierzchnię tych upraw w latach 1986-1991. obszar działki zgłoszonej do odłogowania nie może być mniejszy niż 0,3ha gruntu o szerokości nie mniejszej niż 20m. za odłogowanie producent otrzymuje premię w wysokości 63 eur za tonę plonu referencyjnego zbóż z 1 ha. Wypłaty kompensat z tytułu odłogowania wypłacane są pod warunkiem utrzymania gleby w gotowości do podjęcia produkcji. Producent może przenieść obowiązek łączenia gruntów na innych rolników, może również wyłączyć więcej gruntów za które otrzyma dodatkową premię wyłączeniową. Nie może natomiast otrzymać dopłaty kompensacyjnej dla upraw prowadzonych na gruntach wyłączonych. Produkcyjne wykorzystanie gruntów odłogowanych. Rolnicy mogą grunty odłogowane wykorzystać pod zalesienia oraz do produkcji roślin upraw polowych pod warunkiem że: uzyskany zbiór zostanie w całości przetworzony przemysłowo a uzyskane produkty nie będą przeznaczone na konsumpcję. Rolnicy mogą również przeznaczyć grunty odłogowane na produkcję roślin żywieniowych pod warunkiem że ziarno w ich gospodarstwie zostanie wykorzystane na cele cieplne. System uproszczony dopłat bezpośrednich w Polsce: obowiązuje przez pierwsze 3 lata członkowskie z możliwością przedłużenia o następne 2 lata max do 2008 roku; podstawowa składka dopłaty dla każdego użytku rolnego w gospodarstwie (obowiązuje 25, 30, 35% krajowej kwoty podzielonej przez całkowity uprawiany obszar użytku rolnego w Polsce); dodatkowa dopłata powierzchniowa do powierzchni upraw które w UE objęte są dopłatami bezpośrednimi; dodatkowa dopłata powierzchniowa do powierzchni wykorzystywanej w produkcji zwierzęcej która w UE jest objęta dopłatą bezpośrednią. Dopłaty dodatkowe finansowane są ze środków II filaru WPR oraz ze środków krajowych.
Działania interwencyjne na rynku zbóż -interwencyjny zakup zbóż; -przechowywanie zbóż zakupionych w ramach interwencji;- sprzedaż zbóż z zapasów interwencyjnych
Interwencyjny zakup zbóż:- pszenica, jęczmień, kukurydza;- zakup w oparciu o centrum interwencyjne (w Polsce 314, w woj. Warmińsko mazurskim 20);- ilość oferowanych zbóż nie mniejsza niż 80t (z dostawą do magazynu prowadzącego interwencję) lub 500 ton (w przypadku przyjmowania zbóż na zapasy interwencyjne w miejscu przechowywania);- okres interwencji 1 listopada- 31 maja;- cena interwencyjna 101,31 euro za tonę, zwiększanie ceny interwencyjnej w zależności od miesiąca dostarczenia zboża (listopad 0,46 euro za tonę, maj 3,22 euro za tonę). Przechowywanie zbóż:- umowa między przedsiębiorstwem a ARR;- kryteria określone przez ARR i przedstawienie coroczne. Sprzedaż zbóż z zapasów interwencyjnych:- zboża zakupione przez ARR są przeznaczone na rynek wewnętrzny UE (przetarg) lub na export (przetarg, pozwolenie wywozu);- decyzje o sprzedaży zbóż z zapasów interwencyjnych podejmuje KE na wniosek zintegrowanego państwa;- decyzje o otwarciu przetargu podejmuje KE. Regulacja rynku cukru w UE ( dotyczy cukru, pulpy, produktów rafinacji cukru oraz izoglukozy)od sezonu 2001\02 do 2004\05 -kwotowa produkcja cukru -dopłaty do eksportu -dopłaty do wykorzystania cukru na cele nie spożywcze -podst. cena buraków, cena interwencyjna cukru, cena docelowa cukru -opłaty produkcyjne od produktów cukru i buraków. Kwotowanie produkcji- wpływa na stabilizację wielkości produkcji (ograniczanie produkcji, stabilizację wielkości sprzedaży i cen):- cukru (z buraków cukrowych, trzciny cukrowej i melasy) 1967 r.;- izoglukozy 1977r.;- syropu inulinowego 1994r. Kwoty produkcyjne cukru w UE:- kwota A (wielkość produkcji pokrywająca zapotrzebowanie wewnętrzne);- kwota B (ok. 20% kontyngentu A stanowi rezerwę na wypadek nieurodzaju i klęski. Może być wyeksportowana z dopłatą);- kwota C (cukier przeznaczony na eksport- zakaz sprzedaży na rynek UE. Koszty eksportu ponoszą producenci buraka cukrowego i przetwórcy. Sprzedaż na rynku wewnętrznym grozi naliczeniem opłaty importowej: cło importowe 419 euro za 1 tonę + dodatkowa opłata 12,1 euro za 1 tonę) istnieje możliwość przeniesienia części kwoty C (20% kwoty B) na następny sezon i włączenie tej kwoty A i B w następnym sezonie. Kwoty produkcyjne cukru w Polsce:- cukier kwota A 1580 tyś ton;- cukier kwota B 92, 926 tyś ton (łącznie 1671 tyś ton);- izoglukoza kwota A 24,9 tyś ton;- izoglukoza B 1,9 tyś ton (25,8 tyś ton łącznie). Ceny surowca w UE:- cena podstawowa buraka cukrowego o 16% zawartości cukru 47,67 euro za tonę;- cena minimalna buraków (A tj. 46,72 euro za tonę oraz B 32,42 euro za tonę);- cena interwencyjna cukru białego 631,9 euro za tonę);- cena docelowa cukru białego (5% wyższa od interwencyjnej) 665 euro za tonę. Opłaty produkcyjne na rynku cukru w UE. Utrzymanie ceny cukru na rynku UE na poziomie niższym od cen światowych wymaga dotowania eksportu nadwyżek cukru. Opłaty produkcyjne są przeznaczone również na dotacje produkcyjne do cukru wykorzystywanego w przemyśle chemicznym.
Opłaty producentów cukru:- opłata podstawowa w wysokości 2% ceny interwencyjnej cukru dla produkcji w ramach kwoty A i 30% kwoty B;- opłata dodatkowa dla kwoty B która może maksymalnie osiągnąć 37,5% ceny interwencyjnej rynku. Stosowana wówczas gdy opłaty podstawowe są niewystarczające;- opłaty uzupełniające gdy podstawowa i dodatkowa są niewystarczające. Reg. rynku skrobi w UE -kwotowanie produkcji skrobi -premia produkcyjna dla produktów skrobi -dopłaty dla plantatorów ziemniaków -cena minimalna dla plantatorów. Dopłata dla produktów ziemniaków skrobiowych:- premie dla producentów skrobi mają na celu wyrównanie kosztów produkcji skrobi;- producenci skrobi otrzymują premię 22,25 euro za każdą tonę wytworzonej skrobi do górnej granicy limitu.
Cena minimalna dla producentów ziemniaków:- płacona jest producentom ziemniaków skrobiowych przez producentów skrobi za dostarczenie do fabryki ziemniaków skrobiowych niezbędnych do wyprodukowania 1 tony skrobi;- minimalna cena skrobi została ustalona 178,31 euro za tonę. Dopłata do produkcji skrobi na cele niespożywcze:- dopłaty skierowane są dla producentów wykorzystujących skrobię do produkcji tworów niekonsumpcyjnych;- przemysł niespożywczy ma możliwość zaopatrzenia się w surowiec po cenach odpowiadających cenom rynku światowego;- wysokość dopłat ustalana jest jako różnica między ceną rynkową kukurydzy w UE a jej ceną importową pomnożona przez współczynnik 1,6. Subsydia eksportowe:- celem dopłat do eksportu skrobi ziemniaczanej jest ułatwienie eksportu poprzez wyrównanie różnicy między ceną światową skrobi a jej ceną na rynku wewnętrznym UE;- refundacje eksportowe dotyczą tylko skrobi wyprodukowanej w ramach kwot (limitów) i wyeksportowanej zgodnie z licencją eksportową;- dopłaty do eksportu ustalane są okresowo. Ich wysokość jest zależna m.in. od poziomu cen kukurydzy na świecie. Reg, rynku tytoniu w UE -kwotowanie produkcji -dopłaty bezpośrednie(w Polsce w ramach płatności uzupełniających)-rejonizacja uprawy. Kwotowanie produkcji. Krajowa kwota produkcji surowca tytoniowego w podziale na grupy odmian tytoniu wynosi:- 22200 ton tytoniu jasnego (typ Wirginia);- 12630 ton tytoniu jasnego (typ Burley);- 1867 ton tytoniu ciemnego suszonego powietrzem (typ Puławski);- 1233 tony tytoniu ciemnego suszonego powietrzem z możliwością dosuszania i wędzenia (typ Kentucky). O przyznanie kwoty produkcji surowca tytoniowego mogą ubiegać się:- producenci indywidualni;- grupy producentów którzy w okresie 3 lat poprzedzających rok ostatniego zbioru dostarczyli przetwórcy surowiec tytoniowy i posiadają dokumenty. Premia dla producentów. O przyznanie mogą ubiegać się producent surowca tytoniowego który:- posiada przyznany na dany rok kwotę produkcji;- w terminie do 30 maja zawarł umowę kontraktacji na uprawę tytoniu z grupą producentów;- wyprodukował surowiec tytoniowy w rejonie uprawy określonym w rozporządzeniu MR i RW oraz na powierzchni wskazanej w umowie na uprawę tytoniu. Rejony uprawy tytoniu: lubelsko- podkarpackie, świętokrzyskie- małopolskie, kujawsko- pomorskie, mazurskie, dolnośląskie. Regulacja rynku lnu i konopii na włókno w UE:- gwarantowana ilość produkcji, kwotowanie produkcji;- dopłaty bezpośrednie (w Polsce w ramach płatności uzupełniających);- wsparcie dla przetwórstwa.
Kwota produkcji w Polsce. Krajowa kwota produkcji surowca lnianego i konopnego wynosi:- 924 tony długiego włókna lnianego;- 462 tony krótkiego włókna lnianego i konopnego. Wsparcie dla przetwórstwa. Mechanizm dopłat do przetwórstwa słomy lnianej i konopnej na włókno objęte jest:- długość włókna lnianego;- krótkie włókno lniane;- włókno konopne. Podmioty ubiegające się o dopłatę:- przetwórca który uzyskał wpis do rejestracji przetwórców;- producent który jest jednocześnie przetwórcą. Włókno do którego może zostać udzielona opłata musi:- pochodzić ze słomy objętej umowami sprzedaży zobowiązanymi do przetworzenia we własnym zakresie lub umownie o przetwórstwo;- pochodzić ze słomy uzyskanej z działek rolnych objętych wnioskami o przyznanie płatności bezpośrednich;- zostać wyprodukowane przez autoryzowanego przetwórcę (w Polsce są 3 przedsiębiorstwa autoryzowane). Regulacja rynku suszu paszowego w UE:- kwotowanie produkcji;- dopłaty bezpośrednie;- wsparcie dla przetwórstwa. Kwotowanie produkcji. Krajowa kwota produkcji suszu paszowego w 2005r 15538 ton. Podmioty uprawnione do ubiegania się o dopłatę:- zatwierdzone przez ARR przedsiębiorstw przetwarzających susz paszowy;- nabywca pasz do suszenia lub rozdrabniania. Regulacja rynku chmielu w UE:
-certyfikat chmielu i produktów chmielowych;- dotacje dla producentów;- rejonizacja upraw;- rejestracja umów kontrakcyjnych, dostawy i sprzedaż zawartych między producentami.
Region uprawy chmielu:- Lubuski;- Wielkopolski-Dolnośląski.
Obrót chmielem:- chmiel produkcji krajowej i jego produkty;- chmiel i jego produkty pochodzące z importu pod warunkiem że posiada certyfikat. Certyfikat zebrany w określonych regionach uprawy, spełnia minimalne wymagania jakościowe, potwierdzony badaniami laboratoryjnymi. Regulacja rynku owoców i warzyw w UE:- zapewnienie odpowiednich standardów jakościowych;- przyjęcie jednolitych zasad tworzenia, funkcjonowania i wspierania grup producenckich;- wypłata rekompensat za produkty wycofane z rynku. Wspomaganie grup producenckich:- wsparcie finansowe może być przeznaczone na wyposażenie grupy urządzenia techniczne, związane z funkcjonowaniem grupy, których faktyczne udostępnienie członkom jest warunkiem uzyskania pełnego uznania;- pomoc finansowa jest przewidziana w okresie 5 lat. Produkty wycofane z rynku mogą być:- bezpłatnie przekazane organizacjom charytatywnym, szpitalom, szkołom;- na paszę;- przerobione na alkohol. Instrumenty polityki handlowej:- bariery celne;- ceny wejścia na rynek unijny (dotyczy jabłek, gruszek, moreli, wiśni, śliwek, ogórków, pomidorów);- cena minimalna;- kontyngenty;- subsydia eksportowe (dotacje eksportowe do jabłek, cytryn, pomarańczy). Regulacja rynku mleka i jego przetworów w UE:- mleko, śmietana także w proszku, skondensowane, słodzone;- jogurt, kefir, maślanka, serwatka;- masło i inne tłuszcze otrzymywane z mleka;- sery i twarogi;- laktoza i syrop laktozowy.
Instrumenty wsparcia rynku:- system kwotowania produkcji mleka;- działanie interwencyjne (cena interwencyjna i skup interwencyjny dotowania prywatnego).
Kwotowanie produkcji mleka. Kwoty mleczne ustalone przez KE określają ilość mleka jaka może być wprowadzona na rynek w roku kwotowym, tj. od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku. Trzy rodzaje kwot:- kwoty hurtowe (otrzymuje producent który sprzedaje mleko do mleczarni lub organizacji skupiających mleko);- kwoty sprzedaży bezpośredniej (otrzymuje producent sprzedający mleko z gospodarstwa bezpośrednio klientowi);- kwoty rezerwy narodowej. Cechy systemu kwot mlecznych:- całkowita wielkość produkcji mleka określana jest na poziomie każdego państwa członkowskiego. Nieodzowne są transfery kwot pomiędzy państwami;- kwoty dotyczą dostaw mleka do mleczarni jak i sprzedaży bezpośredniej z gospodarstwa;- państwa członkowskie dysponują rezerwowym limitem w ramach tzw. kwoty rezerwy krajowej;- w ramach kraju członkowskiego dozwolony jest transfer kwoty mlecznej pomiędzy producentami (dzierżawa kwoty, sprzedaż przyznanej kwoty, dzierżawa lub sprzedaż gospodarstwa któremu została przyznana kwota mleczna);- państwo może odkupywać kwoty mleczne od producentów i przekazywać ją innym producentom. Działania interwencyjne- systemu cen:- cena docelowa- obowiązuje na rynku mleka. Odzwierciedla oczekiwania co do ceny jaką powinni otrzymywać producenci mleka w UE o zawartość 3.7 % tłuszczu;- cena interwencyjna- obowiązuje na rynku masła oraz odtłuszczonego mleka w proszku. Jest to cena, po której agencja interwencyjna jest zobowiązana do zakupu tych produktów. Działania interwencyjne -dotacje:
A) dodatkowe dla prywatnego przechowalnictwa:- OMP (masła, niektórych gatunków serów długo dojrzewających. B) zagospodarowania nadwyżek:- dopłaty do mleka odtłuszczonego w proszku przeznaczonego na paszę;- dopłaty do sprzedaży masła;- dopłaty do spożycia mleka w instytucjach oświatowych (szkoły);- dopłaty do masła i śmietany.
Dotowanie dla prywatnego przechowalnictwa. Ser- dopłaty są realizowane na dwa sposoby:- system włoski;- system przechowywania na konkretny rok handlowy z określeniem typów serów charakterystycznych dla poszczególnych krajów członkowskich.
O status beneficjenta mogą ubiegać się: żłobki, przedszkola, szkoły, domy pomocy społeczne, placówki opiekuńczo wychowawcze, ośrodki adopcyjno opiekuńcze.
Dopłaty do przetwórstwa masła i śmietany. Wsparciem objęte są:- masło o zawartości od 80-82% tłuszczu mlecznego;- masło o skondensowanej zawartości tłuszczu 99,8%;- śmietana wyprodukowana z mleka krowiego o zawartości tłuszczu nie mniejszej niż 35%.
Instrumenty polityki handlowej:- kontyngenty bieżącego dostępu do rynku UE (masło, ser);- cła (niektóre jogurty);- subsydia eksportowe (wszystkie produkty mleczne pod warunkiem że spełniają normy jakościowe);- licencje importowe, eksportowe.
Asortyment produktów podlegających wsparciu na rynku wołowiny i cielęciny w UE:- żywe bydło i cielęta;- świeża, schłodzona lub zamrożona wołowina lub cielęcina;- wołowina lub cielęcina solona suszona lub wędzona;- przetwory wołowe lub cielęce;- tłuszcz wołowy lub cielęcy.
Instrumenty wsparcia rynku:- premie zwierzęce;- działania interwencyjne;- instrumenty polityki handlowej(cła, kontrakty)
Premie zwierzęce:- specjalna; -krowy mamki;- za ekstynfikacje produktu;- za ubój;- za ubój po za sezonem;- dopłaty dodatkowe.
Celem premii jest:- zrekompensowanie obniżki cen;- wspieranie producentów specjalizujących się w produkcji żywca wołowego;- pomoc dla producentów gospodarujących na obszarach mniej korzystnych warunkach lub w państwach członkowskich wysoko wyspecjalizowanych produkcji wołowiny;- zrównoważenie rynku w okresie roku;- zapewnienie krajom członkowskim większej elastyczność w stosowaniu dopłat i uwzględnienie zróżnicowania warunków mięsnego chowu bydła w poszczególnych krajach UE.
Premia specjalna. Przeznaczona jest raz na każdego byka w wieku 9m-cy oraz dwukrotnie na każdego wolca:- wnioski o przyznanie premii należy składać gdy zwierzę ma 9-17 m-cy. wysokość premii za każdego byka spełniającego wymagania wynoś 210 eur.;- wniosek o premie może dotyczyć najwyżej 90 szt. W każdym podziale wiekowym ma gospodarstwo. Oznacza to że można otrzymać premie za najwyżej 180 szt.
Premie zwierzęce- krowy mamki:- krowy ras mięsnych i ich krzyżówki ze stada przeznaczonego do hodowli cieląt na mięso, jałówki ras mięsnych i ich krzyżówki (liczba jałówek nie powinna przekraczać 40% całkowitej liczby krów uprawnionych do premii);- premia za krowy mamki może zostać przyznana każdemu producentowi który nie dostarcza mleka ani produktów mlecznych ze swojego gospodarstwa przez okres 12 m-cy od dnia złożenia wniosku o przyznanie premii;- wysokość tej premii wynosi 200 euro na sztukę;- konieczność utrzymania zwierzęcia na który został złożony wniosek o premię przez co najmniej 6 m-cy.
Premie zwierzęce- płatność za ekstensyfikację. Producenci otrzymujący premię specjalną lub premię za krowy mamki pod warunkiem że:- I model (w danym roku obsada w gospodarstwie jest mniejsza lub równa 1,4 SD na ha powierzchni);- II model (40 euro na sztukę przy obsadzie 1,4-1,8 SD.
Premia za ubój:- premia może być przyznawana w ramach wyznaczonych pułapów (cielęca premia ubojowa);- ograniczenie produkcji wołowiny na rzecz cielęciny;- premia przewidywana na sztuki mięsne ras mlecznych, ubijane po 10 dniu życia;- wysokość premii wynosi 100 euro na sztukę.
Działania interwencyjne- ceny:- cena interwencyjna (3013 euro/ tonę);- cena referencyjna obliczana co tydzień;- cena poubojowa zbierana co tydzień dla poszczególnych klas;- cena podstawowa (2224 euro/tonę).
Interwencja na rynku :a) interwencja podstawowa:- roczny limit skupu w wysokość 350 tys.ton; b) interwencja dodatkowa:- uruchamia się gdy na rynku UE dla określonej kategorii bydła są poniżej 78% ceny interwencyjne.
Dotacje dla prywatnego przechowalnictwa:- podmioty prywatne zobowiązują się do przechowywania wołowiny przez uzgodniony okres i otrzymują z tego tytułu zapłatę;- mięso musi pochodzić ze zwierząt ubitych nie więcej niż 10 dni przed przyjęciem do magazynu musi być świeże lub schłodzone oraz musi być przechowywane w stanie zamrożonym;- procedura ta jest uruchamiana w sytuacji gdy średnia cena rynkowa wspólnoty będzie niższa niż 103% ceny podstawowej.
Instrumenty polityki handlowej: a) cła (wyjątek import zwierząt rasowych):- podstawowa stawka celna (ok. 20% od wartości celnej towaru);- stawka specyficzna zastąpiła ona tzw. opłaty wyrównawcze. Stosowana jest w odniesieniu do żywych zwierząt nierasowych, mięsa wołowego, cielęcego i nie gotowanych przetworów z cielęciny i wołowiny. b) kontyngenty:- minimalnego dostępu (każdy kraj ma zabezpieczony minimalny dostęp do rynku konsumpcji krajowej danego towaru);- bieżący przyznawany jest dla poszczególnych państw;- bieżący wolnego dostępu który dotyczy wołowiny mrożonej i jej elementów.
Instrumenty wsparcia na rynku wieprzowiny w UE: Zakres interwencji:- żywe świnie;- świeże schłodzone lub mrożone produkty;- wieprzowina i podroby solone suszone lub wędzone;- słonina i inne tłuszcze;- produkty przetworzone.
Instrumenty wsparcia na rynku:- działania interwencyjne (cena kierunkowa, interwencyjna, dotowanie prywatnego przechowalnictwa);- system zagospodarowania nadwyżek;- negocjacje w handlu zagranicznym (cła, kontyngenty, licencje)
Działania interwencyjne ceny:1. cena kierunkowa:- stanowi punkt orientacyjny ustalona corocznie dla tuczu i półtusze świńskie o standardowej jakość określonej według skal systemu klasyfikacji tusz wieprzowych. Jej zadaniem jest stabilizowanie cen rynku wieprzowego i niedopuszczenie do powstania nadwyżek strukturalnych. 2. cena referencyjna:
obliczana co tydzień. Powstaje w wyniku uśrednienia cen referencyjnych w poszczególnych krajach. 3. cena interwencyjna nie może być wyższa niż 92% i niższa 78 ceny kierunkowej.
System klasyfikacji tusz- cele:- zapewnienie porównywalności notowań cenowych;- ustalenie przeciętnych cen tusz wieprzowych do obliczenia ceny kierunkowej;- zapewnienie godziwej zapłaty producentom trzody chlewnej;- umożliwić dokładny i rzetelny monitoring sytuacji na unijnym rynku wieprzowiny.
System klasyfikacji tusz:- klasa S zapewnia co najmniej 60% chudego mięsa w tuszy;- klasa E od 55% ;- klasa V od 50 % ale mniej niż 55%;- klasa Z od 45-50%;- klasa O 40-45%-;klasa P 40%.
Działania interwencyjne- dotacje do prywatnego przechowalnictwa:- tylko dla producentów wytwarzających trzodę chlewną pochodzącą z krajów wspólnoty;- wniosek o dopłaty składa podmiot prywatny w kraju w którym produkty wieprzowe mogą być przechowywane;- stawka dopłat określana jest w drodze przetargu, nie mogą być wyższe niż koszty przechowywania przez agencje interwencyjne;- podmiot wystawiający dopłaty musi: (działać na rynku wieprzowiny od co najmniej roku, działalność w tym zakresie musi być zarejestrowana w kraju członkowskim, posiadać odpowiednią bazę przechowalnictwa);- mięso do magazynów musi trafić w stanie świeżym, zaś przechowywane winno być w stanie zamrożonym;- mięso musi pochodzić od zwierząt które co najmniej od 2 m-cy znajdowały się na terenie wspólnoty;- zostały ubite nie wcześniej niż 10 dni przed datą oddania do przechowalnictwa;- minimalna partia wieprzowiny na 10 ton (mięso bez kości) lub 15 ton (mięso z kością);- minimum przechowywania 3 lub 2 m-ce gdy mięso trafia poza Obszar wspólnoty.
Instrumenty wsparcia na rynku drobiu i jaj w UE.
Zakres interwencji:- żywy drób (kurczęta, kaczki, gęsi, indyki, perliczki);- mięso i jadalne podroby, świeże, schłodzone, mrożone, solone;- wątroby drobiowe, świeże, schłodzone, mrożone w solance;- tłuszcz drobiowy niewytopiony, świeży, schłodzony, mrożony, suszony lub wędzony;- tłuszcz drobiowy wytopiony, wytłoczony lub wyekstrahowany;- pozostałe przetwory mięsa drobiowego i podroby;- jaj ptasich w skorupkach, świeżych konserwowych lub gotowanych;- jaj ptasich bez skorupek i żółtek jaj do konsumpcji, świeżych, suszonych, gotowanych na parze lub w wodzie.
Wymagania dla producentów jaj:- normy jakościowe jaj (klasy handlowe A, B, C, kategorie wagowe jaj klasy A);- sortowanie jaj wyłącznie w odpowiednio wyposażonych centrach pakowania;- obowiązkowe znakowanie opakowań (data trwałości, klasa jakości, wagowa jaj, numer zakładu pakowania).
Klasy jaj:- klasa A (jaja świeże);- klasa B (jaja utrwalone lub II klasy);- klasa C (jaja niesortowalne dla przemysłu).
Kategorie wagowe jaj spożywanych klasy A:- jaja bardzo duże o wadze 73g i więcej;- jaja duże o wadze 63-73g;- jaja średnie 53-63g;- jaja małe o masie poniżej 53g.
Wymogi dla zakładów pakowania jaj:- prowadzenie obowiązkowej ewidencji (nazwę i adres producentów którzy po uprzedniej kontroli zostały wpisane do rejestru przez właściwy urząd państwa członkowskiego);- liczbę kur mięsnych u każdego producenta;- wykaz dziennych dostaw od każdego producenta;- wynik dziennej klasyfikacji jakościowej i wagowej jaj;- liczbę i masy jaj sprzedawanych.
Rynek baraniny.
Zakres interwencji:- jagnięta (do pierwszego roku życia);- żywe owce i kozy;- mięso baranie i kozie świeże, chłodzone i mrożone;- mięso baranie i kozie: z kością i bez kości, solone, w solance, suszone, wędzone;- jadalne podroby baranie i kozie.
Instrumenty wsparcia:- wsparcie dla sektora poprzez premie do owiec i kóz przyznawane producentom;- płatność dla producentów mleka owczego i koziego;- ograniczenie ilości hodowlanych owiec.
Premie na maciorki owcze:- owce które przynajmniej raz się wykociły;- ukończyły pierwszy rok życia;- premię może otrzymać producent owiec który składa wniosek o premię na co najmniej 10 sztuk owiec.
Dodatkowe wymagania dla producentów sprzedających mleko i produkty na bazie mleka owczego:- przysługuje im 80% premii przyznawanej na 1 owcę;- mogą otrzymać pełną premię dla części pod warunkiem że zdeklarują że 40% jagniąt urodzonych z wnioskowanych maciorek będzie tuczonych na tusze ciężkie przez okres co najmniej 45 dni i osiągnie wagę przynajmniej 25kg.
Grupy producenckie:- w ich skład musi wchodzić przynajmniej 2 producentów posiadających przynajmniej po 10 sztuk owiec;- grupa składa jeden wniosek;- premia jest wypłacana grupie;- grupa musi istnieć w dniu złożenia wniosku.
Działania interwencyjne- ceny:- cena podstawowa;- cena referencyjna.
Instrumenty polityki handlowej:- kwoty taryfowe;- cła importowe;- subsydia eksportowe (nie stosuje się na wspólnym rynku baraniny).
Agencja Rynku Rolnego: Od 1.5.2004 ARR jest agencją płatniczą:- po uzyskaniu akredytacji administruje w Polsce wybranymi mechanizmami wspólnoty polityki polskiej;- wydaje decyzje administracyjne umożliwiające;- kontroluje prawidłowość;- wypłaca środki finansowe uczestnikom poszczególnych mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej
zakres działalność ARR:- swoją działalnością ARR obejmuje 20 grup towarowych, realizując w nich odrębnie ponad 50 mech. WPR w tym:- interwencyjny zakup i sprzedaż produktów rolnych i ich przetworów; -dopłaty do prywatnego przechowalnictwa produktów.
Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich. Do zadań należy opracowywanie i aktualizacja procedur wdrożeniowych w ramach programu SAPARD oraz Sektora Programu Operacyjnego. Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich- w zakresie działań wdrożonych przez Agencję jak również informowanie o zasadach korzystania z pomocy finansowej.
Departament Autoryzacji Płatności. Do zadań należy dokonywanie autoryzacji wniosków o płatność w ramach działań programu SAPARD i Funduszy Strukturalnych.
Departament Wsparcia SAPARD i Funduszy Strukturalnych. Do zadań należy udzielenie pomocy komórkom organizacyjnym Agencji w celu sprawnego zrealizowania programu SAPARD oraz wdrożenie a następnie realizacja SPO.
Departament Ewidencji Gospodarstw. Do zadań należy prowadzenie i aktualizacja ewidencji produktów rolnych, przetwórców, organizacji producentów, ewidencji wniosków o przyznanie płatności, weryfikacja, przetworzenie danych przestrzennych (GIS), budowa ortofotomapy rolniczej przestrzeni produkcyjnej kraju.
Departament Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt. Zarządzanie krajowym systemem identyfikacji i rejestracji zwierząt (IRZ), nadzór merytoryczny nad prowadzeniem i aktualizacją.
Departament Płatności Bezpośrednich. Opracowanie i aktualizacja zasad udzielania pomocy, przygotowanie i aktualizacja obsługi pomocy w ramach płatności bezpośrednich.
Departament Pomocy Krajowej. Stosowanie dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych i klęskowych. Realizacja zadań związanych z udzielaniem przez Agencję gwarancji oraz poleceń spłaty kredytów inwestycyjnych i klęskowych.
Sektorowy Program Operacyjny. Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich:- inwestycje w gospodarstwach rolnych;- ułatwianie startu młodym rolnikom;- poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych;- przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych;- różnicowanie działalności rolniczej zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów;- rozwój i ulepszenie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem.
Plan rozwoju obszarów wiejskich:- renty strukturalne;- wspieranie gospodarstw niskotowarowych;- wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania;- wspieranie przedsięwzięć rolno-środowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt;- zalesianie gruntów rolnych;- dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE;- grupy producentów rolnych.
Instrumenty Pomocy Krajowej:- kredyty interwencyjne;- kredyty na zakup rzeczowych środków do produkcji rolnej;- poręczenia i gwarancje;- pomoc finansowa dla grup producentów.