Ramy czasowe epoki	1890 - 1918. 1890-data umowna, 1918-koniec I wojny światowej, Nazwa Młoda Polska pochodzi od tytułu cyklu artykułów Artura Górskiego, publikowanych na łamach krakowskiego "Życia", w których skrytykował on pozytywistów i przedstawił program literacki młodych twórców. Były one manifestem wszystkich idei, które przedstawiciele Młodej Polski reprezentowali. W programie zwrócono uwagę na ponadprzeciętność artysty, podniesiono go do rangi wieszcza, zwykłego człowieka zaś nazwano "filistrem", czyli osobą ograniczoną. Żądano wolności oraz oddzielenia sztuki od dziedzictwa kulturowego. Powstaje hasło "sztuka dla sztuki" oznaczające rezygnację z obywatelskich powinności piśmiennictwa, a położenie nacisku na indywidualizm i jednostkowe przeżycie. Jednocześnie niektórzy twórcy kontynuowali problematykę wyzwoleńczą. modernizm-nowoczesne, zmieniajace się neoromantyzm - nawiazaniae do epoki romantyzmu fine de siecle - schylek wieku, dekadentyzm
Filozofia okresu	-A.Schopenhauer - przeznaczeniem człowieka jest cierpienie; czlowiek calkowicie podlega prawom natury, jest jej igraszka; zyciem czlowieka rzadzi nieustanny poped, ktroego nie jest on w stanie zaspokoic; należy dobrowolnie wyzbyc się pragnien, poddac się cierpieniu i nie walczyc z tym co nieuchronne; ucieczka od cierpienia jakim jest zycie jest stan nirwany a także kotemplacja piekna, prawdziwym wyzwoleniem jest tworczosc artystyczna -F.Nietzche - filozofia i kultura europejska sa zdegenerowane i niszczace; chrzescijanstwo jest religia slabych i biernych; należy dokonac `przewartosciowania wszystkich wartosci'; najwyzsza wartoscia maja moc, energia i sila zycia; idea nadczlowieka; -H.Bergson - aby dotrzec do istoty celu trzeba uzyc intuicji i instynktu; czlowiek dzieki intuicji otwiera się na ped zyciowy; świat podlega ciągłemu rozwojowi a życie człowieka jest strumieniem przeżyć i czynów; najwyższą wartość stanowi wolność;
Młodopolskie poglądy na temat artysty i sztuki	Sztuka i artysta stały się w Młodej Polsce centralnymi zagadnieniami, które dyskutowano na łamach prasy, w programach literackich, a także w poezji, prozie i dramacie. Charakter rozważań określi­ło najmodniejsze hasło epoki, czyli postulat „sztuka dla sztuki" głoszony przez Miriama i przez Przybyszewskiego, podchwycony przez licznych poetów, zresztą stosowany także do innych dzie­dzin sztuki niż literatura, a więc do malarstwa, i muzyki, i aktorstwa. Założenie „sztuka dla sztuki" zupełnie zmienia koncepcje pozytywistów na ten temat. Przede wszystkim budzi wstręt artystów samo myślenie o użyteczności sztuki, o jakimkolwiek utylitaryzmie czy tendencyjności. Artysta-stoi ponad swiatem, pan panow, nie ograniczony żadna sila ludzka, ani prawem, sztuka-jest sama dla siebie, odtworznie tego co jest wieczne, niezalezne od wszelkich zmian lub przypadlosci., niezalezne od czasu ani przestrzeni, jest najwyzsza religia
Postawy swiatopogladowe w poezji mlodopolskiej	- dekadentyzm - schylek, chylenie się ku upadkowi, postawa oparta na przekonaniu o nieuchronnym zmierzchu kultury i cywilizacji, utrata wiary w prawdy moralne i filozoficzne, poczucie niemocy i brak woli do dzialania wynikajace z obaw przed nadchodzacym koncem wieku; zrodla dekadentyzmu to - kryzys filoz pozyty. I romant., obawy zwiaz. Z koncem wieku oraz szybkim rozwojem cywilizacji i pojawieniem się kult. Masowej, filo.Schopenhauera, K. Przerwa-Tetmajer - `koniec wieku XIX', `nie wierze w nic' - katastrofizm - typ swiadomosci historiozoficznej i moralnej w literaturze, publicystyce i teorii kultury na przelomie XIX-XX wieku i w XX-leciu miedzywojennym, przeczucie nieuchronnej zaglady i zniszczenia swiata, kresu norm moralnych i upadku czlowieka; Kasprowicz - `Dies irae' (dzien sadu ostatecznego jako kleska ludzkosci) - nietzcheanizm - `Kowal' - L.Staff (każdy człowiek ma w sobie pewien potencjał, który przy odpowiedniej obróbce może wynieść go ponad przeciętność. Każdy pracujący nad samym sobą, nad swoim charakterem, wykuwający swoją osobowość z tej „bezkształtnej masy kruszców drogocennych”, jaką jest dany mu potencjał, może stać się kimś wyjątkowym - człowiekiem silnym, dynamicznym, gotowym stawić czoła wszelkim przeciwnościom losu. Tytułowy kowal to symbol człowieka zmierzającego konsekwentnie do obranego przez siebie celu, dążącego do doskonałości.) - franciszkanizm - umilowanie Boga, zwierzat, przyrody, harmonia z natura, uwielbiebie i akceptacja zycia, sluzba bliznim i niesienie pomocy, wiersze J.Kasprowicza - prometeizm - niesienie pomocy, stawanie na czele interesow calej spolecznosci, podejmowanie decyzji i krokow dobrych dla calego ogolu, poswiecenie dla ludzi - Dies irae
Kierunki artystyczne	- impresjonizm - poddawanie się wrazeniu, opisywanie wrazen i doznan pomijajc realistyczny obraz. Ludzie bezdomni (glownie przez rozbudowane opisy przyrody) melodyjnosc wiersza, barwne opisy przyrody, animizacja, silne zrytmizowanie tekstu, liczne epitety zbudowane z przymiotnikow, - ekspresjonizm - przekazywanie za wszelką cenę emocji jednostki, bez zwracania uwagi na formę dzieła literackiego, ukazywanie gwaltownych emocji, hiperbolizacja, poslugiwanie się kontrastem Dies irae - symbolizm - poezja powinna wyrazac to co niewyrazalne oraz docierac poza granice ludzkiego poznania. Krzak dziekiej rozy-kasprowicz(symbole to roza i limba) - naturalizm - wierne naśladowanie rzeczywistości oparte na dokładnej obserwacji bez zbędnej oceny, komentarza, selekcji i interpretacji. - chlopi

chłopi

Główne postacie: - Maciej Boryna - ojciec rodu, 58lat, pełen sił i energii, ma 4 dzieci, dwukrotny wdowiec, cieszyl się szacunkiem i poważaniem, najbogatszy pan we wsi, dobrze zajmowal się gospodarstwem-wiedzial jak o nie zadbac, uparty, - Antek - najstarszy syn, mąż Hanki, pracowal u ojca w gospodarstwie, liczylk ze ojciec odpisze mu czesc majatku, ale ojciec nie robi tego, wybucha miedzy nimi klotnia, Antek wyprowadza się, pozniej Jagna-macohca Antka, zona Macieja przepisuje czesc majatku Antkowi, przez co konflikt miedzy nimi się zaaostrza. Jest podobny do ojca-gwaltowny, pracowity, porywczy, dumny, ale nei jest dobrym mezem i ojcem, zdradza Hanke z Jagna -Juzia - 14lat, corka Boryny, wrazliwa, przejmujaca się losem inych, lekkomyslna, zabawna, pracowita -Magda - starsza corka, zona kowala, cicha i ulegla, pod silnym wplywem meza -Grzela - syn Boryny, jest w wojsku -Bylica - ojciec Hanki -Hanka - pracowita, boi się Boryny, sklonna do placzu i lamentowania, koncepcja losu ludzkiego w chlopach: -bieda, zycie jest ciezkie, ale można na chwile zapomniec o problemach w towarzystwie drugiego czlowieka -wesele jest czasem pojednnia, powinno się zapomniec o tym ciezkim zyciu codziennym -trzeba być twardym -losu nie unikniemy -ludzie sa do siebie wrogo nastawieni -czlowiek jest podatny na dzialanie zla-szatana i przez to ine potrafi odroznic dobra od zla -Bog am wladze nad ludzkim losem dlatego trzeba w niego wierzyc,

Ludzie bezdomni

powieść autorstwa Stefana Żeromskiego, napisana w 1899 w Zakopanem, po raz pierwszy wydana w 1900 roku. Opisuje życie i działalność społeczną młodego lekarza Tomasza Judyma oraz dzieje jego miłości do Joanny Podborskiej. Powieść osadzona jest w realiach końca XIX wieku i pokazuje idee pracy dla ludu oraz osobistego poświęcenia. Spis bohaterów: Doktor Tomasz Judym - młody chirurg (główny bohater powieści), Joasia Podborska - przyjaciółka Niewadzkiej, guwernantka panien Orszeńskich, Korzecki - inżynier, Niewadzka- majętna wdowa, Natalia Orszeńska - starsza wnuczka Niewadzkiej, Wanda Orszeńska - młodsza wnuczka Niewadzkiej, Wiktor Judym - brat Tomasza, Teosia - żona Wiktora Judyma, Węglichowski - lekarz w Cisach, Jan Bogusław Krzywosąd Chobrzański - administrator zakładu w Cisach, problemem powieści jest wybór bohatera pomiędzy szczęściem osobistym, a szczęściem uboższej warstwy, z której sam się wywodzi. Judym twierdzi, że jeśli będzie spełniony w miłości, szczęśliwy, założy rodzinę, to stanie się egoistą, będzie nieczuły na krzywdę ludzką, po prostu nie zrozumie człowieka żyjącego w biedzie i nędzy. Dlatego też bohater odrzuca miłość Joanny Podborskiej, choć ją bardzo kocha, rezygnuje z ciepła domu rodzinnego. Żeromski nadał Judymowi cechy romantycznego buntownika: rozdarcie wewnętrzne, poczucie obcości, wielki indywidualizm, aby ukazać jak mocno przeżywa rozstanie. Jednak bohater Żeromskiego posiada też cechy pozytywistycznego społecznika: chęć poświęcenia się dla ludzi, altruizm, wiara w ideę pracy organicznej i pracy u podstaw. Być może pisarz przez nadanie mu cech pozytywisty chciał ukazać czytelnikowi, że decyzja o rozstaniu była konieczna, aby pomóc innym.

wesele

Utwór opisuje autentyczne wydarzenie - ślub i wesele poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. Przedstawia sytuację duchową narodu, nawiązując m.in. do rzezi galicyjskiej z 1846 r., wskazuje dlaczego Polacy nie potrafią wywalczyć niepodległości. postacie: -Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer, przyjaciel Pana Młodego; - Gospodyni - Anna Tetmajerowa z domu Mikołajczykówna, starsza siostra Panny Młodej, -Marysia - Maria Mikołajczykówna, młodsza siostra Anny i starsza siostra Jadwigi; -poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer -dziennikarz - Rudolf Starzewski, redaktor krakowskiego „czasu” -Czepiec - Błażej Czepiec, wuj Jadwigi Mikołajczykówny, w dramacie jest typowym reprezentantem chłopstwa -Radczyni - Antonina Domańska, ciotka Lucjana Rydla; -Chochoł - Rachela widzi w nim symbol poetycznego końca świata natury, mała Isia nie ma wątpliwości, że to "śmieć", więc wygania go na pole. W zakończeniu dramatu niesie weselnikom jałowość i zatracenie. Przewodzi co prawda korowodowi demonicznych widm, ale zarazem budzi w bohaterach świadomość, odsłaniając to, przed czym chcą uciec. Symbol uśpienia narodu. -Widmo - upiór Ludwika de Laveaux, zmarłego narzeczonego Marysi, symbol milosci romantycznej -Stańczyk - symbol mądrej, niepozbawionej dystansu do bieżącej polityki troski o dobro państwa, odzwierciedla wyrzuty sumienia dziennikarza. Stańczyk demaskuje słabość Dziennikarza, który kształtuje opinię publiczną, a jednocześnie ma problemy z własną tożsamością. Nie widzi perspektyw, stracił wiarę w cokolwiek, nawet Boga i swoje siły. -Rycerz Czarny - Zawisza Czarny z Garbowa, uosobienie honoru i odwagi polskiego rycerstwa. Ukazuje się Poecie, którego marzenia o potędze nie przystają - tak samo jak dawne polskie mity - do rzeczywistości. -Upiór - Jakub Szela, jeden z przywódców rzezi galicyjskiej z 1846 roku, czyli krwawych wystąpień chłopskich skierowanych przeciwko szlachcie, duchowieństwu i urzędnikom dworskim. Ukazuje się Dziadowi, ukazuje prawdę o marzeniach o cudzie szlachecko - czy inteligencko-chłopskiego pojednania, domaga się prawdy historycznej o tych wzajemnych stosunkach szlachty i chłopów. Jest wyrzutem sumienia i upomnieniem. Symbol krwawej zemsty chłopów na panach. -Wernyhora - przepowiedział odzyskanie przez Polskę niepodległości; przychodzi do Gospodarza z poselstwem o zorganizowanie powstania, daje gospodarzowi złoty róg - sygnał do walki, każe zgromadzić lud przed kaplicą i czekać do świtu, kiedy to wszystko się rozpocznie. Gospodarz, początkowo pełny zapału, daje Jaśkowi złoty róg, ważny symbol niepodległości i czynu narodowego, który zostaje zgubiony przez próżność - Jasiek wraca się po czapkę z pawim piórem, którą upuścił i gubi róg. Wernyhora jest zwiastunem czynu, niepodległości oraz pojednania chłopsko - inteligenckiego. Symbol porozumienia ponad podziałami. Chocholi taniec - symbolizuje zniewolenie, uśpienie i marazm narodu Zgromadzenie chłopów z kosami - nawiązanie do bitwy pod Racławicami, symbol gotowości do walki chłopów Krzak róży - przykryty słomą symbolizuje uwięziony naród, pełen życia i nadziei. Złoty róg - symbol czynu i walki narodowowyzwoleńczej, mający ruszyć społeczeństwo do walki

Zbrodnia i kara

Książka opowiada o perypetiach Rodiona Romanowicza Raskolnikowa, 23-letniego byłego studenta prawa. Rodia był półsierotą, miał jednak kochającą rodzinę. Jego matka Pulcheria Aleksandrowna i siostra Awdotia Romanowna, zwana Dunią, darzyły go głębokim uczuciem, wspierały finansowo i martwiły jego ciężką sytuacją. Siostra do tego stopnia pragnęła poświęcić się dla brata, że zamierzała wyjść za mąż za człowieka, który zapewniłby spokój materialny rodzinie, a Rodionowi ułatwił praktykę prawniczą. Bohater, zbuntowany przeciw porządkowi świata, popełnia morderstwo na starej lichwiarce. Zgodnie ze swoją ideologią, którą wcześniej publikuje na łamach prasy, jako jednostka wybitna ma prawo zabijać, gdyż geniusz usprawiedliwia wszystkie zbrodnie dokonane na "zwykłych" ludziach, których Raskolnikow nazywa "wszami". Morderstwo to ma być dla niego swoistym sprawdzianem jego odwagi i determinacji. Inną, mniej ważną pobudką była trudna sytuacja materialna Raskolnikowa, który potrzebował pieniędzy na kontynuację studiów. Zbrodni dokonuje uderzając w jej głowę siekierą, uprzednio uśpiwszy jej czujność. W trakcie dokonywania zbrodni, zmuszony jest zabić również siostrę lichwiarki Lizawietę. Szczęśliwym trafem, udaje mu się zbiec z miejsca zbrodni, nie będąc zauważonym. Zabiera z mieszkania lichwiarki jedynie kilka przedmiotów, z przerażenia swym czynem traci zdolność racjonalnego myślenia i pozostawia nietknięte pudełko z dużą ilością gotówki. Czując obrzydzenie do ukradzionych przedmiotów i obawiając się odkrycia jego zbrodni, ukrywa łup pod kamieniem w jednej z pobliskich bram. Zbrodnia doprowadza go do obłędu i samoudręczenia myślami o zbliżającej się karze. Powoduje to u niego wyczerpanie psychiczne, ciężką chorobę związaną z gorączką i majakami. Do końca całej historii wierzy w prawdziwość swej ideologii, (nawet w więzieniu nie czuje skruchy, trapi go wręcz bezsensowność odsiadywania kary za czyn, który nazywa tylko "uchybieniem" jako że został wykonany tak niestarannie). Ostatecznie, po wielu załamaniach psychicznych, zostaje zdemaskowany przez sędziego śledczego, Porfirego. Wreszcie za namową Soni przyznaje się do zbrodni i w szczegółach relacjonuje władzom jej przebieg. Trafia na 8 lat na Syberię. Istotny w powieści jest również wątek Soni i Katarzyny Iwanowny. Sonia, której macochą jest Katarzyna Iwanowna (osoba niezrównoważona i wybuchowa), jest zmuszona do prostytucji przez warunki materialne. Jej perypetie wiążą się bezpośrednio z losem Rodiona i ostatecznie jedzie ona za nim na Syberię, gdzie przyczynia się do jego przemiany. Głównym jej powodem jest miłość do Soni, która pozwala Raskolnikowowi przeżyć trudne chwile i mieć nadzieję na nową przyszłość. Wydarzenia rozgrywają się w 14 dni lipca 1865, zaczynaja się 7lipca wieczorem-poniedzialek

1890 - 1918. 1890-data umowna, 1918-koniec I wojny światowej,
Nazwa Młoda Polska pochodzi od tytułu cyklu artykułów Artura Górskiego, publikowanych na łamach krakowskiego "Życia", w których skrytykował on pozytywistów i przedstawił program literacki młodych twórców. Były one manifestem wszystkich idei, które przedstawiciele Młodej Polski reprezentowali. W programie zwrócono uwagę na ponadprzeciętność artysty, podniesiono go do rangi wieszcza, zwykłego człowieka zaś nazwano "filistrem", czyli osobą ograniczoną. Żądano wolności oraz oddzielenia sztuki od dziedzictwa kulturowego. Powstaje hasło "sztuka dla sztuki" oznaczające rezygnację z obywatelskich powinności piśmiennictwa, a położenie nacisku na indywidualizm i jednostkowe przeżycie. Jednocześnie niektórzy twórcy kontynuowali problematykę wyzwoleńczą.
modernizm-nowoczesne, zmieniajace się
neoromantyzm - nawiazaniae do epoki romantyzmu
fine de siecle - schylek wieku, dekadentyzm

-A.Schopenhauer - przeznaczeniem człowieka jest cierpienie; czlowiek calkowicie podlega prawom natury, jest jej igraszka; zyciem czlowieka rzadzi nieustanny poped, ktroego nie jest on w stanie zaspokoic; należy dobrowolnie wyzbyc się pragnien, poddac się cierpieniu i nie walczyc z tym co nieuchronne; ucieczka od cierpienia jakim jest zycie jest stan nirwany a także kotemplacja piekna, prawdziwym wyzwoleniem jest tworczosc artystyczna
-F.Nietzche - filozofia i kultura europejska sa zdegenerowane i niszczace; chrzescijanstwo jest religia slabych i biernych; należy dokonac `przewartosciowania wszystkich wartosci'; najwyzsza wartoscia maja moc, energia i sila zycia; idea nadczlowieka;
-H.Bergson - aby dotrzec do istoty celu trzeba uzyc intuicji i instynktu; czlowiek dzieki intuicji otwiera się na ped zyciowy; świat podlega ciągłemu rozwojowi a życie człowieka jest strumieniem przeżyć i czynów; najwyższą wartość stanowi wolność;

Sztuka i artysta stały się w Młodej Polsce centralnymi zagadnieniami, które dyskutowano na łamach prasy, w programach literackich, a także w poezji, prozie i dramacie. Charakter rozważań określi­ło najmodniejsze hasło epoki, czyli postulat „sztuka dla sztuki" głoszony przez Miriama i przez Przybyszewskiego, podchwycony przez licznych poetów, zresztą stosowany także do innych dzie­dzin sztuki niż literatura, a więc do malarstwa, i muzyki, i aktorstwa. Założenie „sztuka dla sztuki" zupełnie zmienia koncepcje pozytywistów na ten temat. Przede wszystkim budzi wstręt artystów samo myślenie o użyteczności sztuki, o jakimkolwiek utylitaryzmie czy tendencyjności.
Artysta-stoi ponad swiatem, pan panow, nie ograniczony żadna sila ludzka, ani prawem,
sztuka-jest sama dla siebie, odtworznie tego co jest wieczne, niezalezne od wszelkich zmian lub przypadlosci., niezalezne od czasu ani przestrzeni, jest najwyzsza religia

- dekadentyzm - schylek, chylenie się ku upadkowi, postawa oparta na przekonaniu o nieuchronnym zmierzchu kultury i cywilizacji, utrata wiary w prawdy moralne i filozoficzne, poczucie niemocy i brak woli do dzialania wynikajace z obaw przed nadchodzacym koncem wieku;
zrodla dekadentyzmu to - kryzys filoz pozyty. I romant., obawy zwiaz. Z koncem wieku oraz szybkim rozwojem cywilizacji i pojawieniem się kult. Masowej, filo.Schopenhauera,
K. Przerwa-Tetmajer - `koniec wieku XIX', `nie wierze w nic'
- katastrofizm - typ swiadomosci historiozoficznej i moralnej w literaturze, publicystyce i teorii kultury na przelomie XIX-XX wieku i w XX-leciu miedzywojennym, przeczucie nieuchronnej zaglady i zniszczenia swiata, kresu norm moralnych i upadku czlowieka;
Kasprowicz - `Dies irae' (dzien sadu ostatecznego jako kleska ludzkosci)
- nietzcheanizm - `Kowal' - L.Staff (każdy człowiek ma w sobie pewien potencjał, który przy odpowiedniej obróbce może wynieść go ponad przeciętność. Każdy pracujący nad samym sobą, nad swoim charakterem, wykuwający swoją osobowość z tej „bezkształtnej masy kruszców drogocennych”, jaką jest dany mu potencjał, może stać się kimś wyjątkowym - człowiekiem silnym, dynamicznym, gotowym stawić czoła wszelkim przeciwnościom losu. Tytułowy kowal to symbol człowieka zmierzającego konsekwentnie do obranego przez siebie celu, dążącego do doskonałości.)
- franciszkanizm - umilowanie Boga, zwierzat, przyrody, harmonia z natura, uwielbiebie i akceptacja zycia, sluzba bliznim i niesienie pomocy, wiersze J.Kasprowicza
- prometeizm - niesienie pomocy, stawanie na czele interesow calej spolecznosci, podejmowanie decyzji i krokow dobrych dla calego ogolu, poswiecenie dla ludzi - Dies irae

- impresjonizm - poddawanie się wrazeniu, opisywanie wrazen i doznan pomijajc realistyczny obraz. Ludzie bezdomni (glownie przez rozbudowane opisy przyrody) melodyjnosc wiersza, barwne opisy przyrody, animizacja, silne zrytmizowanie tekstu, liczne epitety zbudowane z przymiotnikow,
- ekspresjonizm - przekazywanie za wszelką cenę emocji jednostki, bez zwracania uwagi na formę dzieła literackiego, ukazywanie gwaltownych emocji, hiperbolizacja, poslugiwanie się kontrastem Dies irae
- symbolizm - poezja powinna wyrazac to co niewyrazalne oraz docierac poza granice ludzkiego poznania. Krzak dziekiej rozy-kasprowicz(symbole to roza i limba)
- naturalizm - wierne naśladowanie rzeczywistości oparte na dokładnej obserwacji bez zbędnej oceny, komentarza, selekcji i interpretacji. - chlopi

Chłopi

- Maciej Boryna - ojciec rodu, 58lat, pełen sił i energii, ma 4 dzieci, dwukrotny wdowiec, cieszyl się szacunkiem i poważaniem, najbogatszy pan we wsi, dobrze zajmowal się gospodarstwem-wiedzial jak o nie zadbac, uparty,
- Antek - najstarszy syn, mąż Hanki, pracowal u ojca w gospodarstwie, liczylk ze ojciec odpisze mu czesc majatku, ale ojciec nie robi tego, wybucha miedzy nimi klotnia, Antek wyprowadza się, pozniej Jagna-macohca Antka, zona Macieja przepisuje czesc majatku Antkowi, przez co konflikt miedzy nimi się zaaostrza. Jest podobny do ojca-gwaltowny, pracowity, porywczy, dumny, ale nei jest dobrym mezem i ojcem, zdradza Hanke z Jagna
-Juzia - 14lat, corka Boryny, wrazliwa, przejmujaca się losem inych, lekkomyslna, zabawna, pracowita
-Magda - starsza corka, zona kowala, cicha i ulegla, pod silnym wplywem meza
-Grzela - syn Boryny, jest w wojsku
-Bylica - ojciec Hanki
-Hanka - pracowita, boi się Boryny, sklonna do placzu i lamentowania,
koncepcja losu ludzkiego w chlopach:
-bieda, zycie jest ciezkie, ale można na chwile zapomniec o problemach w towarzystwie drugiego czlowieka
-wesele jest czasem pojednnia, powinno się zapomniec o tym ciezkim zyciu codziennym
-trzeba być twardym
-losu nie unikniemy
-ludzie sa do siebie wrogo nastawieni
-czlowiek jest podatny na dzialanie zla-szatana i przez to ine potrafi odroznic dobra od zla
-Bog am wladze nad ludzkim losem dlatego trzeba w niego wierzyc,

LB

powieść autorstwa Stefana Żeromskiego, napisana w 1899 w Zakopanem, po raz pierwszy wydana w 1900 roku. Opisuje życie i działalność społeczną młodego lekarza Tomasza Judyma oraz dzieje jego miłości do Joanny Podborskiej. Powieść osadzona jest w realiach końca XIX wieku i pokazuje idee pracy dla ludu oraz osobistego poświęcenia.
Spis bohaterów:
Doktor Tomasz Judym - młody chirurg (główny bohater powieści),
Joasia Podborska - przyjaciółka Niewadzkiej, guwernantka panien Orszeńskich,
Korzecki - inżynier,
Niewadzka- majętna wdowa,
Natalia Orszeńska - starsza wnuczka Niewadzkiej,
Wanda Orszeńska - młodsza wnuczka Niewadzkiej,
Wiktor Judym - brat Tomasza,
Teosia - żona Wiktora Judyma,
Węglichowski - lekarz w Cisach,
Jan Bogusław Krzywosąd Chobrzański - administrator zakładu w Cisach,
problemem powieści jest wybór bohatera pomiędzy szczęściem osobistym, a szczęściem uboższej warstwy, z której sam się wywodzi. Judym twierdzi, że jeśli będzie spełniony w miłości, szczęśliwy, założy rodzinę, to stanie się egoistą, będzie nieczuły na krzywdę ludzką, po prostu nie zrozumie człowieka żyjącego w biedzie i nędzy. Dlatego też bohater odrzuca miłość Joanny Podborskiej, choć ją bardzo kocha, rezygnuje z ciepła domu rodzinnego. Żeromski nadał Judymowi cechy romantycznego buntownika: rozdarcie wewnętrzne, poczucie obcości, wielki indywidualizm, aby ukazać jak mocno przeżywa rozstanie. Jednak bohater Żeromskiego posiada też cechy pozytywistycznego społecznika: chęć poświęcenia się dla ludzi, altruizm, wiara w ideę pracy organicznej i pracy u podstaw. Być może pisarz przez nadanie mu cech pozytywisty chciał ukazać czytelnikowi, że decyzja o rozstaniu była konieczna, aby pomóc innym.

Wesele

Utwór opisuje autentyczne wydarzenie - ślub i wesele poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. Przedstawia sytuację duchową narodu, nawiązując m.in. do rzezi galicyjskiej z 1846 r., wskazuje dlaczego Polacy nie potrafią wywalczyć niepodległości.
postacie:
-Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer, przyjaciel Pana Młodego;
- Gospodyni - Anna Tetmajerowa z domu Mikołajczykówna, starsza siostra Panny Młodej,
-Marysia - Maria Mikołajczykówna, młodsza siostra Anny i starsza siostra Jadwigi;
-poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer
-dziennikarz - Rudolf Starzewski, redaktor krakowskiego „czasu”
-Czepiec - Błażej Czepiec, wuj Jadwigi Mikołajczykówny, w dramacie jest typowym reprezentantem chłopstwa
-Radczyni - Antonina Domańska, ciotka Lucjana Rydla;
-Chochoł - Rachela widzi w nim symbol poetycznego końca świata natury, mała Isia nie ma wątpliwości, że to "śmieć", więc wygania go na pole. W zakończeniu dramatu niesie weselnikom jałowość i zatracenie. Przewodzi co prawda korowodowi demonicznych widm, ale zarazem budzi w bohaterach świadomość, odsłaniając to, przed czym chcą uciec. Symbol uśpienia narodu.
-Widmo - upiór Ludwika de Laveaux, zmarłego narzeczonego Marysi, symbol milosci romantycznej
-Stańczyk - symbol mądrej, niepozbawionej dystansu do bieżącej polityki troski o dobro państwa, odzwierciedla wyrzuty sumienia dziennikarza. Stańczyk demaskuje słabość Dziennikarza, który kształtuje opinię publiczną, a jednocześnie ma problemy z własną tożsamością. Nie widzi perspektyw, stracił wiarę w cokolwiek, nawet Boga i swoje siły.
-Rycerz Czarny - Zawisza Czarny z Garbowa, uosobienie honoru i odwagi polskiego rycerstwa. Ukazuje się Poecie, którego marzenia o potędze nie przystają - tak samo jak dawne polskie mity - do rzeczywistości.
-Upiór - Jakub Szela, jeden z przywódców rzezi galicyjskiej z 1846 roku, czyli krwawych wystąpień chłopskich skierowanych przeciwko szlachcie, duchowieństwu i urzędnikom dworskim. Ukazuje się Dziadowi, ukazuje prawdę o marzeniach o cudzie szlachecko - czy inteligencko-chłopskiego pojednania, domaga się prawdy historycznej o tych wzajemnych stosunkach szlachty i chłopów. Jest wyrzutem sumienia i upomnieniem. Symbol krwawej zemsty chłopów na panach.
-Wernyhora - przepowiedział odzyskanie przez Polskę niepodległości; przychodzi do Gospodarza z poselstwem o zorganizowanie powstania, daje gospodarzowi złoty róg - sygnał do walki, każe zgromadzić lud przed kaplicą i czekać do świtu, kiedy to wszystko się rozpocznie. Gospodarz, początkowo pełny zapału, daje Jaśkowi złoty róg, ważny symbol niepodległości i czynu narodowego, który zostaje zgubiony przez próżność - Jasiek wraca się po czapkę z pawim piórem, którą upuścił i gubi róg. Wernyhora jest zwiastunem czynu, niepodległości oraz pojednania chłopsko - inteligenckiego. Symbol porozumienia ponad podziałami.
Chocholi taniec - symbolizuje zniewolenie, uśpienie i marazm narodu
Zgromadzenie chłopów z kosami - nawiązanie do bitwy pod Racławicami, symbol gotowości do walki chłopów
Krzak róży - przykryty słomą symbolizuje uwięziony naród, pełen życia i nadziei.
Złoty róg - symbol czynu i walki narodowowyzwoleńczej, mający ruszyć społeczeństwo do walki

Zbrodnia i kara

Książka opowiada o perypetiach Rodiona Romanowicza Raskolnikowa, 23-letniego byłego studenta prawa. Rodia był półsierotą, miał jednak kochającą rodzinę. Jego matka Pulcheria Aleksandrowna i siostra Awdotia Romanowna, zwana Dunią, darzyły go głębokim uczuciem, wspierały finansowo i martwiły jego ciężką sytuacją. Siostra do tego stopnia pragnęła poświęcić się dla brata, że zamierzała wyjść za mąż za człowieka, który zapewniłby spokój materialny rodzinie, a Rodionowi ułatwił praktykę prawniczą. Bohater, zbuntowany przeciw porządkowi świata, popełnia morderstwo na starej lichwiarce. Zgodnie ze swoją ideologią, którą wcześniej publikuje na łamach prasy, jako jednostka wybitna ma prawo zabijać, gdyż geniusz usprawiedliwia wszystkie zbrodnie dokonane na "zwykłych" ludziach, których Raskolnikow nazywa "wszami". Morderstwo to ma być dla niego swoistym sprawdzianem jego odwagi i determinacji. Inną, mniej ważną pobudką była trudna sytuacja materialna Raskolnikowa, który potrzebował pieniędzy na kontynuację studiów.
Zbrodni dokonuje uderzając w jej głowę siekierą, uprzednio uśpiwszy jej czujność. W trakcie dokonywania zbrodni, zmuszony jest zabić również siostrę lichwiarki Lizawietę. Szczęśliwym trafem, udaje mu się zbiec z miejsca zbrodni, nie będąc zauważonym. Zabiera z mieszkania lichwiarki jedynie kilka przedmiotów, z przerażenia swym czynem traci zdolność racjonalnego myślenia i pozostawia nietknięte pudełko z dużą ilością gotówki. Czując obrzydzenie do ukradzionych przedmiotów i obawiając się odkrycia jego zbrodni, ukrywa łup pod kamieniem w jednej z pobliskich bram. Zbrodnia doprowadza go do obłędu i samoudręczenia myślami o zbliżającej się karze. Powoduje to u niego wyczerpanie psychiczne, ciężką chorobę związaną z gorączką i majakami. Do końca całej historii wierzy w prawdziwość swej ideologii, (nawet w więzieniu nie czuje skruchy, trapi go wręcz bezsensowność odsiadywania kary za czyn, który nazywa tylko "uchybieniem" jako że został wykonany tak niestarannie). Ostatecznie, po wielu załamaniach psychicznych, zostaje zdemaskowany przez sędziego śledczego, Porfirego. Wreszcie za namową Soni przyznaje się do zbrodni i w szczegółach relacjonuje władzom jej przebieg. Trafia na 8 lat na Syberię.
Istotny w powieści jest również wątek Soni i Katarzyny Iwanowny. Sonia, której macochą jest Katarzyna Iwanowna (osoba niezrównoważona i wybuchowa), jest zmuszona do prostytucji przez warunki materialne. Jej perypetie wiążą się bezpośrednio z losem Rodiona i ostatecznie jedzie ona za nim na Syberię, gdzie przyczynia się do jego przemiany. Głównym jej powodem jest miłość do Soni, która pozwala Raskolnikowowi przeżyć trudne chwile i mieć nadzieję na nową przyszłość.
Wydarzenia rozgrywają się w 14 dni lipca 1865, zaczynaja się 7lipca wieczorem-poniedzialek

---