Dawka śmiertelna (ang. Lethal dose skrót: LD lub łac. dosis letalis skrót DL) - jedna z metod obiektywnego oznaczania toksyczności substancji. Wartość LD oznacza dawkę substancji, jaka powoduje śmierć określonego procenta, określonego gatunku zwierząt po jej wchłonięciu.

W katalogach własności toksycznych związków chemicznych stosuje się oznaczenia typu:

LDX_y(z) lub LD_X (z, y)

gdzie:

• X - oznacza ile z próbki 100 zwierząt testowych, którym podano daną ilość związku na skutek tego zdechło,

• y - oznacza gatunek zwierząt na których przeprowadzano test,

• z - oznacza sposób podawania związku: (inh.) - wdychany (inhalated), (inj.) - iniekcja, (iv) - dożylnie, (oral) lub (o.) - podawany doustnie i in.

Np: LD100_mysz(inj.) lub LD₁₀₀ (inj., mysz) - oznacza dawkę, przy której zdechły wszystkie ze 100 testowych myszy, a związek był im podawany przez iniekcję.

Najczęściej podawany jest indeks LD₅₀ (LD50).

LD₅₀ - dawka śmiertelna wyrażana zwykle w mg/kg masy ciała, zdefiniowana jest jako dawka substancji po spożyciu której ginie w określonym czasie 50% poddanej ekspozycji populacji

Dawkę LD50 lub stężenie LC50 można wyznaczyć dla różnych gatunków zwierząt, w różnym wieku, różnej płci, narażanych różnymi drogami.

Gdy w oznaczeniu brak jest dodatkowych informacji najprawdopodobniej test ten był wykonywany na szczurach, którym podawano daną substancję doustnie. Wartości LD są podawane w jednostkach masy związku na jednostkę masy ciała zwierząt - zazwyczaj w mg/kg (miligramach na kilogram). W przypadku substancji wdychanych często zamiast LD podaje się wartość LC (Lethal concentration - Stężenie śmiertelne).

LD50 = 3 mg/1 kg m.c. - oznacza, że dla 50% badanych zwierząt, dawka 3 mg/1 kg masy ciała okazała się śmiertelna.

W oparciu o wartości medialnych dawek/stężeń śmiertelnych substancje klasyfikuje się następująco:

Na podstawie badań toksyczności ostrej na zwierzętach, Hodge i Sterner sklasyfikowali substancje toksyczne, dzieląc je na 6 grup, w zależności od LD₅₀:

Stopień toksyczności	Nazwa	LD50 (g/kg masy ciała) droga doustna; szczury	LD50 (g/kg masy ciała) droga dermalna; króliki	LD50 (ppm - części na milion) droga inhalacyjna; szczury	Prawdopodobna dawka śmiertelna dla dorosłego człowieka w gramach
1	Nadzwyczaj toksyczna	≤0,001	≤0,005	≤10	≈0,065
2	Bardzo toksyczna	0,05	0,043	100	4
3	Średnio toksyczna	0,5	0,34	1000	30
4	Słabo toksyczna	5,0	2,81	10 000	250
5	Praktycznie nietoksyczna	15,0	22,6	100 000	1000
6	Stosunkowo nieszkodliwa	>15,0	>22,6	>100 000	>1000

Klasyfikacja działania toksycznego substancji chemicznej po podaniu dożołądkowym stosowana w krajach wspólnoty europejskiej. Metoda klasyczna.

Do najbardziej znanych trucizn należą: arszenik (ma LD₅₀ = 20 mg/kg), cyjanowodór (ma LD₅₀ = 1,5 mg/kg).

LD₅₀ dla THC = 1259 mg/kg^[1].

---