PODSTAWY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Powtórzenie wiadomości do kolokwium nr 1

Opracował Adam Górka

I. Zagadnienia wstępne

Administracja publiczna - definicji jest mniej więcej 5 tysięcy. Najłatwiejsza do zapamiętania jest chyba definicja negatywna - administracja publiczna to działalność publiczna nie będąca działalnością ustawodawczą ani sądowniczą. Poza tym istnieją na przykłąd:

• definicja pozytywna (opisująca cechy, cele, funkcje i formy działania administracji)

• definicja podmiotowa (zwracająca uwagę na podmioty administracji)

• definicja przedmiotowa (zwracająca uwagę na zakres, pola działania administracji)

Ewolucja administracji publicznej:

• starożytność

• Chiny - uniformizacja urzędników, system egzaminacyjny na stanowiska administracyjne

• średniowiecze

• opozycja państwa do władzy kościelnej - konieczność stworzenia własnego systemu hierarchii

• czasy nowożytne

• Prusy - wymyślenie cnót urzędniczych

• Austo-Węgry, Prusy, Rosja, Francja - centralizacja administracji w państwach absolutystycznych

• absolutyzm oświecony - dopuszczenie szerszej rzeszy obywateli do stanowisk publicznych

• Anglia - czasy rewolucji przemysłowej - otwarte egzaminy do administracji

• USA - system łupów wprowadzony przez A. Jacksona; Woodrow Wilson - amerykańskie podejście do administracji publicznej (oddzielenie administracji od polityki, administracji się trzeba uczyć)

• XX wiek - New Public Management (M. Thatcher, R. Reagan)

Cechy administracji publicznej:

• brak nastawienia na zysk

• ukierunkowanie na interes publiczny

• władczy charakter (możliwość stosowania sankcji)

• działanie w imieniu i na rachunek państwa

• działanie na podstawie i w granicach prawa

• hierarchiczność

• oparcie na personelu zawodowym - Korpusie Służby Cywilnej (w Polsce tylko teoretycznie)

• neutralność polityczna

• monopolistyczny charakter

• bezosobowy charakter

• ciągłość i stabilność działalności

Klasyfikacja administracji publicznej z punktu widzenia jej funkcji:

• administracja władcza - wykonuje zadania reglamentacyjno-dystrybucyjne przy pomocy władczych form działania (z możliwością użycia przymusu). Administracja władcza ma prawo wkraczania w sferę prawną obywatela (może nakładać na niego obowiązki powodujące ograniczenia własności lub wolności).

• administracja świadcząca - zajmuje się usługami socjalnymi

• administracja wykonująca uprawnienia właścicielskie i zarządzające - zajmuje się majątkiem publicznym służącym wykonywaniu funkcji publicznych.

Inne podziały administracji:

• publiczna i prywatna

• specjalna i ogólna (terytorialna)

• rządowa i samorządowa

Prawo administracyjne - trudne do zdefiniowania - dział prawa zawierający normy regulujące sytuację prawną podmiotów prawnie niepodporządkowanych organom administracji publicznej.

Cechy prawa administracyjnego:

• bezwzględne obowiązywanie

• charakter obywatelski

• niesporność stosowania i kontroli

Podziały prawa administracyjnego:

• I

• podmiotowe (akcent na obywatela, jednostkę, zachodzącą interakcję)

• przedmiotowe (akcent na zadanie, funkcje, kompetencje)

• II

• publiczne (jedną stroną jest państwo, występuje podporządkowanie)

• prywatne (występuje równorzędność stron)

• III

• wewnętrzne (dotyczące samych organów, na przykład statuty, regulaminy)

• zewnętrzne (dotyczące relacji z jednostkami spoza struktur administracji)

• IV

• prawo ustrojowe - organizacja i zasady funkcjonowania organów administracji publicznej.

• prawo administracyjne materialne - dotyczy konkretnych działów administracji. Mówi się o prawie administracyjnym szczegółowym, na przykład prawo budowlane czy prawo ochrony środowiska.

• prawo administracyjne proceduralne (postępowania administracyjnego) - normy i reguły, które wyznaczają postępowanie w celu wykonania prawa ustrojowego i materialnego, to jest: kto ma wykonywać, kto ma kontrolować, kto ma sankcjonować.

Sankcja administracyjna - dolegliwość wobec podmiotu, który nie wykonuje nałożonego nań obowiązku lub narusza normę prawną. Wyróżniamy administracyjną sankcję karną (w sytuacji gdy dochodzi do naruszenia norm zakazujących określonego zachowania) oraz sankcję egzekucyjną (taką która zabezpiecza wykonanie obowiązku administracyjnego ustalonego w formie nakazu określonego zachowania).

Prawo administracyjne a prawo konstytucyjne:

• prawo administacyjne jest uszczegółowieniem, konkretyzacją konstytucyjnego (głównie chodzi tu o prawo administracyjne ustrojowe)

• obie gałęzie należą do prawa publicznego

Prawo administracyjne a prawo cywilne:

• opiera się o podział na prawo publiczne i prywatne, których elementami są odpowiednio prawo administracyjne i cywilne.

• teoria interesu - określenie czyj inters zabezpiecza dane prawo - prawo administacyjne zabezpiecza interes zbiorowości, a cywilne jednostki.

• teoria podmiotu - prawo publiczne (administracyjne) różni się od prywatnego (cywilnego) tym, że jedną ze stron stosunku jest zawsze organ państwowy.

• teoria praw specjalnych - opiera się na określeniu rodzajów norm należących do danej gałęzi prawa. Normy prawa publicznego to te, które dotyczą podmiotów dysponujących władztwem państwowym.

• teoria podporządkowania - podstawą jest charakter stosunku prawnego łączącego podmioty. Z prawem publicznym mamy do czynienia gdy zachodzi popdporządkowanie i podrzędność jednego z podmiotów.

Prawo administracyjne w innych porządkach prawnych:

Niemcy:

• bardziej nastawione na stosunki administracja - obywatel

• wyróżnieniu części ogólnej i szczególnej części prawa administracyjnego

• wyróżnienie prawa administracji (prawo administracyjne + działania administracji na podstawie prawa prywatnego)

• ogólnie charakter zbliżony do polskiego prawa administracyjnego

USA:

• system prawa zwyczajowego

• określenie prawa administracyjnego jako prawa tworzonego przez agencje administracyjne w drodze przepisów, zasad prawnych, regulaminów, decyzji administracyjnych

• nie dotyczy regulacji materialnoprawnych a raczej proceduralnych

II. Podstawowe instytucje prawa administracyjnego i formy działania administracji publicznej

Stosunek administracyjnoprawny - rodzaj stosunku prawnego powstający, gdy w sytuacjach przewidzianych prawem administracyjnym różne podmioty wchodzą w okreslone stosunki prawne z administracją publiczną.

Elementy stosunku administracyjnoprawnego:

• podmioty, z których co najmniej jeden jest wydelegowany przez administrację publiczną

• przedmiot - kompetencja jednego z podmiotów

• treść stosunku - obowiązki i uprawnienia

• więź (korelacja)

Cechy stosunku administracyjnoprawnego:

• charakter obowiązkowy - prawo określa ustala prawa i obowiązki stron a strony nie mogą ich modyfikować ani z nich rezygnować

• władczy charakter - jedna ze stron może zastosować środki przymusu

• nierównorzędność pozycji podmiotów - podmiot administrujący może jednostronnie decydowac o treści stosunku

• rozstrzyganie konfliktów w trybie procedury administracyjnej

Sposoby nawiązania stosunku administracyjnoprawnego:

• gdy przepis prawa przewiduje powstanie uprawnienia lub obowiązku (ex lege)

• przez działania:

• jednostronne nadanie uprawnień lub nałożenie obowiązków na określone podmioty przez organ administracji

• żądanie przez podmiot rozstrzygnięć w kwestii swoich obowiązków lub uprawnień

Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych:

• kryterium charakteru normy:

• stosunki materialne (oparte na przepisach materialnego prawa administracyjnego)

• stosunki procesowe (oparte na przepisach proceduralnego prawa administracyjnego)

• stosunki proceduralne - trwające wyłącznie przez okres postępowania administracyjnego

• stosunki sporno-procesowe - podstawą są przepisy umożliwiające zaskarżenie aktów administracyjnych do sądu

• stosunki egzakucyjne - nawiązane między organem egzekucyjnym a zobowiązanym i wierzycielem - następstwo zastosowania środków przymusu

• stosunki nadzoru - powstają w związku ze sprawowaniem nadzoru między jedym organem a innym

• stosunki oparte o układy zależności organizacyjnej - wynikają ze stosunków służbowych, określone są w stosunkach, regulaminach

• kryterium trwałości:

• trwałe

• ad hoc - odnoszą się do jednorazowego działania

Środki łagodzące nierównorzędność stron w stosunku administracyjnoprawnym:

• możliwość zaskarżenia rozstrzygnięć

• dwuinstancyjność sądownictwa

• działanie na podstawie i w granicach prawa

• system kontroli wewnętrznej i zewnętrznej

Zasady działania administracji publicznej:

• zasada praworządności działania administracji publicznej (wszystko co robi organ administracji musi mieć podstawę prawną)

• zasada obowiązku działania administracji publicznej (jeżeli organ ma kompetencję do podjęcia danego działania to jednocześnie ma obowiązek podjęcia tego działania)

• zasada proporcjonalności (działanie organu administracji powinno być adekwatne do stanu faktycznego, powodować jak najmniej uciążliwości)

• zasada jawności działania (administracja ma działać przejrzyście, obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności administracji, dostępu do dokumentów oraz wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z wyborów powszechnych)

• zasada kompetencyjności (organ administracji publicznej jest wyposażony w jasno określony zespół uprawnień, które wyznaczają granice jego samodzielności)

• zdarzyć się może wystąpienie sporu kompetencyjnego między organami administracji. Mogą one mieć charakter pozytywny (gdy obie strony poczuwają się do danych kompetencji) lub negatywnego (gdy żadna ze stron nie poczuwa się do danych kompetencji)

• zasada efektywności

• zasady ogólne postępowania administracyjnego:

• praworządności

• prawdy obiektywnej (dążenie do ustalenia stanu faktycznego zgodnego z rzeczywistym)

• ochrony interesu społecznego i indywidualnego

• pogłębiania zaufania obywateli do władzy

• informowania obywateli

• zapewnienia stronie czynnego udziału w postępowaniu

• przekonywania

• szybkości i prostoty

• ugodowego załatwiania spraw

• pisemności

• dwuinstancyjności postępowania administracyjnego

• trwałości decyzji ostatecznych

Formy działania administracji publicznej:

• kryterium stopnia uregulowania przepisami prawa

• prawne (wprost przewidziane i nazwane w przepisach prawa)

• pozaprawne (przepis nie nazywa wprost sposobu w jaki organ ma zadziałać, działanie w oparciu o normę kompetencyjną)

• kryterium rodzaju administracji

• władcze

• niewładcze

• sensu stricto

• porozumienia administracyjne

• umowy i ugody administracyjne

• umowy cywilnoprawne

• przyrzeczenia

• czynności:

• prawne

• faktyczne, odwołujące się do prawa cywilnego lub do prawa administracyjnego

Akt administracyjny a akt normatywny:

Akt normatywny charakteryzuje się adresatem generalnym i abstrakcyjnością. Akt administracyjny jest natomiast skierowany do konkretnego adresata i dotyczy określonej, wskazanej sytuacji.

Podział aktów administracyjnych:

• kryterium adresata

• akty powszechnie obowiązujące - skierowane na zewnatrzadministracji

• akty wewnętrznie obowiązujące - skierowane do adresatów znajdujących się wewnątrz aparatu administracyjnego. Nie mogą stanowić podstawy prawnej do wydania aktów administracyjnych. Wyjątkiem są normy kompetencyjne zawarte w Konstytucji, ustawach i innych aktach normatywnych.

• kryterium pozycji organu stanowiącego

• akty stanowione przez centralne organy państwa (obowiązują na całym jego terytorium)

• akty stanowione przez organy terenowe (zarówno rządowe jak i samorządowe)

Akt administracyjny - jednostonna, prawna, władcza czynność organu administracyjnego skierowana na prawne określenie konsekwencji dla konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie.

Czynności konieczne do wydania aktu administracyjnego:

1. ustalenie stanu faktycznego

2. ustalenie przepisów prawnych opisujących dany stan faktyczny

3. subsumcja

4. ustalenie konsekwencji prawnych

Cechy prawidłowego aktu administracyjnego:

• zgodność z prawem ustrojowym, materialnym i procesowym

• samodzielność organu przy wydawaniu aktu

Rodzaje wadliwości aktu administracyjnego:

• nieistotna - jest aktem ważnym, wiążącym, należy jedynie dokonać sprostowania

• istotna - może powodować uchylenie lub zmianę aktu

Przesłanki nieważności aktu:

• wydanie decyzji z naruszeniem przepisów

• brak podstawy prawnej

• ponowne wydanie decyzji w tej samej sprawie

• skierowanie decyzji do osoby nie będącej stroną

• trwała niewykonalność decyzji od momentu jej wydania

• wykonanie decyzji wywoływałoby czyn zagrożony karą

Klauzule dodatkowe aktu administracyjnego:

• termin - zdarzenie przyszłe pewne

• warunek zawieszający lub rozwiązujący - zdarzenie przyszle niepewne

• zlecenie - dodatkowy obowiązek adresata aktu

Rodzaje aktów administracyjnych:

• kryterium momentu powstania skutków prawnych

• deklaratoryjne (nie tworzy nowej sytuacji prawnej a jedynie ustala konsekwencje dla danego stanu faktycznego)

• konstytutywny (tworzy, zmienia lub znosi stosunek prawny)

• kryterium uwzględnienia żądania adresata

• pozytywne

• negatywne

• kryterium zależności aktu od woli adresata

• jednostronne (wydawane z urzędu)

• dwustronne (wydawane na wniosek)

• kryterium treści rozstrzygnięcia sprawy

• nakazujące (nakaz lub zakaz określonego zachowania)

• kształtujące (ustanawiają, zmieniają lub znoszą konkretny stosunek prawny)

• ustalające (stwierdza co w według prawa obowiązuje w konkretnym przypadku)

• kryterium skutków wywieranych w prawie cywilnym

• obojętne dla sfery prawa cywilnego

• rodzące bezpośrednio skutki w prawie cywilnym

• pośrednio wpływające na kształt stosunków cywilnoprawnych

• kryterium adresata

• osobiste (odnoszące się do osób, ich uprawnień i obowiązków)

• rzeczowe (związane z rzeczą)

• kryterium oddziaływania na prawa osób trzecich

• odziałujące na prawa osób trzecich

• nieoddziałujące na prawa osób trzecich

• kryterium stopnia związania aktu prawem

• uznaniowe (organ ma pewien zakres swobody)

• związane (brak swobody organu)

• stosunek organu wydającego do adresata

• wewnętrzne

• zewnętrzne

Decyzja - jednostronne ustalenie organu administracji publicznej o wiążących dla jednostki konsekwencjach. Jest wydawana:

• na podstawie powszechnie obowiązującego przepisu prawa

• w celu rozstrzygnięcia konkretnej sprawy

• do indywidualnie określonego adresata

Elementy deecyzji:

• data i miejsce wydania

• oznaczenie organu wydającego decyzję

• tytuł

• oznaczenie podstawy prawnej

• oznaczenie podmiotu (adresata)

• treść decyzji

• uzasadnienie faktyczne i prawne

• pouczenie

• oznaczenie wydającego decyzję (imię, nazwisko, stanowisko, podpis)

Koncesja - akt administracyjny administracji gospodarczej. Przyznaje przedsiębiorcy uprawnienia do wykonywania określonej działalności gospodarczej o strategicznym znaczeniu dla gospodarki. Organ administracyjny musi sprawdzić czy adresat jest zdolny do wykonywania tej działalności. Koncesję wydaje się na czas określony od 5 do 50 lat. Organami koncesyjnymi są zazwyczaj organy administracji rządowej.

Zezwolenie/pozwolenie - ustala uprawnienia w sferze prawa administracyjnego, wyraża zgodę na dokonanie określonego przedsięwzięcia lub podjęcie określonej czynności.

Licencja - ustala uprawnienia do wykonywania dzialalności lub pracy zawodowej. Warunkiem otrzymania licencji jest posiadanie określonych kwalifikacji.

Uznanie administracyjne - swoboda, z której może korzystać organ administracji przy podejmowaniu decyzji, o ile norma prawna na której się opiera, taką swobodę przewiduje. Taka norma prawna najczęściej ma jasno wyrażoną hipotezę ale dyspozycja nie jest jednoznaczna - organ ma do wyboru kilka możliwości rozstrzygnięcia sprawy. Uznanie administracyjne nie oznacza pełnej dowolności działania organu. Z pojęciem uznania administracyjnego związane jest pojęcie zwrotów nieostrych. Są to pojęcia prawne niemające jasnej, ściśle określonej treści, na przykład: interes społeczny, dobro publiczne czy ważny interes strony.

Umowa cywilnoprawna w sferze administracji - występuje jedynie w sferze zewnętrznej i dotyczy głównie spraw związanych z majątkiem. Jej zawarcie regulują zarówno przepisy prawa cywilnego jak i prawa administracyjnego.

Umowa administracyjna - w Polsce tego się nie stosuje. Jest to umowa zawarta z osobą, w stosunku do której w innym przypadku powinien zostać wydany akt administracyjny. W przeciwieństwie do aktu administracyjnego, umowa administracyjna może być negocjowana a jej treść jest zgodnym oświadczeniem woli obu stron.

Ugoda administracyjna - porozumienie zawarte w formie pisemnej między stronami o sprzecznych intersach w postępowaniu administracyjnym, zatwierdzone przez organ przed którym owo postępowanie się toczy. Przesłanki dopuszczalności zawarcia ugody:

• trwa już postępowanie administracyjne

• zawarciu ugody nie sprzeciwia się przepis prawa

• przemawia za tym charakter sprawy

• ugoda przyspieszy lub uprości postępowanie

Ugoda może być zawarta w dowolnym momencie, aż do wydania decyzji przez organ danej instancji. Organ administracyjny zatwierdza ugodę gdy:

• jest zgodna z prawem

• jest zgodna z interesem obu stron lub interesem społecznym

• uwzględnia stanowisko organu administracyjnego

Ugoda administracyjna = ugoda stron + zatwierdzenie przez organ administracji

Porozumienie - dwu- lub wielostronna czynność z zakresu prawa administracyjnego, której stronami są podmioty wykonujące administrację publiczną, a istotą tej czynności jest zgodne oświadczenie woli podmiotów.

Przyrzeczenie - oświadczenie organu administracji, przez które zobowiązuje się on do dokonania jakiejś czynności lub spełnienia danego świadczenia, a także jest to zobowiązanie organu państwowego do wydania decyzji po dopełnieniu przez zaintersowanego odpowiednich formalności.

III. Podmioty administracji publicznej

Podmioty mogące wykonywać zadania administracji:

• organy administracji rządowej

• organy administracji samorzadowej

• samorząd terytorialny

• samorząd specjalny

• samorząd zawodowy

• samorząd gospodarczy

• zakłady publiczne

• fundacje

• stowarzyszenia

• agencje

• spółki prawa publicznego

• podmioty prywatne

Podział organów administracji rządowej:

• centralne i terenowe

• monokratyczne i kolegialne

• o kompetencjach generalnych i sprecyzowanych

• decydujące i pomocnicze

Organy samorządowe (szerzej - korporacje prawa publicznego):

• mają charakter korporacyjny i zrzeszeniowy

• członkostwo z mocy ustawy

• posiadają osobowość prawną

• samorząd zawodowy - przysługuje wolnym zawodom (wyszczegolnione w Kodeksie Spółek Handlowych)

• samorząd gospodarczy - zrzesza rzemieślników, rolników

Fundacje:

• forma prawna organizacji pozarządowej, której istotnym substratem jest kapitał przeznaczony na określony cel oraz statut zawierający reguły dysponowania tym kapitałem

• podstawą jest majątek

• cel powołania jest użyteczny publicznie

• brak członkostwa (co najwyżej można mówić o członkostwie w zarządzie)

• trwałość źródeł majątku

• osobowość prawna

• brak charakteru korporacyjnego

• tworzone przez osoby fizyczne lub prawne

• do założenia konieczne są:

• akt fundacyjny (oświadczenie woli składane w formie aktu notarialnego)

• uchwalenie statutu (mówiącego o organach, celach i składnikach majątku fundacji)

• konieczność istnienia zarządu

• pełna zdolność do czynności prawnych w wypadku osób fizycznych

• rodzaje fundacji:

• fundacje prawa cywilnego (ustanowienie w wyniku czynności prawa prywatnego)

• fundacje prawa administracyjnego (powoływane przez państwo)

• powody rozwiązania fundacji:

• wyczerpanie majątku

• realizacja celu

IV. Zasady i źródła prawa administracyjnego

Zasady prawa administracyjnego (patrz str. 4):

• praworządności

• działa w granicach i na podstawie prawa

• organy mają określony zakres kompetencji

• obowiązku działania administracji publicznej

• przymus działania, wykonania kompetencji

• kara za zaniechanie kompetencji

• proporcjonalności

• działania mają być proporcjonalne do stanu faktycznego

• jawności działania

• Ustawa o dostępie do informacji publicznej z 6 września 2001

• w przypadku chęci wuzyskania informacji na temat postepowania dotyczącego innej osoby należy uargumentować, że ma się interes prawny aby poznać treść decyzji

• kompetencyjności

• każdy organ ma swoje kompetencje

• kwestia sporu kompetencyjnego

• pozytywnego

• negatywnego

• właściwość

• miejscowa

• rzeczowa

• instancyjna

• efektywności

• szybkość, dobra organizacja, przygotowanie kadry, skuteczność

• koncepcja New Public Management

Zasady ogolne postepowania administracyjnego - patrz str. 4

Źródła prawa administracyjnego:

• Konstytucja

• jest tylko jedna

• posiada najwyższą moc prawną

• wszystkie akty niższego rzędu muszą być z nią zgodne

• szczególny proces zmiany

• konstytucje sztywne (potrzeba większości kwalifikowanej, referendum itp)

• konstytucje elastyczne (uchwalane tak jak ustawa zwykła)

• określa w pełny sposób wszystkie dziedziny życia

• bezpośrednie stosowanie (nie potrzebuje rozporządzenia aby wejść w życie)

• Umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji w sposób kwalifikowany

• dotyczą:

• wojny i pokoju

• sojuszy

• paktów

• praw obywatelskich

• znacznego obciążenia finansowego państwa

• innych kwestii, które wg Konstytucji mają być uchwalane w ten sposób

• Ustawy zwykłe

• konkretyzują Konstytucję

• najważniejsze sprawy są normowane w ten sposób

• ogłaszane w Dzienniku Ustaw

• inicjatywa ustawodawcze przysługuje:

• Prezydentowi RP

• Radzie Ministrów

• Senatowi

• grupie 15 posłów

• grupie 100 000 obywateli

• Inne ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Rozporządzenie

• akt wykonawczy do ustawy

• wydaje Rada Ministrów lu pojedynczy minister

• charakter obligatoryjny

• brak subdelegacji

• publikowane w Dzienniku Ustaw

• Akty prawa miejscowego

• podział:

• wydawane przez organy samorządu (zarząd powiatu, rada gminy itd)

• wydawane przez organ rządowy w terenie (wojewoda)

• formy:

• statut

• uchwały

• przepisy wykonawcze

• przepisy porządkowe (mogą być wydawane przez organy wykonawcze ale muszą być później zaakceptowane przez organy uchwałodawcze)

Należy też pamiętać o rozporządzeniach z mocą ustawy:

• równe w hierarchii ustawie zwykłej

• wydawane przez Prezydenta RP

• tylko w stanach nadzwyczajnych gdy nie może zebrać się parlament

• muszą zostać przyjęte przez parlament na pierwszym posiedzeniu i ogłoszone w Dzienniku Ustaw

V. Ustrój administracji państwowej

Organy naczelne a centralne

Organy naczelne nikomu nie podlegają. Centralne natomiast podlegają naczelnym. Zarówno organy centralne jak i naczelne działają na terenie całego kraju.

Podział organów ze względu na zasięg działania:

• centralne (cały kraj)

• regionalne (województwo)

• lokalne (powiat i gmina)

Prezydent

• część dualistycznej władzy wykonawczej

• wybierany w wyborach powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich

• gwarant ciągłości władzy

• stoi na straży Konstytucji

• odpowiada przed Trybunałem Stanu

• kompetencje względem władzy ustawodawczej:

• inicjatywa ustawodawcza

• zwoływanie pierwszego posiedzenia Sejmu i Senatu

• możliwość wnioskowania do Trybunału Konstytucyjnego o sprawdzenie zgodności projektu ustawy z Konstytucją

• prawo weta

• zarządzanie wyborów

• wybór marszałka seniora

• możliwość zgłaszania poprawek do projektów ustaw

• kompetencje względem władzy wykonawczej

• desygnuje premiera

• powołuje ministrów

• przyjmuje dymisję rządu

• zwołuje Radę Gabinetową

• kompetencje względem sądów i trybunałów

• powołwanie sędziów

• powoływanie I Prezesa Sądu Najwyższego

• powoływanie Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego

• kompetencje dotyczące spraw zagranicznych

• kwestie reprezentacyjne

• współdziałanie z Ministrem Spraw Zagranicznych

• stanowienie o wojnie i pokoju

• przyjmowanie delegacji zagranicznych

• kompetencje względem Sił Zbrojnych

• zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi

• nadawanie stopni wojskowych

• nadawanie stopni generlskich

• kompetencje tradycyjne:

• prawo łaski

• nadawanie orderów i odznaczeń

• nadawanie obywatelstwa

Rada Ministrów

• Prezes Rady Ministrów + V-ce Prezesi Rady Ministrów + ministrowie

• proces utworzenia:

• procedura zasadnicza:

• w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia nowowybranego Sejmu lub dymisji poprzedniego rządu, Prezydent desygnuje Prezesa Rady Ministrów powierzając mu misję sformowania rządu

• Prezes Rady Ministrów w ciągu 14 dni przedstawia Prezydentowi skład Rady Ministrów

• Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów oraz pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę

• w ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów, prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrow czyli expose z wnioskiem o przyznanie jej wotum zaufania

• Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

• jeżeli Sejm nie uchwali wotum zaufania wszczęta zostaje I procedura rezerwowa

• I procedura rezerwowa:

• Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

• Prezydent powołuje wybraną Radę Ministrów i odbiera od niej przysięgę

• jeżeli Sejm nie wybierze Rady Ministrów wszczęta zostaje II procedura rezerwowa

• II procedura rezerwowa:

• Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrow oraz zaproponowanych przez niego pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysigę

• w ciągu 14 dni Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów i wnioskuje o udzielenie jej wotum zaufania

• Sejm uchwala wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej polowy ustawowej liczby posłów

• w przypadku ponownego nieudzielenia Radzie Ministrow wotum zaufania przez Sejm, Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarzdza wybory

• organ kolektywny

• dążenie do podejmowania decyzji w drodze konsensusu

• gdy nie jest to możliwe dochodzi do głosowania

• w przypadku remisu w głosowaniu głos rozstrzygający należy do Prezesa Rady Ministrów

• odpowiedzialność polityczna przed Sejmem i indywidualna, konstytucyjna przed Trybunałem Stanu

• poufny charakter posiedzeń (możliwość utajenia posiedzenia)

• obecność na posiedzeniach przedstawicieli komitetów doradczych (np. Komitet Integracji Europejskiej)

Prezes Rady Ministrów

• obsadza stanowiska w Radzie Ministrów

• kontroluje pracę ministrów

• wydaje rozporządzenia

• nadzór nad wojewodami

• organ samodzielny

• kieruje pracami Rady Ministrów

• kompetencje merytoryczne i organizacyjne

VI. Administracja rządowa terenowa (zespolona i niezespolona)

Organy administracji rządowej w województwie:

• wojewoda

• zespolone służby, inspekcje, straże

• administracja niezespolona

• organy administracji samorządu terytorialnego (tylko niektóre ich zadania)

• inne samorządy

Wojewoda:

• przedstawiciel Rady Ministrów w terenie

• nadzór nad samorządem

• charakter polityczny

• powoływany na czas nieokreślony (ale w momencie dymisji rządu sam też musi podać się do dymisji)

• reprezentant Skarbu Państwa

• kompetencje jako reprezentanta Rady Ministrów

• wykonywanie polityki rządu w terenie

• dostosowywanie polityki rzadu do warunków w terenie

• funkcje reprezentacyjne

• dbałość o przygotowanie na wypadek klęski żywiołowej

• obowiązki związane ze stanem bezpieczeństwa państwa

• przedstawianie projektów dokumentów Radzie Ministrów

• współpraca międzynarodowa

• kwestie związane z ochroną środowiska

• wydawanie poleceń - wzywanie do wykonania określonej czynności

• inne kompetencje przekazane przez Prezesa Rady Ministrów

• kompetencje jako zwierzchnika administracji zespolonej:

• koordynuje prace

• zapewnia warunki do działania

• ponosi odpowiedzialność za pracę organów administracji zespolonej

• domniemanie kompetencji wojewody

• kompetencje jako organu nadzoru nad organami samorządu terytorialnego:

• płaszczyzna merytoryczna:

• kontrola uchwał

• żąda informacji na temat funkcjonowania gminy, powiatu, województwa

• jednoinstancyjność nadzoru (decyzje można zaskarżyć do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego)

• płaszczyzna personalna:

• możliwość wprowadzenia zarządu komisarycznego

• kompetencje jako reprezentanta Skarbu Państwa:

• reprezentacja w odniesieniu do powierzonego mienia

• funkcje organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych

• inne

Wojewódzka administracja zespolona:

• w Polsce od 1998 roku

• zespolenie - podporządkowanie bezpośrednio wojewodzie

• cele zespolenia:

• ułatwienie pracy

• ograniczenie kosztów

• mocniejsze zaznaczenie kompetencji

• rodzaje zespolenia:

• organizacyjne

• postać pełna - całościowe włączenie w ramy Urzędu Wojewódzkiego

• postać niepełna - poza strukturami Urzędu Wojewódzkiego ale zaznaczone w jego statucie

• osobowe

• obsadzanie stanowisk przez wojewodę

• nie dotyczy: Komendanta Wojewódzkiego Policji, Komendanta Stołecznego Policji, Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej

• kompetencyjne

• znaczy wojewoda ogólnie rządzi w województwie

• finansowe

• wspólne środki na funkcjonowanie

• przykłady:

• Państwowa Straż Pożarna

• Policja

• Kuratorium Oświaty

Administracja niezespolona:

• powstała w 1998 roku

• podporządkowana odpowiedniemu ministrowi

• podkrwślenie samorządności

• organy tworzone na mocy ustawy

• przykłady:

• dowódcy okręgów wojskowych

• dyrektorzy Urzędów Statystycznych

• dyrektorzy Urzędów Skarbowych

• dyrektorzy Urzędów Celnych

Przykłady innych terenowych organów administracji:

• organy przedsiębiorstw

• organizacje społeczne (w tym stowarzyszenia i fundacje)

Stowarzyszenie

• osoba prawna typu korporacyjnego

• podstawa prawna - Ustawa Prawo o stowarzyszeniach z 7 kwietnia 1989

• atrybuty:

• dobrowolność

• samorządność

• trwałość

• cel niezarobkowy

• samodzielne określenie statutu, programu, celów

• oparcie na pracy społecznej członków

• rodzaje:

• stowarzyszenie rejestrowe

• stowarzyszenie zwykłe (min. 3 członków, brak osobowości prawnej, niewpisanie do rejestu, nie mogą się łączyć w zrzeszenia stowarzyszeń, nie mogą pobierać darowizn)

• zrzeszenie stowarzyszeń

• zakładanie stowarzyszenia rejestrowgo:

• min. 15 osób (każda musi być obywatelem Polski cieszącym się pełną zdolnością do czynności prawnych lub posiadającym zgodę opiekuna prawnego)

• wybór komitetu założycielskiego

• napisanie statutu

• wniosek do sądu rejonowego (wyznaczony do tego jeden z sądów rejonowych w odpowiednim mieście wojewódzkim)

• rozpatrzenie przez sąd

---