Zadanie 49. (3 pkt)

Barwa skóry i sierści zwierzęciazależy od genu A odpowiedzialnego za barwę czarną lub jego allelu a odpowiedzialnego za barwę brązową. Jednocześnie ujawnienie się barwy zależy od genu B przekształcającego bezbarwny prekursor obu barwników (DOPA) w ostateczny produkt. Jego allel b nie przekształca DOPA; brak jest wówczas zabarwienia skóry i włosów.

1. Określ fenotypy osobników o następujących genotypach:

a) AaBb........................

b) aaBb.........................

2. Ułóż krzyżówkę genetyczną, na podstawie której ustalisz i podasz, jakie jest

prawdopodobieństwo otrzymania osobnika albinotycznego w potomstwie rodziców

o genotypach AaBb i aaBb.

Za prawidłowo podane fenotypy dwóch osobników - 1 pkt

a) czarny, b) brązowy

b) Za prawidłowo zapisaną krzyżówkę - 1 pkt

(AaBb x aaBb)

c) Za podanie prawdopodobieństwa - 25% /0,25 / ¼ /1 - 4 osobników albinotycznych - 1 pkt

Zadanie 50. (2 pkt)

Schemat przedstawia dziedziczenie daltonizmu u człowieka.

Zdolność rozróżniania barw zależy od genu leżącego w chromosomie X.

Zapisz genotypy osób (I - IV) posiadających tę mutację oraz uzasadnij, że daltonizm jest

cechą recesywną.

Za zapisanie prawidłowych genotypów kobiety (II) - 1 pkt

XDXd

Za zapisanie prawidłowych genotypów mężczyzn (I, III, IV) - 1 pkt

I - XdY; II -; III - XdY; IV - XdY

Przykłady prawidłowych argumentów wynikających z wiedzy ucznia - 1 pkt

- Heterozygotyczne kobiety nie są daltonistkami, lecz tylko nosicielkami tego genu.

- Gdyby gen na daltonizm był dominujący, to nie byłoby nosicielek tego genu i choroba

występowałaby podobnie często u mężczyzn i kobiet.

Zadanie 22. (3 pkt)

Allel warunkujący ciemną barwę oczu jest dominujący - B, a allel warunkujący oczy błękitne

jest recesywny - b. Rodzice o ciemnych oczach mają pierwsze dziecko o błękitnych oczach.

a) Przyjmując, że za barwę oczu odpowiada jedna para genów, określ genotypy

rodziców i dziecka.

b) Zapisz odpowiednią krzyżówkę i na jej podstawie określ prawdopodobieństwo

wystąpienia u dzieci tej pary błękitnej barwy oczu.

a) Za określenie genotypów rodziców i dziecka - 1 pkt.

Mężczyzna Bb; kobieta Bb; dziecko bb.

b) Za zapisanie krzyżówki - 1 pkt.

Rodzice: Bb x Bb

Dzieci: BB, Bb, Bb, bb

Za określenie prawdopodobieństwa wystąpienia błękitnej barwy oczu

u dzieci - 1 pkt.

Prawdopodobieństwo wystąpienia błękitnej barwy oczu wynosi 25%

/ 0,25 / 1/4.

Zadanie 25. (3 pkt)

Ania i Jacek są rodzeństwem. Jacek jest daltonistą, Ania i rodzice prawidłowo rozróżniają

barwy. Daltonizm jest warunkowany przez allel recesywny d sprzężony z płcią.

a) Zapisz prawdopodobne genotypy wszystkich wymienionych osób.

b) Ustal, jaki genotyp musi mieć Ania, jeżeli jej synowie są daltonistami (ich ojcem jest

mężczyzna prawidłowo rozróżniający barwy). Odpowiedź uzasadnij.

a) Za zapisanie genotypów wymienionych osób - 2 pkt.

Rodzice: matka XD Xd , ojciec XDY (1 pkt)

Ania i Jacek

Ania XDXD lub XD Xd, Jacek XdY (1 pkt).

b) Za poprawne ustalenie genotypu i poprawne uzasadnienie - 1 pkt.

Przykład odpowiedzi:

XDXd - Wada może wystąpić u synów Ani jedynie wtedy, jeżeli

będzie ona nosicielką daltonizmu.

Zadanie 47. (2 pkt)

Gen warunkujący barwę oczu u Drosophila melanogaster znajduje się w chromosomie X, przy czym allel warunkujący oczy białe jest recesywny - a, a allel warunkujący oczy czerwone jest dominujący - A. Natomiast recesywny gen zredukowanych skrzydeł (b) nie jest sprzężony z płcią. Dziedziczenie płci u muszki owocowej odbywa się według podobnych zasad jak u człowieka.

Zapisz wszystkie możliwe genotypy samicy muszki owocowej o czerwonych oczach

i normalnie wykształconych skrzydłach oraz wszystkie możliwe genotypy samca o tych

samych cechach.

Samica: XAXABB, XAXABb, XaXABB, XaXABb.

Samiec: XAYBB, XAYBb.

Zadanie 50. (2 pkt)

Poniżej przedstawiono fragment rodowodu obrazujący pojawianie się pewnej choroby.

Ustal i uzasadnij na podstawie schematu, czy choroba ta jest warunkowana przez

mutację recesywną czy dominującą oraz czy gen, w którym zaszła mutacja, leży

w autosomie, czy w chromosomie płciowym.

Oznaczenia:

- kobieta zdrowa
- kobieta chora

- mężczyzna zdrowy
- mężczyzna chory

Choroba jest uwarunkowana mutacją recesywną, ponieważ zdrowi rodzice mają

chore dziecko.

Gen leży w autosomie, ponieważ zdrowy ojciec ma chorą córkę.

Zadanie 51. (2 pkt)

U groszku pachnącego cecha szerokich kwiatów jest sprzężona z cechą gładkich ziaren pyłku.

W wyniku krzyżówki podwójnie heterozygotycznych roślin groszku pachnącego, o szerokich

kwiatach i gładkich pyłkach, uzyskano 624 osobniki potomne. Wśród nich 155 roślin

wykazywało obie cechy recesywne: kwiaty wąskie i pyłki szorstkie. W potomstwie nie było

rekombinantów.

Zapisz genotypy rodzicielskich roślin groszku i ich potomstwa oraz ustal stosunek

fenotypowy w pokoleniu F1.

P: AaBb x AaBb

F1: AABB, AaBb, aabb

Stosunek fenotypowy w F1: (3:1)

3 (szerokie kwiaty, gładkie pyłki): 1 (wąskie kwiaty, szorstkie pyłki).

Zadanie 51. (2 pkt)

Zasadnicza barwa oczu u człowieka jest determinowana przez gen o allelach B, b.

Dominujący allel B warunkuje oczy ciemne, recesywny b oczy jasne. Poniższy schemat ilustruje dziedziczenie barwy oczu w pewnej rodzinie. Linie poziome łączą rodziców, pionowe rodziców z potomstwem.

Na podstawie przedstawionego rodowodu ustal wszystkie możliwe genotypy osób

oznaczonych liczbami 1, 2, 3.

Za podanie każdych dwóch z czterech prawidłowych genotypów po 1 pkt.

1 - Bb, 2 - Bb, BB, 3 - Bb

Zadanie 22. (1 pkt)

Pewna recesywna cecha człowieka jest sprzężona z płcią, a jej allel znajduje się

w chromosomie X.

Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania, wybierając spośród A do D.

Biorąc pod uwagę powyższe informacje można przypuszczać, że cecha ta będzie się ujawniać

w populacji ludzkiej

A. tylko i wyłącznie u kobiet.

B. tylko i wyłącznie u mężczyzn.

C. znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet.

D. znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Zadanie 28. (3 pkt)

Barwa kwiatów groszku pachnącego (Lathyrus odoratus) jest determinowana przez dwie pary

odrębnych genów, które współdziałają (wzajemnie się uzupełniają) w tworzeniu barwy

purpurowej.

W wyniku krzyżówki dwóch odmian groszku o kwiatach białych (AAbb x aaBB),

w pokoleniu F1 otrzymano osobniki tylko o kwiatach purpurowych. Następnie skrzyżowano

dwa osobniki z pokolenia F1 i w pokoleniu F2 otrzymano 9 osobników o kwiatach

purpurowych i 7 osobników o kwiatach białych.

a) Zapisz odpowiednią krzyżówkę pomiędzy dwoma osobnikami z pokolenia F1.

b) Podaj wszystkie możliwe genotypy osobników o kwiatach purpurowych występujące

w pokoleniu F2.

a) F1 : AaBb

(z F1) R: AaBb x AaBb

b) Genotypy wszystkich osobników o kwiatach purpurowych:

AaBB, AaBb, AABB, AABb

Zadanie 23. (2 pkt)

Pewien heterozygotyczny mężczyzna pod względem cechy warunkowanej przez autosomalny

allel A jest jednocześnie nosicielem recesywnego allelu b, znajdującego się w chromosomie X.

a) Zapisz genotyp tego mężczyzny AaXbY

b) Zapisz wszystkie możliwe genotypy jego gamet AXb, AY, aXb, aY .

oraz zaznacz poniżej (A, B, C lub D), jaki procent gamet tego mężczyzny będzie miało

genotyp aXb.

1. 25% B. 50% C. 75% D. 100%

Zadanie 26. (1 pkt)

U myszy czarna barwa sierści (A) dominuje nad brązową (a). Skrzyżowano czarnego samca

z brązową samicą i w F1 uzyskano 50% myszy czarnych i 50% myszy brązowych.

Wśród podanych niżej genotypów rodzicielskich (A-D) zaznacz te, których potomstwo

opisano w tekście zadania. Swój wybór uzasadnij zapisem krzyżówki genetycznej.

A. Aa i Aa C. AA i aa P Aa x aa

B. AA i Aa D. Aa i aa gamety A a a a

F1 (2) Aa, (2) aa

Zadanie 29. (2 pkt)

W populacji ludzkiej dzięki trzem występującym w niej allelom grup krwi IA, IB, i0 powstają

cztery fenotypy grup krwi A, B, AB i 0. U Aborygenów (rdzennej ludności Australii)

występują tylko dwie grupy krwi - A i 0. Aborygeni pochodzą od małej grupy przodków,

którzy przybyli do Australii około 40 tysięcy lat temu.

Określ dwie prawdopodobne przyczyny, które przesądziły o występowaniu tylko dwóch

grup krwi wśród Aborygenów.

1. Żaden z przodków Aborygenów, którzy przybyli do Australii, nie był

nosicielem allelu IB.

2. Z powodu życia w izolacji Aborygeni rozmnażali się tylko w obrębie

potomstwa grupy wyjściowej, co doprowadziło do utrwalenia się

występowania u nich tylko grup krwi A i 0.

Zadanie 30. (3 pkt)

Daltonizm (d) jest cechą recesywną sprzężoną z płcią. Rudy kolor włosów (r) jest cechą

autosomalną i recesywną w stosunku do wszystkich pozostałych kolorów włosów, przy

założeniu, że jest to cecha jednogenowa.

Pewien rudowłosy daltonista poślubił brunetkę prawidłowo rozróżniającą barwy.

a) Podaj genotyp mężczyzny: ....................................................................................................

b) Podaj wszystkie możliwe genotypy kobiety oraz podkreśl ten, przy którym istnieje

największe prawdopodobieństwo urodzenia się rudowłosej dziewczynki prawidłowo

rozróżniającej barwy w powyższym małżeństwie.

1. genotyp mężczyzny: rrXdY

2. genotypy kobiety: RRXDXD, RrXDXD, RRXDXd, RrXDXd

Zadanie 24. (2 pkt)

U zwierząt różnicowanie płci jest zdeterminowane obecnością chromosomów płci.

W przypadku ptaków są to chromosomy Z i W. Osobniki żeńskie ptaków posiadają parę

chromosomów płci ZW, a osobniki męskie - ZZ. Allele cech sprzężonych z płcią znajdują się

na chromosomach Z.

U kur pasiaste upierzenie warunkowane jest przez leżący na chromosomie Z allel dominujący A,

a czarne upierzenie - przez allel recesywny a. Skrzyżowano czarnego koguta z pasiastą kurą (P).

a) Zapisz genotypy rodzicielskie (P) kury i koguta opisane w zadaniu.

Genotyp kury ................................................ Genotyp koguta ................................................

3. Zapisz genotypy i określ fenotypy osobników otrzymanych w pokoleniu F1.

Poprawna odpowiedź

• genotyp kury: ZAW

• genotyp koguta: ZaZa

Poprawna odpowiedź

• ZAZa - pasiaste koguty lub pasiaste samce, lub pasiaste ♂

• ZaW - czarne kury lub czarne samice, lub czarne ♀

Zadanie 25. (1 pkt)

Skrzyżowano ze sobą dwie rośliny o kwiatach białych (P). Otrzymane potomstwo (F1) miało

w całości barwę czerwoną. Barwa kwiatów tych roślin zależy od dwóch par alleli: od allelu A

zależy wytworzenie bezbarwnego prekursora barwnika czerwonego, a od allelu B zależy

wytworzenie substancji zmieniającej bezbarwny prekursor w barwnik czerwony.

Poniżej podano przykłady genotypów w tej krzyżówce:

AABB, aabb, AaBb, aaBB, AAbb

Wybierz i zapisz genotypy pokolenia rodzicielskiego (P) oraz genotypy potomstwa (F1):

Genotypy rodzicielskie (P)

Genotypy potomstwa (F1)

Poprawna odpowiedź

• Genotypy rodzicielskie (P): aaBB, AAbb

• Genotyp potomstwa (F1): AaBb

Zadanie 26. (2 pkt)

Przedstawiony niżej schemat dotyczy dziedziczenia dwóch cech sprzężonych, których allele

mają swoje loci na tym samym chromosomie (w tym przypadku nie występuje crossing over).

Dziedziczenie dotyczy alleli warunkujących barwę i kształt nasion kukurydzy :

AB - zielone, gładkie, ab - żółte, pomarszczone.

a) Wpisz w odpowiednie miejsca schematu genotypy gamet rodziców i genotypy

potomstwa powstałego na skutek krzyżowania osobników o genotypie pokazanym

na schemacie.

b) Na podstawie wpisanych genotypów potomstwa podaj ich fenotypy i ustal

występujący w tym przypadku stosunek fenotypów.

a) Poprawna odpowiedź

• Genotypy gamet rodziców: AB, ab

• Genotypy potomstwa: AABB, AaBb, AaBb, aabb

b) Poprawna odpowiedź

zielone gładkie: żółte pomarszczone 3:1

Zadanie 27. (3 pkt)

Rodzice mają dwójkę potomstwa i spodziewają się kolejnego dziecka. Badania wykazały,

że matka ma grupę krwi B, ojciec - grupę krwi A, starsze dziecko również grupę krwi A,

a młodsze - ma grupę krwi 0.

a) Zapisz genotypy obojga rodziców, stosując dla oznaczenia alleli grup krwi

symbole IA, IB, i.

Genotyp matki ........................................ Genotyp ojca ........................................

b) Zapisz krzyżówkę ilustrującą dziedziczenie grup krwi w tej rodzinie i określ, jakie

jest prawdopodobieństwo, że kolejne dziecko będzie miało grupę krwi B.

Poprawna odpowiedź

Genotyp matki- IBi

Genotyp ojca - IAi

Poprawne odpowiedzi

• Przykład krzyżówki

P: ♀ IBi x ♂ IAi

Prawdopodobieństwo urodzenia się kolejnego dziecka z grupą krwi B: 25%

---