DEWON

1.Wymień podstawowe skamieniałości przewodnie dolnego D.(3 grupy)

-konodonty

-graptolity

-tentakulity

(-trylobity)

2.Wymień podstawowe skamieniałości przewodnie środkowego i górnego D.(4 grupy)

-konodonty

-goniatyty

-klymenie(do famenu)

(-brachiopody i trylobity) te są jako dodatkowe ale skoro nie ma innych to mamy dać

3. Wymień organizmy skałotwórcze tworzące dewońskie rafy(od franu/4 grupy)

stromatoporoidy, rugosy, tabulaty...glony(?)

4,5. Wymień grupy organizmów dewońskich mających istotne znaczenie skałotwórcze dla osadów organodetrytycznych (3 grupy)

liliowce, ramienionogi, mszywioły [to samo jest w zad. 8 generalnie]

6. Kiedy (wiek) występują ostatnie graptolity właściwe?

D ems

7.Jako istotny składnik skał węglanowych otwornice o wapiennych skorupkach występują od:

Famenu (można napisać, że franu)

8.Kiedy pojawiły się pierwsze amonitowate (wiek) i do jakiej grupy należały.

Pierwsze amonitowate pojawiły się w Dewonie Emsie i należały do goniatytów.

9.Przez jakie 3 grupy były reprezentowane fameńskie głowonogi.

Były to goniatyty, klymenie i łodzikowate.

10.Klimenie występują (podaj zakres czasowy) od początku do końca famenu.

11.Wymien co najmniej 4 grupy strunowców występujących w dewonie.

Plakodermy

Ostrakodermy,

Rekiny

Akantody

Dwudyszne

Trzonopłetwe

12. Pancerne ryby dewońskie to inaczej: Plakodermy

13. Kiedy wymierają opancerzone formy bezszczękowe (heterostraki i osteostraki) (np.Pteraspis, Hemicyclapsis) powszechne w faunie starszego paleozoiku?

Koniec D3 granica D/C

14. Od kiedy (wiek) formy szczękowe wczesnych strunowców zaczynają przeważać nad bezszczękowymi?

Dewon ems

15. Dunkleosteus osiągał do 7 metrów i należał do ryb pancernych (plakodermy)

16. Kiedy (epoka) pojawiły się pierwsze owady bezskrzydłe ?

Jest to dewon dolny (prag).

17. Pierwsze ziemnowodne kręgowce (Ichtiostega, Tiktalik) pojawiają się (podaj okres i wiek).

Ichtiostega 365 mln. Lat - Dewon famen

Tiktalik 375 mln. Lat -Dewon fran

18. Przedstawicielem form przejściowych pomiędzy rybami a płazami jest np.:

Ichtiostega - ponieważ posiadała: płetwę przypominającą kończynę płazów, podobną strukturę zębów do płazów i ryb trzonopłetwych, strukturę czaszki podobną do ryb trzonopłetwych oraz rybi ogon.

Tiktalik - ponieważ posiadał płetwy piersiowe mogące się zginać w połowie (kończyny zawierały: bark, łokieć oraz wczesną formę nadgarstka), szyję (ryby mają głowę zrośniętą z tułowiem), trójkątną czaszkę (charakterystyczną dla wczesnych płazów), oczy umieszczone na szczycie głowy (a nie po bokach jak u ryb), skrzela bez pokryw skrzelowych, ciało spłaszczone grzbietowo brzusznie (typowo dla płazów).

19. Która/e grupy ryb żyjących obecnie są najbardziej spokrewnione z formami Ichtiostega i Tiktalik.

Najbardziej pokrewną z żyjących obecnie grup są ryby trzonopłetwe np. Latimeria.

Ichtiostega miała bardzo podobną budowę zębów do ryb trzonopłetwych, płetwa ryb trzonopłetwych składała się z kości bardzo podobnych do tych u Ichtiostegi, struktura czaszki ichtiostegi była bardzo podobna do czaszek ryb trzonopłetwych.

20. Pierwsze rośliny drzewiaste pojawiły się (podaj okres i wiek):

w Dewonie na pograniczu franu i famenu.

21.Przedstawicielem pierwszych drzew jest: Archaeopteris.

Posiadał mocne drewniane łodygi oraz duże liście dzięki którym mógł osiągać wysokość 30 m.

22. Archaeopteris, pierwsza roślina drzewiasta reprezentuje (grupa roślin) -

paproć zarodnikowa.

23. Najstarsze węgle kamienne tworzone przy udziale roślin wyższych pojawiają się w (epoka) Dewonie górnym w famenie i składały się głównie z Archaeopterisów.

24. Jaka grupa gąbek wymarła z końcem dewonu?

Stromatoporiody

25. Najwiekszy epizod masowego wymierania w trakcie dewonu ma miejsce na pograniczu:

FRANU I FAMENU

26.Które organizmy zostały szczególnie dotknięte wymieraniem pod koniec dewonu?

Rugosy, tabulaty, stromatoporoidy, planktoniczne akritarchy, plakodermy...Wojtek powiedział ze jest ok., ale może dopisać bezszczękowce(osteostraki i heterostraki), bo pod koniec dewonu szlag je trafił-to tylko moja sugestia, odpowiedzialności nie biorę

27.Wymień 3 zasadnicze magnafacje Dewonu europejskiego:

magnafacja Old-redu, reńska, hercyńska, turyńsko-bawarska.

28. Dewońska facja lądowa to facja OLD RED

29. Jakie skamieniałości mogą występować w utworach facji Old Red (3 grupy) skamieniałości ryb, rybopłazów, pierwszych czworonogów

30. Facja Old Red u powstała w wyniku niszczenia orogenu ...kaledońskiego

31. W jakich typach basenów sedymentacyjnych były gromadzone utwory facji Old Red

Powstawały w zapadliskach przedgórskich i śródgórskich

32. Facja charakteryzująca się znaczną przewagą klastyków, głownie przybrzeżnych i brakiem węglanów to facja- REŃSKA

33.Podaj przykład dewońskiej facji pelagicznej:

Jest to np facja turyńska (ilasta, bez węglanów), facja flinc.

34.Jakie skamieniałości mogą występować w dewońskich utworach pelagicznych (3 grupy)?

Są to goniatyty, konodonty, klimenie, małże (vosidonia),plakodermy.

35. Wymień trzy dewońskie prowincje biogeograficzne? 1) STARY ŚWIAT 2) WSCHODNIOAMERYKAŃSKA 3) MALWINO - KAFRYJSKA

36. Dewońska prowincja biogeograficzna, obejmująca strefę klimatu chłodnego to prowincja ... Malwino-Kafryjska

37. Wymień znane ci kontynenty (3) Gondwana, Laurussja, Syberia i mikrokontynenty (1) Armoryka wyróżniane w paleogeografii dewonu. Wokół Gondwany pływało kilka mikrokontyntów np. Południowo czy Północno-chiński

38. Wymień znane ci oceany obecne w paleogeografii dewonu

Paleothetys Paleopacyfik Reik, Uralski, (Reno-Hercyński, Środkowo-Europejskie - MEO)

39. Z jakich staropaleozoicznych kontynentów składał się dewoński kontynent Old Redu : Laurencja, Baltica, Avalonia

40.Jaki ocean rozdzielał Laurusję od Gondwany w dewonie - ocean Reik

41.Ocean obrzeżający Laurusję od wschodu to ocean...Uralski

42.Ocean obrzeżający Laurusję od zachodu to ocean...Paleopacyfik

43. Z jakiego współczesnego kontynentu znamy profile dewonu z przyczyn paleoklimatycznych pozbawione warstw węglanowych? - Ameryka Południowa i Australia

44. Młodo paleozoiczna (dewon) orogeneza na obszarze obecnych Kordylierów Ameryki Północnej to orogeneza ...antlerska

45.Na obszarze których współczesnych kontynentów stwierdzono górno- dewońskie osady glacigeniczne (2 kontynenty)

Ameryka N (lodowce górskie), Azja, Australia, Ameryka S

46.Zlodowacenia w dewonie mają wiek 370 Ma (przełom franu i famenu) i rozwijają się na kontynencie Gondwany

47.Najwyższy (globalny) poziom oceanu światowego w dewonie jest notowany podczas

(wiek) --->późny fran

48.W przełomie których pięter dewonu jest notowany globalnie spadek poziomu oceanu światowego?

fran/famen

49. Poprzez cały dolny i środkowy dewon notujemy stały powolny WZROST/spadek poziomu oceanu światowego?

50.Najniższy poziom oceanu światowego w dewonie występował w: (2 punkty czasowe) lochkow/prag i famen

51.W którym piętrze dewonu poziom oceanu światowego był najwyższy? fran

52.Wymień 2 kraje w Europie na terenie których w profilu dewonu przeważają osady facji Old Redu

Szkocja, Norwegia (Spitsbergen), Litwa, Łotwa, Estonia

53.Krótko scharakteryzuj osady dewońskie w krajach nadbałtyckich; facja, wykształcenie, środowisko sedymentacji

old red- utwory klastyczne , zapadliska przedgórskie i śródgórskie

wkładki morskie- małe miąższości, płaski teren, obszar typu jeziornego

54.Bardziej głębokowodny profil dewonu znajduje się w N części Gór Świętokrzyskich

55. Czy osady najniższego dewonu są reprezentowane na obszarze jednostki Kieleckiej TAK/NIE? (EMS)

56. Sedymentacja dewonu na obszarze kieleckim Gór Świętokrzyskich rozpoczyna się w… EMSIE

57. Sedymentacja dewonu na obszarze łysogórskim rozpoczyna się (piętro) LACHKOW?

58. Przejście syluru w dewon ma charakter ciągły w jednostce kieleckiej/ŁYSOGÓRSKIEJ?

59. Profile dewonu dolnego na NE od dyslokacji świętokrzyskiej mają generalnie następstwo transgresywne/REGRESYWNE?

60.

61. Na przełomie franu i famenu na obszarze g. Świętokrzyskich następuje pogłębienie/spłycenie sedymentacji.

62.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Wymień dewońskie prowincje biogeograficzne: Malwino-Kafryjska, Atlantycka (Starego Świata), Wschodnioamerykańska

• W której części dewonu pojawiają się wkładki morskie w głównym polu dewonu (kraje nadbałtyckie)eifel i górny dewon

• Od którego piętra dewonu rozpoczyna się sedymentacja w centralnym polu dewonu

trochę eifel, ale głównie żywet

• Wymień przykładowe osady dewońskie (3 typy) występujące w centralnym polu dewonu Platformy Wschodnioeuropejskiej.

osady klastyczne z solami, dolomity pelitowe, wapienie płytkowodne

• Z podanych obszarów podkreśl ten, w którym występują najbardziej otwartoszelfowe facje górnego dewonu: główne pole dewonu/ centralne pole dewonu/ obszar przeduralski

obszar przeduralski

• Gdzie się znajduje i z jakich osadów składa się „delta Catskill” wschodni brzeg Ameryki Płn.

Osady rzeczne, deltowe i płytkomorskie

KARBON

63.Skamieniałości przewodnie karbonu to:

konodonty, goniatyty, fuzuliny, ramienionogi, (trylobity)

64.Wymień podstawowe facje karbonu:

facja kulmu, facja wapienia węglowego, magna facja produktywna, (old red)

65.Scharakteryzuj fację wapienia węglowego:

jest węglanową facją morską dolnego karbonu. Wapień węglowy pokrywa szelf północny, obramowujący baseny reńsko-hercyński i kornwalijski. Rozwinął się on na zrównanym podłożu należącym poprzednio do lądu old redowego i ponad przybrzeżną częścią szelfu dewońskiego.

Obejmuje ona skały węglanowe powstałe w rozmaitych środowiskach sedymentacyjnych od skrajnie płytkowodnych (np. z oolitami, wczesnymi dolomitami, sekwencjami caliche, rafami) do stosunkowo głębokowodnych wapieni marglistych, zazębiającymi się ze skałami ilastymi zawierającymi faunę pelagiczną.

66.Scharakteryzuj fację kulmu:

wziął nazwę od ang. Określenia klastycznej, lecz pozbawionej węgla lub bardzo weń ubogiej odmiany karbonu, znanej z hrabstwa Devon. Kulm angielski ma charakter ilasto-piaszczysty, zawiera też czasem radiolaryty. Są to więc skały stosunkowo głębokowodne i bywają też zmetamorfizowane. Później pojęcie kulmu rozciągnięto na rozmaite odmiany facjalne dolnego karbonu odbiegające od pierwowzoru. Nazwą tą określa się więc flisz, jak i pelagiczne skały ilaste, a nawet (niesłusznie) molasę powstałą w środowiskach lądowych. Wspólnym mianownikiem kulmu pozostała zatem detrytyczna bądź ilasta litologia, przy braku przede wszystkim osadów węglanowych. Traktuje się więc kulm jako przedstawienie równowiekowej z nim facji wapienia węglowego.

67.

68.W którym podsystemie karbonu występują w Europie liczne węgle kamienne?

Późny karbon - pensylwan

69.We wczesnym karbonie poziom oceanu światowego był  wyższy  niż w karbonie późnym.

70.Jakie organizmy miały istotne znaczenie skałotwórcze dla tworzenia węglanowych osadów detrytycznych w karbonie?

liliowce i ramienionogi

71.

72.

73.Karbońskie budowle węglanowe tworzone są przez: rugosy, mszywioły, liliowce, glony

74.Grupa gigantycznych otwornic żyjących w karbonie i permie to:

fuzuliny /Fusulinacea/

75.Jaką max. Wielkość osiągają otwornice karbońskie: powyżej 10cm długości

76Kiedy pojawiają się pierwsze owady skrzydlate?

Karbon późny - pensylwan (ważki i karaczany)

77.

78.Meganeura owadzi olbrzym, będący jednak wyjątkiem w faunie karbonu to (podaj grupę owadów)wazka

79. Rośliny szpilkowe pojawiają sie (wiek) (Walchia, Voltzia)

górnokarbońskie/paleofityczne

80.

81.Jakie grupy roślin tworzyły pokłady karbońskich węgli kamiennych?

Główne rośliny węglotwórcze  to  widłaki (klasa Lycopsida), skrzypy (klasa Sphenopsida) i paprocie właściwe (klasa Polypodiopsida)

83. Pędy korzeniowe widłakowatych noszą nazwę Stigmaria i tworzyły pokłady gleb stigmariowych.

84. Drzewiaste formy skrzypów znane z karbonu to Calamites

85. Tropikalnej i zwrotnikowej karbońskiej florze Europy i Ameryki (lepidodendrony, sigilarie, kalamity, kordaity) odpowiada w wysokich szerokościach geograficznych flora glossopterisowa

86. Prowincja fitogeograficzna karbońsko-permska odnosząca się do raczej zimnolubnej flory kontynentów południowych to prowincja gondwańska (glossopterisowa)

87. Jaka grupa roślin dominuje w tzw. florze glossopterisowej? Drzewiaste paprocie nasienne, głównie z rodzaju glossopteris.

88.Na których współczesnych kontynentach występuje karbońsko-permska flora glossopterisowa?

W złożach węgla w Indiach, płd. Afryce, Australii, Ameryce Południowej, została znaleziona również na Antarktydzie. (Stanley 253)

89. Jakie zmiany we florze zachodzą miedzy karbonem, a permem?

W karbinei dominują skrzypy i widłaki, paprocie i paprocie nasienne oraz kordaity. W permie nagozalążkowe zaczynają dominować nad roślinami zalążkowymi, tylko na obszarze Chin przetrwały widłaki (tam zachował się ciepły i wilgotny klimat). Natomiast bagienną we wczesnym permie zastąpiła roślinność szpilkowa oraz inne nagonasienne. W permie wymarły całkowicie kordaity.

90. Jakie grupy roślin zaczną dominować w permie? Rośliny nagozalążkowe

91.Kiedy pojawiły się pierwsze gady?-->Późny karbon

92. W faunie kręgowców lądowych karbonu dominują

Są to płazy, jednak wiele z nich zachowuje jednak jeszcze wodny lub częściowo wodny sposób życia w trakcie ontogenezy.

93. Najbardziej charakterystyczną grupą płazów dominującą w karbonie były Eryopsy.

94. Labiryntodonty były przedstawicielami płazów/gadów? Płazów

95.Jakie grupy zwierząt( kręgowców i bezkręgowców) zamieszkiwały „las węglowy”?

W wodzie mięczaki- małże, płazy (wodno lądowe), owady

96. Jaka globalna zmiana w paleogeografii nastąpiła w trakcie karbonu?

Na przełomie karbonu wczesnego i późnego doszło do eustatycznego obniżania poziomu morza i w konsekwencji wymierania morskich organizmów (spowodowane to było rozwojem lądolodu na Gondwanie.

97.W której części globu rozwinęły się w późnym karbonie zlodowacenia kontynentalne?

Na Gondwanie w pobliżu bieguna południowego (dzisiejsza Ameryka Płd., płd. Afryka i Antarktyda, część Półwyspu Indyjskiego). (Stanley 493-494)

98.Prawdopodobną przyczyna ochładzania się klimatu w karbonie jest:

Są zmiany natężenia efektu cieplarnianego. W karbonie zostały pogrzebane olbrzymie ilości zredukowanego węgla w złożach. Przyczyniło się to do znacznego zmniejszenia ilości dwutlenku węgla w atmosferze. Spowodowało to wyraźne osłabienie efektu cieplarnianego ziemi i w efekcie doprowadziło do zlodowaceń południowej części globu. (Stanley 486/487)

99.Podaj przykład paralicznego zagłębia węglowego.

Lubelskie Zagłębie Węglowe, Szkocja (ćwiczenia)

100.Podaj przykład limnicznego zagłębia węglowego.

Dolnośląskie Zagłębie Węglowe, zagłębie Sary, Francja (ćwiczenia)

101.Jaki typ basenów sedymentacyjnych reprezentują karbońskie zagłębia limniczne?

Utworzone przez rzeki na bagnach lub jeziorne (powstały w zagłębieniu śródgórskim) (Stanley 507-508)

102.Jakie są zasadnicze różnice pomiędzy wykształceniem osadów płonych (między pokładami węgla) w zagłębiach limnicznych i paralicznych?

Zagłębia paraliczne - iłowce, mułowce, piaski, osady przybrzeżne, czasami płytkomorskie wapienie, frakcje drobniejsze, bardziej dojrzałe petrograficznie.

Zagłębia limniczne - piaskowce, zlepieńce, czasami iłowce, osady lądowe, frakcje grubsze, mniej dojrzałe petrograficznie

103.Podaj typowe następstwo litologiczne cyklowemu Yoredale.

- Osady formacji Yoredale to wielokrotnie i cyklicznie powtarzające się:

          -------------------węgle---------------------( u góry profilu)

          ------------------piaskowce-----------------

         --------------------- mułowce----------------

          ----------------------łupki--------------------

          -----------------------wapienie -------------( u dołu profilu)

Utwory te były składane w oscylacyjnie wędrujących środowiskach sedymentacji morskiej, deltowej i bagiennej.

104. Cykliczność Yoredale jest wynikiem (proces)...deponowania osadów w oscylacyjnie wędrujących środowiskach sedymentacji morskiej, deltowej i bagiennej.

105. Gdzie w Polsce stwierdzono w utworach karbońskich cykliczność typu Yoredale?

- W Polsce cykliczność Yoredale stwierdzono na obszarze Lubelszczyzny ( wiercenia) w wizenie (szelf północny).

106. Jak zmienia się grubość ziarna w klastycznych przeławiceniach w Zagłębiu Górnośląskim?

- W dolnej części profilu Zagłębia Górnośląskiego są frakcje drobniejsze, zaś w części górnej profilu mamy frakcje grubsze.

107. W której części profilu Zagłębia Górnośląskiego pojawiają się wkładki morskie?

- Wkładki morskie pojawiają się w dolnej części profilu tego zagłębia.

108. Wyjaśnij dlaczego charakter sedymentacji w Zagłębiu Górnośląskim zmienia się z paralicznego na limniczny.

- Formacja produktywna Zagłębia Górnośląskiego obejmująca namur i westfal dzieli się na trzy grupy:

1.GRUPA BRZEŻNA- obejmuje utwory najstarsze odpowiadające namurowi starszemu, które występują tylko na brzegach tego zagłębia węglowego. Grupa ta ma charakter paraliczny i zbudowana jest z piaskowców i łupków przewarstwionych pokładami węgla. Obecne są tez wkładki morskie z goniatytami.

2.GRUPA SIODŁOWA- obejmuje partie antyklinalne, odpowiada młodszemu namurowi. Wykształcona jest w postaci osadów limnicznych o niewielkich miąższościach z grubymi pokładami węgla. Duży udział mają tu piaskowce i zlepieńce, łupki są rzadkie. Materiał gruboklastyczny powstał w czasie ruchów wypiętrzających fazy kruszcogórskiej.

3.GRUPA ŁĘKOWA- wypełnia obniżenia, odpowiada westfalowi. Tworzą ją piaskowce arkozowe z przeławiceniami łupków i wkładkami z ramienionogami.

Zmiana facji z paraliczną na limniczną była spowodowana ruchami tektonicznymi na NW od niecki górnośląskiej. Wypiętrzenie północnej części niecki w fazie kruszcogórskiej dostarczyło materiału gruboklastycznego a skutkiem tych ruchów było przerwanie połączenia z otwartym morzem i powstanie facji limnicznej. Sedymentowanie formacji produktywnej zostało przerwane przez fazę asturyjską z końcem westfalu, gdy nastąpiło sfałdowanie osadów dewonu i karbonu.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Karbońskie węglanowe kopce mułowe są nazywane kopcami typu: Waultsortien

• Kopce Wolsortien są związane ze środowiskiem głębokiego/płytkiego szelfu?

• Kopce woulsortien są tworzone przez:

Kopce Waulsortien związane są z marginalną częścią szelfu. w początkowym stadium tworzenia się budują je osiadłe liliowce i mszywioły - reprezentują tu środowisko afotyczne, dalsze ogniwo to głównie muł z alg węglanowych(?) sugerujące strefę fotyczna

• Walchia, Voltzia to __dórnokarbońskie/paleofityczne _rośliny _nagonasienne_(wiek i grupa)

• Która grupa paproci nasiennych zasiedliła w karbonie środowiska wyżynne?

kordaity

• Tropikalnej karbońskiej florze Euramerykańskiej, odpowiada w wysokich szerokościach geograficznych?-->Prowincja Gondwańska

• Jakie zmiany we florze lądowej zachodzą we wczesnym permie?

Środowiska lądowe zdominowały rośliny nagozalążkowe, które uniezależniły się od wilgotnego środowiska tworząc rozległe lasy.

• Jakie skamieniałości można znaleźć w osadach karbońskich środowisk słodkowodnych?

Przede wszystkim węgle a w nich odciski roślin je tworzące czyli widłaków, skrzypów i paproci właściwych. W utworach tych występują jednak często odciski karbońskich owadów.

• Zasadnicza różnica między łodzikami dewońskimi a karbońskimi polega na:

W dewonie łodziki były podobne do tych ordowickich i sylurskich, czyli proste. Łodziki karbońskie były zwinięte.

• Zasadnicza różnica w strategii przetrwania pomiędzy rybami dewońskimi a karbońskimi polega na tym, że wymarły lub traciły znaczenie opancerzone formy ryb i były zastępowane przez formy lżejsze i bardziej ruchliwe. W późnym paleozoiku nabrała znaczenia umiejętność szybkiego pływania. (Stanley 479/480)

• Jakie grupy skamieniałości mają w karbonie znaczenie skałotwórcze dla wapieni organodetrytycznych?

Liliowce, ramienionogi, fuzuliny (ćwiczenia)

• Karbońsko-permska prowincja biostratygraficzna odnosząca się do zbiorowisk roślinnych klimatu chłodnego to prowincja: glossopterisowa (Stanley 489-494)

• Która grupa roślin dominuje w tzw. Faunie glossopterisowej?

Drzewiaste paprocie nasienne, głównie z rodzaju Glossopteris. (Stanley 489)

• Jakie skamieniałości będą występować w karbońskich osadach pelagicznych?

Konodonty, goniatyty, małże pelagiczne (np. Posidonia). (ćwiczenia)

• Jaki typ basenów sedymentacyjnych reprezentują karbońskie zagłębia paraliczne?

Bagna przylegające do płytkich mórz (Stanley 507)

• Gdzie w Europie występują karbońskie węgle brunatne?

- Karbońskie węgle brunatne znajdują się pośród piaskowców i łupków ( węglonośne osady paraliczne) na obszarze od Moskwy po Morze Białe i północny Ural. W basenie podmoskiewskim mają one nawet znaczenie gospodarcze.

 

PERM

 109.Wymień skamieniałości przewodnie permu (trzy grupy)

Skamieniałościami przewodnimi permu są: konodonty, goniatyty i fusuliny.

110. Jakie organizmy miały istotne znaczenie w tworzeniu raf w permie?

Rafy w permie tworzyły mszywioły i koralowce Rugosa.

111. Jakie organizmy miały istotne znaczenie skałotwórcze dla tworzenia węglanowych osadów organodetrytycznych w permie?

W permie znaczenie skałotwórcze miały liliowce, ramienionogi i fusuliny.

112. Do jakich grup należały permskie głowonogi? (co najmniej 3)

Łodzikowate, goniatyty i ceratyty.

113.Kiedy pojawiły się ceratyty?

Ceratyty pojawiły się w końcu wczesnego permu.

114. W której części permu zaznacza się przewaga ceratytów nad goniatytami?

Ceratyty zyskują przewagę nad goniatytami w górnym permie( loping).

115. Która z grup koralowców dominowała w permie?

W permie dominowały koralowce Rugosa. Są też Tabulata, ale mają one znaczenie podrzędne w stosunku do Rugosa.

116.Wymień dwie dominujące grupy permskich gadów

Ssakokształtne (czyli Therapsida) i Pelikozaury (czyli gady z żaglem na plecach)

117.Jaki tryb życia prowadziły permskie wielkie płazy?

Labiryntodonty, płazy tarczogłowe, meandrowce (Labyrinthodontia) -tryb życia podobny do współczesnych krokodyli. Dobrze zbudowane, masywne, o długości ciała do 5,0 m i wadze do 0,5 tony. Prowadziły ziemnowodny tryb życia, niektóre rodzaje były zwierzętami słodkowodnymi. Nie istniały gatunki w pełni morskie, choć niektóre mogły żyć w deltach. Wszystkie labiryntodonty były drapieżnikami.

118.Co jest główną przyczyna zdominowania w permie fauny lądowej przez gady?

Gady mogły składać jaja niezależne od środowiska wodnego więc mogły zamieszkiwać suche obszary które rozwinęły się w permie

Lepsza struktura szczęk dająca lepszy zacisk i możliwość odgryzania kawałków pożywienia a nie tylko połykanie w całości

Skóra odporna na wysuszenie

Uniezależnienie się od oddychania przez skórę przez lepszy rozwój płuc

119.Wymień trzy grupy roślin nagozalążkowych obecnych w permie.

Sagowce, Miłorzębowe, iglaste(np. Voltzia, Ullmania )

120.Gdzie względem standardowego podziału chronostratygraficznego znajduje sie granica er paleolitycznej i mezofitycznej? w środkowym permie

121.Roślinność paleofityczna cechuje się dominacją roślin zarodnikowych przy niewielkim udziale roślin nagonasiennych

122.Roślinność mezofityczna cechuje się przewagą roślin nagonasiennych przy niewielkim udziale roślin zarodnikowych

123.Jakie zasadnicze zmiany we florze lądowej zaszły w trakcie permu?

nagonasienne zaczynają dominować nad roślinami zarodnikowymi (jest to początek ery mezofitycznej)

124.Co jest prawdopodobna przyczyną globalnego osuszenia klimatu w permie?

połączenie kontynentów (gondwany i eurameryki) w jeden wielki (pangeę) sprawia że wilgoć nie dociera do wnętrza wielkiego kontynentu. Na granicy karbon/perm trwało też wielkie zlodowacenie które gromadzi duże ilości wody.

125.Które grupy organizmów całkowicie wymarły w wielkim wymieraniu P/T?

fuzuliny, konularie, trylobity, blastoidea(szkarłupnie), rugosy, niektóre liliowce(camerata i flexibilia)*, goniatyty, niektóre ramienionogi (orthidae, strophomenidae, productidae, pentameridae)*

*tylko dla nadgorliwych, na kolosie wystarczy napisać niektóre…

126.Na które grupy organizmów wymieranie P/T miało niewielki wpływ?

małże (euhalinowe, żyjące w wodach brakicznych), proste łodzikowate, ryby, konodonty

127.Podaj najbardziej prawdopodobne przyczyny (wybrane 3) wielkiego wymierania na granicy P/T

obniżenie poziomu morza - odsłonięcie szelfów

Połączenie kontynentów - skrócenie linii szelfów

Epizody atoksyczności wód

Wielkie wylewy bazaltowe na Syberii

Zlodowacenie na południowej części kontynentu

Osuszenie klimatu

Zmiana stężenia soli w wodzie - przetrwały euhalinowe a wymarły stenohalinowe

Obniżenie produkcji fitoplanktonu

128.Jakie organizmy tworzyły rafy w morzu cechsztyńskim?

Rafy w morzu cechsztyńskim tworzyły MSZYWIOŁY i GLONY.

129. Dolny czerwony spągowiec to inaczej AUTUN, a górny to SAKSON.

130.Do którego cyklotemu cechsztynu należy łupek miedzionośny?

Łupek miedzionośny należy do cyklotemu WERRA.

131.Wymień w kolejności cyklotemy cechsztynu.

od najstarszego to: WERRA, STASSFURT, LEINE, ALLER, OHRE.

132.Który z cyklotemów cechsztynu w profilu pionowym jest najpełniejszy, a który najmniej kompletny?

Najpełniejszy jest WERRA, a najmniej kompletny jest OHRE.

133. Podaj przykład skamieniałości powszechnie znajdowanej w skałach facji cechsztynu.

Najczęściej znajduje się brachiopody HORRIDONIA HORRIDA i RYBY (głównie Palaeoniscus freieslebenense zwany powszechnie „śledziem miedziowym”), rzadziej spotykane są: małże, małżoraczki i mszywioły.

134.Jakiej jednostce chronostratygraficznej odpowiada europejski cechsztyn?

Europejski cechsztyn to ostatnie 5 mln lat permu, w starszym podziale odpowiada to rosyjskiej jednostce Tatar i północnoamerykańskiej jednostce Ochoan (S. Orłowski i M.Szulczewski „Geologia historyczna, część pierwsza”, w „Przewodniku do ćwiczeń...”jest inaczej...), w podziale rozprowadzanym u nas na wydziale:), to górna część górnego permu, czyli Lopingu. Dr Kozłowski najchętniej widziałby odpowiedź: Cechsztyn to ostatnie 5 mln lat permu, czyli górna część górnego permu (Lopingu), w starszym podziale odpowiada mu Tatar.

135.Gdzie w Europie można napotkać dolnopermskie skały otworzone w morzu (dwie lokalizacje)?

Dolnopermskie skały morskie są na SPITSBERGENIE, w ALPACH POŁUDNIOWO-WSCHODNICH (Alpy Karnijskie i Karawanki, to masywne szare wapienie miejscami z koralowcami i głowonogami, do tego dolomity i skały klastyczne) oraz w GÓRACH STRANDŻA leżących w sąsiedztwie Morza Czarnego w południowo- wschodniej Bułgarii.

136.Jaki orogen dostarczał materiału detrytycznego do basenu czerwonego spągowca?

Orogen HERCYŃSKI dostarczał materiału do basenu czerwonego spągowca.

137.W basenie czerwonego spągowca (permski basen środkowoeuropejski) dominowały

środowiska pustynne.

138.Lądowe osady permu występują w Europie w obrębie basenu środkowoeuropejskiego a także w obrębie rowów i depresji Hercynidów oraz w Alpach południowych i środkowych Apeninach. Są to trzy prowincje:

1. Północna, inaczej subwaryscyjska, obejmuje basen środkowoeuropejski, wypełnia go czerwony spągowiec o charakterystycznej cykliczności sedymentacji, dolny gruboklastyczny i górny pustynnych strumieni, jezior i stożków napływowych z podrzędnie występującymi osadami eolicznymi. Potem jest cechsztyn.

2. Centralna, inaczej waryscyjska obejmuje śródgórskie rowy i depresje molasowe w obrębie Hercynidów, wypełnia je czerwony spągowiec, dolny jest miejscami drobnoziarnisty i bez widocznej cykliczności sedymentacji, co wskazuje na ustanie subsydencji i wypełnianie rowów. W górnym czerwonym spągowcu przeważa sedymentacja eoliczna. Często brak cechsztynu.

3. Verrucano, znajduje się w południowych Alpach i środkowych Apeninach, są to lądowe osady klastyczne: czerwone i zielone zlepieńce, piaskowce i łupki. Należą do posthercyńskiej sekwencji alpejskiej. Dolny perm wypełnia odrębne zbiorniki sedymentacyjne (zwykle rowy tektoniczne), górny osadzał się na równinach między silnie erodowanymi wyżynami. Występują tu też wulkanity (zwykle kwaśne, głównie z wyższej części dolnego permu): pokrywy lawowe, tufy i skały piroklastyczne.

139. W której części czerwonego spągowca pospolicie występują skały wulkaniczne?

Skały wulkaniczne występują w DOLNEJ części czerwonego spągowca.

140.Co zazwyczaj oddziela utwory dolnego czerwonego spągowca od utworów górnego czerwonego spągowca?

Utwory dolnego i górnego czerwonego spągowca oddziela zwykle NIEZGODNOŚĆ związana z fazą saalską orogenezy hercyńskiej.

141. Gdzie w Polsce występują wulkanity permskie (Pcs) (dwie lokalizacje)?

Niecka wew. i zew. Sudetów; monoklina przedsudecka; Wyżyna Krakowska

142. Z jakim procesem tektonicznym jest związana aktywność wulkaniczna we wczesnym permie w Europie?

Z działaniem fazy saalskiej proces odprężenia CHYBA

143. Transgresja cechsztyńska miała charakter (powolny/szybki/katastroficzny)

144. W której części basenu środkowoeuropejskiego osadziły się znane Ci z Gór Świętokrzyskich zlepieńce zygmuntowskie?

We wschodniej części Basenu Południowego.

145. Wczesno permski basen przeduralski wypełniały osady w części E terygeniczne morskie(z Uralu); w części środkowej piaski, łupki z głowonogami, radiolariami i gąbkami krzemionkowymi; w części E płytkowodne skały wapienne z liczną fauną bentoniczną.

146. Późnopermski basen przeduralski wypełniały osady terygeniczne lądowe

147. Który z cyklotemów cechsztyńskich na pewno występuje w Górach Świętokrzyskich?

Werra - powstają zlepieńce cechsztyńskie.

148. Z którym oceanem łączył się basen Morza Cechsztyńskiego?

Paleotetyda( mi się wydaje że od NW z nowopowstającym Atlantykiem przez rygiel skandynawski )

149.Autun odpowiada chronostratygraficznie - Pcs₁, natomiast saxon - Pcs₂

150. Transgresja morza cechsztyńskiego w środkowej Europie miała miejsce w (epoka) Lopping

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Jakie zapisane w skałach czynniki mogły mieć znaczący związek z wielkim wymieraniem P/T?

skały czarne między osadami czerwonych czertów z hematytem - wskazuje to na okresowe niedotlenienie wód

Wielkie trapy bazaltowe na Syberii - zmiany w składzie atmosfery, duża ilość pyłów i związków siarki

Ślady lądolodu - rysy, wygłady, doliny u-kształtne, osady morsko-lodowcowe i lodowcowe

Czerwony spągowiec - wskazuje pustynne środowisko, bardzo suche

• Podaj zasadniczą przyczynę bardzo niekompletnego w skali globu zapisu skalnego granicy P/T ograniczenie powierzchni szelfów gdzie zwykle gromadzą się duże ilości osadów, obecność jednego wielkiego kontynentu czyli środowisko gdzie mało się osadza

• Perm w Sudetach wypełnia baseny post- orogeniczne o charakterze rowów śródgórskich.

• Której części permu odpowiadają utwory cechsztynu w Polsce?-->Permowi górnemu

• Gdzie na świecie powszechnie występują węgle kamienne wieku permskiego?

Rów Saar-Nahe, niecka śródsudecka, Syberia, Kazachstan, Mandżuria, Korea,

Orogen waryscyjski

WARYSCYDY

155.Na jaki kraton została nasunięta strefa reno-hercyńska?

Na kraton Avaloński - część kontynentu Laurusii (w większości na kaledoński „masyw” walijsko - brabancki) masyw w znaczeniu jak „masyw małopolski” - czyli nie przebite wierceniami starsze piętro strukturalne zbudowane ze skał osadowych

156.Na podłożu jakiego paleokontynentu tworzyły się osady obecne dziś w strefie reno - hercyńskiej orog. Waryscyjskiego?

W strefie r-h występują głównie osady dewonu i karbonu, a tworzyły się one na szelfie Laurusii

157.Na podłożu jakiego kratonu tworzyły się osady budujące dziś strefę sasko-turynską orog waryscyjskiego?

Na podłożu zespołu terranów Armorykańskich

158.Podaj przykład sukcesji osadów oceanicznych wkomponowanych w orogen waryscyjski.

Płaszczowina Giessen

radiolaryty

szarogłazy

cienkie łupki oceaniczne

bazalty - lawy poduszkowe

Płaszczowina ta jest allochtonem

163. W których strefach orogenu waryscyjskiego obecne są powszechnie pelagiczne utwory dolnodewońskie?

strefa reńsko-hercyńska

164.W których strefach orogenu waryscyjskiego obecne są pelagiczne węglany sylurskie typu Ocherkalk?/ silnie skonsolidowane pelagiczne, głebokowodne sylurskie łupki graptolitowe powstałe w obszarach platau?/ pelagiczne utwory D1/ są deformacje liguryjskie bądź bretońskie??

też wszędzie ta sama odpowiedź - ossa morena, sakso turyngijska.

165.W których strefach orogenu waryscyjskiego obecne są deformacje sudeckie bądź kruszcogórskie ?

Deformacje sudeckie bądź kruszcogórskie są obecne na pograniczu sakso- turyngijskiej i reno-hercyńskiej (początek deformowania szelfu Laurusji)

166.W których strefach orogenu waryscyjskiego obecne są deformacje asturyjskie?

Deformacje asturyjskie są w strefie asturyjskiej, asturyjskiej właściwej, reno-hercyńskiej i połudinowoportugalskiej.

167.W których strefach orogenu waryscyjskiego obecne są C1 utwory molasowe? Dolnokarbońskie utw. molasowe są w strefie sakso-turyngijskiej i ossa morena.

168.W których strefach orogenu waryscyjskiego obecna są C2 utwory fliszowe?

górnokarbońskie osady fliszowe są w płn. części strefy renohercyńskiej, poza tym w zach. części str. portugalskiej i wsch. części str. asturyjskiej.

169. W których strefach orogenu waryscyjskiego obecne są karbońskie utwory facji wapienia węglowego?

na szelfach, na północ od rowu reńskiego

170.W których strefach orogenu waryscyjskiego obecne są deformacje saalskie?

We wszystkich strefach. Te deformacji obecne pod koniec Permu.

171. W których strefach orogenu waryscyjskiego brak jest utworów autunu?

A co to jest autun? O czymś takim nie było ani na ćw ani na wykładzie. Autun to miasto we Francji.

172.W której części waryscydów i kiedy pojawiają się najstarsze deformacje tektoniczne związane z orogenezą waryscyjską?

Saska-Turyńgijska - Ossa Morena; dewon, ems

173.Naszkicuj schematyczny przekruj przez strefę reno-hercyńską w Niemczech?

174. W której strefie orogienu waryscyjskiego występuje facja reńska?

Reno-hercyńska - płd. Portugalska

175.Podaj i scharakteryzuj kilkoma przymiotnikami dwie podstawowe facji dewonu wystempujące wstrefie sasko-turyńskiej?

f. turyńska - pełagiczna iłasta

f. bawarska

176. Dewon i karbon strefy reno-hercynskiej waryscydów to utwory(w zdecydowanej większości) kontynentalne/szelfowe/oceaniczne?

177.Utwory tworzące dziś strefę waryscydów tworzyli się na podłożu kontynentalnym paleokratonu: Awalonia

178.Gdzie wzgłedem strefy reno-hercyńskiej znajdował się kontynent?-->Na N

179. W Appalachach orogeneza waryscyjska nosi nazwę orogenezy …? allegeńskiej

180.W dewonie strefa reno-hercyńska waryscydów była szersza/węzsza/taka sama jak dziś?-->Szersza

181.Fazy waryscyjskie w dewonie to fazy Liguryjska i bretońska

182. Dewon i karbon strefy reno-hercyńskiej waryscydów jest nasunięty ku N

183.Wymień strefy sedymentacyjno-tektoniczne waryscydów

Szelf połnocny, reno-hercyńska(płd.portugalska), sasko-turyńska(ossa morena), (moldanubska), Asturyjska, Iberyjska(inaczej szelf południowy)

184.W której części orogenu waryscyjskiego notowane są najstarsze fazy deformacji?

W strefie sasko-turyńgijskiej( Ossa Morena); {pytanie 172-e!}

185.Wymień 3 facje dewonu obecne na obszarze strefy sasko-turyńskiej

f. turyńska, f. bawarska, f. hercyńska

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Jakiego wieku jest podłoże krystaliczne strefy reno-hercynskiej?

0,6 Ga Kadomskie

• Jakiego wieku jest podłoże krystalicznestrefy sasko-turyngijskiej?

Podł. krystaliczne strefy sakso- turyngijskiej jest kadomskie 565Ma ale znajdowane są także cyrkony niezresetowane wieku eburiańskiego 2,1Ga.

• Jakiego wieku jest podłoże krystaliczne strefy moldanubskiej?

Podł. krystaliczne strefy moldanubskiej ma 340Ma.

• Jakiego wieku jest podłoże krystaliczne strefy asturyjskiej??

Podłoże krystaliczne strefy asturyjskiej jest kadomskie, ok 565 Ma.

• Jakiego wieku jest podłoże krystaliczne AlpPodłoże krystsliczne Alp jest waryscyjskie 340Ma( w strefie moldanubskiej, zresetowane) i kadomskie 565Ma

• W których strefach orogenu waryscyjskiego obecne są kambryjskie skały węglanowe?/grube pokłady ordowickich skał klastycznych?

ta sama odp: Sakso-turyngijska, ossa morena, asturyjska (mat. osadzał się na kont. armorykańskich)

• W których strefach orogenu waryscyjskiego obecne są kambr-ordowik zasadowe wulkanity zwiazane z procesami ryftogenezy?

jak wyżej, plus jeszcze strefa sardyńska.

• W których strefach orogenu waryscyjskiego obecne są ślady zlod Hirnantu

Ślady zlodowacenia hirnantu są obecne w str. sakso- turyngijskiej.

• W których strefach orogenu waryscyjskiego brak jest utworów autunu? BRAK

• Kiedy doszłó do odryftowania teranów armorykańskich od Gondwany, co jest fizicznym tego dowodem?

Doszło po koniec O(ordowiku). Dowód: w siłuru już nie mamy facji piaskowca armorykańskiego, a mamy facji - ocherkalk, wapienia ortocerasowego, łupków graptolitowych.

• Zespół mikrokontynentów perygondwańskich biorących udział w kolizji waryscyjskiej na obszarze Europy nazywamy terranami ____________(przymiotnik)? armorykańskimi

• Krótko scharakteryzuj facje Flincu

ciemne pełagiczne łupki margliste z pirytem i goniatytami

• Dewon i karbon strefy reno-hercyńskiej waryscydów jest nasunięty ku N/S/W/E?

Ogólnie ku N; w Polsce ku E, w płd. Portugalii ku W.

• W Appalachach orogeneza odpowiadająca orogenezie waryscyjskiej nosi nazwe orogenezy .......Allegeńską

• Na podłożu jakiego kontynentu tworzyły się osady budujące dziś strefę asturyjską orog waryscyjskiego?

Szelf (podłoże kadomskie + Cm O S D C) Gondwany (część Gondwany zwana Iberią)

WARYSCYDY

11 Na mapce Europy zaznacz przebieg N nasunięcia waryscyjskiego MIDI i jego kontynuacje

12 Na mapce Europy zaznacz S zasięg facji Old Red

16 Na mapce Europy zaznacz część eksternidów waryscyjskich nasuniętych na pery-Gondwanę

17 Na mapce Europy zaznacz i podpisz odpowiednik strefy sasko - turyńskiej w Hiszpanii

18 Na mapce Europy zaznacz i podpisz 2 symetryczne gałęzie eksternidów waryscyjski, zaznacz strzałkami kierunek głównego skrócenia ( nasunięcia ) tektonicznego

151. Na mapce Europy zaznacz południowy zasięg facji Old Red.

152. Na mapce Europy zaznacz zasięg fałdowań waryscyjskich. (pionowe kreski)

153. Na mapce Europy zaznacz szef po oceanie Rheic (północna granica Armoryki)?

154. Na mapce Europy zaznacz strefę reno-hercyńską i jej odpowiedniki (asturyjska), zaznacz kierunki jej nasunięcia

159. Na mapce Europy zaznacz dewońsko - karboński szelf zewnętrzny (północny)?

160. Na mapce Europy zaznacz przebieg północnego nasunięcia waryscyjskiego?

161. Na mapce Europy zaznacz 2 przykłady waryscyjskiego basenu przedgórskiego z osadami węgla (paraliczne-limniczne).

162. Na mapce Europy zaznacz 2 przykłady waryscyjskiego basenu śródgórskiego (limniczne) z osadami węgla?

TRIAS

1. Od czego pochodzi nazwa trias…?

tryas - trójdzielny, podział na trzy części ze względu na występowanie trzech charakterystycznych facji triasu w Niemczech

2. Głównymi skamieniałościami przewodnimi triasu są …?- Orthoceratyty, otwornice porcelanowe

3. Podział triasu opiera się głownie na osadach powstałych w oceanie …? Są to osady morskie / lądowe / deltowe / pustynne?

Tetydy, morskie - facja alpejska, lądowe - facja germańska

4. W europie środkowej dominują osady (jakie)…?
facji germańskiej, w kolejności: pstry piaskowiec (ląd), ret (przejściowa), wapień muszlowy (morska), kajper (ląd) + retyk (delty).

14. Jakie typy osadów możemy spotkać w facji wapienia muszlowego?

Wapienie, margle, rzadziej dolomity

15. Osady kajpru mają charakter morski / lądowy (ew. doprecyzuj) i są związane z impulsem transgresyjnym / regresyjnym?

Osady kajpru mają charakter lądowy (jeziorny) i są związane z impulsem regresyjnym (występuje po wapieniu muszlowym).

16. W jakich warunkach facjalnych miała miejsce sedymentacja najwyższego triasu, który powszechnie nosi nazwę (jaką) …?

Najwyższy trias powszechnie nosi nazwę retyku, sedymentacja miała miejsce w warunkach morskich.

17. W południowej części europy panowały w triasie warunki morskie/lądowe?

Warunki morskie

18. Morskie utwory triasu charakterystyczne dla Alp i Himalajów noszą nazwę facji …?

Alpejskiej.

19. Sedymentacja triasu alpejskiego odbywała się w oceanie …? Tetydy

20. Utwory triasu w Polsce wykształcone są głownie w facji germańskiej / alpejskiej?

Dominacja facji germańskiej (obszar poza karpacki), facja alpejska w Karpatach.

21. Gdzie w Polsce możemy spotkać utwory triasowe facji alpejskiej …? W Karpatach.

22. Wymień trzy główne obszary w Polsce gdzie osady triasowe pokazują się na powierzchni?
Obrzeżenie Gór Świętokrzyskich, Sudety, Wyżyna Krakowsko Częstochowska, Tatry - do skonsultowania.

"Trias w Polsce odsłania się na powierzchni na Wyżynie Śląskiej i Wyżynie Małopolskiej, w Górach Świętokrzyskich, w Sudetach i na Przedgórzy Sudetów. W otworach wiertniczych stwierdzono poza tym występowanie triasu prawie na całym Niżu Polskim z wyjątkiem obszaru lubelskiego” http://www.sciaga.pl/tekst/1922-2-charakterystyka_ery_mezozoicznej

23. Które z wydzieleń litostratygraficznych facji germańskiej możemy spotkać w obrzeżeniu HCM?

Pstry piaskowiec, wapień muszlowy, kajper. (na pewno?)

24. okruszcowany wapień muszlowy na wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej nosi nazwę …?

(nie znalazłam! okruszcowany był rudami cynku i ołowiu. znalazłam też, że pochodził z morza epikontynentalnego.)

25. Jaka znana grupa otwornic całkowicie znika po wymieraniu P/T?-fuzulinidy

26. Które grupy organizmów nie przeżyły wymierania P/T (co najmniej 3) …?

fuzulinidy, fenestellidy, koralowce 4-promienne,trylobity

27. Jakie grupy organizmów i kiedy (epoka) budowały struktury rafopodobne w triasie?

gąbki i glony- środkowy trias, koralowce madreporowe -późny trias

28. Jaka nowa grupa koralowców pojawia się w triasie …? madreporowe

29. Wymień 4 grupy głowonogów znanych z triasu …? amonity, belemnity…

30. Jaka grupa amonitowatych był charakterystyczna dla triasu …? Ophiceras

31. Dwie grupy ryb dominujące w triasie to … i …? Neopteryga i Rekiny

(romboidalne łuski zachodziły na siebie mniej niż dzisiaj - słaba ochrona; szkielet kostno - chrzęstny; zęby głównie o kształcie kołka - do kruszenia skorupiaków; wtedy to rybki dostały od Sprawcy Wszystkiego prezent w postaci pęcherza pławnego; rekiny mają się dobrze i rozwijają się prężnie)

32. Czy przejście od flory paleolitycznej do mezofitycznej zbiega się dokładnie z granicą er czy nastąpiła wcześniej czy później?

Miało to miejsce w połowie permu

33. Najważniejszą grupą roślin niedrzewiastych w triasie są paprocie.

34. Wymień trzy grupy roślin drzewiastych dominujących w triasie

Benetyty, sagowce,  szpilkowe, miłorzębowe.

35. Grupy te należą do roślin nagozalążkowych.

36. Czy grupy te przetrwały do naszych czasów?

Tak wszystkie. Natomiast sagowce są bardzo rzadkie a miłorzębowe są reprezentowane tylko przez jeden gatunek

37. Czy we wczesnomezozoicznych zbiorowiskach roślinnych obecne były rośliny kwiatowe? Nie.

38. W obrębie triasu tatrzańskiego możemy wyróżnić trzy serie autochtoniczna, wierchowa, reglowa.

39. W trakcie sedymentacji najbardziej na S tworzyły się osady serii wierchowej natomiast najbardziej na N trwała sedymentacja serii autochtoniczna.

40. Dolny trias serii wierchowej i autochtonicznej ma charakter pełnomorski / przybrzeżny / lądowy / rzeczny / jeziorny?

Do tego nie jestem pewna. Mam zapisane ze skały osadowe. Nic więcej.

41. Trias środkowy i górny tych serii ma generalnie charakter morski / lądowy?

JURA

42. Skąd pochodzi nazwa systemu jurajskiego?

nazwa systemu jurajskiego wywodzi sie od gór Jura we francji/ szwajcarii. Tam mamy pełny , rozwinięty profil tego systemu

43. Dlaczego na terenie Europy W możliwe jest wyróżnianie jury czarnej, brunatnej i białej?

Na terenie Europy zachodniej przeważa sedymentacja morska, z postepujaca aż do kredowego maksimum transgresja.

baseny położone na zachodzie Europy, na zachód od wschodnich Niemiec, wypełniaja osady pełnomorskie, zróżnicowane w zależnosci od

odległosci od brzegu i batymetrii basenu, mamy wiec pełny zapis jury czarnej, brunatnej i białej.

44. Z czego wynika taki „kolorowy” podział?

"kolorowy" podział wynika z barwy osadów, które występują w poszczególnych podziałach jury.I tak kolejno: jura dolna inaczej zwana czarną - osady głębokiego morza, ciemne iły o małych miąższościach, Jura brunatna- spłycenie zbiornika, pojawiaja sie facje przepełnione tlenkiem żelaza, oolity, Jura biała- jasne osady.

45. Dlaczego takiego podziału nie da się zastosować do osadów jurajskich w Polsce?

W Polsce mamy jurę białą, brunatną ale nie ma czarnej gdzyż w dolnej jurze mamy srodowiska sedymentacyjne: rzeczne, deltowe, jeziorne a wiec głównie lądowe, brakiczne warunki. Brak morskich osadow ilasto-wapiennych jak na zachodzie Europy

46. Dolna jura w Polsce ma charakter oceaniczny / morski epikontynentalny / lądowy?

lądowy (wyjasnienie powyzej)

47. Jakie facje dominują w utworach dolnej jury w Polsce?

W basenie polskim dominuja facje psammitowe badz aleurytowe, skały jasne, czasem gruboklastyczne, np.

żwiry połomskie wystepujace koło Zawiercia. Transport materiału z południa. Charakterystyczna jest obecnosc syderytów

i wegla. Rudy żelaza wystepuja w północnym obrzeżeniu Gór Swietokrzyskich.Z północy do basenu polskiego wkraczały wzdłuż

osi bruzdy dunsko-polskiej transgresje przynoszace z rzadka faune oceaniczna.

48. W jakich środowiskach zachodziła sedymentacja osadów dolnej jury w Polsce (wymień co najmniej 3)

srodowiska sedymentacyjne: rzeczne, deltowe, jeziorne (skały z tropami gadów).

49. Podaj nazwę spągowej formacji dolnej jury?

Spągową formacją dolnej Jury jest lias

50. Jakie mamy dowody na obecność ingresji morskich w osadach liasowych?

Bruzda Duńsko-Polska: jest tu facja ciemnych łupków, ale także facja Liasu (piaskowce szydłowieckie) - jasne piaskowce z roślinami, wkładkami węgla, osady rzeczne, deltowe.

51. Utwory jurajskie obecne w Alpach tworzyły się w N części oceanu …?- Ocean Tetydy

52. Przełom J1/J2 charakteryzował się w Polsce impulsem transgresyjnym / regresyjnym?

Transgresja - ogólny wzrost poziomu morza, połączenie zbiornika epikontynetalnego z Oceanem Tetydy

53. Górna jura w Polsce ma charakter klastyczny lądowy / węglanowy morski?

Węglanowy morski - jest to okres maxymalnej transgresji Tetydy, aż po Ural, lądem pozostała tylko Skandynawia a wyspami stały się niektóre fragmenty Waryscydów

54. Na przeważającej części epikratonicznej Europy, w najwyższej jurze (piętro) … notujemy regresję / transgresję?

Tyton, regresja - baseny epikontynentalne zostały odcięte od Tetydy

55. W którym piętrze jury notujemy maksimum transgresji w epikratonicznej Polsce? -> Oksford (Jura górna)

56. Najważniejszą grupą skamieniałości przewodnich dla jury są …?

Amonity - najważniejsze, na ich podstawie wyróżniono ponad 60 poziomów biostratygraficznych

Bardzo ważne:

Belemnity

nannoplankton

Inne o znaczeniu stratygraficznym:

Otwornice (Globigerina, Nodosaria)

Kalpionelle - w najwyższym tytonie

Małże - ogólnie mięczaki miały największe znaczenie statygraficzne

Liliowce

Jeżowce

57. Okres jurajski dzieli się na (ilość) … epoki i (ilość) … pięter?-> 3 epoki, 11 pięter

58. Wymień 3najwaŜniejsze grupy organizmów mających znaczenie skałotwórcze w jurze?

Najważniejsze:

Gąbki krzemionkowe (Craticularia, Cypelia); Koralowce (Isastrea,Thamnostrea); Małże; Otwornice; Radiolarie

59. Wymień co najmniej 3 znane ci amonity jurajskie?

Jura dolna: Psiloceras, Arietites, Amaltheus, Schlotheimia

Jura środkowa: Parkinsonia, Ludwigia, Peltoceras, Macrocephalites

Jura górna: Quenstedtoceras, Cosmoceras, Perisphinctes, Virgatites

60. Czy w jurze obecne są rośliny kwiatowe?
NIE. Dopiero pojawią się w K1.
61. W jurze dominowały rośliny okrytonasienne / nagonasienne?-->Nagonasienne.
62. Czy osady jurajskie są obecne w Karpatach Zewnętrznych?-->Tak.

63. W których seriach tatrzańskich obecne są utwory jurajskie?
W serii wierchowe oraz reglowej (dolnej i środkowej).
64. Osady jurajskie obecne w tatrach tworzyły się w oceanie --> Tetyda.
65. Bardziej głębokowodny obraz sedymentacji pokazuje tatrzańska seria (jaka) znajdująca się na N/S/W/E od obszaru sedymentacji serii wierchowej?
Bardziej głębokowodna jest seria reglowa, znajdująca się na N od obszaru sedymentacji serii wierchowej.

Zwierzyna pospolita i ta mniej pospolita

108. Wśród triasowych płazów dominuje grupa?- Żaby?
109. Dwie nowe grupy kręgowców, które pojawiły się z końcem triasu i przetrwały do dziś to?- Żaby, żółwie.
110. Wymień grupy morskich gadów znanych z triasu?
- Notozaury, Plezjozaury, Ichtiozaury, krokodyle

111. Plezjozaury charakterystyczne dla późnego mezozoiku najprawdopodobniej wyewoluowały z (nazwa grupy) … w (kiedy nazwa epoki)?

Wyewoluowały z notozaurów w środkowym triasie.

112. Najstarsze gady, które opanowały środowiska morskie to …?

Plakodonty [tępe zęby do kruszenia muszli, szerokie, opancerzone ciała]. Notozaury.[wiosłowate odnóża, zwierzęta pełnomorskie].

113. Które z morskich gadów nie przetrwały wymierania z końca triasu?

Plakodonty, notozaury

114. Kiedy po raz pierwszy pojawiają się krokodyle?

Póżny trias, rozwinęły Się z tekodontów

115. Lystrosaurus był gadem (jakim) - Gad ssakokształtny, roślinożerny i znany jest głownie z kontynentów (jakich) …? Południowa Afryka, obszar przeduralski -Rosja

116. Kiedy pojawiają się ssaki (epoka)?górny/późny trias

117. Z jakiej większej grupy zwierząt wyewoluowały ssaki …?-->terapsydy

118. Kiedy po raz pierwszy pojawiają się dinozaury (epoka)?

póżny trias z tekodontów

119. Z jakiej grupy zwierząt wyewoluowały dinozaury …? z tekodontów

120. Jakie trzy ważne grupy kręgowców lądowych znane są z późnego triasu?

terapsydy, dinozaury, ssaki

121. Jakie wydarzenie z końca triasu mogło przyczynić się do późniejszego rozkwitu dinozaurów?

masowe wymieranie, podczas którego wymarł terapsydy

122. Ze względu na budowę miednicy wyróżniamy dwie grupy dinozaurów … oraz …?

ptasiomiednicze oraz gadziomiednicze

123. Dinozaury ptasiomiedniczne reprezentują formy roślinożerne/mięsożerne?

roślinożerne

124. Dinozaury gadziomiedniczne reprezentują formy roślinożerne/mięsożerne?

roślinożerne i mięsożerne

125. Ornithischia to dinozaury ptasio-/gadziomiedniczne?-ptasiomiednicze

126. Saurichia to dinozaury ptasio-/gadziomiedniczne? Do jakiej grupy zwierząt należą pierwsze kręgowce latające?

gadziomiednicze; pteranodony

127. Wymień po 3 dinozaury drapieżne i roślinożerne charakterystyczne dla okresu jurajskiego?

dinozaury roślinożerne: Stegosaurus, Diplodocus, Brachiosaurus

dinozaury mięsożerne: Allosaurus, Megalosaurus, Dilophosaurus

128. Wymień po 3 dinozaury drapieżne i roślinożerne charakterystyczne dla okresu kredowego?
dinozaury roślinożerne: Iguanodon, Argentinosaurus, Triceratops
dinozaury drapieżne: Tyrannosaurus, Velociraptor , Deinonychus

129. Czy dinozaury żyły na terenie dzisiejszej Polski?

Tak, dinozaury żyły na terenie Polski. Świadczą o tym znaleziska tropów zauropodów czy teropodów z jury dolnej z okolic Skarżyska kamiennej w górach świętokrzyskich

130. Jak nazywała się grupa pierwszych kręgowców latających? Pterozaury

131. Kiedy pojawiają się pierwsze kręgowce latające? u schyłku Triasu

132. Największym gadem latającym był … osiągający 11 metrów rozpiętości? Quetzalcoatlus

133. Czy pterozaury miały skrzydła pokryte piórami? Nie, były nieopierzone

134. Kiedy pojawiają się pierwsze ptaki (z dokładnością do piętra)? Jura górna, Tyton

135. Pierwszy ptak nazywa się … i został znaleziony w (miejsce geograficzne)? Archeopteryx. Został znaleziony w Solnhofen w południowych Niemczech

136. W jakich osadach (litologicznie) został znaleziony pierwszy ptak? Wapienie

137. Czy ptaki żyły razem z latającymi gadami?

Tak, w wapieniach Solnhofen znaleziono również szczątki pterozaurów

138. Co mogło być przyczyną gwałtownej radiacji ssaków w paleogenie?

Brak dinozaurów, czyli zabrakło konkurencji i groźnych drapieżników.

139. Rozpoznaj:

140. Trias: Coelophysis

141. Jura dolna: Dilophosaurus, Scelidosaurus, Vulcanodon

142. Jura środkowa: Megalosaurus

143. Jura górna: Allosaurus, Brachiosaurus, Diplodocus, Stegosaurus

144. Kreda dolna: Deinonychus, Iguanodon

145. Kreda górna: Argentinosaurus, Ankylosaurus, Oviraptor, Velociraptor, Tyrannosaurus,

Triceratops.

---