Sumienie - właściwość pozwalająca ocenić własne postępowanie jako zgodne lub niezgodne z przyjętymi normami etycznymi. To zdolność do moralnej oceny czynu zwłaszcza własnego postępowania, to wewnętrzny nakaz moralny. Sumienie nie tworzy ale odkrywa zasady postępowania ustanowione przez Boga. Jest czymś czego dotknąć nie można. To działanie umysłu, które określa zgodność postępowania z wyznaczonymi przez siebie kryteriami postępowania. Dawcą sumienia jest Bóg i ostatecznie podlega ono osądowi bożemu.
Dzięki sumieniu człowiek wznosi się ponad inne stworzenia, które go nie posiadają. Jest to zdolność do samokontroli i samooceny zgodnie z akceptowanym przez jednostkę normami moralnymi.
Źródła sumienia:
Pierwotne - to takie sfery życia społecznego, które skierowują do umysłu przeświadczenie o zgodności lub niezgodności z nami samymi. Innym przykładem takich sfer może być chęć do życia w społeczeństwie - postępowanie zgodne lub niezgodne z prawem.
Sumienie pełni funkcję:
Karzącą - poczucie winy tzw. wyrzuty sumienia
Nagradzającą - uczucie zadowolenia z siebie, poczucie spełnionego obowiązku
Sumienie możemy podzielić na:
Subiektywne - takie które czynność która się wykonało lub wykona uważa za właściwą
Obiektywne - wiąże się z otaczającą rzeczywistością
Podział sumienia:
Przed uczynkowe - to ocena jakiegoś czyny przed jego dokonaniem połączona z wewnętrznym nakazem by pójść za rozpoznanym dobrem lub odrzucić uświadomione sobie zło. Ten nakaz wewnętrzny przymusza nas do pójścia za tym co rozpoznaliśmy jako dobre, powstrzymuje nas od działania, które uznaliśmy za złe.
Po uczynkowe - wewnętrzna ocena dokonanego czynu. Tej ocenie towarzyszy zadowolenie z powodu dokonanego dobra lub tez niezadowolenie zwane wyrzutami sumienia z powodu popełnionego zła.
Prawdziwe - to sumienie dobrze uformowane, formułuje swoje sądy kierując się rozumem zgodnie z prawdziwym dobrem chcianym przez mądrość stwórcy.
Błędne - stojąc wobec wyboru moralnego można wybrać zarówno prawy sąd jak i ten błędny. Największym zagrożeniem jest sytuacja, w której sumienie danego człowieka uzurpuje sobie władzę decydowania o tym co jest dobre, a co złe moralnie, zamiast odczytywać i respektować obiektywny porządek moralny.
Pewne - człowiek z takim sumieniem posiada wewnętrzne przekonanie, że to co zamierza zrobić jest dobre i słuszne.
Wątpliwe (niepewne) - oznacza to, że dany człowiek nawet wobec oczywistych faktów nie potrafi ocenić, które zachowanie jest dobre moralnie, a które błędne.
Zawikłane - sumienie to nie może podjąć żadnej decyzji, ponieważ widzi wyłącznie złe drogi wyjścia z sytuacji.
Trafne (wrażliwe) - sumienie powinno dokładnie odczytywać co w danej sytuacji naprawdę jest dobre czy złe czyli powinno określać co będzie wyrazem autentycznej miłości, a co egoizmu lub nienawiści. Powinno ono być wrażliwe reagować na najmniejsze uchybienie miłości wobec Boga i człowieka.
Szerokie (niewrażliwe) - sumienie to nie reaguje na zło, osoby o takim sumieniu zawsze uważają się za niewinne ponieważ nie zabiły, zraniły, nie zastanawiają się nad sobą ciągle się usprawiedliwiają i zestawiają się z osobami gorszymi od nich samych. Twierdzą oni że zawsze mają rację, że nikogo nie krzywdzą choć otoczeniu jest trudno z nimi żyć, gdyż są bezkrytyczni w stosunku do siebie i nie widzą ile bólu zadają innym.
Jest kilka zasad po których można sprawdzić czy to co w człowieku działa pochodzi z sumienia. Sumienie:
Nigdy nie prowokuje do wahań
Nigdy nie zabiega o korzyści własne ale wrażliwe jest na potrzeby innych
Nigdy nie zmusza ale daje wybór wolnej woli.
Ostrzega przed złymi ludźmi ale nie motywuje do zemsty albo do wypominania złego
Nie obwinia innych ludzi ale ukazuje własne błędy
Etyka chrześcijańska Św. Tomasz z Akwinu
Etyka chrześcijańska (ECH) - sposób życia właściwy osobom, które przyjęły wiarę chrześcijańską. Wiara chrześcijańska w sposób szczególny odnosi się do Jezusa Chrystusa i opiera się na dwóch założeniach:
Na realnym istnieniu Boga
Bóg objawił się w osobie Jezusa Chrystusa
Pierwszymi chrześcijanami byli Żydzi wierzący, którzy oczekiwali Mesjasza, który miał być posłany przez Boga na ziemię i miał zaprowadzić nowe prawo (miłość).
Wiara żydowska (judaizm) ma silną komplementę etyczną, jej źródła można odnaleźć przede wszystkim w Biblii Starego Testamentu.
Stary testament (ST) - postrzegany jest jako przygotowanie, w którym znajduje swoje wypełnienie w posłannictwie Jezusa
Nowy Testament (NT) - ma być świadectwem życia Jezusa, jego śmierci, męki, zmartwychwstania oraz nowej społeczności ludu bożego (kościoła)
Do źródeł ECH oprócz Biblii należy także tradycja refleksji etycznej. U podstaw ECH leży także sumienie (czyli władza rozstrzygania kwestii etycznych). ECH została ujęta w ścisły system naukowy, którego twórcą był Św. Tomasz z Akwinu.
Św. Tomasz z Akwinu - jest twórcą systemu filozoficznego zwanego Tomizmem. Pochodził z rodu hrabiowskiego. Studiował u benedyktynów w klasztorze Monte Cassino. Został dominikaninem, a następnie wykładowcą teologii. Stworzył wszechstronny system który został uznany za teoretyczną podstawę nauki Kościoła rzymskokatolickiego.
Tomizm - system ten przekracza ramy, które zwykło się klasyfikować poszczególne systemy filozoficzne. Dominuje swym uniwersalizmem w zabiegach o rozwiązanie najważniejszych zagadnień filozoficznych. Dlatego nazywany jest systemem uniwersalnym.
Etyka została okrojona z dwóch najważniejszych swych dziedzin: WYCHOWAWCZEJ i SPOŁECZNEJ. Ograniczyła się do dyskusji o normach postępowania moralnego w granicach indywidualnych.
Za przedmiot etyki uważa się nie tylko czynniki wewnętrzne życia moralnego i normy postępowania ale całe życie moralne człowieka. Dlatego tez przedmiotami etyki jest moralna działalność człowieka tzn te wszystkie czynności, które popełnia:
Świadomie
Dobrowolnie - Za dobrowolne czyny będziemy uznawać te postępki, które zostały popełnione w danej chwili bez zastanowienia się nad ich doniosłością, o ile nie były one następstwem poprzednich dobrowolnych postanowień w tym kierunku oraz były przewidziane.
Za które jest odpowiedzialny - skoro nasze czyny są dobrowolne to znaczy, że są w naszej władzy i jesteśmy ich panami i za nie odpowiadamy.
Przedmiotem etyki jest cała dobrowolna działalność człowieka, za którą jest on odpowiedzialny, i która się obraca wokół jego podstawowych obowiązków i uprawnień prowadzących go do pełni rozwoju duchowego i do urzeczywistnienia właściwego ich celu.
Dwie podstawowe kwestie w etyce to:
Słuszność motywu
Słuszność działania
Korzenie Etyki chrześcijańskiej tkwią w posłannictwie Jezusa Chrystusa (Ewangelie synoptyczne). W etyce chrześcijańskiej wyjaśniającej sens spełniania dobra odwołujemy się do wzorów najwyższych - do przykazań dekalogu, do życia Jezusa Chrystusa, matki Bożej, świętych, do objawionych pism biblijnych. Chrześcijańska etyka wskazuje człowiekowi, że aby spełnić dobra moralne konieczny jest stały kontakt z Bogiem.
Etyka i jej ojciec Sokrates
Etyka - jest dyscypliną filozoficzną, obejmująca zespół zagadnień z określeniem istoty tożsamości moralnej (dobra i zła moralnego), z determinacją jej treści (słuszności), ostatecznym wyjaśnieniem faktu powinności moralnej działania oraz genezą zła (upadku moralnego). Etyka (grec. Ethos - stałe miejsce zamieszkania obyczaj.). Etyka oznacza teorie powinności moralnej lub moralnej wartości postępowania - etyka normatywna.
Soteriologia etyczna - nauka o zbawieniu, przezwyciężeniu zła.
Etyka ogranicza się do naturalnych źródeł poznania powinności moralnej i do naturalnych podstaw ich prawomocności. Rozum jest dla etyki naturalnym źródłem poznania. Etyka zajmuje się wartościami: dobrem i złem, słusznością i niesłusznością. Każdy kto zastanawia się nad co powinien czynić obcuje z etyką.
Etyka grecka - to okres od Sokratesa poprzez Epikura (341-271), założyciela stoicyzmu Zenona z Kition (334-262), aż do Hryzypa (380-206). Etyka grecka obraca się wokół dwóch pojęć:
Eudajmonii - nauka o szczęściu, jest terminem, który przede wszystkim oznacza subiektywne poczucie zadowolenia lub przyjemności.
Arete - dzielność, pojmowana przez Sokratesa i Platona jako lista cnót.
Lista Aretah może zawierać cechy które nie będą wcale cnotami. Sokrates i Platon zaliczają do tej listy:
Mądrość
Odwagę
Sprawiedliwość
Umiarkowanie
Czasem dodawana jest jeszcze zbożność
Sokrates - uchodzi on za twórcę i ojca etyki. Był doskonałym retorem i mówcą. Był pierwszym nauczycielem retoryki oraz filozofem, który rozprawiaj jak najlepiej żyć. Zajmował się roztrząsaniem zagadnień etycznych filozofując w warsztatach i na rynkach. Za najwyższe dobro człowieka uważał cnotę, która zapewnia szczęście i pożytek, a za warunek cnoty - wiedzę. Twierdził, że jedynym dobrem jest wiedza, a jedynym złem niewiedza.
Sokrates dla wyrażenia istoty cnoty, a przez to dobra moralnego i powinności moralnej tworzy teorię definiowania pojęć etycznych. Główne hasło etyki Sokratesa brzmiało Poznaj samego siebie. Uważał, że działanie moralnie złe do tego stopnia uwłaszcza godności działającego iż źródło swe może mieć w niewiedzy moralnej człowieka, bowiem wykluczał by człowiek świadomie chciał urągać samemu sobie. Zachęcał on do cnoty również w imię szczęścia głosząc: Cnota jest pożyteczna. Uważał, że źródło wiedzy zwłaszcza moralnej znajduje się w człowieku choć zwykle w postaci nieuświadomionej.
Arystoteles - (ur. 384, zm. 322 p.n.e.) - jeden z dwóch, obok Platona największych filozofów greckich. Stworzył opozycyjny do platonizmu i równie spójny system filozoficzny, który bardzo silnie działał na filozofię i naukę europejską. Był bezkonkurencyjnym i największym autorytetem naukowym
Arystoteles stał na stanowisku, że nie ma innego dobra niż realne. Arystoteles mniemał, że naturę dobra znajdzie nie drogą abstrakcyjnego rozumowania lecz przez ustalenie jakie w rzeczywistym życiu ludzie sobie stawiają cele. Konkretnym celem w jego etyce była eudajmonia. Arystoteles twierdził, że dobrem najwyższy nie jest dobro idealne, ani też zewnętrzne ale doskonałość jednostki. Właściwą naturą człowieka jest rozum. Eudajmonia leży w działaniu rozumu jest osnową życia doskonałego.
Filozofie podzielił na:
Praktyczną:
Etyka
Polityka mowa o państwie i o gospodarstwie domowym
Teoretyczną :
Fizyka
Logika - nie stanowi sama działu dla siebie ale jest najskuteczniejszym narzędziem dla innych działów filozofii. Wyznaczając jej dwa cele wykazał to co:
Arystoteles wyodrębnił etykę jako osobna dyscyplinę filozoficzna w ramach filozofii praktycznej, przeciwstawionej filozofii teoretycznej.
Do praktycznego stosowania stworzył naukę o prowadzeniu dyskusji, o stawianiu pytań i udzielaniu odpowiedzi. Kryterium prawdy widział dla zjawisk bezpośrednio podpadających pod zmysły, w postrzeżeniu zmysłowym, w dziedzinie zaś etyli , prawa w rozumie.
Za jedyny cel uważał uprawianie cnoty w całym życiu. Twierdził, że o szczęśliwości stanowi zespół trzech dóbr:
Duchowych - przyznawał im pierwszeństwo
Cielesnych - zdrowie, siła, piękno itp.
Zewnętrznych - takich jak bogactwo, szlachetne urodzenie, sława itp.
Wyróżnił trzy rodzaje życia:
Życie badawcze
Życie praktyczne
Życie nastawione na przyjemności
Platon - uznaje, że szczęście jest źródłem i racją bytu cnoty, utożsamia etykę z teorią szczęścia. 427-347 p.n.e. powszechnie uznawany jest za jednego z najwybitniejszych filozofów starożytności. Był twórcą systemu filozoficznego zwanego obecnie idealizmem platońskim. W 387 p.n.e. założył sławną Akademię Ateńską. Podstawą systemu Platona było przyjęcie, że prawdziwy wieczny byt to idee.
Podział etyki:
Indywidualna - jest zastosowaniem idei do życia. Celem jej jest odzyskanie światła idei, z którego człowiek został wyrwany. Moralność polega na upodobnieniu się do Boga - do największego dobra, poprzez działanie wśród ludzi, w których dobro odbija swe blaski. Człowiek, który się do tej idei upodobni osiąga cel osobisty podmiotowy - szczęście. Środkiem do celu są cnoty. Miłość to darzenie do dobra.
Zdaniem Platona jest jedna cnota, która składa się z 4 części:
mądrość - jako cnota duszy rozumnej
męstwo - jako cnota duszy popędliwej
wstrzemięźliwość - jako cnota duszy pożądliwej
sprawiedliwość - która ogarnia całego człowieka, tworzy ład ogólny czuwając by poszczególne części duszy zajmowały właściwe sobie stanowisko.
Społeczna
Platon rozróżnił społeczność:
Idealną - wychodzi z założenia, że wszyscy jej członkowie posiadają cnotę o wybitnym stopniu, taka społeczność składa się z trzech klas:
Filozofów - klasa rządząca - dusza rozumna
Grupa żołnierzy - klasa broniących - dusza popędliwa
Grupa pracowników - klasa utrzymujących - dusza pożądliwa
Faktyczną.
Epikureizm - jeden z trzech najważniejszych systemów filozoficznych epoki hellenistycznej ukształtowany przez Epikura. W epikureizmie podobnie jak w innych systemach epoki hellenistycznej dokonała się zasadnicza zmiana przedmiotu filozofii. Nie rościła już sobie ona prawa do ogarnięcia swoim zasięgiem całości natury świata lecz koncentrowała się na problematyce etycznej i eudajmonicznej, podejmując próby odpowiedzi na pytania jak żyć szczęśliwie.
Epikurejczycy etykę uważali za naukę o dobru, szczęściu, wyborach i powinnościach. Epikur na pierwszy plan postawił etykę utożsamioną z eudajmonią. Definiował ją jako działanie oparte na naukach i rozważaniach prowadzące do życia szczęśliwego.
Epikurejczycy łączyli kanonikę z fizyką w jedną naukę, traktując ją jako swego rodzaju przedstawiciela właściwej filozofii - etyki. Etyka miała nauczać ludzi jak żyć szczęśliwie. Życie szczęśliwe utożsamiając z określonym stanem ciała i duszy a ściśle z brakiem cierpienia. Do zadań etyki należało rozpoznanie przyczyn trapiących ludzi cierpień i znalezienie na nie terapii. Etyka miała na podstawie ustaleń fizyki i kanoniki pokazać ludziom, że ich strach jest bezpodstawny.
Najważniejsze ustalenia etyki:
Bóg nie wzbudza strachu
Śmierci się nie odczuwa
To co dobre jest łatwe do zdobycia
To co przykre jest łatwe do zniesienia
W etyce istnieje hierarchia dóbr podziału na:
Dobra ciała
Dobra duszy
Etyka zawodu nauczyciela dotyczy postawy nauczyciela, jego kultury, osobistej odpowiedzialności, wrażliwości, samokrytycyzmu, uczciwości, hierarchii wartości, światopoglądu, wiedzy i kompetencji. Problematyka moralna nabiera szczególnego znaczenia w zawodach, które wywierają wpływ na losy ludzi, całych grup i społeczeństw. Etyka zawodu dysponuje ważnym systemem norm etycznych. Zawód nauczyciela stawia wysokie wymagania-nauczyciel znajduje się pod ustawiczna kontrola, każde jego potkniecie jest natychmiast dostrzegane i komentowane. Musi być bardzo ostrożny, zwłaszcza, ze sędziami są uczniowie. Łatwo wiec strącić ich szacunek i zaufanie, ale bardzo trudno ich odzyskać. Autorytet nie może być narzucony czy sztucznie wykreowany, ale powinien być uznany, wybrany i zaakceptowany przez młodzież ze względu na wiedze, kompetencje, a przede wszystkim ze względu na cechy moralne nauczyciela. Nauczyciel powinien doradzać, nie osądzać, nie piętnować, przy całej stanowczości czy nawet ostrości tonu pozostawać opanowanym i uprzejmym. wymaga, by ocenione były nie same wyniki, ale tez trud i dobra wola, włożone w ich osiągniecie.
Pojęcie etyki zawodowej odnosi się przede wszystkim do norm postępowania danej grupy zawodowej (np. nauczycieli). W tym sensie etyka zawodowa jest etyką normatywną, starającą się opisać wzór osobowy pedagoga, cele etyczne zawodu, normy postępowania w praktyce pedagogicznej i typowe konflikty etyczne mogące się pojawić w praktyce zawodowej.
Etykę sportu można określić jako dyscyplinę filozoficzną, obejmującą zespół zagadnień związanych z określeniem powinności moralnych, z determinacją jej szczegółowych treści, ostatecznym wyjaśnieniem faktu powinności moralnych działania oraz genezą zła moralnego i sposobami jego przezwyciężania
Etykę sportu można podzielić na poniższe dziedziny:
etyka opisowa sportu (teoria etosu) - analizuje i opisuje moralność sportową w różnych okresach historii i różnych społeczeństwach
etyka normatywna sportu - tworzy wizerunek idealnego sportowca, uzasadnia i formułuje sens oczekiwanych norm i wartości moralnych
pedagogia etyczna sportu - zajmuje się tworzeniem oraz wdrażaniem metod, środków, wskazań oraz sposobów realizujących oczekiwany stan, m. in.. edukacja olimpijska.
Pierwszoplanowym dążeniem etyki sportowej pozostaje filozoficzna analiza pojęć zawartych w ideałach moralnych sportu jak np. pojęcia „fair play” i oszustwa, pojęcie sprawiedliwych i niesprawiedliwych zasad walki, pojęcia godności i złej sławy w odniesieniu do sportu oraz krytyczne rozważanie różnych sposobów rozwiązywania, charakterystycznych dla praktyki sportowej problemów moralnych.
Obszar etyki sportowej dotyczy tak rozległej problematyki jak: problemy sztucznego i naturalnego dopingu, brutalizacji, nierównej sprawności, uczciwości sędziowskiej czy przekupstwa i korupcji
Nie należy jednak zapominać, że sport to rozmyślna i dobrowolna działalność człowieka podejmowana w celu zaspokajania potrzeb: zabawy, współzawodnictwa oraz doskonalenia własnych cech fizycznych i umysłowych, wyrażająca się przez ćwiczenia i gry uprawiane według określonych zasad, sprzyja zachowaniu zdrowia oraz rozwija cechy osobowości, m.in.: wytrwałość, silną wolę, zdyscyplinowanie, poczucie solidarności i koleżeństwa Sport jest sposobem i środkiem dla jednostki ludzkiej do osiągnięcia określonych wartości fizycznych i duchowych. Wymagania, jakie stawia sport sprawiają, że człowiek poprzez pokonywanie własnych słabości, dąży ku doskonałości.
„Fair play” - jest to najważniejsza zasada etyki walki sportowej. Jest ponadto kluczową wartością i najwyższą normą etyczną współczesnego sportu. Fair play to gra lub walka sportowa prowadzona w sposób uczciwy, szlachetny, zgodny z przepisami. Pojęcie służące do określania najważniejszych wartości, które powinny cechować współzawodnictwo sportowe.
Historia fair play sięga starożytnej Grecji i choć nie znano wtedy tego pojęcia, to właśnie tam wprowadzono pojęcie etyki (ethikos (gr.) - zgodny z obyczajem). Prawa startu w igrzyskach nie mieli przestępcy oraz wszyscy ci, którzy naruszali Pokój Boży. Przed każdymi ważnymi zawodami wszyscy startujący składali przysięgę przed posągiem Zeusa, zobowiązując się do honorowego współzawodnictwa i przestrzegania etyki w czasie rywalizacji Współczesny termin fair play został po raz pierwszy użyty prawdopodobnie przez Szekspira w połowie XVI wieku w dramacie „Król Jan” i nie miał jeszcze związku ze sportem, wówczas termin ten odnosił się do sprawiedliwego zachowania się wobec rywali na polu walki.
Współcześnie pojmowana zasada fair play posiada dwa znaczenia:
jest zbiorem reguł postępowania zbliżonych do kodeksów etycznych. Reguły określają wszystkie wartości i cele, które powinny być przestrzegane i realizowane przez grono sportowców.
jest postawą pozaregulaminową o „wybitnie dodatniej kwalifikacji moralnej”
Przykłady reguł określanych mianem fair play:
bezinteresowne poszanowanie reguł gry, jawność poczynań, miłość bliźniego - sportowca, minimalizowanie cierpień przeciwnika, nie obnoszenie się z gestem „fair”, nie wykorzystywanie przewagi losowej w grze,
powściągliwość reakcji na rezultat spotkania, rezygnacja z praktycznych korzyści zwycięstwa, szacunek dla przeciwnika, ścisłe i bezinteresowne poszanowanie reguł gry, uznanie autorytetu sędziego, wyzbycie się egoizmu w działaniach związanych ze sportem, zachowanie równowagi szans, zakaz zadawania nieczystych ciosów i intryg, itp.
Etyka normatywna - jej zadaniem jest tworzenie norm moralnych oraz pewnego systemu tych norm. Celem nie jest system o charakterze dogmatycznym lecz system czerpiący uzasadnienie z etyki teoretycznej odwołujący się do szczegółowej teorii wartości moralnych do stwierdzeń dotyczących przedmiotów możliwej oceny oraz ich cech koniecznych. Jest to warunek naukowości etyki normatywnej. Konstruowanie jej byłoby możliwe dopiero, gdyby możliwe było wykrycie specyficzności wartości moralnych.
Etyka opisowa - zajmuje się analizą, opisem i wyjaśnianiem zjawisk natury moralnej w różnych epokach, społeczeństwach, grupach zawodowych i społecznych w dziejach filozofii, literatury itp.
Eutanazja- zabójstwo z litości. Akt pozbawienia życia na życzenie, zwłaszcza w odniesieniu do osoby cierpiącej na nieuleczalna chorobę. Potocznie nazywana DOBRĄ ŚMIERCIĄ.
Typy eutanazji:
EUTANAZJA CZYNNA ( śmierć jest spowodowana określonym działaniem ) - mówimy o niej np. gdy ktoś aplikuje śmiercionośny lek, zamierzając szybko zakończyć życie pacjenta
BIERNA - ( śmierć spowodowana na skutek zaniechania terapii podtrzymującej życie)
Argumenty za eutanazją:
W wielu regionach świata brak jest aparatury podtrzymującej życie. Nie może istnieć przymus leczenia tam, gdzie brak po temu środków.
Nie istnieje obowiązek podejmowania prób przywrócenia życia temu, kto jest już martwy - sprawę tę komplikuje obecna różnorodność medycznych definicji śmierci.
W pewnych sytuacjach staje się jasne, ze dana osoba i tak umrze, o ile wielokrotnie i bez końca nie będzie reanimowana. W pewnym momencie reanimacja zmienia charakter, przestaje być operacją ratowania życia, a staje się operacją odwlekania śmierci.
Nie może istnieć żaden nakaz rozpoczynania leczenia, które ma niebezpieczne skutki lub może spowodować śmierć pacjenta.
Leczenie nie powinno być obowiązkowe, nie ma nakazu zmuszającego człowieka dorosłego aby poddał się leczeniu wbrew jego woli.
Bardzo starzy ludzie czasami chcą wrócić do domu i tam umrzeć w spokoju, gdyż dochodzą do przekonania, że nie chcą dłużej znosić trudów i bólu dalszego leczenia
Argumenty przeciwko eutanazji:
Lekarze są kształceni aby ratować życie. Jeżeli eutanazja zostanie zalegalizowana to trzeba ich będzie uczyć jak zabijać.
Legalizacja zabójstwa z litości z pewnością pociągnie za sobą zmniejszenie poziomu zaufania jakim większość ludzi darzy personel medyczny.
Jest bardzo prawdopodobne, że jeżeli lekarzom zezwoli się na zabijanie to inni (pielęgniarki, pracownicy socjalni) prędzej czy później uzyskają to samo prawo.
Zalegalizowanie eutanazji dałoby możliwość łatwiejszego maskowania morderstw niż obecnie
Aborcja - umyślne spowodowanie poronienia czyli świadome zniszczenie efektu poczęcia w czasie, gdy znajduje się on nadal w łonie matki.
Aborcja terapeutyczna - używana na określenie aborcji dla ratowania życia matki, dla dobra jej zdrowia fizycznego, a także dla dobra jej stanu psychicznego.
W niektórych krajach aborcję uznaje się za sposób radzenia sobie z problemami społecznymi, takimi jak rozpad małżeństw, uzależnienie od opieki społecznej, agresja ze strony mężczyzn(gwałt i kazirodztwo) lub groźba przeludnienia. Państwa zaniedbujące te problemy społeczne coraz częściej zaczynają polegać na aborcji jako na szybkim i dobrym na wszystko rozwiązaniu. Wprawdzie aborcja staje się bardziej powszechna ale bieda kazirodztwo i samotne macierzyństwo nie znikają.
Zwolennicy aborcji - obrońcy wolnego wyboru. Argumenty za aborcją:
Płodowi nie można wyrządzić krzywdy, bo krzywda to naruszenie interesów, a płód ich nie posiada
Płód podczas aborcji nie odczuwa bólu
Kobiety mają prawo decydować o swoim własnym ciele
We wczesnym stadium zniszczenie płodu nie jest tym samy co zniszczenie dziecka czy też dorosłego
Przeciwnicy aborcji - obrońcy życia. Argumenty przeciwko aborcji:
Płód ludzki to niewinna istota ludzka, a istot ludzkich nie powinno się zabijać
Płód podczas aborcji odczuwa ból
Płód ma takie samo prawi do egzystencji jakie przyznajemy dzieciom i dorosłym.
Płód ma genetyczne cechy, ludzkie możliwości potencjalne, a także pewne wyjątkowe cechy indywidualne.
Zapłodnienie In vitro
W najbardziej rozwiniętych krajach świata z jednej strony obserwuje się spadek przyrostu naturalnego, a z drugiej, w tych samych państwach znajdują się zrozpaczeni rodzice, którzy pomimo chęci posiadania dzieci, mieć ich nie mogą. Współczesna biomedycyna próbując zaradzić temu problemowi zaproponowała sztuczne zapłodnienie "in vitro" (FIVET - fertilization in vitro and embryo transfer), czyli w probówce. Pomimo optymistycznego wydźwięku tego zagadnienia, nie sposób nie zastanowić się nad kilkoma problemami związanymi z techniką FIVET.
Z punktu widzenia lekarskiego wskazaniem do sztucznego zapłodnienia może być niepełnowartościowość nasienia partnera lub trudności z owulacją i drożnością jajników u kobiet. Z powodu licznych problemów natury biologicznej, moralnej i prawnej dopuszczalność sztucznego zapłodnieina uregulowana jest różnie w poszczególnych systemach prawnych, niekiedy brak jest prawnego uregulowania.
Ogólna skuteczność techniki FIVET jest bardzo niska i wynosi maksymalnie ok. 20% i jest to liczba dzieci jaka przychodzi na świat w wyniku zastosowania sztucznego zapłodnienia "in vitro". Z tej niewielkiej ilości dzieci, które przeżywają procedurę FIVET, jedynie 4-5% rodzi się zdrowymi. Oznacza to w praktyce, że średnio, przy założeniu maksymalnej skuteczności sztucznego zapłodnienia "in vitro" (20%), osiemdziesięcioro płodów na sto ginie.
Anomalie genetyczne pojawiają się już w trakcie przeprowadzania sztucznego zapładniania "in vitro", poczawszy od nieprawidłowej liczby przedjądrzy po zmiany w ilości chromosomów (normalna dla człowieka ilość to 23 chromosomy). Występowanie tego rodzaju anomalii genetycznych jest jedną z przyczyn, która tłumaczy tak wysoką liczbę niepowodzeń sztucznej prokreacji (na skutek późniejszej aborcji spontanicznej, która jest przez nie warunkowana).
Kolejnym następstwem medycznym sztucznego zapłodnienia "in vitro" są ciąże pozamaciczne. Ryzyko tego rodzaju ciąży w technice przenoszenia embrionów z probówki do narządów rodnych kobiety zwiększa się trzykrotnie, rosnąc z 2,5% (ilość ciąż pozamacicznych występujących w naturze) do 8,3%. W naturalnym procesie zapłodnienia zarodek porusza się w kierunku macicy dzięki skurczom jajowodu i komórkom urzęsionym obecnym w jajowodzie. Natomiast przy sztucznym wprowadzeniu zarodka do jajowodu, bywa, że pozostaje on w nim, ponieważ naturalny mechanizm transportu został zniszczony w efekcie zastosowania stymulacji hormonalnej (w celu wywołania nadowulacji) lub z powodu anomalii jajowodu. Czynniki te niejednokrotnie uniemożliwiają zaistnienie ciąży.
FIVET przyczynia się także do zwiększenia ryzyka powstania ciąży mnogiej (naturalnie ilość ciąż mnogich wynosi: 1,25%, a dla FIVET 4 - 22%), ponieważ zwykle podczas sztucznego zapłodnienia "in vitro" przygotowuje się większe ilości embrionów w nadziei, że przynajmniej jeden rozwinie się w organizmie matki. Bywa, że pojawienie się ciąży mnogiej jest wskazaniem do przeprowadzenia tak zwanej "redukcji embrionalnej", czyli aborcji selekcyjnej.
Zatem trzeba zastanowić się, czy w danym przypadku należy stosować procedurę sztucznego zapłodnienia "in vitro" i na ile jest ona celowa. Można stwierdzić, że technika FIVET nie leczy bezpłodności, a jedynie daje sztucznie stworzone potomstwo, otrzymane po szeregu prób, wielokrotnie wieńczonych niepowodzeniem. Sądzi się, że przeprowadzanie jej wiąże się raczej z przyczynami społecznymi i psychologicznymi, takimi jak pragnienie posiadania dziecka za wszelką cenę, czy dyskomfort psychiczny rodziców z powodu braku dziecka.
godność człowieka w cywilizacji zachodniej opartej na demokracji odnosi się do każdego człowieka bez wyjątku (przestępca pozostaje człowiekiem mimo swoich nieludzkich czynów)
Deontologia (ang. deontology, pierwotnie "etyka prywatna" (Jeremy'ego Benthama), z gr. déon - to, co niezbędne, właściwe; obowiązek i logos - mowa, słowo) - to nauka o powinnościach i obowiązkach. Jest to dział etyki, zajmujący się postępowaniem moralnym i klasyfikujący uczynki w kategoriach moralnych.
Wyróżnia się także deontologię lekarską. Stanowi ona swoisty kodeks postępowania moralnego lekarzy w stosunku do:
pacjentów,
innych lekarzy,
badań naukowych (np. na zwierzętach).
Przeszczepianie narządów, transplantacja (z łac. transplantare - szczepić i plantare - sadzić) - przeszczepienie narządu w całości lub części, tkanki lub komórek z jednego ciała na inne (lub w obrębie jednego ciała). Przeszczepianiem narządów zajmuje się medyczna dziedzina naukowa nazywana transplantologią.
Przeszczep (transplantat) - komórki, tkanki (skóra, rogówka, kości) lub narząd (serce, nerka) pobrane od dawcy, podlegające chirurgicznemu przeszczepieniu do organizmu biorcy. Niektóre tkanki i narządy mogą być konserwowane i przechowywane w tzw. bankach.
*autogeniczny (autologiczny, inaczej autotransplantacja) - polega na przeniesieniu własnej tkanki lub narządu z jednego miejsca na drugie, np. przeszczep skóry
*izogeniczny (syngeniczny, izotransplantacja) - polega na przeniesieniu tkanki lub narządu między osobnikami identycznymi genetycznie np. bliźniętami jednojajowymi
*allogeniczny (także: alogeniczny, inaczej allotransplantacja) - polega na przeniesieniu tkanki lub narządu między osobnikami tego samego gatunku, o podobnym, ale nie jednakowym genotypie, np. człowiek → człowiek
*ksenogeniczny (heterologiczny, ksenogenny, ksenotransplantacja) - polega na przeniesieniu tkanki lub narządu między osobnikami różnego gatunku np. świnia → człowiek
Etyka-pochodzi od greckiego słowa ethos. Oznacza on zwyczaj, obyczaj. Etyka jest dziedziną filozofi zajmującą się badaniem moralności, definiuje ona pojęcie dobra i zła oraz ustala zasady właściwego życia. Etyka jest nauką o moralności.
Przeds.Etyczni: Sokrates,Epikur,Platon,Karnap,Megel,Św.Augustyn,Kant,Marks
Podział wg.Karnapa:1.ze względu na zakres obowiązywania norm morlanych:a)teorie obiektywistyczne, b)teorie subiektywistyczne. 2.ze względu na rodzaj pochodzenia norm moral.: naturalizm,antynaturalizn,emotywizm,nominalizm 3.ze wzgledu na ocene zachowan ludzkich: motywizm,efektywizm,nominalizm
Moralność-zbiór zasad norm,które określają co jest dobre a co złe
Ojcem etyki był Sokrates
Celem etyki jest dochodzenie do źródeł powstawania moralnosci, badanie efektów jakie moralnosć lub jej brak wywiera na ludzi oraz szukanie podstawowych przesłanek filozoficznych na podstawie których można w racjonalny sposób tworzyć zbiór nakazów moralnych.
Zadaniem etyki jest pytać o nature dobra i zła. Od etyki zależy ludzkie szczęście i życie.
Idywidualizm-odwraca jednostkę od wspólnoty uznając egoistyczne pojmowanie dobra jednostki za dobro podstawowe i nadrzędne w stosunku do dobra wspólnoty.
Totalizm-podporządkowuje dobro jednostki społeczeństwu, państwu pozbawiając jednostkę praw staje się ono systemem opartym na przemocy.
Agresja-jest zachowaniem którego skutkiem jest sprawianie przykrości drugiej osobie.Agresywne zachownie może przybierać różne formy od obelg werbalnych mających na celu wyrządzenie krzywdy psychicznej po przemoc fizyczna.Agresja to każde zachowanie , które podejmowane jest z intencją wyrządzenia krzywdy 2iej osobie.
Wyróżnia.agresje:
a)wrogą-ma miejsce kiedy podstawowa intecją czyjegoś zachowania jest wyrzadzenie krzywdy 2ej os. Agresji tej towarzyszy gniew oraz ukryta chcęc ujrzenia cierpienia ofiary
b)instrumentalna-ma miejsce kiedy czyjeś zachowanie może wyrządzić krzywde jednak jego intencje sa inne.
Strategie redukujace agresje:karanie,katharsis,modelowanie ról społecz.,zawieranie kontraktów, grupy radzenia sobie ze złościa.
Kary-mogą stanowic skuteczne narzędzie hamujace agresję u sportowców. Dzieki niej uczy się, że konsekwencje agresywnych zachowań bedą dla niego negatywne.
Katharsis-pozybcie sie negatywnych emocji redukuje potrzebe agresji.
Modelowanie ról społecznych-jesli dzieci uczą sie agresywnych zachowań obserwując ich u dorosłych to pokazując im wyłącznie nie agresywne modele ról możemy do pewnego stopnia zapobiec kształtowaniu sie ich agresji.Podejście to podkreśla znaczenie trenera jako modela roli.
Zawieranie kontraktów-sportowcy podpisujący kontrakt są zobowiazani do unikania niektórych zachowań.Umowa określa wyraźnie które zachowania są zakazane w danych okolicznościach.
Grupy radzenia sobie ze złościa-każdy człowiek popada czasem w złośc, złośc sama w sobie nie jest niczym złym chociaż może prowadzić do wrogiej agjesji. Jeżeli sportowcy czesto odczuwają złość,którą przetwarzają na agresywne zachowanie powinni dołączyć do gr.zwalczającej złość. Jest to terapia grupowa której celem jest poznanie złości oraz nauka lepszych strategi radzenia sobie z nią.
Doping to podwyzszenie w sposób sztuczny wydolności psychicznej i motorycznej za pomocą środków dopingujacych.
Przyczyny dopingu:1.zdobycie akcjeptacji grupy za wszelka cenę.2.nacisk mediów na wygraną.3.powszechne postawy ze doping jest konieczny.4.nagrody finansowe za wygrana.5.bezpośredni i posredni nacisk trenerów.
Metody dopingu:1.doping krwią.2.manipulacje farmakologiczne,fizyczne i chemiczne.
Klasy środków dopingujących:1.pobudzajace-amfetamina,efedryna,kokaina 2.narkotyczne środki przeciów bólowe np.morfina 3.moczopędne np.furosemid 4.hormony peptydowe i glikoproteinowe np.hormon wzrostu.
Skutki stosowania dopingu:
pozytywne dotyczą najczęsciej poprawy ogólnego stanu fizycznego lub psychicznego zawodników.Jeśli chodzi o pozywtywne skutki psychologiczne obserwowano:podniesienie się nastroju, poprawa koncentracji i pamięci, zmniejszenie zmęcznenia fizycznego.
negatywne:nasilenie stanów lekowych, niezdolnośc radzenia sobie ze stresem, zaburzenia osobowości, tendencje i próby samobójcze
Skutki negatywne dzielimy na 4y grupy:
negatywne skutki zdrowotne formułowane najczęściej ogólnie(wyniszczenie organizmu,choroby, zaburznie pracy narządów wew.,szybsze starzenie się,zaburzenia przemiany materii,nowotwory a nawet śmierć)
zaburzenia hormonalne i ich następstwa(niepłodność,powikłania ciąży, niedorozwój potomstwa)
zmiany w ukł. Mięśniowym i kostno-stawowym (zwiodczenie i zanik mięśni i zwiększenie łamliwości kości)
różnorodne zmiany negatywne czynności pozostałych układów i narządów(choroby nerek,wątroby, zaburzenia ukł.krążenia i czynnościserca, zaburzenia ukł.pokarmowego,zmiany skórne i zaburzenia zmysłów.