Technologie w produkcji zwierzęcej - Wykład 1 - świnie

Dzięki skamieniałościom odkryto, że zwierzęta podobne do dzikich świń zamieszkiwały lasy i bagna w Europie i Azji już około 40 mln lat temu.

- w Chinach świnie zostały udomowione przed 4900 rokiem p.n.e.

- w Europie ich hodowla rozpoczęła się przed 1500 rokiem p.n.e.

1000 lat przed naszą erą:

HOMER

Fragment z 14 pieśni „Odysei”

„…W środku obejścia dwanaście chlewów zbudował

Obok siebie, w nich na noc trzodę pilnie chował.

Pięćdziesiąt ryjów w każdej zamykał oborze,

Zwykle same maciory, wieprze śpią na dworze,

Lecz ich szczupło, gdyż liczbę zmniejszały codziennie

Szumne gachów biesiady, na które niezmiennie

Musiał dostarczać wieprzów z najgrubszą słoniną

Więc tylko trzysta sześćdziesiąt w zagrodzie miał ino…”

W starożytnym Rzymie prowadzono chów na dużą skalę świadczą notatki o żywieniu świń figami, miodem i pojeniu ich winem.

Pliniusz zapisał, że tylko sama Etruria - nie licząc innych miejscowości dostarczała do Rzymu 20 tys. świń rocznie.

W pracy o gospodarstwie rolnym napisanym ponad 2000 lat temu autor Marek Terencjusz Warron zalecał pozostawienie do hodowli tylko te maciory, które rodzą nie mniej prosiąt niż posiadają sutek.

Wspomina również o przypadku urodzenia przez lochę 30 prosiąt.

Stwierdza również, że powinno uzyskać się od lochy dwa mioty rocznie, a prosięta należy odsadzać nie później niż w wieku dwóch miesięcy.

AMERYKA

Na rozkaz Izabeli, Krzysztof Kolumb wziął na pokład osiem świń, wyruszając w podróż na Kubę w 1493 roku.

Ale „ojcem amerykańskiego przemysłu przetwórstwa mięsa wieprzowego” można nazwać Hernando de Soto. Wraz z pierwszymi 13 świniami dopłynął on do Zatoki Tampa na Florydzie w 1539 roku.

Hodowla zwierząt w tym świń we współczesnym pojęciu pojawiła się dopiero w połowie XVIII wieku.

Świnie udomowione do tego czasu niewiele różniły się od dzików. Masę 50 kg osiągały w 1,5 roku.

Większość obecnie hodowanych ras powstało dopiero w XX wieku.

Współczesne rasy dzieli się na 3 typy użytkowe:

- mięsne - późno dojrzewające i szybko rosnące

- tłuszczowo-mięsne - wcześnie dojrzewające i szybko rosnące

- słoniowe - późno dojrzewające i wolno rosnące

Obecnie rasy tłuszczowo-mięsne stopniowo przekształcane są na mięsne, a słoninowe wypierane przez mięsne.

Najcenniejsze z ras europejskich to:

- wielka biała angielska,

- szwedzka krajowa (landrace),

- uszlachetniona duńska krajowa (landrace),

- pietrain.

W Polsce największe znaczenie mają rasy:

- wielka biała polska

- wielka biała zwisłoucha

doskonali się też rasy puławską i złotnicką.

Najważniejsze cechy użytkowe świń

- Wysoka rozrodczość

Częstotliwość oproszeń

Plenność gospodarcza

- Zdolności opasowe

- Wysoka wydajność rzeźna

Niektóre istotne cechy zachowania się świń:

- opiekuńczość macierzyńska

- życie społeczne instynkt stadny

- hierarchia w stadzie

- skłonność do ruchu

- skłonność do rycia

- odpoczynek i sen

- wydają zróżnicowane dźwięki

- inteligencja świń

W 1939 r. w Karolinie (USA), wyhodowano świnię, która ważyła 863,6 kg, nazwano ją „Big Boy” - „Duży Chłopiec”.

Polska biała zwisłoucha (pbz):

Jest nieco mniej wyprostowana niż rasa wbp, ale charakteryzuje się bardzo szlachetnym pokrojem. Jej charakterystyczną cechą jest dość mała głowa ze zwisającymi uszami. Zwierzęta są jednolicie białe. Część populacji cechuje podatność na stres. Lochy są bardzo płodne, rodzą przeciętnie w miocie 12-14 prosiąt, a odchowują 10-12.

Knurek:

Wyniki użytkowości tucznej i rzeźnej:

- średni przyrost dzienny - 815 g

- zawartość mięsa w tuszy - 63,3%

- indeks oceny przyżyciowej - 144 pkt

Loszka:

Wyniki użytkowości tucznej i rzeźnej:

- średni przyrost dzienny - 719 g

- zawartość mięsa w tuszy - 59,6%

- indeks oceny przyżyciowej - 129 pkt

Wielka biała polska (wpb):

Jest rasą o białym umaszczeniu, szybko rosnącą i później dojrzewającą. Jej charakterystyczna cecha to średniej wielkości, stojące i ostro zakończone uszy. Lochy są bardzo dobrymi i troskliwymi matkami. Rodzą w miocie 10-12 prosiąt, a odchowują 10. Rasa ta charakteryzuje się dużą odpornością na stres i trudne warunki środowiskowe.

Knurek:

Wyniki użytkowości tucznej i rzeźnej:

- średni przyrost dzienny - 783 g

- zawartość mięsa w tuszy - 63,4%

- indeks oceny przyżyciowej - 139 pkt

Loszka:

Wyniki użytkowości tucznej i rzeźnej:

- średni przyrost dzienny - 731 g

- zawartość mięsa w tuszy - 61,2%

- indeks oceny przyżyciowej - 136 pkt

Duroc:

Została sprowadzona do Polski na początku lat 80. Jest to typowo mięsna rasa o charakterystycznym czerwono-brązowym umaszczeniu. Tusze tych świń cechuje mięso doskonałej jakości i bardzo smaczne.

Knurek:

Wyniki użytkowości tucznej i rzeźnej:

- średni przyrost dzienny - 730 g

- zawartość mięsa w tuszy - 62,5%

- indeks oceny przyżyciowej - 123 pkt

Pietrain:

Trafiła do Polski w połowie lat 60. Jest rasą wyjątkowo mięsną: w tuszy - ponad 60% mięsa. Zwierzęta mają umaszczenie od białego, poprzez łaciate do popielatego i prawie czarnego. Płodność loch jest umiarkowana, w miocie rodzi się średnio poniżej 10 prosiąt. Większość osobników w tej populacji cechuje podatność na stres.

Knurek:

Wyniki użytkowości tucznej i rzeźnej:

- średni przyrost dzienny - 807 g

- zawartość mięsa w tuszy - 65,0%

- indeks oceny przyżyciowej - 145 pkt

Hampshire:

Sprowadzono do Polski na początku lat 70. Zwierzęta są czarno umaszczone, z charakterystycznym białym pasem na łopatkach. Jest to rasa typowo mięsna. Ostatnio jednak traci popularność ze względu na znaczne obciążenie genem kwaśnego mięsa. Powoduje to pogorszenie jego przydatności technologicznej.

Knurek:

Wyniki użytkowości tucznej i rzeźnej:

- średni przyrost dzienny - 809 g

- zawartość mięsa w tuszy - 62,1%

- indeks oceny przyżyciowej - 132 pkt

Puławska

Rasa objęta Programem Ochrony Zasobów Genetycznych

Typowy wzorzec to:

- umaszczenie łaciate czarno-białe z nieregularnym rozmieszczeniem czarnych plam na białym tle, których nasilenie nie powinno przekraczać 70% powierzchni skóry

- tułów średniej długości, osadzony na mocnych, dobrze spionowanych kończynach

- zadnia część tułowia dobrze rozwinięta, szynki uwypuklone, ale średniej długości

- wyraźnie zaznaczone zewnętrzne narządy płciowe

- temperament żywy, ale usposobienie łagodne bez przejawów agresji wobec innych zwierząt w grupie

- rasę charakteryzuje wczesność dojrzewania rozpłodowego, dobre przystosowanie do trudnych warunków utrzymania, długowieczność oraz wysoka odporność na specyficzne patogeny

- wykazują wysoką płodność, plenność oraz posiadającą dobre cechy macierzyste

- masa ciała dorosłych osobników:

• Knury: 250-350 kg

• Lochy: 200-280 kg

Złotnicka pstra:

- są to świnie w typie mięsno-słoninowym w kierunku mięsnym, późno dojrzewające, o średnim tempie
wzrostu

- głowa powinna być średniej wielkości, ryj średnio długi i prosty, uszy pochylone do przodu, średniej
wielkości

- tułów długi, lekko spłaszczony, dopuszczalna jest lekka karpiowatość grzbietu

- kończyny mocne o grubej kości

- co najmniej 12 prawidłowo rozwiniętych sutek, dopuszczalna jest asymetria jednego sutka

- umaszczenie łaciate, czarno-białe, ponad 50% maści białej

- przy czym najbardziej pożądany jest układ łat sprawiający wrażenie „drugiej skóry” narzuconej na grzbiet
zwierzęcia

- szczecina powinna przybierać barwę pigmentu skóry

- płodność rzeczywista wynosi ok. 11 prosiąt

- masa ciała dorosłych osobników:

• Knury: 300-350 kg

• Lochy 200-300 kg

Złotnicka biała:

Są to świnie o typie mięsnym, późno dojrzewające, o średnio-szybkim tempie wzrostu

- jest średnio duża, o harmonijnej budowie ciała, dobrze związana

- głowa mała, ryj średnio długi i prosty, uszy pochylone do przodu, średniej wielkości

- tułów długi, w kształcie trapezu zwężający się ku przodowi. Zad powinien być dobrze wypełniony

- kończyny wysokie, dobrze ustawione

- co najmniej 12 prawidłowo rozwiniętych sutek, dopuszczalna jest asymetria jednego sutka

- umaszczenie białe, dopuszczalne niewielkie ciemne łatki

- płodność rzeczywista wynosi ok. 10,5 prosiąt

- masa ciała dorosłych osobników:

• Knury: 250-300 kg

• Lochy: 200-250 kg

Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS” na podstawie Decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 lutego 2004 r. prowadzi rejestry dla mieszańców świń, które pochodzą z krzyżowania następujących ras:

1. Duroc x pietrain

2. Duroc x Hampshire

3. Hampshire x pietrain

Loszki mieszańcowe mogą być produkowane tylko i wyłącznie w oparciu o następujące rasy mateczne:

- wielką białą polską

- polską białą zwisłouchą

- puławską

Natomiast knury mieszańce produkowane są tylko i wyłącznie z wykorzystaniem następujących ras ojcowskich:

- hampshire

- duroc

- pietrain

Linia 990

Liczba knurów i loch poszczególnych ras użytych do tworzenia linii 990

Rasa	Liczba knurów	Liczba loch
Wielka biała polska	91	1079
Belgijska krajowa	23	61
Duroc	26	48
Niemiecka krajowa	15	-
Walijska	14	-
Hampshire	12	-

Szacuje się, że w Polsce istnieje potencjał pomieszczeń wystarczający na roczną produkcję ponad 20 mln świń.

W Polsce, jak i w Europie największą rolę odgrywają świnie należące do typu mięsnego, charakteryzujące się przede wszystkim szybkimi przyrostami, ekonomicznym wykorzystaniem paszy na przyrost, masy ciała, wysoką mięsnością.

Większość tuczników w Polsce utrzymywanych jest do masy ciała średnio 105 kg.

W Polsce podstawowym systemem utrzymania jest system ściółkowy.

W większości są to chlewnie na:

- płytkiej ściółce

- głębokiej ściółce

- na posadzkach o dużym stopniu nachylenia

W Polsce od kilku lat zmniejsza się udział gospodarstw bardzo małych ( do 9 szt.) i małych (10-49 szt.), a wzrasta dużych (100-499 szt.).

W chowie trzody chlewnej stabilna jest liczebność gospodarstw średnich (50-99 szt.) i bardzo dużych (ponad 499 szt.).

Obecnie około 1/3 pogłowia trzody znajduje się w małych gospodarstwach.

Można szacować, że udział gospodarstw dużych i średnich to około 72 tys. producentów trzody.

Przykładowa obsada świń na 100 ha użytków rolnych:

Obszar	Województwo pomorskie	Województwo zachodnio-pomorskie	Województwo wielkopolskie	Polska	Dania
Obsada świń na 100 ha użytków rolnych	71	129	222	100	450

Polski handel mięsem w 2009 r.:

W bieżącym roku odbudowuje się powoli eksport wieprzowiny z Polski. Wg wstępnych danych (MRiRW) w pierwszych czterech miesiącach roku eksport nieprzetworzonej wieprzowiny (CN 0203) wyniósł 55,4 tys. t w porównaniu z 52,7 tys. t w tym samym okresie przed rokiem.

Gorzej niż w przypadku mięsa wygląda sytuacja w eksporcie trzody chlewnej. W pierwszych czterech miesiącach eksport wyniósł 13,0 tys. t w porównaniu z 15,4 tys. t przed rokiem. Potwierdziły się obawy o wpływ podwyższenia ceł na sprzedaż do Rosji. Spadła ona o 90%. Natomiast na pierwsze miejsce wśród odbiorców trzody z Polski powróciły Węgry zwiększając import ponad sześciokrotnie.

W dniach 26-29 września 2011 r. w Krakowie odbyło się, organizowane w ramach Polskiej Prezydencji w UW, nadzwyczajne posiedzenie grupy Głównych Lekarzy Weterynarii Państw Członkowskich UE połączone z konferencja dotyczącą występowania i zwalczania afrykańskiego pomoru świń (ASF). Do udziału w konferencji zaproszeni zostali również Główni Lekarze Weterynarii Federacji Rosyjskiej, Ukrainy i Białorusi.

Afrykański pomór świń (ASF) - wyjątkowo groźna, nieuleczalna, wysoce zakaźna i zaraźliwa wirusowa choroba świń domowych wszystkich ras oraz dzików, stanowi w ostatnich latach poważny problem w Rosji i państwach położonych na Kaukazie (Gruzja, Armenia). Zasadnicze straty związane z wystąpieniem ASF związane są przede wszystkim z całkowitym zablokowaniem importu świń oraz mięsa wieprzowego z krajów dotkniętych ASF przez kraje wolne od tej choroby.

Przyszłość światowego rynku mięsa:

Wg przewidywań FAO, ceny wołowiny na świecie w latach 2010-2015 utrzymają się na stałym poziomie. W większości krajów stada bydła będą odbudowywane po uprzednim spadku liczebności.

Po 2015 r. podaż wołowiny wzrośnie, co spowoduje niewielki spadek jej cen.

Ceny wieprzowiny do 2019 r. powinny utrzymywać się na względnie stałym poziomie

Ceny baraniny początkowo niskie, wzrosną na skutek ograniczenia pogłowia owiec w Nowej Zelandii. Popyt na mięso drobiu będzie wysoki, na skutek czego jego ceny utrzymają się na niezmienionym poziomie.

W latach 2010-2019 spożycie mięsa większy się. Wzrost ten zaznaczy się głównie w krajach nienależących do OECD.

Spożycie mięsa:

drobiu w tych państwach w 2019 r. będzie o 38% większe niż w 2009 r.

wieprzowiny - o 33%

wołowiny - o 23%

a baraniny - o 31%

W krajach OECD spożycie mięsa zwiększy się o 4%. Światowy eksport mięsa wzrośnie w omawianym okresie o 22% (głównie za sprawą eksportu wołowiny i mięsa drobiu). W krajach OECD eksport zwiększy się o 7%, a w krajach spoza OECD- o 29%.

Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS” jest organizacją samorządową, działająca od 1958 roku. Obejmuje swym zasięgiem działania teren całego kraju. Może realizować program hodowlany o zasięgu krajowym dla ras świń: wbp, pbz, bz, Hampshire, duroc, pietrain.

Działalność PZHiPTCh „POLSUS”:

- ocena wartości użytkowej i hodowlanej trzody chlewnej

- prowadzenie ksiąg i rejestrów zwierząt hodowlanych oraz systemów informacyjnych dla potrzeb rejestracji
danych

- bilansowanie potrzeb i możliwości produkcyjnych w hodowli zwierząt

- prowadzenie specjalistycznych szkoleń zawodowych dla osób prowadzących ocenę wartości użytkowej,
sztuczne unasienianie oraz wydawanie odpowiednich zaświadczeń w tym zakresie

- kwalifikacja materiału hodowlanego

- prowadzenie oceny poubojowej zwierząt rzeźnych

- tworzenie grup producenckich związanych umowami z ubojniami zwierząt, wytwórniami pasz i siecią
handlu

- negocjowanie cen minimalnych i interwencyjnych skupu zwierząt hodowlanych i rzeźnych

- doskonalenie produkcji zwierząt hodowlanych trzody chlewnej przez stosowanie właściwych metod
selekcji i doboru zwierząt oraz upowszechnianie metod krzyżowania towarowego świń, współtworzenie
programów hodowlanych

- podnoszenie wiedzy producentów trzody chlewnej w zakresie racjonalnych metod hodowli i chowu świń
oraz zwiększaniu dochodowości gospodarstw

Wielkopolski Związek Hodowców Trzody Chlewnej z siedziba w Poznaniu - związek jest zrzeszeniem
87 hodowców trzody chlewnej z rejonu całej Wielkopolski.

W kwietniu 1999 amerykańska firma Smithfield Foods Inc. przejęła większościowy pakiet akcji ANIMEX S.A. stając się tym samym inwestorem strategicznym Spółki.

Animex jest częścią grupy kapitałowej Smithfield Group.

Smithfield Foods, Inc. z siedzibą w Wirginii jest największym producentem mięsa i przetworów wieprzowych na świecie. Firma przetwarza rocznie 20 milionów sztuk trzody chlewnej, w tym 12 milionów pochodzi z własnych hodowli.

(2006 r.)

Prima Farms należąca do koncernu Smithfield współpracuje z ponad 300 indywidualnymi hodowcami świń. Dostarczają one do zakładów mięsnych 750 tys. sztuk rocznie.

W skład spółek Prima-Farms wchodzą 3 grupy hodowlane: Prima Sp. z o.o., Agri Sp. z o.o., Agri Plus Sp. z o.o.

Łącznie grupa posiada 21 ferm hodowlanych.

Tylko 4 fermy zajmują się tuczem świń, pozostałe koncentrują się na hodowli prosiąt i warchlaków.

Więksi producenci trzody chlewnej:

Fermy świń:

Święcicki - 8 ferm

Duda - 5 ferm

Stokłosa - 4 fermy

Tucz nastawny

Poldanor - 29 ferm

Podstawową działalnością firmy Poldanor jest chów i hodowla trzody chlewnej, w tym produkcja loszek hodowlanych na podstawie kontraktu z Pig Improvement Company (PIC) z przeznaczeniem na sprzedaż w Polsce i za granicą.

Produkcja trzody chlewnej w Poldanorze oparta jest na wysokiej jakości materiale hodowlanym o bardzo wysokim statusie zdrowotnym, importowanym z Anglii i Danii.

Organizacja chowu trzody chlewnej w Poldanorze oparta jest na koncepcji produkcji trójfazowej, w której cykl produkcyjny podzielony jest na 3 etapy:

- fermy mateczne

- fermy odchowu prosiąt - klimatyczne

- fermy tuczu

W Polsce po roku 1970 wybudowano w Państwowych Gospodarstwach Rolnych (PGR) przemysłowe wielkotowarowe fermy świń.

10 ferm dużych o rocznej produkcji 36 000 tuczników fermy typu Kołbacz, Gi-Gi, Emona, Schmidt-Ankum

Kilkadziesiąt ferm typu Agrokompleks na 15 000 i 30 000 tuczników rocznie

Bisprol na 6 000, 12 000 tuczników rocznie

Typy regionalne bydgoski, poznański i inne.

BYŁY TO FERMY W CYKLU ZAMKNIĘTYM.

Warunki utrzymania

Pojęcie, które powstało wraz z wkroczeniem chowu i hodowli zwierząt na poziom produkcji towarowej.

Zaprojektowane dla wygody człowieka systemy utrzymania modyfikują nie tylko zachowanie zwierzęci, ale i fizjologię jego organizmu, wpływając tym samym na jakość pozyskiwanych produktów.

Proces ten jest nieustannie pogłębiany i wyraża się tzw. intensyfikacją produkcji.

Technologie w produkcji zwierzęcej - Wykład 2 - świnie

Rada Europy w Strasburgu uchwaliła następujące konwencje o ochronie zwierząt:

1. Europejska konwencja o ochronie zwierząt utrzymywanych dla celów hodowlanych z 10.03.1976

2. Europejska konwencja o ochronie zwierząt domowych z 13.11.1987

3. Europejska konwencja o ochronie zwierząt rzeźnych z 10.05.1979

4. Europejska konwencja dotycząca ochrony zwierząt kręgowych przeznaczonych do celów doświadczalnych i naukowych z 18.03.1986

5. Europejska konwencja dotycząca transportu międzynarodowego zwierząt z 13.12.1986

W Unii Europejskiej ochronę zwierząt gospodarskich regulują między innymi następujące akty prawne:

98/58/EC - dotycząca ochrony zwierząt hodowlanych do celów rolniczych

91/629/EEC, 97/182/EEC - utrzymywanie cieląt

93/119/EEC - ubój zwierząt

91/628/EEC - transport - ogólnie

97/1255 - szczegóły na temat transportu

98/411 - transport drogowy

1040/2003 - transport - rozp. zmieniające 97/1255

1/2005 - transport - stosowanie od dnia 5 stycznia 2007 roku

Akty prawne dotyczące dobrostanu:

Dyrektywa Rady 91/630/EEC z dnia 19 listopada 1991 r. określająca standardy minimalne ochrony świń oraz Dyrektywa Rady 2001/88/EC z dnia 23 października 2001 r., zmieniająca Dyrektywę 91/630/EEC o standardach minimalnych ochrony świń.

Do świń mają także zastosowanie ogólne przepisy o dobrostanie zwierząt.

Polskie akty prawne w zakresie ochrony zwierząt gospodarskich to:

- Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. Nr 106, poz. 1002=

- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 października 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków
i sposobu transportu zwierząt Dz. U. Nr 185, poz. 1809)

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 2003 r. w sprawie Krajowej Komisji Etycznej do Spraw
Doświadczeń na Zwierzętach oraz lokalnych komisji etycznych do spraw doświadczeń na zwierzętach Dz.
U. Nr 167, poz. 1622)

- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 września 2003 r. w sprawie minimalnych
warunków utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich Dz. U. Nr 167, poz. 1629)

W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst pierwotny Dz. U. 1997 Nr 111 poz. 724) (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r. Nr 106 poz. 1002) zapisano, że

„zwierzę, jako istota żyjąca zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę”.

Ustawa ta reguluje postępowanie ze zwierzętami:

1. Domowymi

2. Gospodarskimi

3. Wykorzystywanymi do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych

4. Używanymi w procedurach doświadczalnych

5. Utrzymywanymi w ogrodach zoologicznych

6. Wolno żyjącymi (dzikimi)

7. Obcymi faunie rodzimej

Zgodnie z zapisem tej ustawy, kto utrzymuje zwierzęta gospodarskie jest obowiązany do zapewnienia im opieki właściwych warunków bytowania.

Warunki chowy lub hodowli zwierząt nie mogą powodować urazów i uszkodzeń ciała lub innych cierpień.

Zabrania się w szczególności:

- …

- używania do popędzania zwierząt przedmiotów lub narzędzi, które mogą spowodować okaleczenie
zwierzęcia

- …

Definicja dobrostanu:

„Dobrostan jest to stan zdrowia fizycznego i psychicznego, w którym zwierzęta są w pełni harmonii ze swoim środowiskiem” - Hughesa w 1976 r.

„Dobrostan jest to stan, w którym zwierzęta mogą się zaadaptować bez cierpienia do środowiska stworzonego przez człowieka” - Carpenter 1980 r.

„Dobrostan jest stanem, w którym zwierzę potrafi „stawić czoła”, „uporać się” ze środowiskiem” - Broom 1986 r.

Pojęcie dobrostan zwierząt określa odpowiedni status zwierzęcia i jakość jego bytu, na który składa się:

- zaspokojenie wszystkich potrzeb, nie tylko w zakresie pokarmowym

- dobrej opieki zdrowotnej

- odpowiednich pomieszczeń hodowlanych

- wymagań wynikających z potrzeb psychicznych, objawiających się właściwym, charakterystycznym dla
danego gatunku behawiorem (zachowaniem, postępowaniem), (Kołacz)

Główne założenia dobrostanu zwierząt zostały opracowane przez angielskich specjalistów z Rady Dobrostanu Zwierząt (Farm Animals Walfare Council - FAWC).

Kodeks Dobrostanu Zwierząt Gospodarskich:

(Cods for the Walfare of Livestock).

Podstawowe założenia tego kodeksu mówią o tym, że zwierzęta powinny być:

1. Wolne od głodu i pragnienia - przez zapewnienie im świeżej wody i paszy zabezpieczającej ich potrzeby w zakresie dobrej zdrowotności, wzrostu i żywotności.

2. Wolne od dyskomfortu - przez zabezpieczenie schronienia, optymalnych warunków środowiska i wygodnej powierzchni legowiska do wypoczynku.

3. Wolnej od bólu, urazów i chorób - poprzez zapewnienie im odpowiedniej prewencji, profilaktyki, szybkiej diagnostyki i leczenia

4. Zdolne do wyrażania normalnego behawioru - poprzez zapewnienie im odpowiedniej powierzchni i właściwego składu socjalnego w grupie.

5. Wolne od strachu i stresu - poprzez eliminację czynników powodujących stres.

W 15 października 1975 r. pod patronatem UNESCO uchwalono

Deklarację Praw Zwierzęcia.

W preambule tej Deklaracji zapisano:

- że każde zwierzę jako istota żywa ma prawo w sferze moralnej

- że nieznajomość i niezauważanie tych praw prowadziły człowieka i prowadzą go nadal na drogę
przestępstw przeciwko naturze i zwierzętom.

- że człowiek nie może rościć sobie prawa do niehumanitarnego wykorzystywania swojej przewagi, wprost
przeciwnie, każde zwierzę ma prawo oczekiwać od człowieka poszanowania, opieki i ochrony

Dobrostan to stan przeciwstawny do stanu stresu

Zwierzę jest w stanie stresu gdy jego organizm musi posłużyć się normalnymi lub ekstremalnymi możliwościami dostosowania w reakcjach fizjologicznych lub behawioralnych aby utrzymać się przy życiu wobec zmienionych na niekorzyść warunków środowiskowych (Faser 1975)

Stres zaburza homeostazę organizmu, a w tym wszystkie funkcje somatyczne, psychiczne, kontrolowane przez system neuroendokrynologiczny.

Wskaźniki fizjologiczne charakterystyczne dla oceny wpływu stresu w ocenie dobrostanu:

- tętno, oddechy, stężenie glukozy we krwi, stężenie mocznika, poziom katecholamin, poziom wolnych
kortykosterydów, wskaźniki immunologiczne

Zdrowotne kryteria oceny dobrostanu:

Zdrowie - brak specyficznych reakcji patofizjologicznych (lub fizjologicznych) na obecność czynnika patogennego lub czynników uszkadzających.

Niedostateczny dobrostan lub jego brak zawsze oznacza zły stan zdrowia,

Choroby cywilizacyjne zwierząt - technopatie - choroby niezakaźne wywołane bezpośrednio lub pośrednio przez elementy technologii utrzymania zwierząt

Czynniki decydujące o poziomie dobrostanu zwierząt:

Mikroklimat:

1. Oświetlenie

2. Warunki termiczne i wilgotnościowe

3. Promieniowanie (jonizujące, ultrafioletowe, elektromagnetyczne, geopatyczne)

4. Zanieczyszczenie powietrza (chemiczne, biologiczne, mechaniczne)

Systemy utrzymania:

1. Rodzaj podłogi

2. Zagęszczenie zwierząt

3. Rodzaj kojców

4. Manipulacje technologiczne (wczesne odsadzanie, zmiana matki, przegrupowania, znakowanie, obcinanie kiełków, ogonków, kastracje, szczepienia)

5. Jakość paszy i wody

6. Systemy zadawnia paszy i wody (pojenia)

7. Transport

Odległe następstwa stresu:

Nadmierny stres prowadzi u zwierząt do zaburzeń fizjologicznych i anatomopatologicznych: - zaburzenia rozrodu w samic - hypo- lub agalakcji - obniżenie wartości immunologicznej siary - zaburzenia płodności u samców - obniżenie odporności - częste schorzenia warunkowo-zakaźne - wrzody żołądka - zmniejszenie przyrostów masy ciała - gorsze wykorzystanie paszy - nagła śmierć sercowa

Zaburzenia behawioralne - nerwice - stereotypie - autonarkotyzm

Przyczyny anomalii behawioralnych:

- rusztowe podłogi

- zbytnie zagęszczenie zwierząt

- duża obsada kojca

- intensywność oświetlenia

- trudności w dostępie paszy

- niedostateczna wentylacja

- nadmierny ruch powietrza, przeciągi

- unieruchomienie zwierząt

- tłumienie instynktów

- brak lub nadmierna stymulacja środowisk - (frustracje)

Behawioralne kryteria oceny dobrostanu:

Stereotypie- są to zachowania odbiegające od normy o niewyjaśnionej do końca etiologii.

Może być to wyrazem niemożności adaptacji, co prowadzi do uszkodzenia systemów fizjologicznych, to wykonywane proste, często rytmicznie powtarzane przez zwierzęta czynności pozbawione celu i nieprowadzące do zaspokojenia faktycznych, fizjologicznych potrzeb organizmu.

Mogą być: stałe, nieodwracalne, zachowania bezsensowne, zachowania autodestrukcyjne

Autonarkotyzm - uzależnienie od uwalnianej przez mózg beta-endorfiny

Uzależnienie rozwija się w warunkach:

- nudy

- frustracji

- ograniczenia wolności

- nadreakcji w sytuacjach chronicznych lub powtarzających się napięć

Stres a przewód pokarmowy:

Zaburzenia w wydzielaniu śliny, soku żołądkowego, enzymów trawiennych, wzmożenie perystaltyki jelit (biegunki), zmiany czynnościowe w motoryce, zapalenia błon śluzowych, owrzodzenie żołądka i jelit

Niektóre technopatie zwierząt gospodarskich:

Technopatie	Przyczyny technopatii
- urazy kończyn, skrzydeł - uszkodzenia ciała, rany, odgryzienia ogonów, odbytu, uszu, grzebieni, odgniecenia, ropnie powierzchni ciała, wymion, strzyków, zgrubienia skóry, zrogowacenie naskórka - zaburzenia w rozrodzie - wypadanie pochwy, macicy, odbytu - trudne porody - przedłużone porody (lochy)	- bezściółkowe podłogi, ograniczenie ruchu, brak korekcji racic, kopyt - pogryzienia, otarcia, duże zagęszczenie, nieergonomiczne kojce - brak ruchu, światła, stres termiczny, niedostateczne żywienie - uwięzione systemy utrzymania, duże nachylenie podłóg - brak ruchu w okresie rozrodczym (ciąży) - błędy żywieniowe

Wskaźniki dobrostanu:

Wskaźniki niskiego poziomu dobrostanu (wysokiego natężenia stresu)	Wskaźniki wysokiego poziomu dobrostanu
- obniżony poziom zdolności adaptacyjnych na stres - brak zainteresowania otoczeniem - obniżona zdolność wzrostu, wydajności i rozrodu - uszkodzenia ciała - choroby - immunosupresja - brak naturalnych reakcji behawioralnych - patologie behawioralne - autonarkotyzm	- przejawianie różnorodnych form naturalnego zachowania - normalny behawioryzm - utrzymanie w normie wskaźników fizjologicznych

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 września 2003 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich określa minimalne warunki utrzymywania zwierząt gospodarskich, odrębnie dla każdego gatunku, wieku i stanu fizjologicznego tych zwierząt, w tym obsadę zwierząt w zależności od systemów utrzymywania.

Zwierzęta gospodarskie utrzymuje się w warunkach:

- nieszkodliwych dla ich zdrowia oraz niepowodujących urazów i uszkodzeń ciała lub cierpień

- zapewniających im swobodę ruchy, a w szczególności kładzenia się, wstawania oraz leżenia

- umożliwiających kontakt wzrokowy z innymi zwierzętami (loszki i lochy w tygodniu poprzedzającym
przewidywany termin proszenia oraz w okresie proszenia się mogą być utrzymywane w warunkach, w
których nie mają kontaktu wzrokowego z innymi zwierzętami)

Pomieszczenia inwentarskie dla zwierząt gospodarskich oświetla się, przystosowanym dla danego gatunku zwierząt, światłem sztucznym lub zapewnia dostęp światła naturalnego.

Świnie utrzymuje się w pomieszczeniach inwentarskich oświetlonych przez nie mniej niż 8 godzin dziennie światłem o natężeniu co najmniej 40 lux.

Pomieszczenia inwentarskie wyposaża się w stałe lub przenośne oświetlenie umożliwiające ich kontrolę i doglądanie zwierząt o każdej porze.

Utrzymujący zwierzęta gospodarskie powinien doglądać je co najmniej raz dziennie.

Pomieszczenia dla zwierząt gospodarskich, ich wyposażenie oraz sprzęt używany przy utrzymywaniu zwierząt gospodarskich wykonuje się z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt oraz nadających się do czyszczenia i dezynfekcji.

Odchody zwierząt oraz niezjedzone resztki pasz usuwa się z pomieszczeń gospodarskich tak często, aby uniknąć wydzielania się nieprzyjemnych woni oraz zabezpiecza się je przed muchami i gryzoniami.

W pomieszczeniach inwentarskich dla zwierząt gospodarskich obieg powietrza, stopień zapylenia, temperatura, względna wilgotność powietrza i stężenie gazów powinny być utrzymane na poziomie nieszkodliwym dla tych zwierząt.

Świnie karmi się co najmniej raz dziennie, przy czym świniom utrzymywanym grupowo zapewnia się dostęp do paszy w tym samym czasie.

Lochom i loszkom między okresem okołoporodowym a odsadzeniem prosiąt zapewnia się wystarczającą ilość pokarmu wysokoenergetycznego oraz pokarmu objętościowego lub wysokowłóknistego.

Minimalne warunki utrzymywania świń:

W gospodarstwach utrzymujących co najmniej 6 świń lub 5 loch z prosiętami, w pomieszczeniu inwentarskim utrzymuje się je w kojcu na ściółce lub bez ściółki:

1. Pojedynczo

2. Grupowo

Świń nie utrzymuje się na uwięzi!!!

W przypadku utrzymywania świń w grupach:

1. Grupuje się zwierzęta o zbliżonym wieku

2. Utrzymujący zwierzęta podejmuje działania minimalizujące agresję i zapobiegające walkom zwierząt.

Utrzymywane grupowo świnie chore, zranione, wykazujące cechy agresywne lub atakowane przez inne zwierzęta, czasowo utrzymuje się pojedynczo.

Lochy i loszki od 4. Tygodnia po pokryciu do tygodnia przed przewidywanym terminem proszenia utrzymuje się grupowo.

W przypadku gdy w gospodarstwie utrzymuje się mniej niż 10 sztuk loch lub loszek, można je utrzymywać pojedynczo.

Kojec, w którym utrzymywane są lochy i loszki, w tygodniu poprzedzającym przewidywany termin proszenia, zaopatruje się w materiał umożliwiający budowę gniazda.

Prośne lochy i loszki umieszczone w kojcach do proszenia:

1. Czyści się dokładnie

2. Leczy przeciwko zewnętrznym i wewnętrznym pasożytom, jeżeli to konieczne.

Powierzchnie kojca do proszenia powinna umożliwiać proszenie naturalne lub zapewniać osobie obsługującej dostęp do zwierzęcia.

Kojec powinien być zbudowany w sposób zapewniający prosiętom swobodny dostęp do karmiącej lochy.

W przypadku utrzymywania loch z prosiętami:

1. Kojec wyposaża się w przegrodę zapobiegającą przygnieceniu prosiąt przez lochę

2. W kojcu wydziela się część ze ściółką o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek zwierząt.

Świniom zapewnia się stały dostęp do materiałów i przedmiotów absorbujących ich uwagę, w szczególności słony, siana, drewna i trocin, o jakości niewywierającej szkodliwego wpływu na zdrowie zwierząt.

Prosięta odsadza się nie wcześniej niż w 29. dniu od dnia urodzenia.

W przypadku zagrożenia zdrowia lochy lub prosięcia, prosięta odsadza się nie wcześniej niż w 22 dniu od dnia urodzenia.

Po odsadzeniu prosię umieszcza się w pomieszczeniu inwentarskim:

1. Uprzednio oczyszczonym i zdezynfekowanym

2. Odizolowanym od pomieszczeń inwentarskich, w których są utrzymywane lochy

Świnie poddaje się następującym zabiegom:

- diagnostycznym, terapeutycznym oraz związanym z identyfikacją świń

- redukcją kłów u prosiąt i knurów

- obcinaniem części ogona

- kastracją samców świń

- kolczykowaniem nosa, w przypadku utrzymywania świń w systemie ściółkowym

Redukcję kłów wykonuje się poprzez ich ścieranie lub obcinanie, z pozostawieniem nienaruszonej, gładkiej powierzchni; nie później niż w 7. dniu życia prosięcia.

Zabiegi, o których mowa wykonuje się jedynie ze względów bezpieczeństwa świń oraz w celu przeciwdziałania okaleczaniu innych świń.

Kastrację samców świń wykonuje się przy zastosowaniu technik niepowodujących rozrywania tkanek.

Po ukończeniu 7 dnia życia kastracja, może być wykonana u świń, wyłącznie po zastosowaniu długotrwałego znieczulenia.

Powierzchnia kojca powinna wynosić w przypadku:

1. Utrzymywania knurów pojedynczo - co najmniej 6 m²

2. Krycia w kojcu - co najmniej 10 m²

3. Loch w okresie porodu i odchowu prosiąt ssących - co najmniej 3,5 m²

4. Utrzymywania pojedynczo knurków i loszek hodowlanych o masie ciała od 30 do110 kg - co najmniej 2,7 m²

Wymiary kojca w przypadku utrzymywania loch pojedynczo powinny wynosić co najmniej:

1. Długość - odpowiadać długości zwierzęcia powiększonej o 0,3 m², nie mniej jednak niż 2 m

2. Szerokość - 0,6 m

Powierzchnia kojca powinna wynosić , w przeliczeniu na jedną sztukę, w przypadku utrzymywania grupowo:

1. knurów - co najmniej 6 m²

2. warchlaków i tuczników o masie ciała:

1. do 10 kg - co najmniej 0,15 m²

2. powyżej 10 do 20 kg - co najmniej 0,2 m²

3. powyżej 20 do 30 kg - co najmniej 0,3 m²

4. powyżej 30 do 50 kg - co najmniej 0,4 m²

5. powyżej 50 do 85 kg - co najmniej 0,55 m²

6. powyżej 85 do 110 kg - co najmniej 0,65 m²

7. powyżej 110 - co najmniej 1 m²

knurków i loszek hodowlanych o masie ciała powyżej 30 do 110 kg - co najmniej 1,4 m²

loch - co najmniej 2,25 m², przy czym dla loch prośnych co najmniej 1,3 m² powierzchni kojca powinno stanowić stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża - podłoga szczelinowa

loszek po pokryciu - co najmniej 1,64 m², przy czym co najmniej 0,95 m² powierzchni kojca powinno stanowić stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża - podłoga szczelinowa

Powierzchnia kojca w przypadku utrzymywania w grupie loch lub loszek po pokryciu:

1. do 5 sztuk - powinna być większa o 10%

2. powyżej 39 sztuk - może być mniejsza o 10%

W gospodarstwach utrzymujących co najmniej 10 loch lub loszek, długość boków kojca powinna wynosić w przypadku grup:

1. do 5 sztuk - co najmniej 2,41 m

2. powyżej 5 sztuk - co najmniej 2,81 m

W przypadku utrzymywania świń grupowo na podłodze szczelinowej:

1. szerokość otworów w podłodze nie może wynosić dla:

1. prosiąt - więcej niż 11 mm

2. warchlaków, loszek i knurków hodowlanych - więcej niż 14 mm

3. tuczników - więcej niż 18 mm

4. loszek po pokryciu lub loch - więcej niż 20 mm

2. szerokość beleczki w podłodze powinna wynosić dla:

1. prosiąt i warchlaków - co najmniej 50 mm

2. tuczników, loszek i knurków hodowlanych, loszek po pokryciu lub loch - co najmniej 80 mm

W pomieszczeniach inwentarskich dla świń:

1. hałas:

1. nie powinien być stały lub wywoływany nagle

2. jego natężenie nie powinno przekraczać 85 dB

2. stężenie:

1. dwutlenku węgla (CO₂) nie powinno przekraczać 3.000 ppm

2. siarkowodoru (H₂S) nie powinno przekraczać 5 ppm

3. koncentracja amoniaku (NH₃) nie powinna przekraczać 20 ppm

Bezpieczeństwo biologiczne - bioasekuracja:

„Bioasekuracja jest to sposób postępowania lub filozofia w chowie zwierząt ukierunkowana na utrzymanie lub poprawę statusu zdrowia z jednoczesną jego ochroną przed wtargnięciem nowych patogenów - zespół przedsięwzięć natury organizacyjnej (ogrodzenie, prysznic etc.)”.

USTAWA

z dnia 29 stycznia 2004 r.

o Inspekcji Weterynaryjnej

Art. 3.

1. Inspekcja realizuje zadania z zakresu ochrony zdrowia zwierząt oraz bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego w celu zapewnienia ochrony zdrowia publicznego.

2. Inspekcja wykonuje swoje zadania w szczególności przez:

……..

i) przestrzeganiem wymagań weterynaryjnych w gospodarstwach utrzymujących zwierzęta gospodarskie

………

USTAWA

z dnia 11 marca 2004 r.

o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt

Ustawa określa:

1. Wymagania weterynaryjne dla podejmowania i prowadzanie działalności w zakresie:

………………………

n) utrzymywania zwierząt gospodarskich, w celu umieszczania na rynku tych zwierząt lub produktów pochodzących z tych zwierząt lub od tych zwierząt,

……………………….

Rozdział 2

Wymagania weterynaryjne dla podejmowania i prowadzenia działalności nadzorowanej

…………………..

Przedmioty prowadzące działalność podlegającą nadzorowi organów Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie spełnienia wymagań weterynaryjnych

są zobowiązane zapewniać wymagania

• lokalizacyjne

• zdrowotne

• higieniczne

• sanitarne

• organizacyjne

• techniczne lub technologiczne

zabezpieczające przed zagrożeniem epizootycznym, epidemicznym lub zapewniające właściwą jakość produktów.

Ochrona zdrowia zwierząt przez działalność organizacyjno-techniczną:

Budowa, adaptacja lub dostosowanie istniejących pomieszczeń do wymogów fizjologicznych poszczególnych gatunków zwierząt.

Spełnienie wymogów fizjologicznych (dobrostan) w stosunku do poszczególnych grup wiekowych:

- mikroklimat (temperatura, wilgotność, ruch powietrza,

zapylenie, hałas, oświetlenie)

- żywienie (profilaktyka żywnieniowa)

- odpowiednie wymiary stanowisk (kojców, wybiegów)

- ruchy zwierząt w gospodarstwie (fermie) (zasiedlanie

poszczególnych sektorów)

Zapobieganie stresom

Zabezpieczenie epizootyczne

Podstawowe elementy zabezpieczenia epizootycznego

- Biobezpieczeństwo -

1. Ogrodzenie - podział zagrody, gospodarstwa, (fermy) na strefy

2. Opracowanie zasad poruszania się po gospodarstwie (fermie)

- regulamin zachowania się w fermie.

3. Śluzy dezynfekcyjne

4. Utrzymanie porządku i czystości - pomieszczeń, zwierząt, środków transportu, urządzeń, narzędzi

5. Zachowanie zasady jednogatunkowego chowu zwierząt

6. Stosowanie zasady „all in/all out” (pełny/pusty), (całe pomieszczenie pełne/całe pomieszczenie puste -
CPP/CPP)

7. Dezynfekcja, dezynsekcja i deratyzacja

8. kontrola skuteczności czyszczenia, mycia i dezynfekcji

9. Monitorowanie zagrożeń biologicznych

10. Systematyczna kontrola stanu zdrowia zwierząt (stały nadzór lekarsko-weterynaryjny)

11. Okresowa diagnostyka laboratoryjna-monitoring

12. Czyszczenie i dezynfekcja środków transportu zwierząt wewnątrz i poza gospodarstwem

13. Kwarantanna i izolatka

14. Systematyczna kontrola paszy i wody pod względem higienicznym oraz paszy pod względem
receptorowym pokrywającym zapotrzebowanie pokarmowe zwierząt

Strefa biała i czarna

Strefa biała - obszar, na którym znajdują się pomieszczenia, budynki inwentarskie oraz techniczne związane z bezpośrednią obsługą zwierząt oddzielony szczelnym ogrodzeniem od pozostałej części gospodarstwa - strefy czarnej.

Podstawowe elementy zabezpieczenia epizootycznego

- Biobezpieczeństwo -

Teren gospodarstwa, zakładu (fermy) powinien być dokładnie ogrodzony - zabezpieczenie przed wchodzeniem na ten teren niepożądanych ludzi i zwierząt.

Oddzielenie strefy „białej” od „czarnej”

Ogrodzenie powinno posiadać fundament i cokół.

Do ogrodzenia, białej strefy, po obu jego stronach nie mogą przylegać żadne krzewy, drzewa lub jakiekolwiek przedmioty.

Trawa wokół ogrodzenia przynajmniej po stronie wewnętrznej powinna być systematycznie krótko przycinana.

Regulamin poruszania się po gospodarstwie (fermie);

- obsługa

- osoby świadczące usługi

- osoby wizytujące

Regulamin normujący zasady poruszania się po gospodarstwie, zakładzie, fermie.

Regulamin powinien znajdować się w dużych i w małych gospodarstwach, nawet wtedy, kiedy obsługującym zwierzęta jest sam właściciel.

Regulamin powinien między innymi wymagać od osób wchodzących do białej strefy gospodarstwa (fermy) przestrzegania zasady utrzymania higieny osobistej i otoczenia ze względów epizootycznych.

Powinien być stosowany okres karencji dla osób wizytujących fermę tzn. osoba wchodząca na teren białej strefy nie powinna być w podobnym obiekcie w przeciągu co najmniej 48 godzin.

Jeżeli gospodarstwo składa się z więcej niż z jednego budynku to powinny być stosowane maty dezynfekcyjne w przejściach pomiędzy budynkami.

Narzędzia powinny być przypisane do budynków czy pomieszczeń, powinny być czyste i zdezynfekowane tak przed jak i po użyciu.

U wszystkich pracowników, a w szczególności u tych, którzy wykonują czynności w różnych miejscach strefy białej, powinno się wyrobić odruch czystych i zdezynfekowanych butów, rąk i narzędzi.

Przestrzegania tych zasad powinien dopilnować właściciel (zarządzający) oraz lekarz weterynarii nadzorujący fermę (gospodarstwo).

Śluzy dezynfekcyjne dla osób - wejściowe

Wejście do białej strefy powinni być możliwe tylko poprzez śluzy dezynfekcyjne.

Śluzy dla osób powinny być wyposażone w:

- szatnie na odzież cywilną (ubrania prywatne)

- łazienki z prysznicami

- szatnie, ubrania roboczego (kombinezony, buty, rękawice)

- pojemniki lub dozowniki ze środkiem do dezynfekcji wnoszonych przedmiotów, narzędzi, rąk

* komory z lampami dezynfekującymi

- ręczniki jednorazowego użytku

- maty dezynfekcyjne - (z obecnością pełnowartościowego środka dezynfekcyjnego) tak usytuowane, aby
nie można było ich ominąć

Każda osoba wchodząca do strefy białej po kąpieli powinna być przebrana w odzież ochronną używaną tylko w obrębie tej strefy i powinna dokonać dezynfekcji rąk w przeznaczonym do tego celu środkiem dezynfekcyjnym.

Ta zasada dotyczy w równym stopniu osób obsługujących zwierzęta, jak również osób z obsługi weterynaryjnej, technicznej, ekip DDD czy administracji.

Jeżeli właściciel (zarządzający) zgadza się na wpuszczenie osób postronnych powinien zapewnić im własną odzież ochronną, najlepiej jednorazowego użytku i powinien wymagać od wchodzących przestrzegania regulaminu fermy (gospodarstwa).

Śluzy dezynfekcyjne wjazdowe powinny składać się z:

- basenów (zagłębień) napełnionych skutecznym środkiem dezynfekcyjnym

- zadaszenia zabezpieczającego przed opadami atmosferycznymi

- śluzy wjazdowe powinny posiadać zawory spustowe, dające możliwość szybkiej, okresowa wymiany
środka dezynfekcyjnego

- śluzy mogą być wykonane inaczej, ale muszą spełniać podstawowy warunek, koła pojazdów muszą
zanurzyć się całym obwodem w skutecznym środku dezynfekcyjnym.

Czynności w celu przeprowadzenia skutecznego odkażania budynków inwentarskich w rutynowej obsłudze fermy (pełne/puste):

- usunięcie zwierząt

- opróżnienie pomieszczeń z odchodów i ściółki

- mechaniczne usunięcie resztek - oczyszczanie

- odkażanie systemu wodnego

- płukanie wstępne, namoczenie

- mysie z użyciem środków myjących (detergentów lub środków sanityzujących)

- płukanie

- osuszenie

- dezynfekcja otoczenia, pomieszczeń i urządzeń

- odczekanie stosownie długo do zastosowanego preparatu dezynfekcyjnego - zgodnie z instrukcją

- płukanie końcowe

- osuszenie

- pozostawienie pomieszczeń pustych przez okres minimum 3 dni.

Po zabiciu w gospodarstwie zwierząt z gatunków wrażliwych, zniszczenie środków żywienia zwierząt Powiatowy Lekarz Weterynarii nakazuje i nadzoruje: czyszczenie i odkażanie sprzętu lub przedmiotów, pomieszczeń, środków transportu oraz miejsc, w których przebywały zwierzęta z gatunków wrażliwych, a także sprzętu, z którym miały kontakt, w celu wyeliminowania ryzyka szerzenia się lub przetrwania czynnika zakaźnego.

27

---