Zarządzanie finansami przedsiębiorstw

„Finanse przedsiębiorstw” Danuta Krzemińska

I. Istota zarządzania finansami przedsiębiorstwa.

Pojęcie zarządzania

Styczeń 1990 r. - umowna data wdrożenia w Polsce gospodarki rynkowej. Od tego momentu mówi się o zarządzaniu. Zarządzanie jest wtedy, gdy są uregulowane formy własności:

• prywatne,

• spółdzielcze,

• państwowe,

• komunalne.

Kierowanie (ujęcie prakseologiczne):

Kierujący → oddziaływanie → ktoś lub coś (istota żyjąca -człowiek, zwierzę; rzecz nieożywiona)

Zachowanie kogoś lub czegoś ma być zgodne z wolą kierującego; kierować można ludźmi, zwierzętami, maszynami.

Funkcje kierowania:

• planowanie,

• organizowanie,

• pobudzanie,

• kontrola.

Istota zarządzania

Planowanie → Kontrolowanie → Kierowanie

Funkcje zarządzania:

- Planowanie,

- Kontrolowanie,

- Kierowanie,

Controlling - kładzie nacisk na planowanie, gdyż dobry plan (zharmonizowany pod wzgl. czasowym, zasobów i odpowiedzialności) daje gwarancję skutecznego osiągnięcia celów.

Dobry plan powoduje, że funkcja kierowania nie musi być realizowana.

Kierowanie występuje wówczas, gdy w czasie kontroli stwierdzimy działania odbiegające od ustalonych w planie. W takim przypadku podejmujemy działania korygujące, naprowadzające na ścieżkę realizacji określoną w planie.

Aby dobrze planować trzeba zaplanować zachowanie otoczenia, w tym zachowanie konkurencji. Dlatego zarządzanie wg controllingu kładzie nacisk na planowanie.

Kontrolowanie - porównanie stanu faktycznego z zaplanowanym, gdy są rozbieżności uruchamiamy kierowanie. Kierowanie nie musi być realizowane - ma korygować.

Opracowuje się takie koperty planów np. na wypadek powodzi, wydarzeń losowych, braku energii, itp.

II. Przedsiębiorstwo.

1. Pojęcie przedsiębiorstwa (art.55¹ kc)

Przedsiębiorstwo, jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, w szczególności:

• firmę (nazwę), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo,

• księgi handlowe,

• nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały,

• patenty, wzory użytkowe i zdobnicze,

• zobowiązania i obciążenia, związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa,

• prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo.

2. Pojęcie firmy a przedsiębiorstwa.

Firma jest elementem przedsiębiorstwa a nie przedsiębiorstwem.

Firma jest w bilansie (aktywa - wartość firmy - wycenia się jej wartość)

III. Istota firmy.

Pojęcie firmy (jest nazwą, wartością niematerialną i prawną oraz goodwill`em tj. dobrą wartością, ponad wartość majątku):

- wg Kodeksu Handlowego z 1934 r. (art.26):

„Firma jest nazwą, pod którą kupiec rejestrowy prowadzi przedsiębiorstwo”.

Różnica wartości rynkowej a ceną jaką nabędziemy sprzedając to dobro firmy (goodwill) - ujmuje się w bilansie.

- wg ustawy o rachunkowości z dn. 29.09.1994 r. (Dz.U. nr 2 z 1994 r. poz. 591 z późn. zmianami) - art.33:

„Wartość firmy stanowi różnicę między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością rynkową składników majątkowych jednostki lub zorganizowanej jej części. Wartość firmy odpisuje się (amortyzuje się) przez okres nie dłuższy niż 5 lat.”

- wg literatury przedmiotu po red. A.Sowińskiej:

„Wartość firmy jest różnicą pomiędzy wartością przedsiębiorstwa jako całość a sumą aktualnej wartości netto poszczególnych, dających się wydzielić składników aktywów.”

IV. Pojęcie spółki.

Spółka jest umową cywilni-prawną osób (wg kodeksu spółek handlowych - może być jedna osoba)”

- wg Kodeksu Spółek Handlowych art.8 §2:

„Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.”

- wg ustawy o Rachunkowości z 29.09.1994 r.:

„Pod pojęciem wartości niematerialnych i prawnych należy rozumieć (...) wartość firmy”

spółka (powołuje przedsiębiorca)

↓

przedsiębiorstwo (nadaje nazwę)

↓

firma

V. Przyczyny zarządzania finansami przedsiębiorstwa.

Do roku 1989 (łącznie) nie było potrzeby ażeby w przedsiębiorstwie zarządzać finansami. Wynikało to z faktu, że ustrój gospodarczy Polski opierał się na scentralizowanym zarządzaniu. Kierownicy przedsiębiorstw zobligowani byli jedynie do wykonawstwa zadań rzeczonych, narzuconych im przez organ zwierzchni (Zjednoczenie, Komisja Planowania przy Radzie Ministrów).

Przyczyna to wejście gospodarki rynkowej:

• wzrost roli pieniądza (dawniej, tj. do roku 1989, zawarcie kontraktu nie zależało od ilości posiadanych przez przedsiębiorstwo, lecz od decyzji administracyjnej),

• wzrost roli ceny (dawniej były ceny urzędowe, obecnie rynkowe. Jeżeli przedsiębiorstwo wprowadzi na rynek produkty o cenie mniejszej niż rynkowa, to nikt ich nie kupi. Są one weryfikowane przez nabywców),

• wzrosła rola banków (dawniej banki zobowiązane były do udzielania kredytów przedsiębiorstwom. Obecnie udzielają tylko tym, które posiadają zdolność kredytową),

• wzrost roli podatków (poprzez politykę fiskalną państwo przyśpiesza, bądź spowalnia rozwój gospodarczy).

VI. Otoczenie przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo nie działa w próżni. Jest ono częścią systemu, w ramach którego funkcjonuje.

Otoczenie zewnętrzne:

• konkurenci,

• władze podatkowe,

• inwestorzy,

• instytucje ubezpieczeniowe,

• szkoły,

• związki zawodowe.

Otoczenie wewnętrzne:

• pracownicy i ich rodziny,

• akcjonariusze,

• dyrektor zarządu,

• doradcy,

• kontrolerzy,

• adwokaci.

Przedsiębiorstwo na rynku jest otoczone:

1. bezpośrednio,

2. pośrednio

z wieloma instytucjami.

Stopień jego powiązania jest uzależniony od obszaru w jakim przedsiębiorstwo funkcjonuje oraz dotychczasowych powiązań z klientami.

VII. Cel zarządzania finansami przedsiębiorstwa

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa to:

• pozyskiwanie źródeł finansowania (kapitałów własnych i obcych)

• lokowanie kapitałów w składnikach majątkowych

W celu:

• maksymalizowania korzyści udziałowców (wzrost wartości firmy)

Przez:

• maksymalizowanie zyskowności kapitałów własnych,

• optymalizowanie nadwyżki finansowej

przy przestrzeganiu rozsądnego ryzyka finansowego.

VIII. ZAROBEK PRZEDSIĘBIORSTWA.

Przedsiębiorstwo sprzedaje swoje wyroby lub/i usługi w celu uzyskania korzyści finansowych (osiągnięcia zarobku).

Zarobek może przyjąć następujące postacie:

1. zysku przedsiębiorstwa,

2. nadwyżki finansowej przedsiębiorstwa,

3. wzrostu wartości rynkowej przedsiębiorstwa.

Zysk nie jest doskonałym miernikiem wiarygodności przedsiębiorstwa, gdyż nie daje on możliwości rokowania przedsiębiorstwu w latach przyszłych (nie wiemy, czy będzie inwestować itp.). są to tzw. przedsiębiorstwa - krzaki o krótkotrwałym charakterze działalności.

Nadwyżka finansowa - wskaźnik ten obejmuje zysk przedsiębiorstwa powiększony o amortyzację. Jest to bardziej wiarygodny miernik, gdyż w oparciu o kwoty odpisów amortyzacyjnych możemy się dowiedzieć czy przedsiębiorstwo nastawione jest na krótkotrwałą czy długotrwała działalność. Im wyższe odpisy amortyzacyjne, tym większa wiarygodność finansowa przedsiębiorstwa.

Wykaz rocznych stawek amortyzacyjnych (Dz.U. nr 7 z 1995r.) np.:

- budynki, w tym budynki hoteli miejskich 2,5%/rok - po 40 latach wartość księgowa = 0,

- komputery 30%/rok - po 3-4 latach wartość księgowa = 0.

Amortyzacja podatkowa nie jest równa amortyzacji bilansowej.

Najbardziej reprezentatywnym wskaźnikiem oddającym wiarygodność finansową przedsiębiorstwa jest wartość rynkowa przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo opracowuje dla siebie misję, ustala cele strategiczne, taktyczne i operacyjne, prowadzi ciągłe badania rynku a także inwestuje najczęściej w działalności o charakterze goodwill.

Uwieńczeniem funkcjonowania przedsiębiorstwa jest jego wejście na giełdę papierów wartościowych krajową lub zagraniczną.

IX. OTOCZENIE FINANSOWE PRZEDSIĘBIORSTWA.

Przedsiębiorstwo występuje w roli:

- nabywcy, w relacji z dostawcami

- sprzedawcy, w relacji z nabywcami

W powyższych relacjach istnieją przepływy pieniężne i rzeczowe.

Inne przepływy pieniężne występują w relacjach z:

- Skarbem Państwa,

- bankami komercyjnymi,

- towarzystwami ubezpieczeniowymi,

- giełdami kapitałowymi.

Sposoby powiązań:

1. ze Skarbem Państwa - podatki i opłaty,

2. z bankami komercyjnymi - zaciąganie i spłata kredytów, lokaty,

3. z towarzystwami ubezpieczeniowymi - zawieranie umów ubezpieczeń majątkowych i osobowych,

4. z giełdą papierów wartościowych - poprzez sprzedaż i zakup pap. wartościowych.

X. WŁAŚCICIELE KAPITAŁU W PRZEDSIĘBIORSTWIE.

Kapitał - wartość, która przynosi nową wartość.

Warunkiem funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa jest posiadanie przez niego kapitału.

Właściciel kapitału - wnoszący na stałe swój kapitał.

Właściciel kapitału (funduszu)	Odpowiedzialność finansowa	Kapitał (fundusz)	Decyzje o podziale zysku	Rodzaje działalności
Przedsiębiorstwo jednoosobowe - 1-osobowa firma	Majątkiem przedsiębiorstwa i majątkiem osobistym	Wkłady rzeczowe i pieniężne	Osoba fizyczna wg własnej woli	Rzemiosło, drobny handel, handel detaliczny, pośrednictwo, wolne zawody
Spółki osobowe: - spółka prawa cywilnego, - wspólnicy	Majątkiem przedsiębiorstwa i majątkiem osobistym	Różne wkłady: rzeczy, prawo użytkowe lokalu, usługi	Równy udział wspólników w zysku	Biura adwokackie, notarialne, lecznice
Spółka jawna prawa handlowego - wspólnicy	jw., rygorystyczna odpowiedzialność	Wkłady wspólników	Wspólnicy decydują o proporcjach podziału zysku	Małe i średnie przedsiębiorstwa
Spółka komandytowa - wspólnicy	Komplementariusz - bez ograniczeń, komandytariusz - do sumy komandytowej	Wkłady wspólników	Komplementa-riusze	Średnie przedsiębiorstwa zarobkowe lub gospodarstwa rolne
Spółki kapitałowe spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - udziałowcy	Spółka jako osoba prawna jest właścicielem kapitału i całym kapitałem ponosi odpowiedzialność za zobowiązania	Kapitał zakładowy udziałowców	Zgromadzenie wspólników	Średnie i duże przedsiębiorstwa
Spółka akcyjna - akcjonariusze	jw.	Kapitał akcyjny wniesiony przez akcjonariuszy	Walne zgromadzenie akcjonariuszy	Średnie i duże przedsiębiorstwa
Spółdzielnia - członkowie	Jako osoba prawna i właściciel majątku ponosi odpowiedzialność tym majątkiem	Fundusz udziałowy	Walne zgromadzenie akcjonariuszy	Spółdzielnie: spożywców, rolnicze, mieszkaniowe, pracy
Przedsiębiorstwo państwowe - Skarb Państwa	jw.	Fundusz założycielski	Samorząd pracowniczy	Małe i średnie przedsiębiorstwa
Przedsiębiorstwo gminne (samorządowe komunalne) - gmina	Gmina	Fundusz gminy	Przedsiębiorstwo non profit (niezarobkowe)	Podmioty o charakterze użyteczności publicznej

Właścicielami majątku w przedsiębiorstwie mogą być:

• właściciel 1-osobowego przedsiębiorstwa (osoba fizyczna),

• wspólnicy (w spółce prawa cywilnego, spółce komandytowej),

• udziałowcy (spółka z o.o.),

• akcjonariusze (spółka akcyjna),

• członkowie (spółdzielnia),

• Skarb Państwa (przedsiębiorstwo państwowe),

• Gmina (przedsiębiorstwo gminne).

Kapitał ten udostępniony jest w sposób trwały (długookresowy).

W 1-osobowej spółce Skarbu Państwa dawcą kapitału jest Skarb Państwa. Kapitał ten można prywatyzować dopiero po komercjalizacji przedsiębiorstwa.

Zasady wycofania kapitału opisuje Kodeks Spółek Handlowych (KSH).

XI. POJĘCIE FINANSÓW PRZEDSIĘBIORSTW, ZARZĄDZANIA ORAZ CEL FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA.

Finanse przedsiębiorstw - gromadzenie i wydatkowanie kapitału (rzeczowego, finansowego) na cele związane z działalnością gospodarczą.

Cel finansowania przedsiębiorstw - zapewnienie trwania, rozwoju i wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa, efektem którego jest maksymalizacja korzyści, przypadających jego właścicielom tj. osobom, które w sposób trwały ulokowały w nim swoje kapitały. Następuje to najczęściej w drodze:

1. maksymalizacji zysku,

2. wzrostu nadwyżki finansowej,

3. wzrostu wartości rynkowej przedsiębiorstwa,

4. wzrost majątku:

• wzrost zysku,

• wejście na giełdę papierów wartościowych.

Formuła podziału zysku:

Przychód - Koszty = Dochód brutto

Dochód brutto - daniny do Skarbu Państwa = Dochód netto

Sposoby wykorzystania dochodu netto:

• na konsumpcję (w całości) poprzez walne zgromadzenie,

• akumulację (inwestycje),

• proporcja: część na akumulację a część na konsumpcję (A/K).

Korzyści ze wzrostu wartości:

• dywidenda,

• wzrost wartości akcji (jeżeli wzrost ten jest wyższy od tempa wzrostu inflacji),

• zmaterializowanie korzyści przypadających właścicielom kapitału nastąpi w momencie sprzedaży akcji lub udziałów.

XII. Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa.

Jest to pozyskiwanie niezbędnego kapitału, lokowanie go w składniki majątkowe w celu przysporzenia korzyści właścicielom kapitału.

1) pozyskiwanie źródeł finansowania (kapitałów własnych i obcych),

2) lokowanie kapitałów w składnikach majątkowych

W celu:

3) maksymalizowania korzyści udziałowców (wzrost wartości firmy)

Przez:

- maksymalizowanie zyskowności kapitałów własnych,

- optymalizowanie nadwyżki finansowej

Przy przestrzeganiu rozsądnego ryzyka finansowego (a nawet gospodarczego).

Najnowsza literatura światowa wskazuje, że zarządzanie finansami przedsiębiorstw nie może mieć charakteru żywiołowego. Zarządzać nimi powinna osoba tylko do tego celu przygotowana nazywana menedżerem finansowym.

Decyzje menedżera finansowego:

1. bieżące (dotyczące zakresu skali produkcji w ciągu jednego roku),

2. strategiczne (dotyczą horyzontu powyżej 1-go roku, odnoszą się najczęściej do inwestycji, podejmowane są przez zarząd ale na wniosek menedżera finansowego.

Uwarunkowania decyzji finansowych w przedsiębiorstwie.

Podejmowanie decyzji finansowych możemy zależy od wielu czynników, które możemy podzielić na:

1. czynniki wewnętrzne (zależą od przedsiębiorstwa),

2. czynniki zewnętrzne (nie zależą od przedsiębiorstwa ale przedsiębiorstwo musi się do nich dostosować).

Czynniki zewnętrzne:

1. Koniunktura gospodarcza (szczyt, recesja, dno, ekspansja):

• zmiana płynności gospodarczej przedsiębiorstwa (związek z cyklem koniunkturalnym)

• występuje tu akceleracja gospodarcza czyli zaprzestanie inwestycji w tempie dotychczasowym.

2. Polityka fiskalna:

- może ona sprzyjać bądź ograniczać działalność gospodarczą w ogóle lub tylko niektóre jej obszary, np.: wzrost podatków hamuje rozwój gospodarczy, natomiast niskie podatki pobudzają aktywność gospodarczą.

3. Polityka monetarna.

• spadek stóp procentowych,

• poprzez wzrost podaży pieniądza można wzbudzić wzrost gospodarczy ( na krótki okres czasu)

Polityka L. Balcerowicza:

• wycofanie pieniądza z rynku a co za tym idzie obniżka cen usług i towarów, nastąpi konkurencyjność towarów polskich na rynkach międzynarodowych,

• ograniczenie podaży pieniądza na rynek.

4. Interwencjonizm państwowy.

Występuje on w formach:

1. subwencjonowania kredytów udzielanych przez banki na ważne cele gospodarcze (dopłaty do odsetek bankowych), np.: wzmożenie chowu polskich kóz,

2. wpływanie na wysokość kursów walutowych (średni poziom cen jednego kraju do poziomy cen innego kraju)

3. dotacje państwowe (wspieranie nowych miejsc pracy, inwestycji proeksportowych, itp.)

5. Inflacja (wzrost cen).

XIII. RYZYKO GOSPODARCZE.

Ryzyko - mamy z nim do czynienia w decyzjach gospodarczych, w których trudno jest przewidzieć efekt końcowy działań.

Rodzaje ryzyka ekonomicznego:

1. ryzyko finansowe,

2. ryzyko zadłużenia.

Ryzyko finansowe - związane jest z pokrywaniem w coraz większym stopniu majątku przedsiębiorstwa przez kapitały obce np. pożyczki bankowe. W efekcie następuje zadłużenie się przedsiębiorstwa w bankach lub innych instytucjach finansowych. Konsekwencją tego może być przejęcie przedsiębiorstwa przez wierzycieli.

Ryzyko finansowe - związane jest z utratą płynności finansowej przez przedsiębiorstwa. Nie jest ono w stanie spłacać na bieżąco spłacać swoich zobowiązań. W konsekwencji tego rosną ustawowe odsetki a fakt ich ciągłego narastania powoduje, że przedsiębiorstwo coraz bardziej zadłuża się. W końcu wierzyciele występują do sądu o ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa. Wg polskiego prawodawstwa muszą dowieść, że wartość rynkowa majątku nie wystarcza na pokrycie długów. Jeżeli sąd zostanie przekonany to ogłasza wówczas upadłość przedsiębiorstwa. Wyznacza syndyka masy upadłościowej, który przeprowadza procedurę upadłościową (kodeks upadłościowy z 1934 r.). Wierzyciele nie zostaną zaspokojeni w 100 %-ach, gdyż wartość majątku jest niższa od wartości długów.

W prawie polskim została określona gradacja zaspokojenia wierzycieli:

1. Wynagrodzenia pracowników.

2. Skarb Państwa.

3. Pozostali.

Źródłem pozyskania środków finansowych na spłatę wierzycieli są wpływy uzyskane ze sprzedaży majątku masy upadłości.

XIV. ZASADY POZYSKIWANIA I INWESTOWANIA W PRZEDSIĘBIORSTWIE.

1. Kapitał i jego pozyskiwanie.

Kapitał - to wartość przynosząca nową wartość, pieniądz bądź rzecz staje się kapitałem wówczas, gdy przynoszą pożytki cywilne bądź naturalne tzn. dochody bądź płody rolne. Nie jest kapitałem pieniądz bądź rzeczy gromadzone jako środek tezauryzacji (gromadzenie skarbów).

2. Finansowanie - dokonywanie wydatków w celach gospodarczych.

3. Inwestowanie - dokonywanie wydatków w celu zwiększenia, bądź stworzenia podstaw majątku przedsiębiorstwa. Dotyczy również odtworzenia majątku (restytucji).

Inwestowanie zmierza do dwóch celów:

1. rozwojowych (inwestycje rozwojowe),

2. odtworzeniowe (inwestycje restytucyjne).

Majątek - ogól dóbr materialnych i niematerialnych, w których właściciele ulokowali swój kapitał.

Majątek dzielimy na:

1. majątek trwały,

2. majątek obrotowy.

Majątek trwały to:

• wartości niematerialne i prawne (prawo użytkowania wieczystego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, prawo do wynalazków, znaków towarowych i patentów, programy komputerowe),

• rzeczowy majątek trwały (grunty, środki trwałe, inwestycje w toku),

• finansowy majątek trwały (udziały, papiery wartościowe - akcje, obligacje, bony skarbowe, weksle),

• należności długoterminowe (zobowiązania osób trzecich wobec naszego przedsiębiorstwa)

Jest to majątek, którego okres użytkowania jest dłuższy niż 1 rok a także należności których okres spłaty jest dłuższy niż 1 rok.

Majątek obrotowy to:

• zapasy rzeczowego majątku obrotowego (zapasy surowców, półproduktów, produktów, towarów),

• finansowy majątek obrotowy (udziały, papiery wartościowe),

• należności krótkoterminowe (dochodzone często na drodze sądowej),

• gotówka, czeki, weksle, metale szlachetne (złoto, srebro, platyna oraz platynowce tj. iryd, osm, rad, ruten).

Majątek obrotowy obejmuje te składniki majątku, których okres użytkowania jest krótszy niż 1 rok a także należności pieniężne o okresie zapłaty krótszym niż 1 rok.

Wnioski ze strony środków trwałych:

1. Od roku 1996 do dnia dzisiejszego wartość środków trwałych pozostaje na niezmiennym poziomie.

2. W strukturze środków trwałych rośnie wartość maszyn i urządzeń a na niezmiennym poziomie pozostaje wartość budowli i budynków. Dokonujące się w naszej gospodarce przeobrażenia spowodowały pozytywny rozwój w tym temacie.

Wnioski ze strony majątku obrotowego:

W latach 1992-2002 wzrasta wartość zapasów w gospodarce. Wzrasta również poziom należności ogółem, w tym w szczególności z tytułu dostaw i usług. Jest to tendencja niepokojąca.

Sposoby zużywania się majątku w przedsiębiorstwie:

1. w jednym cyklu produkcyjnym (stal przechodząca przez kolejne fazy produkcji),

2. jednorazowo (energia, woda, materiały, które przenoszą swoje zużycie od razu w koszty),

3. stopniowo (środki trwałe, dla których odzwierciedleniem zużycia jest amortyzacja, która jest elementem kosztów)

XV. ZASADY FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA.

Warunkiem zachowania stabilności gospodarczej przedsiębiorstwa jest zachowanie przez niego właściwych proporcji pomiędzy wartością majątku trwałego i obrotowego a źródłami ich finansowania. Innymi słowy idzie o udzielenie odpowiedzi, który z rodzaju majątku należy finansować kapitałami własnymi a który obcymi.

Koncepcja bezpieczna:

1) Zasada finansowania majątku trwałego kapitałami stałymi a więc nie wymagającymi szybkiego zwrotu wierzycielom. Są nimi najczęściej kapitały własne (wkłady, udziały, akcje) oraz należności długoterminowe (kapitały obce).

Majątku trwałego nie można finansować krótkoterminowymi kapitałami obcymi, gdyż wymaga on szybkiego zwrotu na rzecz wierzycieli. Tym samym naruszono by podstawy materialne funkcjonowania przedsiębiorstwa, które zmuszone byłoby upłynniać (sprzedawać) niedawno nabyty majątek, tylko w tym celu aby zwrócić pożyczony kapitał krótkoterminowy.

2) Zasada pokrycia majątku obrotowego krótkoterminowymi kapitałami obcymi. Majątek ten zużywa się cyklicznie w pewnych odstępach czasu. Dlatego może być finansowany okresowo pozyskiwanymi kapitałami obcymi. Spłata tychże kapitałów następuje z przychodów ze sprzedaży. W celu zmniejszenia ryzyka finansowego należy również w finansowaniu majątku obrotowego wykorzystać kapitały stałe.

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy.

Zapotrzebowanie te ma związek z istnieniem majątku obrotowego.

Majątek obrotowy możemy podzielić na:

1. stały, którego wielkość nie zależy od zmian popytowych na rynku,

2. zmienny, którego wielkość zależy od zmian popytowych na rynku.

Z powyższego wynika zatem, że zapotrzebowanie na kapitał obrotowy może mieć charakter stosunkowo stały (ad.a)lub stosunkowo zmienny (ad.b).

Źródła finansowania przedsiębiorstwa:

a) źródła kapitału własnego (źr. wewnętrzne):

- wkłady właścicieli, zysk zatrzymany, amortyzacja, emisja akcji.

Uregulowane są one w:

- Kodeksie Spółek Handlowych (KSH),

- ustawie o przedsiębiorstwach państwowych (dotyczy przedsiębiorstw państwowych oraz 1-osobowych spółek Skarbu Państwa),

- ustawie o spółdzielniach (dotyczy spółdzielni).

b) źródła kapitału obcego (zobowiązania długoterminowe):

- kredyt bankowy długoterminowy,

- emisja obligacji,

- pożyczki pieniężne,

- leasing,

- forfaiting,

- franchising.

c) źródła kapitału obcego (zobowiązania krótkoterminowe):

- kredyt kupiecki,

- kredyt bankowy krótkoterminowy,

- kredyt wekslowy,

- kredyt odbiorcy (przedpłata, zaliczka),

- emisja papierów komercyjnych,

- faktoring,

- zobowiązania stałe.

Wkłady w spółce prawa handlowego mogą być wniesione:

- w gotówce,

- w formie niepieniężnej (aport).

Gotówka może być wniesiona w wysokościach:

- 25 % do chwili rejestracji spółki,

- pozostałość w terminie określonym w statucie spółki.

Aport należy wnieść do spółki z chwilą jej zarejestrowania.

Zysk zatrzymany - podział tego zysku leży w kompetencji walnego zgromadzenia (właścicieli).

Amortyzacja - podstawą jej tworzenia są odpisy amortyzacyjne ustalone przez Ministra Finansów. Przedsiębiorstwa opracowują tabelę amortyzacyjną środków trwałych podlegających amortyzacji (w tym wartości niematerialnych i prawnych).

Z powodu inflacji wartość początkowa majątku trwałego ulega deprecjacji (tj. spadkowi wartości) a stawki amortyzacyjne nie ulegają zmianie w ślad za postępującą inflacją. W związku z powyższym aby zapewnić przedsiębiorcom realną kwotę odpisów amortyzacyjnych Minister Finansów wydaje rozporządzenie o przeszacowaniu wartości środków trwałych.

Kapitał akcyjny w spółce akcyjnej.

Aby utworzyć spółkę akcyjną posiadać kapitał akcyjny w wysokości 500 tys. zł z wartość nominalna 1 akcji musi wynosić co najmniej 500 zł.

1. Sytuacje, w których obniżamy kapitał akcyjny:

- gdy strata bilansowa za dany rok jest wyższa od kwoty kapitału rezerwowego i zapasowego w spółce.

- z woli akcjonariuszy.

2. Sposoby uzupełnienia straty w spółce akcyjnej:

- z funduszy rezerwowych i zapasowych,

- z dopłat akcjonariuszy.

3. Podwyższenie kapitału akcyjnego:

- przez zwiększenie ilości akcji,

- przez zwiększenie wartości 1 akcji (dotychczasowych).

4. Emisja akcji:

- emisja i określanie ilości akcji przedsiębiorstwa:

Najpierw następuje wycena przedsiębiorstwa przez rzeczoznawcę, np. 100 tys. zł

Cena nominalna akcji - 500 zł.

Ilość akcji do emisji - 100.000/500 = 200 sztuk.

5. Ryzyka gospodarcze:

- finansowe (np. przejęcie władztwa po wykupie akcji)

- ryzyka zadłużenia.

Istota dzwigni finansowej (financial lawerage).

Przyczyny dla których warto brać kredyty na finansowanie przedsiębiorstw rozwojowych (korzyści):

- w polskim systemie prawnym odsetki stanowią koszty uzyskania przychodu,

- amortyzacja jest elementem kosztów (niższa podstawa opodatkowania),

- kapitały własne lokujemy w inwestycje o wysokiej stopie zwrotu (obligacje - od 1 szt., bony skarbowe - min. 100 tys. zł, akcje),

- inflacja (jeżeli maleje lub jest stała).

Ocena przedsiębiorstwa - aprobata lub dezaprobata zjawiska ekonomicznego.

Jedno zjawisko może być ocenione: pozytywnie, negatywnie, pośrednio.

XVI. Wskaźniki

Miary, za pomocą których można ocenić funkcjonowanie przedsiębiorstwa.

Grupy wskaźników:

I GRUPA - Wskaźniki zyskowności (rentowności)

Zysk jest miarą rentowności.

1) Zyskowność sprzedaży:

zysk netto/wskaźnik sprzedaży netto

np. 100zł/1000zł = 0,10 tj. 10% (marża)

Wskaźnik ten przedstawia politykę cen w przedsiębiorstwie oraz sposób w jaki przedsiębiorstwo generuje zysk. Przy niskich cenach produkcji marża może być wysoka, natomiast przy wysokich cenach produkcji niska.

Marża realna dla gospodarki wynosi 7,8%.

2) Rentowność majątku (ROA):

- efektywność wykorzystania majątku, przykład jw.

Każda złotówka majątku przyniosła zysk 10 gr.

3) Zyskowność kapitałów własnych (ROE):

zysk netto/kapitał netto = 100/1000 = 0,10 tj. 10%

Każda złotówka kapitału własnego wniesionego przez właścicieli przynosi nam 10gr. netto zysku.

II GRUPA - Wskaźniki bieżącej płynności

1) Bieżąca płynność (granice 1,2 - 2,0)

środki obrotowe ogółem/zobowiązania bieżące

np. 1000zł/500zł = 2

Przedsiębiorstwo jest zdolne do bieżącej spłaty zobowiązań. Posiada dwukrotne pokrycie spłaty zobowiązań bieżących.

Jeżeli otrzymamy wyniki poniżej dolnej granicy to przeds. posiada niedopłynność finansową. Jeżeli otrzymamy wyniki powyżej górnej granicy to przeds. posiada nadpłynność finansową.

2) Szybka płynność (granice 0,9 - 1,0)

płynne środki obrotowe/zobowiązania bieżące

Nie zawiera zapasów rzeczowych środków obrotowych.

Jeżeli otrzymamy wyniki powyżej górnej granicy to przeds. jest zdolne do szybkiej zapłaty. Jeżeli otrzymamy wyniki poniżej dolnej granicy (pon. 0,9) to przeds. posiada niedopłynność finansową.

III GRUPA - Wskaźniki do obsługi zadłużenia. Stosowane przede wszystkim przez banki.

1) Pokrycie odsetek zyskiem (granice 1,0 - 1,5)

zysk brutto + płacone odsetki/odsetki

Wskaźnik ten winien być powyżej 1,5. Mówi on o tym czy przedsiębiorstwo jest zdolne do spłacania odsetek.

2) obciążenie majątku zobowiązaniami (granice 0,57-0,60 tj. 57%-60%)

zobowiązania ogółem/majątek ogółem

Pokazuje możliwości pokrycia majątku kapitałami obcymi.

3) pokrycie majątku kapitałami własnymi (rodzaj strategii)

kapitały własne + rezerwy/majątek ogółem

Jest to strategia bezpieczna - pokrycie w większości kapitałami własnymi.

Informuje o wysokości pokrycia majątku kapitałami własnymi.

np. 0,42=42% - Stopień pokrycia majątku kapitałami własnymi wynosi 42%, natomiast pokrycie kapitałami obcymi wynosi 58%.

IV GRUPA - Wskaźniki rynku kapitałowego.

XVII. Elementy składowe kapitału firmy.

Kapitały:

a) własne:

- statutowe,

- zapasowe (rezerwowe)

b) obce (zobowiązania)

- długoterminowe,

- krótkoterminowe.

Kapitały własne i obce długoterminowe to kapitały stałe.

Kapitały własne - wniesione przez wspólników do przedsiębiorstwa.

Kapitały stałe - finansujemy nimi majątek trwały.

Kapitały obce - zobowiązania dla innych (np. kredyty).

Źródła kapitału obcego (długoterminowe):

1. Kredyt bankowy długoterminowy (pow. 12 miesięcy):

- udzielany przedsiębiorstwu, które posiada zdolność kredytową (wartość rynkowa przedsiębiorstwa musi być wyższa niż wysokość kredytu, 2-4 razy),

- podlega on spłacie wraz z odsetkami (20%),

- przedsiębiorstwa bardzo rzadko korzystają z kredytu, gdyż rentowność majątku mierzona wskaźnikami rentowności majątku kształtuje się obecnie na poziomie 5-10%

2. Emisja obligacji:

Obligacja jest papierem wartościowym reprezentującym dług emitenta wobec obligatoriusza (posiadacza) obligacji.

Emitent zobowiązuje się wobec posiadacza spełnić określone świadczenia w określonym terminie. Jest nim najczęściej świadczenie wykupu obligacji po z góry określonej cenie.

Inne świadczenia emitenta:

- zamiana obligacji na akcje przedsiębiorstwa,

- prawo do udziału w przyszłych zyskach,

- pierwszeństwo w nabyciu akcji przedsiębiorstwa.

Działa tu ustawa o obligacjach z 1995 roku.

Emisja może następować w trybie:

a) publicznym - oferta skierowana do ponad 300 osób,

b) niepublicznym - oferta skierowana do 300 osób (włącznie).

Działa tu ustawa o obrocie papierami wartościowymi.

Emitenci obligacji:

a) podmioty prowadzące działalność gospodarczą posiadające osobowość prawną,

b) osoby prawne, które oprócz posiadanej statutowej działalności o charakterze niegospodarczym prowadzą również działalność gospodarczą, np. gminy oraz związki gmin.

Rodzaje obligacji:

a) o stałym oprocentowaniu,

b) o zmiennym oprocentowaniu,

c) z kuponem zerowym (zyski nabywcy tj. różnica pomiędzy ceną emisyjną obligacji a ceną jej sprzedaży), np.:

cena emisyjna - 100zł, cena sprzedaży - 80 zł, zysk (kupon zerowy) - 20 zł

d) zamienne - podlegają zamianie na akcje podmiotów gospodarczych, które te akcje wyemitowały.

Sposoby emisji obligacji:

a) samodzielnie,

b) za pomocą instytucji do tego powołanych (biura maklerskie, banki)

3. Pożyczki pieniężne:

Przez umowę pożyczki pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść prawo własności pieniędzy na osobę trzecią. Ta zaś zobowiązuje się do oddania pożyczki w określonym terminie. Kosztem pożyczki jest procent.

4. Leasing:

Jest alternatywnym źródłem zasilania przedsiębiorstwa kapitałem. Powstał w latach 50-ych w USA. W Polsce od 1996 roku.

Rodzaje leasingu:

a) operacyjny - podobny jest do umowy dzierżawy.

Leasingodawca zobowiązuje się oddać w użytkowanie przedmiot leasingu na ściśle określony czas i za z góry określoną cenę (opłaty leasingowe). Okres przekazania przedmiotu leasingu jest krótszy od okresu ekonomicznej eksploatacji.

Właścicielem przedmiotu leasingu jest leasingodawca. Koszty ponoszone przez leasingodawcę to ubezpieczenia, koszty napraw (są one zawarte w opłacie leasingowej + zysk dla leasingodawcy).

b) finansowy - podobny jest do umowy sprzedaży rzeczy.

Leasigodawca zobowiązuje się przenieść prawo do użytkowania przedmiotu leasingu na okres równy okresowi ekonomicznej eksploatacji. Po tym okresie leasingobiorca może nabyć przedmiot leasingu wg ceny rynkowej.

Koszty leasingobiorcy to opłaty leasingowe.

c) zwrotny - dotyczy sytuacji gdy w przedsiębiorstwach jest majątek trwały. Przedsiębiorstwo posiada majątek ale nie ma pieniędzy na prowadzenie działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwo sprzedaje część majątku trwałego leasingowi (lub bankowi), ten zaś oddaje te środki trwałe przedsiębiorstwu w ramach umowy leasingowej.

Korzyści:

- zamiana majątku niepłynnego na płynny (kasa),

- opłaty leasingowe (raty) w całości są kosztem prowadzenia działalności gospodarczej.

5. Forfaiting.

Skupowanie długów.

6. Franchising.

Zlecenie udzielane osobie trzeciej do sprzedaży produktów i usług pod firmą bądź znakiem towarowym podmiotu udzielającego zezwolenia.

Korzyści zlecającego:

- prowizja.

Korzyści dla osoby trzeciej (franczyzer):

- gwarancja sprzedaży produktów i usług,

- korzystanie ze szkoleń i doradztwa przedsiębiorstwa zlecającego,

- trwanie na rynku.

Źródła kapitału obcego (krótkoterminowe):

1. Kredyt kupiecki.

Odroczenie terminu płatności z tytułu dostaw towarów i usług wiążące się z powstawaniem kosztów.

d - stopa odsetek w skali roku

S - stopa skonta (korzyść)

T- liczba dni w ciągu roku (365 dni)

t - liczba dni stanowiąca różnicę pomiędzy terminem płatności gotówkowej a odroczonej

2. Kredyt bankowy krótkoterminowy (do 12 miesięcy):

W gwarancji udzielonej przez bank przedsiębiorstwo może dokonywać wydatków do kwoty gwarancji określonej przez bank.

3. Kredyt wekslowy.

Bank zobowiązuje się do skupowania weksli przyznanych przedsiębiorstwu.

4. Kredyt odbiorcy (przedpłata, zaliczka, zadatek).

Zwrot zaliczki następuje w 100 %-ach, zwrot zadatku w 300 %-ach jeżeli nie zostanie wykonana usługa.

Formy:

- w momencie zawarcia umowy w całości (zaliczka, zadatek),

- w częściach (przedpłata).

Zawieramy umowę taką gdy klient nie jest w stanie sfinansować towaru lub usługi.

5. Emisja papierów komercyjnych.

Np. certyfikaty BOŚ (Banku Ochrony Środowiska)

6. Faktoring.

To samo co forteiting tylko w okresie do 1 roku.

7. Zobowiązania stałe.

Płace, podatki.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---