Postępowanie administracyjne, Zarządzanie studia licencjackie, zarządzanie w administracji publicznej


Postępowanie administracyjne- zespół przepisów regulujących wszelkie postępowanie przed organami administracji.

Postępowanie administracji- ciąg czynności proceduralnych podejmowanych w celu rozstrzygnięcia sprawy administracji, przed podmioty administracji oraz ciąg czynności proceduralnych podejmowanych w celu weryfikacji tych rozstrzygnięć.

Postępowanie administracyjne- zaczęło się rozwijać na początku XVII w.

Kodyfikacja badeńska 1884r.

Kodyfikacja hiszpańska 1889r.

Kodyfikacja austriacka 1921r.

Procedura administracji w Polsce po I wojnie światowej.

Konstytucja marcowa wprowadziła 2 zasady:

Powołanie w 1921r. Najwyższego Trybunału Administracyjnego o szerokich uprawnieniach.

W 1928r. Nastąpiła kodyfikacja (wzorem była administracja austriacka).

W 1950 wprowadzono instytucję skarg, która całkowicie obaliła zasady procedury administracji.

W 1960r. - 14 czerwiec - wprowadzenie KPA.

Komisja kodyfikacyjna i prawo pracy i prawo cywilne.

Przywrócenie sądownictwa administracji nastąpiło w drodze ustawy z 1980r.

Zakres obowiązywania KPA.

Kodeks reguluje postępowanie administracji ogólnej. Przyjęto klauzurę właściwości generalnych. Kodeks normuje 4 typy postępowań:

Najważniejsze jest postępowanie juryzdykacyjne. Postępowanie toczy się przed organami administracji publicznej. Organami administracji są:

Postępowanie jurysdykcyjne może toczyć się przed innymi organami państwowymi i innymi podmiotami, gdy są one z mocy prawa lub na podstawie porozumień powołane do załatwienia spraw indywidualnych rozstrzyganych na drodze decyzji.

Przedmiotem postępowania jurysdykcyjnego jest sprawa indywidualna, rozstrzygana

w drodze decyzji administracyjnej. Decyzja administracyjna to każda forma indywidualnego zewnętrznego aktu administracyjnego, który stanowi jednostronne władcze działanie organu wydającego akt.

Istotą decyzji jest wywołanie określonych skutków prawnych (np. wydanie pozwolenie

na budowę). Nazwa aktu nie odgrywa zbytniej roli, znaczenie ma charakter.

Postępowanie w sprawie skarg i wniosków - najszerzej uregulowane postępowanie, dotyczące organów państwowych (nie tylko administracyjnych). Organy jednostek samorządu terytorialnego i organy organizacji społecznej - podmioty.

Postępowanie to stosuje się przed polskimi przedstawicielstwami dyplomatycznymi

i urzędami konsularnymi, karno - skarbowymi, w sprawach podatkowych i w sferze podległości służbowej pracowników.

Rozstrzyganie sporów o właściwość. Spory pozytywne (wielu chętnych do rozstrzygnięcia sprawy), spory negatywne (nikt nie jest chętny do zajęcia się sprawą). Pewne postępowania

są wyłączone z zakresu KPA: do spraw karno - skargowych, do spraw podatkowych. Nie stosujemy KPA przed polskimi przedstawicielstwami dyplomatycznymi i urzędami konsularnymi (urzędy te zajmują się tylko obywatelami polskimi), z wyjątkiem skarg

i wniosków. Sfera wewnętrzna działania administracji jest również wyłączona z zakresu KPA: w stosunkach podległości służbowej itp. (art. 3 i 4). Postępowania administracyjne wyłączone z zakresu KPA: postępowanie celne, postępowanie egzekucyjne.

Zasady ogólne postępowania administracyjnego.

Postępowanie administracje toczy się wg pewnych zasad. Zasady te stanowią poprzez uregulowanie w KPA normy prawne. Zasady te stanowią integralną część kodeksu wg NSA.

Zasady: praworządności (art.6 i 7 KPA), uwzględniania z urzędu interesu publicznego

i słusznego interesu obywateli (art. 7 KPA), zasada prawdy obiektywnej (art. 7 KPA), zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa (art. 8 KPA), zasada informowania stron i innych uczestników postępowania (art. 9 KPA), zasada czynnego udziału strony

w postępowaniu (art. 10 p. 1), zasada odstąpienia od czynnego udziału strony w postępowaniu (art. 10 p. 2), zasada przekonywania (art.11 KPA), zasada szybkości, prostoty oraz wnikliwości (art.12KPA), zasada ugodowego załatwiania sprawy (art. 13 KPA), zasada pisemności (art. 14. p. 1 KPA), zasada ustna (art. 14 p. 2 KPA), zasada dwuinstancyjności postępowania (art. 15 KPA), zasada trwałości decyzji ostatecznych (art. 16 p. 1 KPA), zasada naruszenia trwałości decyzji ostatecznych (art. 16. p. 2 KPA), zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych (art. 16 p. 2 KPA).

Organy prowadzące postępowanie.

Organy wyższego stopnia - organy II instancji.

W stosunku do innych organów - organy nadrzędne lub inni ministrowie. W zakresie organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

Art. 18 KPA jest bardzo rzadko stosowany. Właściwość organów to zdolność prawna

do rozpoznawania i rozstrzygania sprawy.

W zależności od ustalenia właściwości rozróżniamy właściwość:

Właściwość rzeczowa i miejscowa muszą być przestrzegane przez organy z urzędu.

Właściwość rzeczowa składa się z właściwości resortowej (wskazuje pion organów administracyjnych, które załatwiają daną sprawę) i z właściwościami instancyjnej (stanowi, który z organów danego pionu resortowego jest upoważniony do załatwienia sprawy).

Właściwość rzeczową ustala się wg przepisów o zakresie działania organów (przepisy prawa ustrojowego, rzadziej materialnego).

Właściwość miejscowa określa zdolność organu do załatwienia określonych spraw na danym obszarze (jednostka podziału zasadniczego kraju).

Właściwość miejscowa określana jest według KPA i w przepisach szczególnych. W KPA (art. 21) Nieprzestrzeganie właściwości wiąże się z sankcją (stwierdzenie nieważności decyzji)

Spory o właściwość. Wyróżniamy 2 typy sporów i spór pozytywny (dwa lub większą ilość organów, które chcą załatwić sprawę), spór negatywny (żaden organ nie uważa się właściwy do załatwienia sprawy).

Art. 22 określa kto rozpatruje dane spory.

Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji publicznej, na którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu

na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadomienia o tym organ właściwy

do rozstrzygnięcia sporu.

Istnieje możliwość zaistnienia sporu między organem administracji, a sądem powszechnym. Wówczas spór rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym (art. 190, 191 KPA). Wyłączenie pracownika oraz organu, celem jest zapewnienie bezstronności obiektywizmu działania organu.

2 kategorie przyczyn włączenia pracownika organu administracji:

Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki

ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.

Wyłączenie organu administracji publicznej następuje z mocy prawa. Z wyłączeniem mamy do czynienia, jeżeli sprawa dotyczy interesó3w majątkowych kierownika organu, osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia.

W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę oraz organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w tym przepisie zajmuje stanowiska kierownika.

W przypadku braku organu wyższego stopnia, do załatwienia sprawy organ właściwy wyznacza premier.

Wyłączenie członka organu kolegialnego, decyduje o tym przewodniczący organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia na wniosek strony członka organu kolegialnego albo z urzędu.

W przypadku, gdy samorządowe kolegium odwoławcze wskutek wyłączenia jego członków nie może załatwić sprawy, wówczas minister właściwy do spraw administracji publicznej wyznacza do załatwienia sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze.

Za nieprzestrzeganie przepisów o wyłączeniu pracownika lub organu grozi sankcją (wznowienie postępowania)

Strona

Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczącego postępowania albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe

i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne, również jednostki

nie posiadające osobowości prawnej.

Subiektywna koncepcja - stroną jest każdy, kto twierdzi wobec organu administracji,

że postępowanie dotyczące jego interesu prawnego. Na takie żądanie należy wszcząć postępowanie, a gdy okaże się, że podmiot ten nie jest stroną to wydajemy wówczas decyzję odmowną.

Obiektywna koncepcja (materialna)- stroną w postępowaniu jest taki podmiot, co do którego organ prowadzący postępowanie stwierdzi legitymowanie się interesem opartym na prawie administracyjnym. Nie wszczyna postępowania, nie wydaje decyzji.

Stroną mogą być osoby fizyczne, osoby prawne, jednostka nie posiadająca osobowości prawnej.

Zdolność administracyjno - prawna - zdolność do bycia stroną w postępowania administracyjnym.

Osoby fizyczne - zdolność prawną nabywa każdy człowiek od chwili urodzenia.

Zdolność procesowa to zdolność do podejmowania czynności w postępowaniu administracyjnym (osobiście lub przez pełnomocników). Przy zdolności procesowej odwołujemy się do KC, który definiuje pełnoletność (18 lat).

Osoby, które nie mają, nie posiadają zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli. Osoby prawne i jednostki nie posiadające osobowości prawnej to działają przez swych ustawowych przedstawicieli. Zmiana strony, dotyczy to czynności prawnych między żyjącymi oraz wskutek śmierci, ale nie dotyczy to wszystkich spraw. Dotyczy to praw zbywalnych lub dziedzicznych. Pełnomocnictwo może dotyczyć tylko części postępowania lub jakiejś czynności w sprawie. Pełnomocnictwo powinno być udzielone

na piśmie lub zgłoszone do protokołu.

Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Poza stronami w postępowaniu mogą brać udział uczestnicy na prawach strony. Są

to podmioty, które mogą uczestniczyć w postępowaniu bez względu na interes społeczny

lub interes prawny innych podmiotów. Jest to instytucja typowo procesowa. Mogą działać

na korzyść lub na niekorzyść strony. Na prawach strony mogą uczestniczyć w postępowaniu:

Organizacja społeczna może działać jako organ prowadzący postępowanie, jako strona, może być uczestnikiem postępowania dotyczącego innej osoby na prawach strony (organizacja może żądać wszczęcia postępowania lub dopuszczenia w postępowaniu). Organizacja społeczna może żądać wszczęcia postępowania:

Jeżeli organ uzna żądanie to wydaje postanowienie dotyczące udziału lub nie organizacji społecznej w postępowaniu. W przypadku odmowy organizacji społecznej do uczestnictwa

w postępowaniu organizacji społecznej przysługuje zażalenie.

Organ, który wszczyna postępowanie może zawiadomić organizację społeczną o toczącym

się postępowaniu.

Organizacja, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony może przedstawić swój pogląd dotyczący tego postępowania. Organ może zawiadomić organizację społeczną

o rozprawie administracyjnej, jeżeli uzna, że organizacja powinna uczestniczyć w rozprawie.

Prokurator występuje w postępowaniu jako organ stojący na czele praworządności. Prokurator ma prawo wystąpienia do organu administracji w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem. Prokuratorowi służy także prawo udziału w postępowaniu, w każdym jego stadium.

RPO ma uprawnienia podobne do prokuratora. Celem RPO jest ochrona praw i wolności obywatelskich. Inne podmioty: np. Inspekcja Ochrony Środowiska.

Terminy.

Ściśle określona data, albo czas wyznaczony na dokonanie określonej czynności. Wyróżniamy dwa rodzaje terminów:

Organ nie może skracać ani przedłużać terminów ustawowych. Gdy niedokonamy

w wyznaczonym terminie czynności wówczas czynność po tym terminie będzie nieskuteczna. Termin urzędowy może być skracany i przedłużany przed upływem tego terminu.

Obliczanie terminów. Istnieją trzy sposoby obliczania terminu:

Terminy liczone w daniach. Gdy początkiem terminu jest np. złożenie wniosku, to przy obliczaniu terminu nigdy nie liczymy dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Zawsze liczymy

od dnia następnego. Terminy liczone w tygodniach. Zasada jest taka, że np. zdarzenie nastąpiło w piątek to koniec terminu będzie również w piątek. Terminy liczone w miesiącach: np. 5.01.2003 r. - 5.02.2003 r. Zasadą do obliczania terminów jest to, iż terminy, które wypadają na dni wolne od pracy, wówczas termin przenosimy na zwykły pierwszy dzień powszechni. Termin uważa się za zachowany, jeżeli złożyło się pismo przed upływem terminu w polskiej placówce pocztowej i polskim urzędzie konsularnym. Zdecydowana większość terminów to terminy zawite (brak skutków prawnych).

KPA przewiduje instytucję przywrócenia terminu. Przesłanki przywrócenia terminu:

O przywróceniu terminu rozstrzyga organ administracji w drodze postanowienia.

Na postanowienie można złożyć zażalenie, a potem skargę do NSA.

Kodeks stanowi o terminach załatwiania poszczególnych spraw. Kodeks stanowi

o załatwianiu spraw bez względnej zwłoki. Gdy organy nie załatwią sprawy w terminie to mają obowiązek powiadomić stronę, podać przyczyny zwłoki oraz wskazać nowy termin załatwienia sprawy.

Jeżeli sprawa nie zostanie załatwiona w w/w terminach to mamy możliwość założenia zażalenia na bezczynność organu do organu wyższego stopnia. Jeżeli organ wyższego stopnia uzna zażalenia za podstawne, to organ wyższego stopnia wyznacza nowy termin

do załatwienia sprawy. Gdy nadal organ jest bezczynny można złożyć skargę do NSA.

Doręczenia.

Jest to stosunkowo istotna czynność w postępowaniu administracyjnym. Wyróżniamy dwa rodzaje doręczeń:

Organy mogą doręczać pisma przez pocztę, przez swoich pracowników, albo inne upoważnione osoby i organy. Pisma doręcza się stronie (adresowi), chyba, że strona działa przez pełnomocnika, to pełnomocnikowi. Gdy sprawa dotyczy większej ilości osób, wówczas wyznaczonej osobie do odbierania pism.

Postępowanie: znajomość adresu strony.

Osoby fizyczne: doręcza się pisma w mieszkaniu lub w miejscu pracy, w lokalu organu administracyjnego. Kodeks stanowi, że można doręczyć wszędzie, gzie zastanie się adresata.

Doręczenie zstępcze polega na tym, że można pismo zostawić dorosłemu domownikowi, sąsiadowi albo dozorcy domu. Kodeks przewiduje fikcję doręczenia, tzn., że zostawia się pismo w placówce pocztowej, urzędzie gminy na okres 7 dni. Po tym okresie pismo uważa się za doręczone. Osoby prawne - pisma doręcza się w ich lokalach, do rąk osób uprawnionych. Doręczenie musi być potwierdzone (własnoręcznym podpisem, ze wskazaniem daty doręczenia). Jeżeli ktoś odmawia przyjęcia pisma, powoduje to skutki prawne takie same jak prawidłowe doręczenie pisma. Brak miejsca stałego pobytu to pismo doręczamy przedstawicielowi danej osobie, wyznaczonemu przez sąd.

Wezwania.

Organ może wezwać do złożenia wyjaśnień lub zeznań. Terytorialny zasięg stawiennictwa dotyczy gminy gdzie jesteśmy zameldowani na stałe oraz dotyczy to także sąsiednich gmin. Jeżeli dotyczy innej gminy to organ powinien wnieść o pomoc urzędową. Organ ten zwraca się do terenowego organu administracji rządowej o to, y to ten organ przyjął wyjaśnienia lub zeznania. KPA stanowi, że dopuszczone jest to tylko w przypadku, gdy sprawa jest ważna. Szybkość sprawy nie może być przesłanką do osobistego stawiennictwa się. W jakiej sprawie, w jakim charakterze i w jakim celu to musi być zawarte w wezwaniu. Określony musi być także termin.

Skutki prawne niezastosowania się do wezwania bez usprawiedliwienia:

Istnieje możliwość zwolnienia od kary w przypadku usprawiedliwienia nieobecności. Nałożenie tej kary nie ogranicza innych środków przymusu (np. doprowadzenie).

Wezwanie powinniśmy otrzymać na piśmie w sposób taki sam jak w przypadku doręczeń. Wezwanie telegraficzne, telefoniczne lub inne w przypadku bardzo szybkiego

i niezwłocznego stawiennictwa lub złożenia wyjaśnień lub zeznań.

Osobom, które stawiły się na wezwanie przysługuje koszt zwrotu należności. Zwrot kosztów nie przysługuje stronom, chyba, że postępowanie zostało wszczęte z urzędu, albo strona została wezwana błędnie.

Roszczenie takie może być zgłoszone do momentu wydania decyzji administracyjnej.

Protokoły i adnotacje.

Zasada pisemności, czynność powinny być utrwalone na piśmie. Protokół jest podstawową formą, adnotacja jest formą pomocniczą. KPA stanowi, że protokół powinien być sporządzony z każdej czynności dotyczącej danej sprawy. Protokół powinien zostać odczytany i podpisany przez wszystkie osoby, które brały udział w danej czynności. KPA dopuszcza na dołączenie do protokołów innych dokumentów. Przepisy dopuszczają poprawki i skreślenia w protokole, które mogą być dokonane przed podpisaniem protokołów.

Adnotacja - krótka notatka służbowa, która jest sporządzona bez zachowania jakiejś formy.

Adnotację może zrobić ten, kto tej czynności dokonał.

Przebieg postępowania administracyjnego.

Wszczęcie postępowania. Postępowanie administracyjne może być wszczęte:

KPA przewiduje, że z urzędu można wszcząć postępowanie w sprawach, gdzie wymagany jest wniosek strony.

Aby dalej kontynuować postępowanie należy mieć zgodę strony, w przypadku jej braku postępowanie zostanie umorzone.

Datę wszczęcia postępowania na żądanie strony to data doręczenia żądania organowi;

z urzędu nie ma daty (według orzecznictwa WSA jest to data, chwila lub dzień podjęcia pierwszej czynności procesowej, data zawiadomienia strony). KPA przewiduje instytucję współuczestnictwo materialne (1 sprawa- wiele stron), (np. wspólnota mieszkaniowa). W tym przypadku wszczyna się jedno postępowanie.

Żądanie wszczęcia postępowania to podanie, złożone przez stronę. Kodeks wprowadza zasadę ograniczonego formalizmu.

Elementy, które powinny znaleźć się w podaniu

Zasadą jest składanie podań na piśmie. Kodeks dopuszcza innych, pięć form składania podań

Organ ma obowiązek potwierdzenia wpływania podania.

Podanie może zawierać pewne braki:

Podań anonimowych nie realizuje się.

W przypadku innych braków wzywa się osobę w celu usunięcia braku w ciągu 7 dni

od momentu doręczenia. Jeżeli braku nie usunie się w ciągu 7 dni, podanie takie nie podlega rozpatrzeniu.

Organ niewłaściwy przekazuje podanie organowi właściwemu i powiadamia wnoszącego podanie w przypadku, gdy podanie zostanie złożone do niewłaściwego organu. Termin uważa się za zachowany. Gdy podanie dotyczy wielu spraw, rozpatruje się tylko podanie, które złożył wnoszący podanie. W pozostałych przypadkach organ informuje pozostałe strony,

że jest to niewłaściwy organ (organ poda właściwe organy dotyczące pozostałych spraw).

W przypadku wielu spraw, należy złożyć odrębne podania, (gdy dotyczy to różnych organów właściwych dla danej sprawy).

Jeżeli osoba ta złoży podanie w terminie 14 dni to uważa się, że złożyła podanie w dniu wniesienia tego pierwotnego podania. Zwrócenie podania następuje wówczas, gdy organy

są kompetentne do rozpatrzenia sprawy. Zwrot następuje z pouczeniem.

Kwestia udostępnienia akt sprawy.

Akta sprawy (pisma, plany, obliczenia, inne dokumenty znajdujące się w materiałach sprawy).

Organ musi udostępnić akta sprawy stronie, robienie notatek i odpisów z tych akt. Strona może żądać uwierzytelnienia odpisów. Ograniczenie jawności dla strony:

Organ może wyłączyć jawność postępowania ze względu na ważny interes państwowy, nie będący tajemnicą państwową. Postanowienie, na które służy zażalenie - odmowa jawności.

Postępowanie dowodowe.

Celem postępowania dowodowego jest dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy. Oparte jest na zasadzie prawdy obiektywnej. Fakt rozumiany jest bardzo szeroko, jest to konkretne zdarzenie ograniczone w przestrzeni i w czasie, wszelkie przejawy wewnętrznego życia ludzkiego (zamiar dobra czy zła, wola, świadomość, poczytalność, przejawy świata zewnętrznego - stan drogi, wygląd budynku, ciepłota pomieszczeń).

Dowody - wg KPA - wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Dowód jest klasyfikowany jako środek, który pozwala na ....................

Nie wszystkie fakty podlegają dowodom. Rozróżnia się dwie kategorie faktów:

Organ może ustalić stan faktyczny także na podstawie domniemań. Rozróżnia się dwa typy domniemań:

Domniemanie prawne polega na tym, że z mocy przepisu prawnego uznajemy fakt poszukiwany na podstawie innego faktu. Istnieje możliwość przeprowadzenia przeciwdowodów (dowód na przeciwieństwa, domniemanie to jest nieprawdziwe).

Domniemanie faktyczne wg KC - uznanie za ustalone faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki możemy wyprowadzić z innych ustalonych faktów. Organ administracji ma pełną swobodę, co do domniemań faktycznych. Również możliwe jest przeciwieństwo dowodów, ustalenie faktów na zasadzie uprawdopodobnienia.

Dowody:

  1. sposób zetknięcia się z organu orzekającego z faktem, będącym przedmiotem

dowodu:

np. oględziny przedmiotu, osoby),