RUCHY POLITYCZNE NA ZIEMIACH POLSKICH NA PRZEŁOMIE XIX I XX WIEKU

Pod koniec XIX wieku wśród Polaków trzech zaborów pojawiły się trzy podstawowe nurty polityczne

Ruch socjalistyczny i robotniczy

Na rozwój socjalizmu wśród Polaków wpłynęły

• rozwój kapitalizmu

• ciężkie warunki życia i pracy robotników

• wiązanie polepszenia bytu robotników z rewolucją

Wykształciły się dwa źródła, z których narodził się ruch socjalistyczny

1. emigranci powstania styczniowego z 1863 roku, z których wielu walczyło w okresie Komuny Paryskiej - Jarosław Dąbrowski

2. ruch narodnicki w Rosji, głoszący hasło „pójścia w lud”, który zaczął tworzyć kółka socjalistyczne - Ludwik Waryński

W 1882 roku Waryński założył w Warszawie organizację Wielki Proletariat, który oparł się na założeniach programowych

• równość

• społeczna własność środków produkcji

• walka o ustawodawstwo socjalne

• strajki, manifestacje i terror indywidualny jako środki walki

W roku 1885 po szeregu aresztowań odbył się proces 29 proletariatczyków, z których 4 stracono na stokach cytadeli warszawskiej w styczniu 1886 roku. Ludwika Waryńskiego skazano na 16 lat katorgi - zmarł w twierdzy szlisselburskiej

W latach 1888 - 1893 działał II Wielki Proletariat z Ludwikiem Kulczyckim

W roku 1892 na zjeździe polskich socjalistów w Paryżu powołano do życia PPS. Zjazdowi przewodniczył Bolesław Limanowski

Program PPS

• samodzielna demokratyczna RP

• ośmiogodzinny dzień pracy

• określenie minimalnej płacy robotniczej

• równa płaca dla kobiet i mężczyzn

• opieka społeczna i socjalna

• uspołecznienie środków produkcji i ziemi

W 1893 powstał inny nurt socjalizmu - tzw. INTERNACJONALIZM , który skupił się w partii SOCJALDEMOKRACJA KRÓLESTWA POLSKIEGO , od 1900 i Litwy : SDKPiL .

• jej najważniejsze postacie to Julian Marchlewski i Róża Luksemburg, Feliks Dzierżyński

• głosiła program rewolucyjny

• walka klas

• odrzucenie haseł narodowowyzwoleńczych

• budowa socjalizmu w oparciu o internacjonalistyczną rewolucję

Na dalszy rozwój ruchów socjalistycznych wpłynęła rewolucja roku 1905, w której wyniku doszło do podziału PPS na PPS - Frakcja Rewolucyjna z Piłsudskim i PPS - Lewica z Marią Koszucką - z programem zbliżonym do SDKP i L

PPSD - Polska Partia Socjalno - Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego założona we Lwowie w roku 1897 przez Ignacego Daszyńskiego

- od 1904 roku współdziałała z PPS przyjmując jej program

Narodowa Demokracja - nacjonalizm

Zalążki ruchu pojawiły się w latach 80 tych XIX wieku

• warszawski tygodnik Głos od 1886 roku

• Związek Młodzieży Polskiej ZET - założone w roku 1887 przez Zygmunta Balickiego

• Umacnianie pozycji narodu polskiego

• Współpraca młodzieży z trzech zaborów

Na emigracji założono w Szwajcarii w roku 1887 Ligę Polską

• skupienie sił narodowych w walce o niepodległość

• wzmocnienie pozycji polskiego społeczeństwa

W roku 1893 krajowi działacze, w tym Roman Dmowski utworzyli Ligę Narodową, która od roku 1897 przekształciła się w Stronnictwo Narodowo - Demokratyczne z siedzibą we Lwowie. Program:

• solidaryzm narodowy

• obrona polskich interesów narodowych przed obcą burżuazją - głównie niemiecką i żydowską

• popieranie spółdzielczości

• działalność oświatowa

• zwalczanie socjalistów

Stronnictwo Polityki Realnej założone w roku 1904 w Królestwie Polskim - prorosyjskie

- po rewolucji 1905 roku rozpoczęło współpracę z ND

Ruch Ludowy

Chłopi przez długi czas nie mieli własnej świadomości politycznej , ich myślenie sprowadzało się do granic parafii i wsi .

Pod koniec XlX działalność podjęli w Galicji Bolesław i Maria Wysłouchowie . Z tym , że kładli oni większy nacisk na świadomość narodową chłopa . Według nich chłopi mieli być tą warstwą , która przywróci Polsce niepodległość . Nawoływali by chłopi wybierali chłopskich posłów do sejmu krajowego i parlamentu .

Pierwsze partie chłopskie powstały w Rzeszowie w 28 Lipca 1895 - STRONNICTWO LUDOWE z Jakubem Bojką , Bolesławem Wysłouchym , Janem Stapińskim , które od 1903 roku przemianowało się w PSL

• rozszerzenie uprawnień sejmu krajowego

• odpowiedzialność przed Sejmem władz rządowych

• ograniczenie biurokracji

REWOLUCJA 1905 - 1906 NA ZIEMIACH POLSKICH.

Kiedy w 1904 r. zaczęła się wojna rosyjsko - japońska, polskie środowiska polityczne nie mogły pozostać obojętne.

• Endecja zajęła postawę wyczekującą, jej przywódca Dmowski wyruszył do Japonii.

• Tam też wyjechał jeden z czołowych działaczy PPS , Piłsudzki.

• Obaj spotkali się na ulicach w Tokio, ale każdy z nich przybył tam w innym celu.

• Piłsudzki pragnął nawiązania rozmów o ewentualnej pomocy Japonii dla przygotowań powstańczych w zaborze rosyjskim oraz o współpracy w dziedzinie wywiadu i ewentualnych działaniach sabotażowych.

• Dmowski postanowił nie dopuścić do realizacji tej awanturniczej, jak sądził koncepcji. Japończycy chętniej przyjęli sugestię Dmowskiego.

• Po tej dziwnej wyprawie obaj działacze wrócili do kraju, gdzie już narastały napięcia w związku z wydarzeniami w Rosji.

Główne ówczesne środowiska polityczne reprezentowały cztery koncepcje działań.

• Endecja uważała, że należy wykorzystać sytuację w Rosji do

• uzyskania choć ograniczonej autonomii,

• praw do języka polskiego w szkolnictwie i samorządzie wiejskim,

• rezygnując z wszelkich działań gwałtownych, żądań niepodległościowych i odcinając się od ruchów rewolucyjnych.

• Polska Partia Socjalistyczna nie była jednolita w swoich poglądach, ale w całości uznawała, że należy nasilać wszelkie działania ruchu rewolucyjnego, łącznie z elementami walki zbrojnej.

• Z kolei SDKPiL tzw. esdecja uważała całość ruchu rewolucyjnego w Kongresówce za integralną część rewolucji rosyjskiej, odżegnując się od wszelkich haseł narodowych i domagała się autonomii narodowej dla Królestwa Pol. ze wspólną Konstytuantą z resztą państwa.

• PPS chciała budować ustrój socjalistyczny w niepodległym państwie polskim,

• SDKP uznawała , że zwycięstwo międzynarodowej rewolucji zlikwiduje wszelką niewolę i zarazem problem między państwami.

• SPR pragnęło wyłącznie w sposób legalny uzyskać swobody językowe i samorządowe.

Pierwszymi masowymi wystąpieniami, zorganizowanymi przez PPS, stały się manifestacje antywojenne

• największa odbyła się w Warszawie na placu Grzybowskim w listopadzie 1904 r.. Wtedy to po ataku policji na manifestantów z tłumu padły strzały.

• W styczniu doszła do Królestwa Polskiego wiadomość o "krwawej niedzieli", a następnie kolejne informacje o potężniejącym ruchu rewolucyjnym ogarniającym całą Rosję.

• Zarówno PPS, jak i SDKPiL zorganizowały w pierwszych miesiącach 1905 r. liczne solidarnościowe strajki i demonstracje.

• Od lutego zaczął się strajk młodzieży gimnazjalnej pod hasłem polonizacji szkolnictwa i

• - zarazem zmiany stosunków panujących w szkołach.

Drugim wielkim ruchem była walka gmin wiejskich o prawo używania w urzędach języka polskiego.

• Po raz pierwszy chłopstwo tak masowo przystąpiło do walki o prawa narodowe.

• Zaczęły się też strajki robotników rolnych i walki o serwitury.

• Jednocześnie narastał ruch robotniczy.

• Doszło do masowych obchodów święta 1 Maja.

W czerwcu w Łodzi trwały parodniowe krwawe walki robotników polskich i żydowskich z policją i wojskiem.

• Padło w nich ponad 100 osób.

• Rozszerzała swoją działalność Organizacja Bojowo - Spiskowa.

• Stefan Okrzeja był pierwszym bojownikiem , którego stracono w lipcu 1905 r. na stokach Cytadeli, po próbie zamachu na posterunek policji.

Masowość wystąpień, coraz częstsze walki zbrojne wytworzyły w Królestwie sytuację rewolucyjno - powstańczą.

• W sierpniu nowym generał- gubernatorem został Gieorgij Skałon, który miał za zadanie przywrócić porządek.

• Carat poszedł na pewne ustępstwa,

• przywrócono prawa swobodnej działalności Kościoła rzymskokatolickiego,

• zaprzestano prześladowań unitów,

• w czerwcu zezwolono na używanie języka polskiego w gminach,

• a w połowie października na tworzenie prywatnych szkół polskich.

• W październiku car wydał manifest zapowiadający wybory do Dumy i wprowadzenie swobód obywatelskich.

• Jednakże następnego dnia wielka manifestacja na placu Teatralnym w Warszawie została rozpędzona przez żandarmerię. Zabito ok. 40 osób.

• Dnia 11 listopada w Królestwie ogłoszono stan wojenny, którego przywrócenie spowodowało dwie odmienne reakcje.

• Centralny Komitet Robotniczy, władza PPS, ogłosił w grudniu 1905 r. manifest wzywający całe społeczeństwo do pełnego bojkotu władz rosyjskich - miano zaniechać płacenia podatków, nie załatwiać żadnych spraw w urzędach rosyjskich.

• Endecja natomiast wysłała delegację do Petersburga w celu przedstawienia propozycji nadania przez cara autonomii Królestwu Polskiemu, w zamian za pomoc w tłumieniu ruchu rewolucyjnego.

• Liczono, że Kongresówka uzyska autonomię na wzór Finlandii, łączyć ją z Rosją będzie osobna cara, polityka zagraniczna, celna, ale całość administracji znajdzie się w rękach polskich.

• Na porozumienie z caratem liczyli też ugodowcy, którzy pod koniec 1905 r. utworzyli Stronnictwo Polityki Realnej.

Żadna z tych inicjatyw nie przyniosła pożądanych rezultatów, ruch rewolucyjny zamierał.

• Ani społeczeństwa polskiego nie było stać na pełne zakwestionowanie panującego porządku,

• ani carat w obliczu wygasającej rewolucji nie widział potrzeby ustępstw wobec Polaków.

W 1906 r. coraz mniej było masowych wystąpień w Królestwie, rozszerzyła się natomiast działalność OBS.

• W kwietniu OBS zorganizowała ucieczkę 10 więźniów z Pawiaka, pod dowództwem Jana Gorzechowskiego.

• W sierpniu 1906 r. doszło do tzw. krwawej środy, jednoczesnego ataku na kilkadziesiąt posterunków policji,

• w listopadzie do napadu pod Rogowem na pociąg wiozący pieniądze.

Spory między polskimi ugrupowaniami przerodziły się w otwartą walkę.

• Bojowcy PPS ścierali się z utworzonym przez narodowców Narodowym Związkiem Robotniczym.

• Doszło do krwawych starć w Łodzi.

• Ogółem w tych bratobójczych walkach zginęło ponad 300 bojowców po obu stronach.

• Stopniowo działania niektórych grup OBS zaczęło przybierać charakter kryminalny, organizacja słabła, w końcu 1906 r. została decyzją władz PPS rozwiązana.

Wydarzenia 1905 - 1906 r. które można nazwać zarówno "czwartym powstaniem", jak i "pierwszą rewolucją", zostawiły po sobie Królestwo w gruntownie zmienionej sytuacji w stosunku do stanu poprzedzającego ten okres " przyspieszenia historycznego".

• W Kongresówce mogły odtąd działać legalne ruchy polityczne.

• W wyborach do Dumy wzięło udział Stronnictwo Narodowo - Demokratyczne, w Dumie zawiązało się Koło Polskie.

• w 1907 roku w wyborach do II Dumy Państwowej Polaków reprezentował Centralny Komitet Wyborczy - głównie endecja i SPR - Stronnictwo Polityki Realnej

• dla reprezentacji Polski w Dumie powstało również Koło Polskie, które uzyskało 35 mandatów - na 500

• Powstała cała sieć legalnych instytucji życia narodowego min.

• Warszawskie Towarzystwo Naukowe,

• Towarzystwo Bibliotekarzy,

• Stowarzyszenie Nauczycieli Polskich,

• Polska Macierz Szkolna,

• Towarzystwo Kursów Naukowych.

• Abramowski i Wojciechowski zaczęli organizować ruch spółdzielczy.

• Funkcjonowały polskie szkoły prywatne, zelżała cenzura.

• Zaczęło powstawać ustawodawstwo pracy.

• Legalnie mogły działać różne związki zawodowe.

• Zakładały je zarówno SDKPiL, jak i PPS.

• Powstały tworzone z inicjatywy endecji, tzw. polskie związki do których nie przyjmowano robotników żydowskich.

• Duchowieństwo katolickie patronowało katolickim związkom robotników, a z kolei Bund - skupiającym robotników żydowskich.

• Nastąpiły przetasowania na scenie politycznej i krystalizacja programów.

• Endecja wyraźnie sformułowała koncepcję taktycznej ugody z Rosją.

W PPS nastąpił otwarty rozłam na

• PPS - Frakcję Rewolucyjną, przybierającą w coraz większym stopniu formę ruchu niepodległościowego ( J.Piłsudzki,W.Jodko Narkiewicz), i przeniosła swą działalność do Galicji

• PPS - Lewicę ( F. Kon, B. Szapiro ). PPS - Frakcja.

W latach 1907 1914 wykształciły się w Polsce różne orientacje programowe dotyczące spodziewanego konfliktu

Endecja i SPR widziały możliwość osiągnięcia niepodległości jedynie w porozumieniu z Rosją i poparciu jej w trakcie wojny

• 1908 rok - książka Dmowskiego - Niemcy, Rosja i kwestia polska

• zjednoczenie wszystkich ziem zaborów, ale bez państwowości, pod kontrolą Rosji

Przeciwną orientację forsowały PPS - Frakcja Rewolucyjna, PSL i PPSD ( z Galicji założone przez Ignacego Daszyńskiego )

• głosili hasła poparcia dla Niemiec i Austro - Węgier wychodząc z założenia największych swobód w Galicji

• po odzyskaniu ziem zaboru rosyjskiego chcieli tam utworzyć pewne zręby niepodległej Polski

Od 1908 roku zaczynają się tworzyć ruchy paramilitarne:

W 1908 roku został założony w Galicji Związek Walki Czynnej, na którego czele stanęli Piłsudski, Sikorski i Sosnkowski

• miał organizować różne formy szkolenia wojskowego młodzieży

W 1910 roku władze austriackie zezwoliły na zakładanie Drużyn Strzeleckich w Krakowie i Związku Strzeleckiego we Lwowie

Również w tym okresie zaczęło działać Towarzystwo Gimnastyczne Józefa Hallera, które stało się źródłem powstania Drużyn Polowych „Sokół”

W 1912 roku jako zaplecze polityczne organizacji paramilitarnych założono Tymczasową Komisję Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, w skład której weszły PPS, PPSD, PSL i część Endecji

W okresie wchodzenia Polaków w wojnę nastąpiły pewne zmiany

• Piłsudski zaczął odchodzić od założeń PPS dążąc do samodzielnej polityki przez co zaczęła się tworzyć grupa Piłsudczyków niezależna od żadnej partii

• SDKPiL stanęła poza orientacjami politycznymi wychodząc z założeniem antywojennym, twierdząc jednocześnie, że jeżeli wojna wybuchnie to trzeba wykorzystać ją do wzmożenia ruchów rewolucyjnych

• Stanowisko to z czasem podzieliła PPS - Lewica

SPRAWA POLSKA W CZASIE I WOJNY ŚWIATOWEJ

W 1914 roku z połączenia oddziałów Związku Strzeleckiego i Polskich Drużyn Strzeleckich powołano do życia POW - Polską Organizację Wojskową, na czele z Piłsudskim, który rzucił pierwsze hasło wystąpienia zbrojnego po wybuchu I wojny światowej

• nocą z 5 na 6 VIII 1914 roku Kompania Kadrowa wyruszyła spod Krakowa wchodząc na ziemie zaboru rosyjskiego, by poderwać Polaków do walki

• chcieli oni zaatakować Zagłębie Dąbrowskie, jednakże Niemcy się nie zgodzili, gdyż nie było to zgodne z ich planami prowadzenia wojny

• Kompania Kadrowa doszła do Kielc, spod których musiał się wycofać z powodu braku poparcia ze strony zamieszkujących tam Polaków

• Wynikiem politycznym tej akcji było utworzenie 16 VIII 1914 roku w Krakowie Naczelnego Komitetu Narodowego z Juliuszem Leo na czele

• Został on utworzony z TKSSN

• Stanowić miał najwyższą władzę polityczna i wojskową w Galicji

• Zdecydowali o utworzeniu Legionów Polskich, którym narzucono dowództwo austriackie

Wraz z uaktywnieniem Galicji ruszyła również sprawa polska w zaborze rosyjskim

• 14 VIII 1914 roku została wydana tam odezwa Sazonowa - Ministra spraw zagranicznych Rosji

• odtworzenie Królestwa Polskiego

• w pełnej zależności od Moskwy

• wolność języka polskiego, religii i samorządu

• odezwa pozostała bez odzewu, gdyż nie poruszała kwestii granic, co powodowało, iż była ona bezwartościowa

• jedynym jej następstwem było utworzenie w Warszawie Komitetu Narodowego Polskiego, na czele którego stanął Zygmunt Wielopolski i Roman Dmowski

• prorosyjski

• krytykował NKN i Legiony Polskie

• utworzyli jeszcze w roku 1914 własne siły zbrojne - tzw. Legion Puławski, sformowany w Puławach, który rozwiązano już w roku 1915

Również na emigracji zaktywizowały się grupy polskie

• Francja

• Legion Bajoński, bajończycy, polski oddział wojskowy w sile kompanii, utworzony w 1914 we Francji, w Bayonne. Walczył w składzie 1 Pułku legii cudzoziemskiej, m.in. pod Reims (1914), Arras i Suchez (1915). Po rozwiązaniu Legionu Bajońskiego wielu bajończyków wstąpiło do Armii Polskiej we Francji

• W 1915 roku w Lozannie utworzono Centralną Agencję Polską i Klub Polski

• Szwajcaria

• W Vevey powstał Generalny Komitet Pomocy, w którym działali Sienkiewicz i Paderewski

• Przeciwni orientacji prorosyjskiej

• USA

• Powstał Polski Centralny Komitet Ratunkowy - prorosyjski

• Komitet Obrony Narodowej - proaustriacki

5 VIII 1915 roku Niemcy zajęli Warszawę - Komitet Narodowy Polski został przeniesiony do Rosji

• kanclerz Niemiec Hollweg oświadczył : Kraj wyzwolony z rosyjskiego jarzma będzie mógł pielęgnować i rozwijać właściwości swego narodowego życia

• na mocy tego twierdzenia Niemcy zaakceptowali powstały w Warszawie endecki Centralny Komitet Obywatelski z księciem Lubomirskim na czele - była to jednakże akceptacja tylko tymczasowa

Tymczasem wykształciły się Legiony Polskie, które podzielono na 3 Brygady

• I Brygada - Piłsudski - walczyli w Galicji

• II Brygada Hallera - Galicja Wschodnia i Wegry

• III Brygada Szeptyckiego - Lubelszczyzna i Wołyń

5 XI 1916 roku został wydany manifest cesarzy niemieckiego i austriackiego proklamujący utworzenie państwa polskiego z ziem zaboru rosyjskiego

• wydany jako wsparcie polityczne do werbunku żołnierzy pochodzenia polskiego

• zakładał państwo samodzielne z dziedziczną monarchią i konstytucją

• utworzenie Sejmu i Rady Stanu

Powołany w międzyczasie przez Piłsudskieo Centralny Komitet Narodowy stwierdził w odpowiedzi na Akt 5 listopada, że armię polska może stworzyć jedynie rząd polski

• w rezultacie 14 I 1917 roku powstała w Warszawie Tymczasowa Rada Stanu, na czele której stanął Wincenty Niemojowski

• Komisją Wojskową kierował Piłsudski

• Niemcy zaczęli już więc oficjalnie tworzyć Polskie Siły Zbrojne, w skład których wejść miały Legiony Polskie

• Podporządkowano je oficjalnie Beselerowi, generalnemu gubernatorowi

• Ziemie polskie podzielono na dwie Gubernie

• Warszawską - niemiecką

• Lubelska - austro - węgierską

Beseler zażądał, by Brygady złożyły przysięgę wierności cesarzowi niemieckiemu, przechodząc do Polskiej Siły Zbrojnej, jako części składowej armii niemieckiej

• w VII 1917 roku Piłsudski i Szeptycki odmówili złożenia przysięgi

• I i III Brygada zostały rozwiązane, zaś żołnierzy internowano w Beniaminowie i Szczypiornie

• Piłsudski i Sosnkowski zostali aresztowani w nocy z 21 na 22 VII i zamknięci w Magdeburgu

• Przysięgę złożyła jedynie II Brygada Hallera, którą przemianowano na Polski Korpus Posiłkowy

Po kryzysie przysięgowym Niemcy rozwiązali Tymczasową Radę Stanu, którą 12 IX 1917 roku aastapiła Rada Regencyjna

• najwyższa władza polska do momentu stworzenia państwa polskiego

• na czele arcybiskup Kakowski, książę Lubomirski i hrabia Ostrowski

• premierem mianowano Jana Kucharzewskiego

Rok 1916 uaktywnił również problem polski na wschodzie

Akt 5 listopada sprowokował wydanie odezwy Mikołaja II z 25 XII 1916 roku

• zakładała ona stworzenie Polski wolnej złożonej z ziem 3 zaborów

• odezwa ta była w zasadzie bez znaczenia gdyż 16 III 1917 roku car abdykował

Po abdykacji cara sprawę polską poruszyły zarówno Rady Delegatów i Rząd Tymczasowy

• 27 III 1917 roku Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich wydała orędzie do narodu polskiego, w którym zapewniała Polsce prawo do utworzenia niepodległej republiki demokratycznej

• 30 III 1917 roku Rząd Tymczasowy wydał z kolei Manifest do narodu polskiego

• prawo do zjednoczenia i niepodległości

• jednakże w sojuszu wojskowym z Rosją

• ustalenie granic republiki przez Rosję

• na mocy tego manifestu powołano do życia Komisję Likwidacyjną do Spraw Królestwa Polskiego, na czele z Aleksandrem Lednickim

• likwidacja urzędów rosyjskich w Królestwie Polskim

• Również na mocy manifestu utworzono w IV 1917 roku Dywizję Strzelców Polskich pod dowództwem generała Tadeusza Bylewskiego, która z czasem weszła w skład I korpusu polskiego

Na fali odprężenie wobec Polaków 22 VI 1917 roku odbył się w Piotrogrodzie I Ogólny Zjazd Związków Wojskowych Polaków

• Utworzono na nim Naczelny Polski Komitet Wojskowy - Naczpol - na czele z Raczkiewiczem

• Zajął się on tworzeniem sił polskich na wschodzie

• Utworzono w rezultacie 3 korpusy pod dowództwem

• Józef Dowbor - Muśnickiego, J. Stankiewicza i Aleksandra Osińskiego

Obie te kwestie niemiecka i rosyjska poruszyły również emigrację

• wynikiem działalności polonii i Paderewskiego w USA stało się I orędzie Wilsona z 22 I 1917 roku, w którym mówił on o zjednoczonej, niepodległej i samoistnej Polsce

• znaczenie jedynie propagandowe

• w VI 1917 roku Francja zgodziła się na tworzenie armii polskiej we Francji

• podporządkowano ją Komitetowi Narodowemu Polskiemu, założonemu przez Dmowskiego w Paryżu 15 VIII 1917 roku

• zastał on uznany za legalne przedstawicielstwo Polski przez Francję, Anglię, Włochy i USA

3 III 1918 roku Rosja i Niemcy podpisały Traktat Brzeski, który uznawał sprawę Polski za sprawę wewnątrzniemiecką

• Rada Regencyjna takie postawienie sprawy uznała za IV rozbiór Polski

• Wynikiem tego stało się również ustąpienie Kucharzewskiego ze stanowiska premiera

• W ramach zbrojnego protestu przeciwko decyzjom Traktatu Brzeskiego generał Haller i jego PKP połączył się z II korpusem Polskim w Rosji i uderzył na Niemców pod Kaniowem 11 III

• Polacy przegrali

• Wielu zostało internowanych

• Haller uciekł przez Murmańsk do Francji, gdzie stanął na czele Armii Polskiej

• Rozwiązano również pozostałe korpusy polskie

Wynikiem nacisków niemieckich Rada Komisarzy Ludowych 29 VIII 1918 roku wydała dekret o anulowaniu traktatów rozbiorowych

Reakcje Zachodu

5 I 1918 roku Lloyd Georg, który przed wybuchem rewolucji w Rosji był przeciwny poruszaniu w jakikolwiek sposób sprawy polskiej na arenie międzynarodowej - stwierdził, iż istnienie Polski stanowi konieczność dla bytu Europy Zachodniej

8 I 1918 roku Wilson wydał swoje II orędzie, w którym w 13 punkcie stwierdzał, że powinno powstać niepodległe państwo polskie z wolnym dostępem do morza i niezależnością polityczną

• wolny dostęp do morza oznaczał w zamyśle korzystanie z wolnego portu w Gdańsku, a nie przyłączenie jak to myśleli Polacy Pomorza

• jako ciekawostkę można tu dodać, że już po wydaniu orędzia USA prowadziły tajne rozmowy z Austro - Węgrami, którym oferowano ziemie polskie sprzed 1772 roku w zamian za odejście od Niemiec

• gdy propozycja ta nie wyszła USA ponownie w VI 1918 roku opowiedziały się oficjalnie po stronie niepodległości Polski

---