Pytania z kolokwium nr 2 z Geologii Czwartorzędu - Błażej

Cześć! Czy pamiętacie pytania z 4rzędu? Dopisujcie je proszę w komentarzach (jako że dla siebie przynajmniej przewiduję 2 termin)

1. W jaki sposób powstają drumliny
Powstawały prawdopodobnie z materiału deponowanego przez lądolód (morena) przekształconego później w wyniku nacisku lodu, detersji oraz działalności wód lodowcowych. Przypuszczalnie drumliny powstały bądź na skutek przesuwania się lodowca po podłożu z gliny zwałowej i modelowania tej gliny przez wgniatanie jej do szczelin podlodowych, bądź też przez okrycie gliniastym płaszczem morenowym, starszych, podłużnych, piaszczysto-żwirowych form podłoża.

2. Gliny zwałowe są efektem: ...

Działalności lądolodu

Gliny zwałowe - niewysortowany osad polodowcowy składający się z mieszaniny okruchów skalnych o różnej wielkości, od cząstek ilastych aż po głazy narzutowe (eratyki); glina zwałowa odkładana była bezpośrednio z lodu lodowcowego.

3. Jak powstają terasy rzeczne

Forma terenu powstała w dolinie rzecznej wskutek erozyjnej lub akumulacyjnej działalności płynących wód.

4. W jakich warunkach i gdzie rzeki zmieniały koryta

Koryto rzeki - najniższa część doliny rzeki, która znajduje się w obrębie jej dna i przez którą okresowo lub ciągle płynie woda dokonując zmian w kształcie powierzchni. Jeśli rzeka ma silny nurt, następuje erozja denna, jeżeli słaby - akumulacja niesionego materiału, a jeśli meandruje, dochodzi do erozji bocznej. Koryto stanowi fragment łożyska rzeki.

5. Koluwia to osady procesów... ?

Osad przemieszczony ruchami grawitacyjnymi.

Koluwium - przemieszczone masy.

Materiał skalny przemieszczony w dół stoku podczas osuwania.

Osad powstały w wyniku przemieszczenia skał przez osuwisko.

KOLUWIA- osady zboczowe deponowane u podnóża stoku w wyniku procesu zsuwania.

6. Czy deluwia są powiązane z soliflukcją

Nie

Deluwium (łac. deluvium, wymycie), osad deluwialny - luźny lub słabo spojony osad powstający w wyniku akumulacji (osadzania) drobnych cząstek mineralnych z gleb, glin, lessów, pokryw zwietrzelinowych itp., wypłukanych i zmytych ze stoków przez wody opadowe. Deluwia powstają przez przenoszenie produktów wietrzenia z wyższych do niższych części stoku.

Soliflukcja - morfologiczny proces kształtujący stoki na obszarach polarnych i wysokogórskich w strefie ciepłej, polegający na wolnych ruchach masowych wierzchniej warstwy gruntu.

7. Czy kemy mają najwięcej materiału żwirowego

Mają głównie glinę zwałową, a jądro piaszczysto-żwirowe

Ale nie przeważa żwir, więc odpowiedź NIE

Tworzą go warstwowo ułożone piaski, mułki i żwiry. Nie wiadomo czego mają najwięcej.

8. Jakie wydmy przeważały w Polsce w Vistulian?

Śródlądowe

9. Geneza 4rzędowych osadów (wymienić)
Osady czwartorzędowe można podzielić na grupy genetyczne, różniące się między sobą składem mechanicznym, stopniem wysortowania, miąższością i teksturą:

• koluwia - są to pokrywy grawitacyjne o miąższości do 20 m. Typowe są dla obszarów górskich i krawędzi dolin. Są one słabo wysortowane.

• deluwia - są to pokrywy zmywowe o słabo widocznym warstwowaniu i zmianie frakcji. Ich miąższość przekracza nieraz 5 m. Często nadbudowują dna dolin, najczęściej stożki tworzące się u wylotu dopływów.

W Polsce najpowszechniejsze są osady rzeczne. Dla górskich rzek i potoków charakterystyczne jest występowanie słabo wysortowanych otoczaków. Najwięcej jednak jest osadów rzek meandrujących. Wyróżnia się ich trzy rodzaje:

• osady korytowe - tworzy je słabo wysortowany bruk erozyjny.

• osady równi zalewowej - są to dobrze wysortowane piaski wraz ze słabo wysortowaną frakcją pylastą i ilastą.

• osady starorzeczy - tworzą je mady, osady jeziorne i torfy.

Wiele rzek akumuluje transportowany materiał przy swoich ujściach do morza tworząc tzw. deltę. W ten sposób wydłużają swój bieg. Na obszarze delty występują osady klastyczne, którym często towarzyszą utwory fitogeniczne.

Osady eoliczne stanowią dobrze wysortowane piaski wydm nadmorskich charakteryzujące się znaczną miąższością (przekraczającą 20 m) lub niskie ruchome wydmy śródlądowe.

Osady jeziorne najbardziej rozpowszechnione są w Polsce północnej, gdzie występuje największa ilość jezior. Ich miąższość wynosi 10 - 20 m. Składają się na nie bezwapienne iły, kreda jeziorna, gytia (osad powstający w jeziorach eutroficznych, tzn. bogatych w tlen i substancje odżywcze), dy (mułek jeziorny, powstający w jeziorach dystroficznych, czyli ubogich w substancje odżywcze, a bogatych w związki humusowe) oraz torf (tworzący się w zarastających zbiornikach jeziornych).

Osady morskie są to osady nagromadzone na dnie morza. Osady gromadzące się w pobliżu linii brzegowej są głównie pochodzenia lądowego (naniesione przez rzeki), a stanowią je żwiry, piaski, muły i iły. W głębinach morskich duże znaczenie mają natomiast osady pochodzenia organicznego.

Osady lodowcowe - są to osady nagromadzone z materiału naniesionego przez lodowiec. Na terenie Polski osady te odgrywają bardzo dużą rolę, ponieważ zlodowacenia parokrotnie pokrywały jej teren. Do najpowszechniejszych osadów pochodzenia lodowcowego należą gliny zwałowe. Budują one wały moren czołowych środkowej i północnej Polski oraz moreny denne i ablacyjne. Glinom towarzyszą osady fluwioglacjalne. Składają się na nie piaski sandrowe, które wytworzyły rozległe pola wydmowe oraz piaski i żwiry, budujące kemy i ozy. Miąższość tych osadów jest w Polsce bardzo zróżnicowana:

• od 0 do 25 m w Karpatach, Sudetach i na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej,

• od 25 do 100 m w centralnej Polsce,

• od 100 do 200 m w Polsce północnej,

• powyżej 200 m w Polsce północno-wschodniej.

Na obszarach znajdujących się poza zasięgiem lądolodu osadzały się osady lessowe. Pokryły one tereny wyżyny Lubelskiej i Kielecko-Sandomierskiej, okolic Krakowa oraz południowej Opolszczyzny. Największą miąższość osady te osiągnęły na Grzędzie Horodelska - 38 m.

Do czwartorzędowych osadów zalicza się także formy powstałe w wyniku działalności człowieka. Są to m. in. hałdy górnicze, nasypy kolejowe i drogowe, wysypiska śmieci itp. Formy te mają różnorodne formy i kształt, a ich budowa zależy od rodzaju materiału, z którego powstały.

10. Wymienić facje glin zwałowych

Glina bazalna, wytopnieniowa i spływowa

11. Czy wieczna zmarzlina doszła w emsie do gór?

Tak, doszła

Wieczna lub wieloletnia zmarzlina, zwana też czasem wieczną marzłocią lub marzłocią trwałą lub zlodowaceniem podziemnym lub (ang.) permafrostem - zjawisko trwałego (minimum dwa kolejne lata) utrzymywania się części skorupy ziemskiej w temperaturze poniżej punktu zamarzania wody niezależnie od pory roku. Powstaje w warunkach suchego i jednocześnie zimnego klimatu (o średniej temperaturze powietrza poniżej -11 stopni Celsjusza).

12. Deflacja to (podkreślić) : agradacja, degradacja, wietrzenie chemiczne

Deflacja - wywiewanie przez wiatr drobnego materiału skalnego (piasku bądź pyłu). Występuje głównie na pustyniach, wybrzeżach mórz i przedpolach lodowców. Powoduje stopniowe obniżanie się obszaru. Tworzy charakterystyczne formy, takie jak misy deflacyjne, ostańce deflacyjne czy bruk deflacyjny.

Akumulacja (agradacja, depozycja, namywanie, nanoszenie) - geologiczny proces gromadzenia się osadów (okruchów mineralnych, skał, szczątek roślin i zwierząt) na dnie zagłębień terenu w wyniku działania:

• wody (np. rzeczna),

• wiatru (wiatr napotykając na swej drodze przeszkodę rozpoczyna akumulację materiału skalnego w postaci odsypów, wałów, wydm. Najbliżej od miejsc wywiewania osadzają się piaski począwszy od gruboziarnistych do coraz drobniejszych, a najdalej pyły),

• lodowca (akumulacja lodowcowa i rzeczno-lodowcowa, podstokowa oraz eoliczna).

Akumulacja materiału skalnego zależy od:

• rzeźby terenu,

• zmian wilgotności klimatu,

• roślinności znajdującej się na danym obszarze.

Degradacja gleby - ogół procesów i zjawisk, które poprzez pogorszenie właściwości fizycznych (zniszczenie struktury), biologicznych (zmniejszenie ilości i jakości próchnicy) lub chemicznych (np. zakwaszenie przez wymywania kationów zasadowych wapnia, magnezu, potasu) gleby istotnych dla roślin, wpływają ujemnie na jej żyzność, a więc i zasobność.

Degradacja gleby obejmuje te zmiany zachodzące w glebie, które znacznie obniżają jej możliwości produkcyjne, uniemożliwiając uzyskanie maksymalnych, stabilnych i pełnowartościowych plonów nie tylko w rolnictwie, ale także np. w leśnictwie.

Najbardziej narażone na degradację są lekkie gleby piaszczyste, o cienkiej warstwie próchnicznej.

Wietrzenie chemiczne, dekompozycja - procesy chemicznego rozkładu, w trakcie których dochodzi do rozpuszczania i uwalniania składników oraz syntezy nowych minerałów bądź pozostawiania trwałych produktów końcowych rozpadu. Wietrzenie chemiczne jest głównie spowodowane procesami rozpuszczania, hydratacji, hydrolizy, utleniania, redukcji i uwęglanowienia (karbonatyzacji) przebiegającymi głównie pod działaniem wody, tlenu, dwutlenku węgla, kwasów humusowych i bakterii.

Wietrzenie mechaniczne, wietrzenie fizyczne, rodzaj wietrzenia powodujący zmiany fizyczne, czyli rozpad skały

13. Jaka frakcja występuje w osadach limnoglacjalnych

Ilasta, mułki, drobny piasek

Kiedy wody wypływające spod lodowca nie znajdują odpływu tworzą się tzw. jeziora zastoiskowe. W takich jeziorach powstawały osady limnoglacjalne. Osady gromadzone w zastoisku mają charakter warstwowy - składają się z na przemian ułożonych warstewek jasnych i ciemnych. Warstewka jasna powstawała latem, gdy lodowiec topniał szybciej i do zastoiska mógł być dostarczany drobnoziarnisty materiał kwarcowy. Natomiast zimą osadzały się tylko najdrobniejsze minerały ilaste, tworzące warstewkę ciemną. Takie osady o charakterze warstwowym nazywane są iłami warwowymi (warwa - zespół warstewek: jasnej i ciemnej).

14. Czy wietrzenie mrozowe to wietrzenie chemiczne (tak/nie)

Nie. Ponieważ. Zamróz, wietrzenie mrozowe, dezintegracja mrozowa, gelifrakcja, geliwacja, kongelacja - rodzaj wietrzenia fizycznego, polegający na rozsadzaniu lub rozkruszaniu skał w wyniku działania ciśnienia wytworzonego przez wielokrotnie zamarzającą i rozmarzającą wodę znajdującą się w szczelinach, porach skał.

15. Jakie koryto ma rzeka roztokowa? chodziło o prostolinijną

Rzeka roztokowa - typ rzeki, której koryta rozdzielone są licznymi wyspami lub raczej odsypami korytowymi i mieliznami. Rzeki roztokowe płyną rozwidlającymi się i ponownie łączącymi korytami, rozdzielonymi przez mielizny i wyspy często zmieniające swoje położenie. Takie rzeki maja zwykle przebieg bardziej prostolinijny niż rzeki nieroztokowe, a także większe spadki i/lub przepływy niż rzeki meandrujące, co w pewnym stopniu kompensuje ich zmniejszoną sprawność.

16. Czy mady są związane ze starorzeczem (tak/nie)

Nie są

Osady starorzeczy - tworzą je mady, osady jeziorne i torfy.

Mady (l. poj.: mada, inaczej fluwisole, ang. alluvial soils) - gleby powstałe w wyniku nagromadzenia się materiału niesionego przez wody i akumulowanego w wyniku wytracania energii wody. Zasadniczą cechą mad jest obecność w profilu naprzemianległych warstw o różnym składzie granulometrycznym. Poszczególne warstwy mogą cechować się skrajnie różnym składem granulometrycznym lub zbliżonym. W zależności od typu utworów dominujących w profilach glebowych wyróżnia się mady:

• lekkie

• średnie

• ciężkie

Mady tworzą się wzdłuż dolin rzecznych w obrębie terasy zalewowej.

Starorzecze (jezioro przyrzeczne, paleomeander) - jezioro leżące na dnie doliny rzecznej, będące fragmentem jej byłego koryta i odcięte wałem przykorytowym od obecnego nurtu. Ma ona zwykle sierpowaty kształt.

17. Charakterystyczne cechy lessów

Less jest to żółtobrązowa, miękka i porowata skała, zbudowana z drobnych pyłków. Less jest skałą dobrze utrzymującą wilgoć, łatwo gromadzą się w niej szczątki organiczne.

Skała lessowa pod wpływem łatwo się wypłukuje i powierzchnia terenu ulega rozcięciu, a w miarę upływu lat tworzy wąwozy lessowe. Gleby powstające na skałach lessowych zawierają bardzo dużo próchnicy, są przewiewowe. Nazwano je czarnoziemami.

Less - pylasta skała osadowa pochodzenia eolicznego.

W lessach dominuje frakcja pyłowa (0,002-0,05 mm) złożona przede wszystkim z kwarcu z domieszką skaleni, węglanów, rzadziej innych minerałów. Zróżnicowanie wielkości ziaren w skałach jest bardzo małe, jest to więc skała dobrze wysortowana. Zazwyczaj bezstrukturalna, dość porowata. Barwa przeważnie żółtawoszara.

Less jest skłonny do osiadania pod wpływem zawilgocenia względnie dodatkowego obciążenia. W stanie suchym wykazuje skłonności do pękania i tworzenia pionowych obrywisk, które zanikają, gdy less jest wilgotny i nasycony wodą.

18. Gdzie występują gleby kopalne

Gleby kopalne powstałe w czwartorzędzie występują najczęściej w kompleksie warstw lessowych piaszczystych lub gliniastych i charakteryzują się określonymi cechami morfologicznymi, mikromorfologicznymi oraz biofizykochemicznymi.

19. Co to egzaracja

Jeden z trzech procesów erozji glacjalnej (obok detrakcji i detersji), tłumaczony jako zdzieranie. Dotyczy utworów nieskonsolidowanych, znajdujących się w podłożu lodowca. Są one deformowane i przesuwane pod wpływem przemieszczającego się lodu, a część przymarza do stopy lodowca i jest włączana w jego obręb. Procesy te są obecnie rozpatrywane w ramach glacitektoniki, czyli deformacji podłoża podlodowcowego, które są analogiczne do zjawisk tektonicznych. Do struktur glacitektonicznych należą fałdy, łuski, nasunięcia oraz depresje glacitektoniczne, które są w istocie zagłębieniami egzaracyjnymi.

Efektem kombinacji procesów erozyjnych, detersji, detrakcji i egzaracji (nie tylko samej egzaracji) są m.in. mutony (barańce), misy skalne, rysy lodowcowe i kotły lodowcowe.

20. W jakich warunkach i kiedy powstawały piaski pokrywowe.

Piaski pokrywowe są (Koster 1982) głównie Vistuliańskimi piaszczystymi osadami eolicznymi, które akumulowane były warunkach peryglacjalnych i które nie mają bezpośrednich powiązać z dawnymi wybrzeżami lub przebiegiem rzek. Te pokrywy wykazują pewną odrębność w stosunku do pokryw akumulowanych w klimacie ciepłym i dlatego sedymentolodzy wyraźnie dodają, że powstały w zimnych warunkach klimatycznych.

21. Formy tworzone przez osady fluwioglacjalne

Osady fluwioglacjalne kształtują szereg form geomorfologicznych, takich jak sandry i ozy.

Formy fluwioglacjane to: akumulacyjne (kemy, ozy, sandry).

22. jakie formy tworzą się w wyniku topniejącego lodu lodowcowego

Pojęcia związane z rzeźbotwórczą działalnością lodowców:

egzaracja - mechaniczna erozja lodowcowa, żłobienie terenu oraz ścieranie skał podłoża w wyniku przesuwania się lodowca

detrakcja - proces wyrywania, wydzierania przez lodowiec okruchów i bloków skalnych z podłoża, poprzez działalność mechaniczną i zamróz.

detersja - wygładzanie rzeźby terenu przez transportowany w stopie lodowca materiał morenowy.

ablacja - proces topnienia lodowca

wody fluwioglacjalne - woda spływająca z topniejącego lodowca

morena - materiał skalny transportowany i osadzany przez lodowiec oraz formy rzeźby zbudowane z tego materiału

UKŁAD FORM RZEŹBY POLODOWCOWEJ W STREFIE MARGINALNEJ LĄDOLODU:

FORMA RZEŹBY	CZYNNIK RZEŹBOTWÓRCZY	PROCES RZEŹBOTWÓRCZY	OPIS FORMY	ZDJĘCIE FORMY
KOCIOŁ LODOWCOWY (KAR, CYRK LODOWCOWY)	LODOWIEC GÓRSKI	EROZJA (EGZARACJA) NA OBSZARZE POLA FIRNOWEGO LODOWCA GÓRSKIEGO + WIETRZENIE MROZOWE	Wielka, półkolista nisza, otoczona z trzech stron ścianami lub stokami skalnymi, a z czwartej ryglem skalnym
DOLINA  U-KSZTAŁTNA (ŻŁOB LODOWCOWY)	LODOWIEC GÓRSKI	EROZJA (EGZARACJA) NA OBSZARZE JĘZORA LODOWCOWEGO + WIETRZENIE MROZOWE	Dolina rzeczna  (V-kształtna) przekształcona przez niszczącą działalność jęzora lodowcowego; cechuje ją profil poprzeczny w kształcie litery U
DOLINA ZAWIESZONA	LODOWIEC GÓRSKI	EROZJA	Boczna dolina, której dno znajduje się wyżej niż dno doliny głównej (u-kształtnej). Powstaje w wyniku nierównomiernej erozji lodowcowej. Dolina ta może nieć profil  u-kształtny lub  v-kształtny
MUTON (BARANIEC)	LODOWIEC GÓRSKI  LUB LĄDOLÓD	EROZJA (DETERSJA)	Wzniesienie  skalne powstające w wyniku niszczenia podłoża  przez działalność lodowca. Mutony odznaczają się charakterystycznym podłużnym kształtem oraz gładką, wyślizganą powierzchnią z jednej strony, a poszarpaną z drugiej strony.
MORENA CZOŁOWA	LODOWIEC GÓRSKI  LUB LĄDOLÓD	AKUMULACJA	Rodzaj moreny powstającej wzdłuż czoła lodowca lub lądolodu. Zbudowana jest z gliny zwałowej i głazów, ma ona charakter wału, garbu, wzgórza lub ciągu wzgórz  powstającego w wyniku: 1.akumulacji materiału skalnego transportowanego przez lodowiec 2.wyciśnięcia utworów podłoża przez czoło lodowca 3.spiętrzenia osadów przedpola lodowca
MORENA BOCZNA	LODOWIEC GÓRSKI + GRAWITACYJNE PROCESY MASOWE	AKUMULACJA + WIETRZENIE MROZOWE	Rodzaj moreny powstającej wzdłuż boków jęzora lodowcowego na skutek akumulacji materiału skalnego przez lodowiec oraz akumulacji materiału, który w wyniku procesów masowych zsunął się ze stoków doliny  u-kształtnej
MORENA ŚRODKOWA	LODOWIEC GÓRSKI	AKUMULACJA	Powstaje w wyniku połączenia moren bocznych dwóch jęzorów lodowcowych; tworzy wał skalny biegnący środkiem głównego jęzora w lodowcach typu himalajskiego.
MORENA DENNA	LODOWIEC GÓRSKI  LUB LADOLÓD	AKUMULACJA	Występuje w spodniej części lodowca i powstaje poprzez niszczenie podłoża skalnego przez lodowiec oraz w wyniku wytapiania materiału skalnego podczas ablacji lodowca. Materiał skalny tworzący morenę denną ulega silnemu rozdrobnieniu w czasie ruchu lodowca. Po ustąpieniu lodowca morena ta tworzy płaskie, faliste lub pagórkowate obszary.
DRUMLINY	LĄDOLÓD I WODY FLUWIOGLACJANE	AKUMULACJA  I EROZJA	Wąskie wzgórza zbudowane z osadów lodowcowych. Osiągają ponad 50 m wysokości i czasami ponad 1km długości. Są wydłużone w kierunku ruchu lodu, a stok zwrócony w stronę przeciwną jest zwykle stromy. występują w grupach liczących nawet tysiące wzgórz. Powstają najprawdopodobniej przy ponownym nasuwaniu się lodowca, podczas którego materiał morenowy osadza się na nierównościach podłoża
ERATYK  (GŁAZ NARZUTOWY)	LODOWIEC GÓRSKI  LUB LĄDOLÓD	AKUMULACJA	Fragment skalny przeniesiony przez lodowiec
KEM	WODY FLUWIOGLACJALNE	AKUMULACJA	Garb, pagórek lub stoliwo o wysokości od kilku do kilkunastu metrów i średnicy kilkuset metrów, o kształcie stożka lub z płaskim wierzchołkiem i stromymi zboczami. Tworzą go warstwowo ułożone piaski, mułki i żwiry, które były osadzane w szczelinach i zagłębieniach w obrębie lądolodu, martwego lodu, bądź między sąsiednimi lobami lodowca przez wody roztopowe
OZ	WODY FLUWIOGLACJALNE	AKUMULACJA	Powstaje w szczelinach i kanałach lądolodu w jego strefie czołowej dzięki akumulacji materiału (piaski i żwiry) niesionego przez wody lodowcowe. Ozy tworzą wydłużone, niekiedy silnie kręte wały o długości od kilkuset m do kilkudziesięciu km i wysokości od kilku do blisko 100m. Przebieg oz odpowiada w ogólnych zarysach kierunkowi przesuwania się lodowca.
RYNNA POLODOWCOWA	WODY FLUWIOGLACJALNE	EROZJA	Są to prostolinijne lub lekko kręte zagłębienia szerokości od kilkuset metrów do 2-3 km i długości nieraz kilkudziesięciu kilometrów, o stromych wysokich krawędziach z obu stron. Przebieg rynny nawiązuje do biegu i siły erozyjnej rzeki podlodowcowej. Po ustąpieniu lodowca rynny polodowcowe są wypełnione martwym lodem, co zapobiega zasypaniu przez morenę denną lub piaski sandrowe
SANDR	WODY FLUWIOGLACJALNE	AKUMULACJA	powstają na przedpolu lądolodu, po zewnętrznej stronie wału moreny czołowej, z materiału (żwiry, piaski, iły) niesionego przez rzeki wypływające spod lodowca. Tworzą wielkie, nieznacznie nachylone stożki, których wierzchołkiem jest brama lodowcowa. Wraz z oddalaniem się od krawędzi lądolodu zmniejsza się grubość sandrów, a ich materiał staje się drobniejszy.
PRADOLINA	WODY FLUWIOGLACJALNE	EROZJA	Szeroka, ogromna dolina o płaskim dnie, zwykle z kilkoma poziomami teras, powstała w okresie lodowcowym. Pradoliny ciągnęły się równolegle lub rzadziej prostopadle do czoła lądolodu i były żłobione przez wody pochodzące z jego topnienia.

23. Kręte koryta są charakterystyczne dla rzek

Meandrujących

24. po czym poznać, że zmarzlina była na obszarze Polski

Po tym, że występują rzeki polodowcowe

Wieczną zmarzlinę odkryto również w północno-wschodniej Polsce, w okolicy Suwałk na głębokości 357 metrów poniżej poziomu gruntu. Jest to pozostałość po zmarzlinie z okresu ostatniego zlodowacenia, która przetrwała dzięki specyficznym warunkom geologicznym, tak zwanej suwalskiej anomalii geotermiczno-hydrogeochemicznej.

25. z jakiego transportu jest glina zwałowa

Glina zwałowa «glina będąca produktem przeróbki skał podczas ich transportu lodowcowego»

26. wyjaśnij dlaczego zajęcia z czwartorzędu w takiej formie są bez sensu

27. kiedy i w jakich warunkach tworzyły się / osadzały? piaski pokrywowe i wydmowe,

Piaski pokrywowe są (Koster 1982) głównie Vistuliańskimi piaszczystymi osadami eolicznymi, które akumulowane były warunkach peryglacjalnych i które nie mają bezpośrednich powiązać z dawnymi wybrzeżami lub przebiegiem rzek. Te pokrywy wykazują pewną odrębność w stosunku do pokryw akumulowanych w klimacie ciepłym i dlatego sedymentolodzy wyraźnie dodają, że powstały w zimnych warunkach klimatycznych.

28. morena (synonim do cofająca się ) jest efektem topnienia arealnego (tak/nie)

Deglacjacja arealna, polegającą na topieniu się lodowca równomiernie od góry, w efekcie czego w strefie brzeżnej lodowca powstają, przykryte warstwą moreny, płaty zamierającego i martwego lodu. Deglacjacja arealna zachodziła w trakcie wycofywania się z obszaru Polski kolejnych lądolodów w okresie plejstocenu.

Strony internetowe:

• http://www.bryk.pl/wypracowania/geografia/geografia_fizyczna/8302-osady_czwartorzędowe_polski.html

• https://geojournals.pgi.gov.pl/pg/article/download/21853/15536

• http://geomorfologia.w.interia.pl/lod4.html

• http://www.forum.geozone.pl/procesy-fluwioglacjalne-t-395-2.html

• https://gq.pgi.gov.pl/article/viewFile/8847/pdf_881

• http://geografia_liceum.republika.pl/procesyegzo.html

• http://www.wisznice.pl/index.php/warunki-naturalne/114-geologia

Literatura:

• Karpaty i ich przedpole : przewodnik do ćwiczeń terenowych z sedymentologii / Aleksandra Vierek [et al.]. - Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011.

• Czwartorzęd : osady, metody badań, stratygrafia / red. nauk. Leszek Lindner ; aut. Zbigniew Lamparski [et al.]. - Warszawa : Wydaw. PAE, 1992.

• Badania osadów czwartorzędowych : wybrane metody i interpretacja wyników / red. nauk. Elżbieta Mycielska-Dowgiałło, Jacek Rutkowski ; Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Państwowy Instytut Geologiczny. Komisja Litologii i Genezy Osadów Czwartorzędowych Komitetu Badań Czwartorzędu PAN. - Warszawa : WGiSR UW, 1995.

---