Bezrobocie
Struktura zatrudnienia
Ludzi aktywnych zawodowo nazywa się zasobem pracy.
Aktywni zawodowo to pracujący plus bezrobotni.
Pozostała część ludności (w wieku 15 i więcej lat) jest bierna zawodowo. Są to m.in.:
uczniowie
emeryci i renciści
osoby dobrowolnie rezygnujące z pracy w tym:
gospodynie domowe,
matki wychowujące dzieci,
bogaci żyjący z zysku od kapitału lub dochodów współmałżonka,
leniwi,
zniechęceni do poszukiwania pracy.
Stopa bezrobocia to stosunek liczby osób bezrobotnych do liczby osób aktywnych zawodowo
StB - stopa bezrobocia;
B - bezrobotni;
A - aktywni zawodowo.
Współczynnik aktywności zawodowej to udział aktywnych zawodowo w liczbie ludności
WsA - współczynnik aktywności zawodowej
L - ogół ludności
Wskaźnik zatrudnienia czyli udział pracujących w liczbie ludności
WsZ - wskaźnik zatrudnienia
L - ogół ludności
Zróżnicowanie w wyznaczaniu stopy bezrobocia:
BAEL - badanie aktywności ekonomicznej ludności
Urzędy Pracy
Według BAEL za bezrobotnych uznaje się osoby:
nie pracowały w ciągu badanego tygodnia
przez 4 tygodnie (wliczając jako ostatni - tydzień badany) aktywnie poszukiwały pracy
były gotowe i mogły podjąć pracę
osoby, które znalazły pracę i czekają na jej rozpoczęcie
Bezrobotnym według Urzędu Pracy jest (zgodnie z ustawą o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu z 14.12.1994 r. - jednolity tekst Dziennik Ustaw Nr 6 z 2001 r. poz. 56):
nie zatrudniony i nie wykonujący innej pracy zarobkowej, zdolny i gotowy do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, nie uczący się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowany we właściwym dla miejsca zameldowania rejonowym Urzędzie Pracy, ponadto warunkiem były m.in.:
ukończenie 18 lat
w przypadku kobiet nieukończenie 60 lat, a w przypadku mężczyzn 65 lat
brak prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej i nie pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, wychowawczego.
nieposiadanie nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha
stan zdrowia pozwalający na podjęcie zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie
nieprzebywanie w areszcie lub nieodbywanie kary pozbawienia wolności.
Przepływy na rynku pracy
(na podstawie Czarny 2002)
Klasyfikacja bezrobocia:
bezrobocie frykcyjne jest spowodowane mobilnością pracowników, którzy szukają najlepszej dla siebie pracy
bezrobocie strukturalne występuje gdy struktura zapotrzebowania przedsiębiorstw na pracę nie odpowiada strukturze podaży pracy
bezrobocie cykliczne - spowodowane jest powtarzającym się co jakiś czas zmniejszeniem popytu w gospodarce
bezrobocie okresowe
bezrobocie fikcyjne - bezrobotni z różnych przyczyn nie chcą podjąć pracy
bezrobocie ukryte
bezrobotni nie rejestrują się w UP
stworzone są fikcyjne etaty w przedsiębiorstwach państwowych (fikcyjne pełne zatrudnienie)
Znajomość klasyfikacji bezrobocia i jego struktury jest niezwykle ważna, ponieważ poszczególne typy bezrobocia wymagają różnych środków zaradczych.
Co jest zwykle rzeczywistą przyczyną bezrobocia:
wysokie koszty pracy spowodowane podatkami
płace minimalne
bardzo rygorystyczny kodeks pracy (np. niemożność zatrudniania na czas określony mniejszy niż itp.)
zasiłki dla bezrobotnych
wysokie podatki płacone przez przedsiębiorstwa
biurokracja
zmiana struktury rynku pracy (likwidacja ciężkiego przemysłu na rzecz sektora usług)
Społeczne koszty bezrobocia:
strata dóbr i usług, które nie zostały wytworzone ze względu na brak miejsc pracy
środki przeznaczone na zasiłki dla bezrobotnych i pomoc socjalną mogłyby zostać wykorzystanie efektywniej
Prywatny koszt bezrobocia:
depresja i frustracja
objawy izolacji społecznej
zanik kwalifikacji
obniżenie standardu życia
Fikcyjne problemy:
- postęp techniczny spowoduje globalne bezrobocie
Fikcyjne metody walki z bezrobociem:
zmniejszenie wymiaru czasu pracy (z pozostawieniem pensji lub bez)
Informacje:
W czerwcu 2004 bezrobocie w strefie euro wzrosło do 8,4 proc. z 8,3 w maju i dotyczyło 11,6 mln osób. W całej Unii też wzrosło - do 7,7 proc. z 7,6 proc. i objęło 13,6 mln osób - podał Eurostat.
W listopadzie 2004 stopa bezrobocia w USA sięgnęła 6 proc.
Stopa bezrobocia w latach 1990-20051)
(bezrobocie rejestrowane)
|
styczeń |
luty |
marzec |
kwiecień |
maj |
czerwiec |
lipiec |
sierpień |
wrzesień |
październik |
listopad |
grudzień |
1990 |
0,3 |
0,8 |
1,5 |
1,9 |
2,4 |
3,1 |
3,8 |
4,5 |
5 |
5,5 |
5,9 |
6,5 |
1991 |
6,6 |
6,8 |
7,1 |
7,3 |
7,7 |
8,4 |
9,4 |
9,8 |
10,5 |
10,8 |
11,1 |
12,2 |
1992 |
12,1 |
12,4 |
12,1 |
12,2 |
12,3 |
12,6 |
13,1 |
13,4 |
13,6 |
13,5 |
13,5 |
14,3 |
1993 |
14,2 |
14,4 |
14,4 |
14,4 |
14,3 |
14,8 |
15,4 |
15,4 |
15,4 |
15,3 |
15,5 |
16,4 |
1994 |
16,7 |
16,8 |
16,7 |
16,4 |
16,2 |
16,6 |
16,9 |
16,8 |
16,5 |
16,2 |
16,1 |
16 |
1995 |
16,1 |
15,9 |
15,5 |
15,2 |
14,8 |
15,2 |
15,3 |
15,2 |
15 |
14,7 |
14,7 |
14,9 |
1996 |
15,4 |
15,5 |
15,4 |
15,1 |
14,7 |
14,3 |
14,1 |
13,8 |
13,5 |
13,2 |
13,3 |
13,2 |
1997 |
13,1 |
13 |
12,6 |
12,1 |
11,7 |
11,6 |
11,3 |
11,0 |
10,6 |
10,3 |
10,3 |
10,3 |
1998 |
10,7 |
10,6 |
10,4 |
10,0 |
9,7 |
9,6 |
9,6 |
9,5 |
9,6 |
9,7 |
9,9 |
10,4 |
1999 |
11,4 |
11,9 |
12,0 |
11,8 |
11,6 |
11,6 |
11,8 |
11,9 |
12,1 |
12,2 |
12,5 |
13,1 |
2000 |
13,7 |
14,0 |
14,0 |
13,8 |
13,6 |
13,6 |
13,8 |
13,9 |
14,0 |
14,1 |
14,5 |
15,1 |
2001 |
15,7 |
15,9 |
16,1 |
16,0 |
15,9 |
15,9 |
16,0 |
16,2 |
16,3 |
16,4 |
16,8 |
17,5 |
2002* |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2003* |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2004 |
20,6 |
20,6 |
20,5 |
19,9 |
19,5 |
19,4 |
19,3 |
19,1 |
18,9 |
18,7 |
18,7 |
19,1 |
2005 |
19,5 |
19,4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
źródło: www.stat.gov.pl
1) Udział zarejestrowanych bezrobotnych w cywilnej ludności aktywnej zawodowo.
*) Dane prezentowane w wariancie a) opracowane zostały z wykorzystaniem wyników Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w 1996 r., natomiast w wariancie b) wykorzystano wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań oraz Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonych w 2002 r. Wskaźniki zawarte w wariancie b) są prezentowane na bieżąco od stycznia 2004 roku
Stopa bezrobocia w latach 1990-2004
Pracujący
Bezrobotni
Aktywni zawodowo
Bierni zawodowo