1. Co to jest ekologia?
   Ekologia jest to nauka o ekonomii i gospodarowaniu w obrębie przyrody

2. Sozologia to pojęcie wprowadzone przez:
   Walery Goethel w 1965r.

3. Czym zajmuje się sozologia?
   Sozologia dotyczy zabezpieczenia trwałości zasobów przyrody, analizuje przyczyny doraźne, skutki i następstwa przemian w przyrodzie; wskazuje możliwość łagodzenia ujemnego wpływu działalności człowieka na środowisko.

4. Co to jest ekosystem?
   Ekosystem stanowi funkcjonalną całość, w której zachodzi wymiana materii między biocenozą a biotypem. Ekosystem stanowi największą jednostkę funkcjonalną biosfery; na ekosystem składają się dwa składniki:
   - Biocenoza - czyli ogół organizmów występujących na danym obszarze powiązanych ze sobą w jedną całość różnymi zależnościami;
   - Biotop - czyli nieożywione elementy tego obszaru, a więc: podłoże, woda, powietrze (środowisko zewnętrzne).

5. Co to są organizmy endemiczne?
   Endemity - organizmy unikalne dla danego miejsca albo regionu, występująca na ograniczonym obszarze, nigdzie indziej nie występują naturalnie (np. Brzoza Ojcowska)

6. 
   Symbol miejsca dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego(wg UNESCO)

7. O ile lat jesteśmy spóźnieni w standardach naukowych UE jeśli chodzi o oczyszczanie wód?
   o 26 lat.

8. Wzór chemiczny TCDD i TCDF, do jakiej grupy antropogenów je zaliczamy?
   zaliczamy je do dioksyn
   

TCDD symatrycyna	TCDF

9. Co rozumiesz pod pojęciem PWA lub WWA? Podaj pełne brzmienie tego symbolicznego zapisu.
   PWA - polipierścieniowe węglowodory aromatyczne
   WWA - wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
   Związki te powstają podczas niecałkowitego spalania wszystkich innych węglowodorów z wyjątkiem metanu (np. podczas palenia papierosów, spalania różnego rodzaju węgla); są to związki toksyczne i niebezpieczne dla organizmu ludzkiego, ponieważ wywołują zmiany nowotworowe w różnych tkankach.

10. Co rozumiesz pod pojęciem PCB?
    PCB - Polichlorowane bifenyle.

11. Co to jest mogilnik?
    miejsca składowania odpadów szczególnie niebezpiecznych; mogilniki są wskazane przez wiele różnych instytucji i monitorowane.

12. Co to jest parszywa dwunastka?
    parszywa dwunastka to chloroograniczne substancje o charakterze kancerogennym; wśród nich znajduje się 9 pestycydów(DDT, aldryna, dieldryna, endryna, chlordan, heptachlor, mireks, heksachlorobenzen, toksafen) oraz dioksyny, furany i bifenyle.

13. Jaką wielkością fizyczną jest 1 Grey (Gy), a jaką 1 Sivert (Sv)?
    Jest to jednostka dawki pochłoniętego promieniowania.
    Grey(Gy) -odnosi się do materii nieożywionej 1 Gy = 1J / kg
    Sivert(Sv) -odnosi się do organizmów żywych 1 Sv = 1 Gy = 100 radów = 100 remów

14. Maksymalna dawka promieniowania jonizującego, która jest bezpieczna dla zdrowia człowieka to:
    dopuszczalna dawka roczna: 250mSv = 25 remów.
    1 Sv - efekt genetyczny - możliwość zaburzeń w rozwoju płodu
    2 Sv - efekt somatyczny - białaczka, anemia,
    powyżej 5 Sv - pewna śmierć

15. Jaką dawkę promieniowania jonizującego wg MAEA określa się jako bezpieczną dla człowieka/drzew/szczura?
    250 mSv - człowiek
    8-11 Sv - drzewa
    11 Sv - szczury, karaluchy

16. Jaką nazwę ma maszyna zagęszczająca odpady na wysypisku?
    kompaktor - mechaniczny zgniatacz odpadków, śmieci, puszek, pudeł itp. czyniący z nich ścisłą, spoistą, łatwą w transporcie masę.

17. Co to jest hormeza?
    Hormeza jest to stymulująca i adaptacyjna odpowiedź układu odpornościowego organizmu na małe dawki czynników szkodliwych (w większych dawkach). Zjawisko to poznano ponad 100 lat temu. Najlepiej zbadano wpływ promieniowania jonizacyjnego. Okazuj się, że małe dawki: poprawiają ogólną odporność organizmu, obniżają próg zapadalności na choroby nowotworowe, zwiększają płodność u roślin i zwierząt.

18. Jak można pozbywać się odpadów?
    segregacja (recycling), sortowanie (recycling), kompostowanie, spalanie, składowanie.

19. Wzór EDTA i DDT

EDTA	DDT

20. Z czym kojarzysz EDTA i bioremediację?
    EDTA - kwas wersenowy. Nie bierze bezpośredniego udziału w przemianach materii, nie tworzy żadnych produktów ubocznych i złogów, wydalany jest z organizmu w ciągu kilku godzin, a z nim metale ciężkie, wykorzystywany jako udrażniacz kanałów zębowych.
    Bioremediacja - technologia usuwania zanieczyszczeń (głównie substancji ropopochodnych) z gleby i wód podziemnych za pomocą żywnych mikroorganizmów w celu katalizowania, destrukcji lub transformacji różnego rodzaju zanieczyszczeń w formy mniej szkodliwe. W bioremediacji wykorzystywane są naturalne zdolności mikroorganizmów do rozkładu węglowodorów ropy naftowej.

21. Wymień rośliny użytkowo wykorzystywane w produkcji żywności o skłonności do kumulowania metali ciężkich.
    sałata, rzodkiewka, marchew

22. Antropogeniczne substancje persystentne:
    DDT, herbicydy diprydylowe, HCH

23. Które ze smogów są lokalne a który globalny?
    lokalne: typu: Los Angeles i Londyn
    globalny: elektromagnetyczny

24. Wymień znane Ci rodzaje smogu:
    kumulacja gazów, fotochemiczny, elektromagnetyczny.

25. Substancje w smogu typu Los Angeles o największym stopniu toksyczności to:
    Olefiny.

26. Podaj podział pestycydów wg. nomenkultury chemicznej:
    - chlorowane węglowodory
    - fosforoorganiczne
    - karbaminiany
    - pyretroidy
    - pochodne nereistoksyny
    - bakteryjne
    - inhibitory syntezy chityny

27. Freon o największym współczynniku redukcji ozonu w atmosferze:
    R - 11.

28. Podaj nazwę substancji zagrażającej warstwie ozonowej i wymień przynajmniej dwie zapisem symbolicznym.
    Freony: R-11(niszczy warstwę ozonową) i R-12(sprzyja efektowi cieplarnianemu)

29. Co to jest prion?
    jest to zmieniona forma prawidłowego białka, która potrafi zmuszać inne białka komórki do przyjmowania nieprawidłowego kształtu (w ten sposób struktura prionu jest powielana); do prionów zalicza się uszkodzone białko PrP(białko występuje w kształcie helixy-α); uważa się że zmieniona forma PrP tzw. PrPsc(białko występuje w kształcie helixy-β)powoduje chorobę Creutzfelda-Jacoba.

30. Średnica cząstek u mikropyłów.
    do 0,2 μm. (łatwo przenikają i zatrzymują się w płucach).

31. Wysokie zasolenie w wodach słodkich występuje od ….
    0,6 grama/litr.

32. Podaj pełną nazwę BSE (ang.):
    Bovaine Spongiform Encephalopathy (Gąbczaste zwyrodnienie mózgu)
    Dotyczy choroby szalonych krów

33. Pierwiastkiem życia określono:
    Magnez (Mg)

34. Pierwiastkiem śmierci określono:
    Kadm (Cd)

35. Pojęciem ustawicznej klęski żywiołowej określamy:
    Kataklizm. Długotrwały stan przekroczenia dopuszczalnych poziomów normatywnych substancji szkodliwych.

36. Przedstaw wartości substancji toksycznych wyrażanych wskaźnikiem LD50 dla człowieka w 1 klasie pestycydów.
    0 - 25 mg/kg ciała <= dla ludzi (klasa T+). (dla ssaków jest do 50 mg/kg)

37. Nazwa organizmu testowego używanego w testach monitoringowych o najwyższej wrażliwości na siarkę w powietrzu:
    Porosty.

38. Przywracanie organizmom środowiska, w którym bytowały pierwotnie a zostały wytępione to:
    Reintrodukcja.

39. Podaj poprawną nazwę organizmów odpowiedzialnych za mineralizację materii organicznej w łańcuchu pokarmowym.
    Destruenci / reducenci.

40. Która grupa środków ochrony roślin jest najbliższa(umownie przyjmując przyjazna) środowisku?
    repelenty - środki odstraszające

41. Jaką nazwę synonimalną przypisuje się CO (czad)?
    Cichy zabójca, podstępny morderca, milczący morderca.

42. Które pojęcie mocniej wiążesz z GMO: nadzieja czy obawa?
    GMO - organizmy modyfikowane genetycznie
    Obawa,ponieważ żywność modyfikowana może nieść za sobą zagrożenia dla ludzi: przenoszenie odporności na antybiotyki z roślin na patogenne organizmy jelitowe, możliwa toksyczność produktów zastosowanych genów odporności, alergie wywołane produktami genowymi wprowadzonych transgenów, niepożądane substancje toksyczne w roślinach transgenicznych.

43. Podaj dopuszczalne wartości normatywne emisyjnych pyłów i gazów w 1m³ powietrza.
    pył zamieszany = 40 μg/m³
    NO_x = 40 μg/m³
    CO = 1 μg/m³
    SO₂ = 32 μg/m³

44. Spotęgowana negatywnie reakcja toksyczna na organizm żywy więcej niż jednego czynnika określamy pojęciem:
    Synergizm.

45. Odpowiednikiem jakiej skali jest indeks saprobowy?
    Jest to wskaźnik biologiczny używany w biomonitoringu wód.
    Obecnie zastępowany przez indeksy biotyczne.

46. Jakim pojęciem określamy zjawisko kumulowania się substancji toksycznych w poszczególnych ogniwach łańcucha troficznego bez utraty właściwości toksycznych?
    Persystencja.

47. Podaj nazwy kumulowanych substancji toksycznych w łańcuchach troficznych.
    metale ciężkie: Ni, Hg, Cr, Pb; pestycydy; NO_x ; SO₂

48. Wymień pierwiastki oddziaływujące fitotoksycznie na rośliny i fitotoksycznie na ludzi.
    metale ciężkie: Kadm (Cd), Nikiel (Ni), Ołów (Pb), Rtęć (Hg).

49. Przykład organizmu inwazyjnego w warunkach ekosystemu.
    szrotówek kasztanowiaczek; norka amerykańska; haracleum;

50. Jaką ilość% energii słonecznej gromadzi pierwsze ogniwo łańcucha troficznego?
    Pierwsze ogniwo łańcucha troficznego gromadzi 2% energii.

51. Cywilizowany wskaźnik zużycia wody na osobę na dobę na litr wg ONZ powinien wynosić:
    200 litrów na dobę na osobę.

52. Ramowe programy UE na lata 2002-2006 o charakterze horyzontalnym to:
    - jakość i bezpieczeństwo żywności
    - zrównoważony rozwój, zmiany globalne i ekorozwój
    - zarządzanie odpadami radioaktywnymi
    - ochrona przed promieniowaniem

53. Współczynniki toksyczności najbardziej typowych związków:
    SO₂ => 1; NO₂ => 1,75; Węglowodory => 9;
    F => 30; Cu => 90; Cr => 200; Hg => 900;

54. Źródła trwałej obecności toksyn to:
    - spalanie paliw płynnych i odpadów
    - dodawanie PCB do olejów w wymiennikach ciepła
    - stosowanie PBDE jako opóźniacza palenia pianek budowlanych
    - dioksyny tworzą się z PCB i chlorofenoli przy udziale światła słonecznego
    - np: DDE, lindan powstają de novo w czasie schładzania gazów odlotowych w procesach termicznych
    - znaczna część dioksyn absorbowana jest na cząstkach pyłków emitowanych o średnicach < 2 μm.
    - niektóre mikroorganizmy glebowe mogą powodować dimeryzację chlorofenoli do dioksyn.

55. Co oznacza skrót IUCN?
    Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody.

---