1. Geneza europejskiej współpracy politycznej po II wojnie światowej

2. Mechanizm integracji w ramach Wspólnot Europejskich

3. Konstrukcja Unii Europejskiej - pojęcie trzech filarów integracji

II i III Filar UE - integracja polityczna (1)

WSPÓLNOTY EUROPEJSKIE A UNIA EUROPEJSKA

Wspólnoty Europejskie

• 
  Organizacja, której na mocy traktatu przekazano definitywnie pewne wyłączne uprawnienia.

• Organizacja, która jest źródłem prawodawstwa - ustanawiane przez nią prawo obowiązuje ustawodawców i obywateli państw członkowskich - ma pierwszeństwo przed prawem krajowym i może bezpośrednio wpływać na obywateli

• Organizacja, która posiada międzynarodową podmiotowość prawną.

Philippe de Schoutheete, "Europa dla wszystkich": "Żaden podmiot prawa międzynarodowego, poza państwami, nie odpowiadał kiedykolwiek w historii podobnej charakterystyce. Oryginalność jest więc tu bezdyskusyjna. Nie czyni to z Unii Europejskiej państwa, ale zarazem nie daje się porównać z innymi organizacjami międzynarodowymi. Ma zupełnie odmienną naturę".

Wspólnoty Europejskie - nowatorska struktura instytucjonalna, której nie ma i nie miała nigdy dotychczas żadna międzynarodowa organizacja:

• Rada Ministrów, gdzie zasiadają przedstawiciele państw członkowskich

• wielonarodowy parlament wyłaniany w wyborach bezpośrednich

• niezależna od państw członkowskich instytucja dysponująca wyłącznością inicjatywy ustawodawczej, czyli Komisja Europejska

• Trybunał Sprawiedliwości, którego orzecznictwo jest obowiązujące dla wszystkich sądów wszystkich państw członkowskich

• Jacques Delors: "Struktura polityczna, która nie ma precedensu w historii instytucji".

• Model całkowicie różny od znanych do tej pory modeli organizacji międzynarodowych.

• Nie jest to klasyczna organizacja międzynarodowa ani tym bardziej zalążek państwa - „zupełnie nowa forma polityki" (Jean Monnet)

II i III Filar UE - integracja polityczna (2)

WSPÓLNOTY EUROPEJSKIE A UNIA EUROPEJSKA

Unia Europejska

• Unię Europejską powołał do życia Traktat z Maastricht (podpisany 7 lutego 1992 r., wszedł w życie 1 listopada 1993 r.)

• 
  
  Traktat nie zakończył istnienia EWG - Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej - organizację początkowo stricte gospodarczej, choć zmienił jej nazwę - Wspólnota Europejska.

⇒
To one - każda z osobna - zachowują, po dziś dzień podmiotowość prawnomiędzynarodową.

⇒ To właśnie te organizacje są podstawą struktury Unii Europejskiej.

• Pojęcie "Unia Europejska" zostało użyte pierwszy raz przez szefów państw i rządów w trakcie szczytu paryskiego w 1972 r.

• Już wtedy - deklarując wolę dotrzymania zawartych traktatów - uznali oni za "najszlachetniejszy cel" przekształcenie całości stosunków państw członkowskich w Unię Europejską.

• Deklaracja ta została powtórzona w preambule Jednolitego Aktu Europejskiego.

• 
  Jednak w samym traktacie o Unii Europejskiej (TUE) - Maastricht 1992 - nie ma DEFINICJI Unii Europejskiej.

W art. 1 ust. 1 TUE oświadcza się jedynie, że strony ustanawiają między sobą Unię Europejską.

• W kolejnym ustępie podkreśla się, że traktat ten należy rozumieć jako "nowy etap w procesie urzeczywistniania coraz ściślejszej Unii narodów Europy, w którym decyzje podejmowane są możliwie najjawniej i na szczeblu jak najbliższym obywatelowi".

• I dalej: zadaniem Unii "jest kształtowanie w sposób spójny i solidarny stosunków między państwami członkowskimi i ich narodami".

Z treści tego artykułu wynika również, iż Unia Europejska i Wspólnota Europejska nie mogą być tożsame, bowiem: "Podstawy Unii Europejskiej stanowią Wspólnoty Europejskie, uzupełnione politykami i formami współpracy (...) ".

II i III Filar UE - integracja polityczna (3)

WSPÓLNOTY EUROPEJSKIE A UNIA EUROPEJSKA

Kopuła "świątyni"

Dla zobrazowania struktury integracyjnej w ramach UE używa się formuły ⇒ tzw. świątyni europejskiej, opartej na trzech filarach:

I FILAR

Unia Gospodarcza i Walutowa - tworzą Wspólnoty Europejskie składające się ze Wspólnoty Europejskiej (wcześniej Europejska Wspólnota Gospodarcza), Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej i (Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali)

...oraz wachlarz dziedzin, jakie z upływem czasu stały się przedmiotem kompetencji trzech wspólnot, a składających się na szeroko rozumianą politykę gospodarczą - m.in.: unia celna, jednolity rynek, unia gospodarcza i walutowa, ochrona środowiska, zdrowia, polityka społeczna, ale także polityka imigracyjna.

II FILAR:

Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE (WPZiB),

III FILAR:

Współpraca sądowa i policyjna w sprawach karnych (dawniej wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne)

• Filary ⇒ są czymś w rodzaju grup zagadnień, będących przedmiotem zainteresowania różnych wspólnotowych instytucji, instancji i organów.

• W każdym filarze obowiązuje inny mechanizm podejmowania decyzji.

KOPUŁĘ "ŚWIĄTYNI" STANOWI UNIA EUROPEJSKA.

II i III Filar UE - integracja polityczna (4)

WSPÓLNOTY EUROPEJSKIE A UNIA EUROPEJSKA

Problem osobowości prawnej

• Większość prawników uważa, że TUE nie tworzy związku państw posiadającego osobowość prawną.

• Innymi słowy Unia, w przeciwieństwie do Wspólnoty Europejskiej, nie jest podmiotem prawa wewnętrznego państw członkowskich ani podmiotem prawa międzynarodowego publicznego.

• Unia stanowi jedynie jednolite ramy instytucjonalne dla różnych form współpracy rządów państw członkowskich, a do jej prowadzenia są przeważnie wykorzystywane organy wewnętrzne tych państw. Ich rola i udział zależą od uprawnień określonych konstytucją państwową.

Nie swoje organy...

• Unia Europejska, opisana w Traktacie z Maastricht w bardzo ogólnym zarysie, nie posiada nie tylko osobowości prawnej, ale nie ma też własnych instytucji ani specyficznych uprawnień.

• Instytucje i organy, takie jak: Rada UE, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Obrachunkowy, w sensie prawnym są organami Wspólnot Europejskich - Unia nie wykreowała bowiem osobnych organów od tych, które stworzyły kiedyś trzy wspólnoty.

• Unia Europejska zaledwie "wypożycza" organy od Wspólnoty (art. 5 TUE).

Problem braku osobowości prawnej próbowano rozwiązać w ramach międzyrządowej konferencji instytucjonalnej przewidzianej na 1996 r. Powołano nawet w tym celu tzw. grupę refleksyjną. Do rozstrzygnięć jednak nie doszło.

Projekt Traktatu Konstytucyjnego:

• zniesienie struktury filarowej;

• nadanie całej Unii Europejskiej osobowości prawnej

II i III Filar UE - integracja polityczna (5)

WSPÓLNOTY EUROPEJSKIE A UNIA EUROPEJSKA

TYMCZASEM...

• Wspólnota Europejska - posiada nie tylko osobowość prawną zgodnie z art. 281 i następnymi traktatu ustanawiającego WE (TWE) ⇒

...ale i ma do dyspozycji konkretne środki przymusowe (egzekwowania zobowiązań państw członkowskich), jak np.:

• kompetencje „prokuratorskie” (watch dog) Komisji Europejskiej;

• 
  tzw. ryczałt lub kara pieniężna (art. 228 ust. 2 akapit 3 TWE) - nakładana przez ETS na państwa członkowskie w wyniku stwierdzenia naruszenia przez nie traktatu i nie zastosowania się do wezwania o zaprzestanie naruszania w terminie określonym przez Komisję.

• WE jako organizacja ponadnarodowa ma swoje uprawnienia i środki działania wobec państw członkowskich.

• Jej własne niezależne organy (Rada, Parlament Europejski, Komisja WE, ETS i Sąd Pierwszej Instancji oraz Trybunał Obrachunkowy) ⇒ podkreślają jej zdolność do działań prawnych; ma własnych pracowników, którzy podlegają prawu WE; dysponuje własnymi środkami finansowymi.

• Jednak największe znaczenie dla Wspólnoty ma art. 249 TWE - który upoważnia on ją do wydawania przepisów prawnych obowiązujących dla państw członkowskich.

• Chodzi tu przede wszystkim o rozporządzenia, dyrektywy i decyzje prawa wtórnego.

PARADOKS PRAWNY

• Konsekwencją faktu, że Unia nie ma osobowości prawnej, a podmiotem prawa międzynarodowego są Wspólnoty Europejskie, jest również to, że stowarzyszać można się nie z Unią, ale ze Wspólnotami Europejskimi.

• Natomiast członkostwo można uzyskać w Unii - co oznacza przystąpienie nie tylko do organizacji gospodarczych (Wspólnot), ale również współuczestnictwo w pozostałych formach zintegrowanej współpracy - składających się na II i III filar Unii.

Unia ułomna...

• Unia Europejska "... nie stanowi nowej zinstytucjonalizowanej organizacji międzynarodowej, będąc jedynie nową formą znacznie poszerzonej współpracy pomiędzy państwami członkowskimi".

• „Unia Europejska (...) jest w pewnej mierze ułomna i nie ma jednolitego oblicza. Nie dysponujemy dostatecznie pojemnym terminem, by opisać ją w pełni (...).

II i III Filar UE - integracja polityczna (6)

OBYWATELSTWO UNII EUROPEJSKIEJ

Obywatele każdego państwa członkowskiego automatycznie stają się również obywatelami Unii Europejskiej.

Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi Traktatem z Maastricht - które ustanowiły obywatelstwo europejskie - obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo państwa członkowskiego.

Obywatelstwo europejskie nie zastępuje jednak obywatelstwa krajowego, w związku z tym nie ogranicza ono praw wynikających z posiadania obywatelstwa określonego państwa członkowskiego.

Zgodnie z postanowieniami art. 8 Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej (TWE) ustanawia się obywatelstwo Unii Europejskiej.

Obywatelstwo to ma charakter akcesoryjny, tj. dodatkowy względem obywatelstwa państw członkowskich.

Każda osoba, która posiada obywatelstwo państwa członkowskiego z mocy prawa staje się obywatelem Unii.

Katalog uprawnień obywatelskich sformułowano w art. 8a - 8d TWE. Obejmują one:

1. Prawo do swobodnego poruszania się i przemieszczania się na terytorium państw członkowskich,

2. Prawa wyborcze do organów władz lokalnych państw członkowskich

3. Prawa wyborcze do Parlamentu Europejskiego,

4. Prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej,

5. Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego,

6. Prawo odwołania się do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej,

7. Prawo kierowania pism i zapytań do wszystkich instytucji Unii w swoim ojczystym języku.

8. Prawo dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji Europejskiej

Akcesoryjny charakter obywatelstwa UE:

• Obywatelem Unii Europejskiej jest każda osoba posiadająca obywatelstwo któregoś z państw należących do Unii Europejskiej.

• Posiadając obywatelstwo UE nie traci się obywatelstwa swojego ojczystego kraju.

• Zasady nabywania i utraty obywatelstwa ustanawiają władze danego państwa.

• Utrata obywatelstwa kraju członkowskiego oznacza utratę obywatelstwa UE.

II i III Filar UE - integracja polityczna (7)

OBYWATELSTWO UNII EUROPEJSKIEJ (cd)

Obywatelom UE przysługuje:

1. Prawo do swobodnego poruszania się, przemieszczania i przebywania na terytorium wszystkich państw należących do UE (art. 18 TWE).

Oznacza:

• brak ograniczeń w podróżowaniu po terytorium UE,

• brak ograniczeń w osiedlaniu się w wybranym kraju członkowskim,

• możliwość przebywania na terytorium danego kraju przez nieokreślony czas.

2. Prawa wyborcze do organów władz lokalnych państw członkowskich (art. 19 TWE)

• Z obywatelstwa europejskiego wynika czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do organów samorządów terytorialnych w państwie członkowskim, w którym dana osoba faktycznie zamieszkuje (domicyl) - nawet, jeżeli jest obywatelem innego państwa członkowskiego.

• Obowiązują w stosunku do niej takie same warunki i zasady prawa wyborczego, jak dla obywateli danego państwa.

3. Prawa wyborcze do Parlamentu Europejskiego (art. 19 TWE)

• Z obywatelstwa europejskiego wynika czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

• Obywatel UE może brać udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego (wybierać lub kandydować) na terytorium dowolnego państwa członkowskiego, tam gdzie aktualnie zamieszkuje.

• Obowiązują w stosunku do niego takie same warunki i zasady prawa wyborczego jak dla obywateli danego państwa.

II i III Filar UE - integracja polityczna (8)

OBYWATELSTWO UNII EUROPEJSKIEJ (cd)

Ad. 2.) i 3.)

Prawa wyborcze do organów władz lokalnych i Parlamentu Europejskiego

Ale :

• W czasie wyborów do organów samorządu terytorialnego lub Parlamentu Europejskiego można kandydować tylko w jednym państwie i tylko w jednym głosować.

• Aby uzyskać wpis na listę wyborców, osoby nie będące obywatelami danego państwa członkowskiego U E powinny przedłożyć deklarację zawierającą:

• określenie obywatelstwa,

• wskazanie adresu w państwie, w którym obywatel mieszka,

• wskazanie adresu w państwie, w którym głosował podczas poprzednich wyborów,

• oświadczenie, że obywatel będzie głosował lub kandydował tylko w państwie, w którym obecnie zamieszkuje

(dyrektywa Rady nr 93/109).

4. Prawo do korzystania z opieki dyplomatycznej i konsularnej (art. 20 TWE)

• Obywatele UE przebywający w państwie nie należącym do UE, w którym państwo, którego są obywatelami, nie ma swojego przedstawicielstwa (ambasady lub konsulatu), mają prawo do opieki i pomocy każdego państwa członkowskiego UE na takich samych warunkach jak obywatele tych państw.

• Każda ambasada lub konsulat innego państwa UE są zobowiązane do udzielenia pomocy na takich samych zasadach, jakie przysługują własnym obywatelom.

5. 
   Prawo składania petycji do Parlamentu Europejskiego we wszystkich sprawach, którymi Unia Europejska się zajmuje (art. 21 TWE).

• To uprawnienie jest jednym z najstarszych, istniało już do początku istnienia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.

• Prawo to przysługuje wszystkim osobom fizycznym i prawnym, które mają obywatelstwo jednego z państw członkowskich lub siedzibę na jego terytorium.

II i III Filar UE - integracja polityczna (9)

OBYWATELSTWO UNII EUROPEJSKIEJ (cd)

6. Prawo zwracania się do Rzecznika Praw Obywateli UE (art. 21 TWE)

• Zadaniem rzecznika (Ombudsman) jest ochrona obywateli przed naruszeniem prawa, nadużywaniem władzy, błędami, niesprawiedliwymi decyzjami - czyli tzw. złym zarządzaniem.

• Obywatele Unii mogą złożyć skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej na działania instytucji UE z wyjątkiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz Sądu Pierwszej Instancji.

• Prawo to przysługuje wszystkim osobom fizycznym i prawnym, które mają obywatelstwo jednego z państw członkowskich lub siedzibę na jego terytorium.

7. Prawo zwracania się na piśmie do instytucji Wspólnot Europejskich (art. 21 TWE)

• Obywatele UE mają prawo zwracania się na piśmie do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji Europejskiej, Trybunału Sprawiedliwości, Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów w jednym z oficjalnych języków UE oraz otrzymania odpowiedzi w tym samym języku.

• Prawu składania zapytań i żądania wyjaśnień odpowiada obowiązek wyżej wymienionych instytucji do udzielenia odpowiedzi.

8. 
   Prawo dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji Europejskiej (art. 255 TWE)

Każdy obywatel UE posiada paszport w kolorze burgundzkiego wina z napisem Unia Europejska oraz nazwą państwa, którego jest obywatelem.

Powyższy katalog uprawnień wynikających z obywatelstwa europejskiego nie jest zamknięty ⇒ obywatelom przysługuje wiele innych przewidzianych w prawie Wspólnot Europejskich,

np.: związanych z zakazem dyskryminacji ze względu na obywatelstwo i płeć, swobodą przepływu pracowników, swobodą świadczenia usług.

II i III Filar UE - integracja polityczna (10)

OBYWATELSTWO UNII EUROPEJSKIEJ (cd)

Koncepcja obywatelstwa unijnego w obecnym kształcie wzbudza kontrowersje, ponieważ ⇒ posiadają je wyłącznie osoby, które są obywatelami państw członkowskich.

Pojawiają się opinie - że dostęp do obywatelstwa unijnego powinni mieć wszyscy mieszkańcy Wspólnoty (argument: Obywatelstwo unijne ma zapewnić integrację społeczeństwa krajów UE, a nie prowadzić do jego podziału. Nie może być też w żadnym razie instrumentem dyskryminacji osób pochodzących z państw trzecich).

Holandia: przepisy pozwalające na udział w wyborach lokalnych wszystkim cudzoziemcom, nie tylko obywatelom innych państw członkowskich UE. Obecnie w Holandii trwa debata nad przyznaniem im takich praw w wyborach na szczeblu prowincji.

Problem dostosowania prawa polskiego -

Przyznanie - po wejściu Polski do UE - obywatelom innych państw członkowskich UE praw wyborczych do władz lokalnych wymaga zmiany konstytucji, która w art. 62 mówi o prawie wyborczym przysługującym obywatelom polskim prawa.

Opinie:

prof. Piotr Winczorek - zmiana jest konieczna, ponieważ przepis ten (art. 62 konstytucji RP) nie obejmie w przyszłości obywateli państw Unii.

prof. Mirosław Wyrzykowski - zgodnie z interpretacją Rady Legislacyjnej dotyczącą art. 62. - konstytucja nie wyłącza możliwości skorzystania z tego prawa przez obywateli z krajów Unii.

II i III Filar UE - integracja polityczna (11)

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH UNII EUROPEJSKIEJ

Instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich (dalej: RPO) w różnych postaciach jest obecna w znakomitej większości państw naszego kontynentu.

Podczas negocjacji traktatu z Maastricht podjęto także decyzję o powołaniu RPO w Unii Europejskiej. Było to ściśle powiązane z projektowaną wówczas koncepcją obywatelstwa UE. Po wejściu w życie tego traktatu (1993 r.) pierwszy europejski ombudsman został powołany w 1995 r.

Podstawę prawną działalności RPO UE są:

• art. 195 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE),

• identyczny przepis art. 107 d Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (TEWEA),

• przepisy szczegółowe, zawarte w statucie wydanym przez Parlament Europejski,

• przepisy wykonawcze RPO (Decision of the European Ombudsman adopting implementing provisions - tekst na stronie internetowej rzecznika pod adresem http://www.euro- -ombudsman.eu.int).

Kto mianuje

• RPO jest powoływany przez Parlament Europejski, na kadencję wynoszącą 5 lat.

• Wcześniejsze zakończenie pełnienia funkcji może nastąpić w wyniku:

• rezygnacji,

• śmierci,

• dymisji orzeczonej przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (na wniosek PE, gdy osoba pełniąca tę funkcję przestała spełniać wymagane kryteria).

• W takiej sytuacji wakat uzupełnia się na okres pozostały do końca kadencji.

• 
  Przepisy traktatowe dopuszczają możliwość reelekcji.

• RPO może zostać wyłącznie obywatel Unii Europejskiej (czyli obywatel państwa członkowskiego), posiadający pełnię praw cywilnych i politycznych.

• Kandydat musi gwarantować absolutną niezależność w sprawowaniu funkcji, ponadto powinien mieć prawo do pełnienia najwyższych funkcji sądowych, tudzież bycia rzecznikiem praw obywatelskich w swoim kraju.

• Zanim obejmie urząd, składa przysięgę przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości.

II i III Filar UE - integracja polityczna (12)

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH UNII EUROPEJSKIEJ (cd)

Jak działa

• Podstawową zasadą działalności RPO jest niezależność od państw członkowskich i pozostałych instytucji i organów Wspólnot Europejskich - nie podlega instrukcjom ani zaleceniom.

• W trakcie pełnienia swojej funkcji nie może angażować się w działalność dochodową i niezgodną z pełnioną funkcją.

• Nie może pełnić funkcji politycznych.

• RPO podejmuje interwencje w wyniku skarg, choć może działać też z własnej inicjatywy.

• Skargi mogą składać obywatele UE, jak również osoby fizyczne posiadające obywatelstwo państwa trzeciego, pod warunkiem że mają prawo pobytu w UE.

• Prawo do złożenia skargi przysługuje ponadto osobom prawnym zarejestrowanym w państwach członkowskich.

• Skargi mają charakter actio popularis, a zatem nie jest konieczne wykazanie przez skarżącego własnego interesu prawnego.

• Mogą być składane przez samych zainteresowanych albo za pośrednictwem deputowanych do PE.

• Złożenie skargi: przez wypełnienie formularza (dostępnego na stronie internetowej RPO) i przekazanie go za pomocą faksu, zwykłej poczty lub poczty elektronicznej.

• Urzędowy formularz nie jest obowiązkowy, ale zawsze niezbędne są informacje umożliwiające identyfikację skarżącego oraz określony przedmiot wystąpienia.

• Złożenie skargi jest bezpłatne.

W czym może pomóc

• Unijny RPO ma wąski zakres kompetencji - skargi mogą dotyczyć wyłącznie tzw. wadliwego zarządzania (ang. maladministration) zaistniałego w działalności organów i instytucji Wspólnot Europejskich.

• Przykładami wadliwego zarządzania są:

- działania sprzeczne z postanowieniami art. 6 TUE (naruszenie praw podstawowych),

- administracyjne nieprawidłowości proceduralne,

- nadużycie władzy,

- niekompetencja,

- działania o charakterze dyskryminacyjnym,

- opóźnienia w działaniu administracji,

- brak odpowiedzi na wniosek o udzielenie informacji.

II i III Filar UE - integracja polityczna (13)

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH UNII EUROPEJSKIEJ (cd)

W czym może pomóc (cd)

• Skargi można składać wyłącznie przeciwko instytucjom i organom Wspólnot Europejskich.

• Nie jest dopuszczalna skarga na działania organów państw członkowskich, nawet gdy są one podejmowane w zakresie prawa UE.

• 
  
  W praktyce RPO uznawał za dopuszczalne skargi przeciwko instytucjom Wspólnot (np. Komisji Europejskiej czy PE) oraz innym organom działającym w strukturach instytucjonalnych UE - chodzi tu o organy pomocnicze i konsultacyjne

czy nawet Konwent Europejski, który był odpowiedzialny za przygotowanie projektu konstytucji Unii Europejskiej.

ALE:

• Istotne ograniczenie dotyczy Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji - przeciwko nim składanie skarg jest wykluczone.

• Skarga powinna być złożona w ciągu dwóch lat od dnia, w którym skarżący dowiedział się o działaniu noszącym znamiona wadliwego zarządzania.

• Powinna ją poprzedzać bezpośrednia interwencja w instytucji, której zarzuty dotyczą.

II i III Filar UE - integracja polityczna (14)

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH UNII EUROPEJSKIEJ (cd)

Jaka procedura

• Skargę rejestruje się oraz przesyła stosowne potwierdzenie jej autorowi.

• Następnie kontroluje się jej zgodność z kompetencjami RPO i bada pozostałe wymogi formalne.

• Ich pozytywna weryfikacja nie oznacza, że postępowanie automatycznie wejdzie w fazę merytorycznego rozpatrzenia - zależy to od decyzji RPO, który sprawdza, czy są wystarczające po temu podstawy.

• W toku właściwego postępowania (merytorycznego) RPO przesyła kopię skargi do właściwej instytucji lub organu Unii i wnioskuje o przedstawienie stosownej opinii (zazwyczaj w terminie do trzech miesięcy).

• Po jej otrzymaniu przekazuje skarżącemu ich stanowisko.

• Po analizie opinii oraz odpowiedzi autora skargi RPO może już na tym etapie zakończyć postępowanie albo poddać sprawę dalszemu badaniu.

• W toku procedury ombudsman może żądać od podmiotów objętych zarzutami dostarczenia niezbędnych informacji, domagać się dostępu do dokumentów czy też podjęcia działań w samej instytucji.

• Zgodnie z dyspozycją art. 6 Statutu, RPO powinien dążyć do polubownego zakończenia sprawy.

• Jeśli nie jest to możliwe, a wadliwe zarządzanie jest faktem, może zakończyć postępowanie decyzją zawierającą uwagi krytyczne albo przedstawić raport ze stosownymi zaleceniami.

• W szczególnych wypadkach może skierować specjalny raport do PE.

* * *

Unijny RPO spełnia przede wszystkim funkcję mediacyjną.

1

1

Podobnie -

• Europejska Wspólnota Węgla i Stali

• Europejska Wspólnota Energii Atomowej

Wszystkie te organizacje - Wspólnoty Europejskie - istnieją do dziś (EWG pod zmienioną nazwą).

Podstawa struktury

do 2002 roku

- co na przykład oznacza, że państwa członkowskie nie mogą już zawierać traktatu handlowego z państwem trzecim ani regulować między sobą kwestii prawa do osiedlania się na ich terytorium

Pozostałe formy współpracy uzupełniają strukturę.

choć są i inne koncepcje...

Stanowienie prawa wtórnego ⇒

Uprawnienia obywatela UE zapisane są w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską (TWE).

Prawo do swobodnego poruszania i przemieszczania się po terytorium państw członkowskich jest niezależna od prawa do podejmowania i poszukiwania pracy. W tym przypadku bez znaczenia jest długość pobytu oraz cel gospodarczy.

Państwa członkowskie mają jednak prawo zastrzeżenia określonych stanowisk we władzach samorządowych wyłącznie dla swoich obywateli, dotyczy to zwłaszcza tych stanowisk, z zajmowaniem których, w niektórych państwach europejskich łączy się zasiadanie w parlamencie krajowym (tak np. we Francji).

Prawo opieki dyplomatycznej i konsularnej ma znaczenie szczególnie dla obywateli mniejszych państw członkowskich, które nie mają tak rozbudowanej sieci ambasad jak większe państwa europejskie.

Prawo kierowania pism i zapytań do wszystkich instytucji Unii w swoim ojczystym języku jest nowym uprawnieniem obywateli UE. Wprowadzono je na mocy Traktatu Amsterdamskiego. Każda instytucja unijna ma obowiązek udzielenia odpowiedzi w języku w jakim się do niej zwrócono.

Tak było w 2003 r., gdy po rezygnacji pierwszego ombudsmana Jacoba Soedermana urząd objął Nikiforos Diamandouros.

wymagania:

Wykaz ten jest przykładowy, a więc nie wyczerpuje możliwych przykładów wadliwego zarządzania.

(np. Komitet Regionów, Komitet Ekonomiczno-Społeczny), wyspecjalizowane agencje (np. Europejską Agencję Oceny Produktów Medycznych, Urząd ds. Harmonizacji na Rynku Wewnętrznym)

Oznacza to, że nie można złożyć skargi w związku z toczącym się postępowaniem sądowym, natomiast z całą pewnością rozpatrzona zostanie skarga dotycząca np. konkursu na tłumaczy do tego sądu.

Rocznie około 70 proc. skarg odrzuca się ze względów formalnych, najczęściej dlatego, że dotyczą one działalności państw członkowskich.

---