Konspekt lekcji przyrody kl. V

Temat: Pogoda i piętra roślinności w Tatrach.

I. Cele lekcji:

1. wiadomości z zakresu pionowego rozmieszczenia roślinności w górach - piętra roślinności: łąki i pola górskie, regiel dolny i górny, zarośla kosodrzewiny, hale, turnie oraz informacje z zakresu pogody w Tatrach;

2. umiejętności charakteryzowania stref roślinności w górach i podania przykładowych roślin polskich gór;

3. zachęcenie do poznawania bogatej i ciekawej flory gór, wycieczek i wypraw w góry.

II. Osiągnięcia ucznia:

Uczeń potrafi:

• omówić na podstawie schematu piętrowy układy roślin w górach,

• wskazać hale i wiąże to piętro roślinności górskiej z letnim wypasem owiec,

• opisać pogodę w górach.

Uczeń rozumie:

• rolę kosodrzewiny w górach,

• potrzebę ochrony gatunkowej roślin i zwierząt

• zależności temperatury powietrza od wysokości.

Uczeń zna:

• przykłady roślin występujących w górach w różnych piętrach,

• gatunki roślin chronionych.

III. Metody pracy: praca w grupach, wykład urozmaicony, projektowanie, praca z tekstem, „burza mózgów”, pogadanka.

IV. Środki dydaktyczne: różne materiały ilustrujące przyrodę gór, np.: przewodnik po Tatrach, albumy, fotosy, mapa turystyczna, mapa Polski, schemat piętrowego rozmieszczenia roślinności górskiej, kartki, flamastry, albumy z florą gór, slajdy, fragment tekstu

St. Witkiewicza „ Na przełęczy”, gazetka tematyczna, makieta ze styropianu podzielona na kawałki, która będzie łączona w całość za pomocą wykałaczek, szpilki.

V. Przebieg lekcji.

FAZA WSTĘPNA

1. Czynności organizacyjne, sprawdzenie listy obecności.

2. Przypomnienie wiadomości dotyczących położenia Tatr - krajobrazu wysokogórskiego:

• uczniowie przypominają podział Tatr na Tatry Wysokie i Zachodnie;

• uczniowie przypominają nazwę najwyższego szczytu Tatr (Rysy 2499 m n. p. m.)

• uczniowie opisują krajobraz Tatr Wysokich:

• Dolina Pięciu Stawów

• Wodospady: Wodogrzmoty Mickiewicza, Siklawa.

• wyjaśnienie pojęć: turnie, granie, żleby, stożki piargowe, przełęcz;

• opisują krajobraz Tatr Zachodnich:

• Dolina Chochołowska i Kościeliska

FAZA REALIZACYJNA

3. Podanie tematu lekcji.

4. Pogadanka dotycząca pogody w górach (odwołanie się do wcześniejszych doświadczeń dzieci) i odpowiedniego zachowania się na szlakach górskich.

• obserwacja zdjęć - zaobserwowanie śniegu w wyższych partiach (wniosek: im wyżej tym temperatura jest niższa)

• wyjaśnienie pojęcia: wiatr halny

• Jak nazywa się wiatr, który występuje w górach ?

• Jak się zachowuje temperatura wraz ze wzrostem wysokości ?

( pytanie problemowe: jeżeli na wysokości 1560 m n. p. m. temperatura wynosiła 10 º C , to jaką temperaturę odnotujemy na wysokości 1760 m n. p. m.) - wyjście do pięter roślinności Tatr.

5. Praca w grupach - piętra roślinności Tatr.

INSTRUKCJA - Przyrodnicy

Ułóż model pięter roślinności w Tatrach. Fragmenty tego modelu połącz wykałaczkami.

INSTRUKCJA - Geografowie

Nazwij poszczególne piętra roślinności w Tatrach poprzez rozwiązanie przygotowanych rebusów, rozwiązania wypisz czytelnie na przygotowanych kartkach na drugiej stronie.

INSTRUKCJA - Botanicy

Na podstawie tekstu z podręcznika dotyczącego roślinności w Tatrach podaj gatunki roślin występujących na poszczególnych piętrach roślinności. (nazwy gatunków roślin wypisz czytelnie na przygotowanych kartkach).

6. Grupy prezentują efekty swojej pracy:

• Grupa I - przedstawia zmontowany model pięter roślinności.

• Grupa II - dopasowuje do modelu nazwy pięter

• Grupa III - dopasowuje do modelu nazwy gatunków roślin występujących w poszczególnych piętrach.

7. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów (rośliny chronione), pokazując zdjęcia i foldery (gazetka tematyczna), ocenia pracę uczniów.

FAZA PODSUMOWUJĄCA

8. Odczytanie tekstu o Tatrach napisanego przez St. Witkiewicza w 1889 r. „Na przełęczy”

• uczniowie odnajdują elementy krajobrazu górskiego w odczytanym tekście.

9. Ćwiczenia utrwalające: zdania z luką, pytania spod tekstu.

10. Praca domowa.

• Wypisz przystosowania roślin, które pomagają im żyć w surowym klimacie górskim.

• Wypisz argumenty „za” i „przeciw” olimpiadzie w Zakopanym.

• Jakie cechy według ciebie powinien posiadać alpinista ?

EWALUACJA LEKCJI

• Jak oceniasz swój udział w lekcji ? - samoocena uczniów

• Czy lekcja podobała się wam ?

• Czy chcielibyście pojechać na wycieczkę w góry ?

MATERIAŁY POMOCNICZE

1. Piętra roślinności w Tatrach

PIĘTRO ROŚLINNE	WYSOKOŚĆ (n. p. m. )	ROŚLINNOŚĆ
Pogórze	do 1000 m	Pastwiska, pola uprawne
Regiel dolny	1000 m - 1200 m	Lasy mieszane, buki, jodły, buczyna karpacka
Regiel górny	1200 m - 1600 m	Świerki, limba (chroniony gat.), olcha szara jawory, jarzębina
Piętro kosodrzewiny	1600 m - 1800m	Kosodrzewina (krzewiasta sosna, rola - podtrzymuje lawiny, zapobiega zmywaniu gleby przez deszcze), wierzba krzaczasta, brzoza karpacka, porzeczka skalna, róża alpejska, rośl. zielne (goryczki jaskry)
Hale (łąki górskie)	1800 m -2200 m	Borówka czernica (czarna jagoda) i borówka brusznica, jałowiec halny, wiosną kwitną krokusy
Turnie	Powyżej 2200 m	Lepnica bezłodygowa, dzwonek alpejski, skalnice, mchy i porosty

Ćwiczenia utrwalające dla uczniów

1. Uzupełnij tabelkę:

PIĘTRO ROŚLINNE	WYSOKOŚĆ (n. p. m. )	ROŚLINNOŚĆ
Pogórze		Pastwiska, pola uprawne
	1000 m - 1200 m	Lasy mieszane, buki, jodły, buczyna karpacka
Regiel górny	1200 m - 1600 m
		Kosodrzewina (krzewiasta sosna, rola - podtrzymuje lawiny, zapobiega zmywaniu gleby przez deszcze), wierzba krzaczasta, brzoza karpacka, porzeczka skalna, róża alpejska, rośl. zielne (goryczki jaskry)
Hale (łąki górskie)
	Powyżej 2200 m	Lepnica bezłodygowa, dzwonek alpejski, skalnice, mchy i porosty

Witkiewicz pisał w r. 1889: „Pasterstwo zaczyna się tuż nad dziedziną. Pręset stóp nad Zakopanem już stoją szopy, szałasy i wczesną wiosną i jesienią rozsypują się stada owiec, jak w halach. Sięga zaś ono aż po sam kraniec roślinnego życia, tam gdzie się zaczynają wielkie pustacie nagich wirchów, turni potrzaskanych od piorunów, czarnych od suchego, twardego porostu, przywartego tak do powierzchni skał, że staje się być tylko czarną plamą na kamieniu. Tam to w tych najdzikszych pustkach szałasy są najprostszej budowy. Są to koliby, których jeden szczyt stanowi rodzima skała, reszta niskich ścian z głazów, oszparowanych mchem i ziemią; dach z darnic przywalony kamieniami, obszyty korą świerków i połatany płatami mchów zeschłych i rudych. Do okoła pustynia, jakiś świat umarły; wielkie rumowiska skał, białe dna znikłych stawów, zawalone kamieniami...”

Rebusy

1.

T + KURY + NIE

TURNIE

2.

A + O +
O + INA

KOSODRZEWINA

3.

RE + MAGIEL A + NY

REGIEL GÓRNY

4.

RE + MAGIEL M + LNY

REGIEL DOLNY

5.

PO + A + ZE

POGÓRZE

6.

K + LE

HALE

Literatura:

1. „Ochrona Tatr w obliczu zagrożeń” pod redakcją Włodzimierza Cichockiego, Zakopane 1993

2. „Tatry. Przewodnik turystyczny” Ryszard Jakubowski Przeczytaj informacje o autorze. Wydawnictwo: Muza

3. „ Na przełęczy” St. Witkiewicza

4. Tatry. Przewodnik górski - Pascal

---