SCENARIUSZ LEKCJI

Temat : Powtórzenie wiadomości - czasy stanisławowskie.

Cele:

Po zakończonej lekcji uczeń powinien:

• usystematyzować wiedzę o czasach stanisławowskich w Polsce;

• potrafić ułożyć chronologicznie wydarzenia z czasów panowania SAP ;

• umieć współpracować z grupą;

• łączyć wydarzenia w związki przyczynowo - skutkowe;

Metody:

puzzle edukacyjne, wywiad, gra dydaktyczna „Kółko i krzyżyk”, dyskusja, praca z podręcznikiem, praca z mapą

Pomoce dydaktyczne:

Podręcznik „Historia II” - T.Małkowski, J.Rześniowiecki, mapa „Rzeczpospolita w okresie rozbiorów”, arkusze szarego papieru, zestawy pytań, informacje na kartkach dotyczące czasów stanisławowskich;

STRUKTURA I OPIS LEKCJI

1. WPROWADZENIE

Nauczyciel przypomina wiadomości z ostatnich lekcji. Następnie informuje o celach jakie będą realizowane w ciągu tej lekcji.

2. ROZWINIĘCIE

1. Klasa zostaje podzielona na dwie grupy („O” i „X”) wg dowolnego klucza. Nauczyciel, na tablicy, rysuje planszę do gry w „O” i „X”. Każda grupa po kolei wybiera numer pola. Nauczyciel odczytuje wcześniej przygotowane pytanie, a grupa ma 10 sek. na odpowiedź. Jeżeli odpowiedzą poprawnie nauczyciel na tablicy oznacza pole ich symbolem. Wygrywa ta drużyna, która pierwsza zaznaczy na planszy swoje symbole w odpowiedniej konfiguracji.

1	2	3
4	5	6
7	8	9

2. Klasa jest podzielona na 6 zespołów. Każdy zespół dostaje, przygotowane przez siebie wcześniej, pytania wraz z odpowiedziami oraz przygotowane przez nauczyciela, pocięte na puzzle, obrazy tematyczne. Następnie z każdej grupy, wybrany przez nią reprezentant, przesiada się do innej grupy biorąc ze sobą pytania przygotowane przez swoją grupę. Lider „odpytuje” członków nowej grupy wg wcześniej omówionych zasad. Wygrywa ta grupa, która pierwsza ułoży swój obraz tematyczny. Następnie grupy szukają związku „swojego” Obrazu z powtarzanym materiałem.

3. Klasa zostaje podzielona na 4 grupy. Każda z nich dostaje arkusz papieru na którym wykonuje określone polecenia. Oprócz arkusz każda grupa otrzymuje materiały pomocnicze.

• Grupa I : ułóż chronologicznie wydarzenia;

• Grupa II : dopasuj pojęcia do terminów lub odwrotnie;

• Grupa III : dopasuj postać do wydarzenia lub instytucji;

• Grupa IV : połącz skutki z przyczynami lub odwrotnie.

Po wykonaniu zadania , każda z grup prezentuje swoje rozwiązania i omawia je na forum klasy.

3. ZAKOŃCZENIE

Jeżeli starczy czasu :

• „wywiad” - klasa podzielona na dwie grupy; każda z grup wybiera sobie dowolną postać z omawianego okresu; grupy, zadając sobie pytania, odgadują o kim mowa.

• „puzzle II” - klasa podzielona na dwie części: nauczyciel ma przygotowany jeden obraz; uczniowie na zmianę udzielają odpowiedzi na przygotowane przez nauczyciela pytania ; wygrywa ta drużyna, która odgadnie jaki obraz jest ukryty pod puzzlami.

1. Ocena uczniów.

2. Zadanie pracy domowej: Przygotować się na test.

Przykładowy materiał dla nauczyciela

• konfederacja w Targowicy

• II rozbiór polski

• powstanie Komisji Edukacji Narodowej

• uchwalenie Konstytucji 3 maja

• powstanie kościuszkowskie

• konfederacja barska

• konfederacja

• liberum veto

• prawa kardynalne

• protektorat

• Komisja Edukacji Narodowej

• virtuti militari

• zbrojne wystąpienie szlachty przeciw królowi

• wolne „nie pozwalam” ; w ten sposób zrywano sejmy.

• utrwalały władzę szlachty i osłabiały władzę króla

• kraj o własnym rządzie, który znajduje się pod kontrolą obcego państwa

• pierwsze w Europie ministerstwo edukacji

• order ustanowiony przez SAP w czasie powstania kościuszkowskiego

• przyczyna i skutek

• wtrącanie się państw sąsiednich w sprawy RP

• osłabienie Polski

• konfederacja barska

• II rozbiór Polski

• wolna elekcja

• wybieranie „przypadkowych” królów

• powstanie kościuszkowskie

• III rozbiór Polski

• uchwalenie Konstytucji 3 maja

• konfederacja targowicka

• uchwalenie praw kardynalnych

• polska protektoratem Rosji

• książę Józef Poniatowski

• stał na czele wojsk koronnych w czasie powstania kościuszkowskiego

• Katarzyna II Fryderyk II

• inicjatorzy rozbiorów Rzeczypospolitej

• Hugo Kołłątaj

• skupił wokół siebie ludzi zwanych „kuźnicą kołłątajowską”

• Tadeusz Kościuszko

• inicjator powstania, wydał uniwersał połaniecki

• kosynierzy

• żołnierze Tadeusza Kościuszki

SPRAWDZENIE WIADOMOŚCI KL.II

CZASY STANISŁAWOWSKIE

Imię i nazwisko ................................................................... kl. ...............

1. Podkreśl datę uchwalenia Konstytucji 3 maja:

1. 1768 c) 1791

2. 1234 d) 1479 1p.

2. Podkreśl nazwy państw, które brały udział we wszystkich rozbiorach Polski:

Austria, Francja, Belgia, Rosja, Turcja, Hiszpania, Portugalia, Prusy, Polska,

1p.

3. Który spośród królów był ostatnim królem elekcyjnym :

1. Henryk Walezy c) Stanisław August Poniatowski

2. Jan III Sobieski d) Zygmunt Stary 1p.

4. Uzupełnij luki w zdaniach:

1. Król ...................................................................... założył Szkołę Rycerską.

2. W ........ roku Rosja, .............. i .............. dokonały pierwszego rozbioru Polski.

3. Konstytucja 3 maja znosiła .................... ................. i wolną elekcje.

4. Przywódcą powstania z 1794 roku był ...............................................................

4p.

5. Podaj jakich prób reform dokonał Stanisław August Poniatowski ( co najmniej 4 reformy)

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................4p

6. Podane niżej informacje wpisz w odpowiednie miejsce w tabeli:

zawiązana przeciwko królowi i Rosji; znosiła wolną elekcję; po jej stronie stanął St. August Poniatowski; zakończyła się I rozbiorem Polski; zakończyła się II rozbiorem Polski; została zawiązana przeciwko Konstytucji 3 maja; brała pod opiekę państwa chłopów; władzę wykonawczą miała stanowić Straż Praw;

konfederacja barska	Konstytucja 3 maja	konfederacja targowicka

4p.

7. Wyjaśnij pojęcia :

Konfederacja - ........................................................................................................................

.................................................................................................................................................insurekcja - .............................................................................................................................

.................................................................................................................................................

uniwersał - ..............................................................................................................................

.................................................................................................................................................protektorat - ............................................................................................................................

.................................................................................................................................................

4p.

8. Na poniższej mapce zaznacz:

• kolorem żółtym - ziemie zagarnięte przez Rosję w II rozbiorze

• kolorem niebieskim - ziemie zagarnięte przez Prusy w I rozbiorze

• kolorem czerwonym - ziemie zagarnięte przez Austrie w III rozbiorze

3p.

9. W odpowiednie miejsce tabeli wpisz skutki i przyczyny:

Konfederacja w Barze, traktat trzech czarnych orłów, powstanie kościuszkowskie, chęć reformowania państwa, konfederacja targowicka, Szkoła Rycerska, II rozbiór Polski, Konstytucja 3 maja, I rozbiór Polski, Stanisław August Poniatowski na tronie polskim,

PRZYCZYNA	SKUTEK

5p.

10. Gdybyś żył w II połowie VIII wieku , jakich reform byś dokonał, aby uchronić Rzeczypospolitą od upadku ? 5p.

11. Jaki wpływ na losy naszego kraju miało uchwalenie przez sejm praw kardynalnych?

SCENARIUSZ LEKCJI

Temat: Odnowić Kościół

Cele:

Po zakończonej lekcji uczeń powinien:

• potrafić wymienić działania jakie Kościół podjął walcząc z reformacją;

• potrafić ocenić działania Kościoła;

• rozumieć znaczenie soboru trydenckiego;

• wymienić cechy charakterystyczne baroku;

• kształtowanie postaw tolerancji wobec innych wyznań;

Metody:

rozmowa nauczająca, gra dydaktyczna, praca z podręcznikiem, praca z mapą, praca w grupach

Pomoce:

,krzyżówka, podręcznik, mapa w podręczniku s.77,

STRUKTURA I OPIS LEKCJI:

I. Wprowadzenie

Przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji. Każdy z uczniów otrzymuje krzyżówkę z wpisanym hasłem REFORMACJA, którą ma uzupełnić hasłami związanymi z poprzednim tematem lekcji. Pierwsze trzy osoby odczytują swoje krzyżówki, tłumacząc poszczególne hasła. W nawiązaniu do lekcji poprzedniej, przedstawiam cele dzisiejszej lekcji.

Następnie na podstawie mapy w podręczniku (s.77), uczniowie analizują podział religijny w Europie w XVI wieku.

II. Rozwinięcie

Podział uczniów na 4 grupy. Każda z grup będzie reprezentantem innego wyznania (luteranie, kalwini, anglikanie, katolicy). Uczniowie w grupach szukają sposobów, na to jak zachęcić wiernych, aby przystąpili do wyznania przez nich reprezentowanego. Muszą równocześnie uwzględnić poglądy głoszone przez twórcę „swojego” wyznania. Następnie przedstawiciele grup przedstawiają efekty pracy. Po dokonaniu prezentacji uczniowie oddają głosy na poszczególne wyznania. Po przeanalizowaniu wyników głosowania uczniowie zastanawiają się jak powinien w takiej sytuacji zachować się Kościół Katolicki. W związku z tym otrzymują schemat drzewa decyzyjnego, które rozwiązują w grupach. W pniu drzewa wpisują: Jak powinien zachować się Kościół w dobie reformacji?. Jako cele i wartości można zaproponować; odnowienie Kościoła, szerzenie wiary katolickiej, powrót zaufania do Kościoła. Po skończonej pracy uczniowie prezentują swoje rozwiązania.

Następnie nauczyciel przedstawia klasie działania, które podjął Kościół, aby zminimalizować straty wynikające z reformacji.

III .Podsumowanie

Uczniowie analizują różnice i podobieństwa między tym jak POWINIEN się zachować Kościół Katolicki (drzewo decyzyjne) a tym jak się ZACHOWAŁ, walcząc z reformacja. Wnioski zapisują na tablicy.

Praca domowa: Oceń postawę Kościoła wobec reformacji

SCENARIUSZ LEKCJI

Temat: Wazowie na tronie polskim.

Cele:

Po zakończonej lekcji uczeń powinien:

• potrafić scharakteryzować okres panowania Wazów;

• dostrzegać różnice między „złotym” a „srebrnym” wiekiem;

• rozumieć dlaczego omawiany okres nazywamy „srebrnym wiekiem”;

• potrafić podać przyczyny, które zadecydowały o tym, że dynastia Wazów zasiadła na polskim tronie;

• potrafić ocenić i porównać panowanie każdego z Wazów;

Metody:

praca w grupach, mapa mentalna, praca z podręcznikiem, praca z mapą, gra dydaktyczna „Kółko i krzyżyk”, dyskusja

Pomoce dydaktyczne:

podręcznik, szary papier, mapa „Rzeczpospolita w latach 1648-1764, karteczki z imionami poszczególnych królów, zestaw pytań dotyczących wiadomości z ostatniej lekcji

Struktura i opis lekcji

I. Wprowadzenie

Przypomnienie wiadomości metodą „Kółko i krzyżyk”. Następnie nauczyciel podaje cele dzisiejszych zajęć. Uczniowie dzielą się na grupy według dowolnego klucza. Przedstawiciele grup losują karteczki z imionami królów:

• grupa I, IV: ZYGMUNT III WAZA

• grupa II, V: WŁADYSŁAW IV

• grupa III, VI: JAN KAZIMIERZ

II. Rozwinięcie

Praca w grupach. Uczniowie, na postawie podręcznika, wykonują mapy mentalne dla wylosowanych przez siebie królów. Zagadnienia, które mogą znaleźć się w mapach to: wojny, stosunek do poddanych, straty, zyski, cechy charakteru, pokoje i rozejmy. Po upływie określonego czasu uczniowie prezentują wyniki swojej pracy. Omawiają wojny, zdobycze lub straty terytorialne posługują się mapą.

III. Zakończenie

Po prezentacji nauczyciel zachęca uczniów do dyskusji na temat panowania Wazów w Polsce oraz różnic i podobieństw między „złotym” a „srebrnym” wiekiem. Wyciągnięte wnioski zapisują na tablicy, a następnie w zeszycie jako notatkę.

Praca domowa: Napisać wypracowanie na temat: „Oceń okres panowania Wazów w Polsce”.

SCENARIUSZ LEKCJI

Temat: Decyzja Bolesława Krzywoustego

Cele:

Po zakończonej lekcji uczeń powinien:

• wiedzieć kim był Bolesław Krzywousty;

• wiedzieć kiedy nastąpiło rozbicie dzielnicowe Polski;

• potrafić wymienić skutki rozbicia dzielnicowego;

• rozumieć znaczenie rozbicia dzielnicowego dla losów państwa;

• rozumieć zasadę senioratu;

• rozumieć pojęcia: senior, dzielnica senioralna;

• potrafić wskazać na mapie ziemi przyznane poszczególnym synom przez Bolesława Krzywoustego

Metody:

praca z podręcznikiem, rozmowa nauczająca z elementami wykładu, gra dydaktyczna, drzewo decyzyjne, praca z mapką, praca z tekstem źródłowym;

Pomoce dydaktyczne:

podręcznik, schemat drzewa decyzyjnego, mapka w podręczniku s. 256, krzyżówka, teksty źródłowe w podręczniku s.254

STUKTURA I PRZEBIEG LEKCJI

I. Wprowadzenie

W ramach powtórzenia wiadomości uczniowie otrzymują krzyżówkę z informacjami z ostatniej lekcji (patrz materiał dla nauczyciela). Po upływie określonego czasu uczniowie wspólnie rozwiązują krzyżówkę i wyjaśniają hasła. Następnie nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

II. Rozwinięcie

W wyniku krótkiego wykładu omawia sytuację wewnętrzną w Polsce po wypędzeniu Bolesława Śmiałego z kraju. Zwraca szczególną uwagę na stosunki Bolesława Krzywoustego z bratem - Zbigniewem. Następnie omawia przyczyny wojny polsko-niemieckiej latem 1109 roku. Na podstawie tekstów źródłowych uczniowie omawiają i oceniają sposób prowadzenia wojny przez Bolesława Krzywoustego. Następnie nauczyciel przedstawia końcowy okres panowania Bolesława Krzywoustego.

Dzieli klasę na 4-5 grup według dowolnego klucza. Rozdaje uczniom drzewo decyzyjne. W pniu drzewa uczniowie wpisują problem: „Któremu z synów przekazać władzę w państwie?”. W celach i wartościach uczniowie wpisują: - utrzymanie spokoju w państwie, zapobieżenie bratobójczym walkom, wzrost znaczenia państwa na arenie międzynarodowej.

Po upływie określonego czasu uczniowie czytają swoje propozycje rozwiązań. Następnie nauczyciel, przy pomocy mapki w podręczniku, omawia decyzje Bolesława Krzywoustego dotyczące podziału ziem między synów; tłumaczy na czym polega zasada senioratu i jakie ma ona znaczenie dla dalszych losów państwa polskiego.

III. Zakończenie

W podsumowaniu nauczyciel rozdaje uczniom krzyżówkę z hasłem: TESTAMENT, a uczniowie mają ją uzupełnić pojęciami i wiedzą z dzisiejszej lekcji. Następnie wybrani uczniowie przedstawiają i wyjaśniają swoje krzyżówki.

Praca domowa: Jakie znaczenie dla rozwoju państwa polskiego miała decyzja Bolesława Krzywoustego?

SCENARIUSZ LEKCJI

Temat: Pierwsi królowie elekcyjni

Cele:

Po zakończonej lekcji uczeń powinien:

• wiedzieć kto był pierwszym królem elekcyjnym;

• wiedzieć dlaczego doszło do wolnych elekcji w Polsce;

• rozumieć pojęcia: interrex, wolna elekcja, pacta connenta, artykuły henrykowskie,

• rozumieć znaczenie artykułów henrykowskich dla zachowania przywilejów szlacheckich;

• ocenić wolną elekcję jako sposób wybierania króla;

Metody:

Rozmowa nauczająca, praca z podręcznikiem, praca z tekstem źródłowym, kółko i krzyżyk, analiza SWOT, burza mózgów

Pomoce:

Podręcznik, teksty źródłowe (s.125, 126), arkusze szarego papieru;

PRZEBIEG I STUKTURA LEKCJI

I. Wprowadzenie

Metodą „kółko i krzyżyk” nauczyciel przypomina wiadomości z poprzedniej lekcji. Dzieli klasę na 2 grupy, rysuje na tablicy planszę do gry. Grupy na zmianę odpowiadają na pytania dotyczące poznanych wiadomości.

Następnie przypomina sytuację Rzeczpospolitej po śmierci Zygmunta Augusta. Metodą burzy mózgów, uczniowie zapisują na tablicy propozycje rozwiązania problemu sukcesji po Zygmuncie Auguście. Następnie przybliża instytucję „interrexa”.

II. Rozwinięcie

Nauczyciel tak kieruję burzą mózgów, aby wśród propozycji uczniowskich znalazła się wolna elekcja. Następnie omawia propozycje szlachty dotyczące wyboru nowego króla. Na podstawie tekstu źródłowego (s.125), uczniowie omawiają przygotowania i przebieg sejmu elekcyjnego. Nauczyciel wyjaśnia, w krótkiej rozmowie nauczającej pojęcie „wolnej elekcji”. Następnie dzieli klasę na 4 grupy i rozdaje zadania, które uczniowie wykonają na szarym papierze.

Grupa I, II: Dobre strony i możliwości wynikające z wyboru króla metodą wolnej elekcji.

Grupa III, IV: Złe strony i zagrożenia wynikające z wyboru króla metodą wolnej elekcji.

Po upływie określonego czasu uczniowie omawiają swoje prace, tak aby powstał z nich schemat analizy SWOT.

WOLNA ELEKCJA:

Dobre strony	Złe strony
Możliwości	Zagrożenia

Następnie nauczyciel, na podstawie tekstu źródłowego, przybliża uczniom kandydatów na tron Polski po śmierci Zygmunta Augusta. W wyniku głosowania uczniowie wybierają „swojego” króla i porównują swój wybór z tym, którego dokonała szlachta w 1573 roku. Nauczyciel omawia warunki jakie musiał spełnić każdy nowo wybrany król, aby mógł panować w Polsce. Szczególną uwagę zwraca na artykuły henrykowskie i pacta conventa. Wraz z uczniami dokonują oceny tych dokumentów i ich wpływu na losy Polski.

4. Zakończenie

W podsumowaniu lekcji uczniowie analizują nowy sposób wyboru króla i jego znaczenie dla dalszych losów kraju. Jako pracę domową uczniowie mają przeanalizować jakie cechy powinien mieć nowy król, aby umocnić swoją władzę, skrócić samowładzę szlachty, stworzyć z Polski silne niezależne państwo.

SCENARIUSZ LEKCJI HISTORII

TEMAT: Walka papiestwa z cesarstwem o inwestyturę

CELE: Po zakończonej lekcji uczeń powinien:

• rozumieć sedno sporu między papieżem i cesarzem;

• rozumieć znaczenie sporu dla sytuacji politycznej w Europie;

• wyjaśnić rolę Grzegorza VII i Henryka IV w tym sporze;

• omówić znaczenie reform Grzegorza VII dla Kościoła;

• przygotowanie do publicznych wystąpień;

• twórcze rozwiązywanie problemów;

METODY: rozmowa nauczająca, praca z tekstem źródłowym, drzewo decyzyjne, praca z podręcznikiem, puzzle edukacyjne

POMOCE DYDAKTYCZNE: schemat drzewa decyzyjnego, schemat puzzli edukacyjnych związany z tematyką lekcji, podręcznik, plansze: PAPIEŻ, CESARZ, kartki z informacjami dotyczącymi zakresu władzy papieskiej i cesarskiej, tekst źródłowy: podręcznik s.206, szary papier.

STRUKTURA I PRZEBIEG LEKCJI

5. Wprowadzenie:

Nauczyciel prosi uczniów o wyciągnięcie i podpisanie kartek, na których będą zapisywali sobie „+” lub „-„ zdobyte w czasie lekcji. Następnie dzieli klasę na dwie grupy i metodą puzzli edukacyjnych przypomina wiadomości z ostatniej lekcji (na rysunku pod puzzlami powinny być elementy związane z tematem dzisiejszej lekcji).

II. Rozwiniecie

W czasie krótkiej rozmowy nauczającej nauczyciel omawia:

• znaczenie Kościoła, papieża i cesarza w średniowiecznej Europie;

• sytuację społeczno-moralną wokół Kościoła;

• średniowieczny uniwersalizm.

Następnie dzieli klasę na 4-6 grup i przydziela im kartki, na których wypisane są informacje dotyczące władzy papieskiej i cesarskiej. Na tablicy przywiesza dwa arkusze szarego papieru. Jeden nosi tytuł „WŁADZA CESARSKA”, a drugi: „WŁADZA PAPIESKA”. Uczniowie, na podstawie podręcznika przyklejają informacje, przyporządkowując je odpowiedniej „WŁADZY”. Następnie wraz z nauczycielem omawiają swoją pracę. Uczniowie zastanawiają się, które spośród „UPRAWNIEŃ” mogły stać się przyczyną konfliktu miedzy papieżem i cesarzem. W tych samych grupach pracują z drzewem decyzyjnym:

Sytuacja wymagająca podjęcia decyzji:

„Cesarz przekroczył swe uprawnienia jako władza świecka. Co powinien zrobić jako przedstawiciel władzy Kościelnej?”.

Cele i wartości:

„Podniesienie prestiżu władzy papieskiej i Kościoła, załagodzenie konfliktu, szerzenie idei średniowiecznego uniwersalizmu .”

Po upływie 5 minut uczniowie prezentują swoje „drzewa”. Następnie nauczyciel przedstawia jak zakończył się spór między papieżem a cesarzem i jego znaczenie dla ówczesnej Europy.

III. ZAKOŃCZENIE

W ramach rekapitulacji uczniowie dzielą się na dwie grupy. Ich przedstawiciele, przy pomocy reszty klasy, dopisują pojęcia do krzyżówki do hasła: WORMACJA. Podczas całej lekcji uczniowie, za każdą prawidłową odpowiedź i pracę w grupach, otrzymywali „+” lub „-„. Teraz nauczyciel przelicz je na oceny i wpisuje do dziennika.

---