Ośrodek Oświatowy Muzeum Narodowego w Warszawie

Klub Przyjaciół Muzeum Narodowego w Warszawie

kurs historii sztuki Od piramid do abstrakcji

14 XI 2006 SZTUKA ROMAŃSKA

Chronologia:

wczesny romanizm - XI wiek

dojrzały romanizm - XI/XII i XII wiek (we Francji równolegle
od 1144 rozwija się styl gotycki)

późny romanizm - 1. poł. XIII wieku (w Polsce do końca stulecia)

• sklepienie kolebkowe (beczkowe) - kościół Saint-Savin-sur-Gartempe (2. poł. XI i XI/XII) Francja, Poitou

• sklepienie kolebkowe na gurtach - katedra St-Sernin w Tuluzie (XI-XII) Francja, Lanwedocja

• sklepienie krzyżowe na gurtach - kościół de la Madelaine
  w Vézelay (XI-XII) Francja, Burgundia

• sklepienie krzyżowe na żebrze gurtowym - kościół (rotunda)
  św. Prokopa w Strzelnie (XII-XIII)

Francja, Normandia: kościoły La Trinité i St-Étienne w Caen (XI-XIII)

Francja, Akwitania: katedra St-Front w Perigueux (XII)

Francja, Poitou: kościół Notre-Dame-la-Grande w Poitiers (XI-XII)

Włochy: zespół katedralny w Pizie (XI-XIV)

Polska: kolegiata w Tumie pod Łęczycą (XII)

Kościoły pielgrzymkowe

• drogi pielgrzymkowe do Santiago de Compostela

• katedra Santiago de Compostela (XI-XII) Hiszpania

• kościół opacki Ste-Foy (św. Fides) w Conques (2. poł. XI
  i 1. poł. XII) Francja płd.-zach.

• katedra St-Sernin w Tuluzie (XI-XII) Francja, Langwedocja

• kościół St-Étienne w Nevers (XI) Francja, Burgundia

Kościoły klasztorne - benedyktyńskie (reformy kluniackiej)

• kolegiata św. Piotra w Kruszwicy (XII)

• 
  trzeci kościół St-Pierre-et-St-Paul w Cluny inaczej Cluny III (1088-1110) Francja, Burgundia

• katedra St-Lazare w Autun (1. poł. XII) Francja, Burgundia

Niemiecka katedra cesarska NMP i św. Stefana w Spirze

(1127-1061, po 1180 sklepienia)

Kościoły cysterskie

• zespół klasztorny w Fontenay (poł. XII), Francja, Burgundia

• kościół opactwa cysterskiego w Sulejowie (1. poł. XIII)

RZEŹBA

• kapitel z przedstawieniem Psychomachii, kościół S. Michele
  w Pawii (XI) Włochy

• Prorok Izajasz, fragment niezachowanego portalu kościół Ste-Marie w Souillac (1. poł. XII) Francja płd.-zach.

• Ewa pochodząca z nadproża portalu płn. katedry St-Lazare
  w Autun, mistrz Gislebertus (1. poł. XII) Francja, Burgundia

• portal uskokowy kolegiaty St-Pierre-de-la-Tour w Aulnay-de-Saintoge (1. poł. XII) Francja

• tympanon (Maiestas Domini) pd. portalu kościoła St-Pierre
  w Moissac (1. poł. XII) Francja

• tympanon (Sąd Ostateczny) głównego portalu kościoła opackiego St-Foy w Conques (1. poł. XII) Francja płd.-zach.

• tympanon (Zesłanie Ducha Świętego i Rozesłanie Apostołów) głównego portalu kościoła la Madelaine w Vézelay (1. poł. XII) Francja, Burgundia

Rzeźba polska

• kolumny kościoła norbertanek św. Trójcy i Marii Panny
  w Strzelnie (koniec XII)

• Drzwi Gnieźnieńskie w gnieźnieńskiej katedrze Wniebowzięcia Panny Marii i św. Wojciecha (ost. ćw. XII)

kościół St-Pierre-de-la-Tour Drzwi Gnieźnieńskie Prorok Izajasz

w Aulnay-de-Saintoge kościół Ste-Marie w Souillac

POJĘCIA DOTYCZĄCE SZTUKI ROMAŃSKIEJ

architektura: addytywność, spiętrzanie brył, plan krzyża łacińskiego (podłużny), bazylika, bazylika emporowa, kościół halowy, korpus nawowy, transept (nawa poprzeczna), wieża na skrzyżowaniu naw, obejście (ambit), absyda, absydiola, gurt, przęsło, alternacja (przemienność) podpór, system wiązany, empora, triforium (galeria triforialna), biforium, fryz arkadkowy, kampanila (dzwonnica)

chór wschodni (prezbiterium): schodkowy (benedyktyński),
z obejściem i wieńcem kaplic ułożonych promieniście

klasztor: kapitularz, refektarz, dormitorium, wirydarz

rzeźba: Biblia Pauperum, prawo ramy, portal uskokowy, archiwolta, tympanon, węgary, ościeża, filar międzyościeżowy, nadproże, Maiestas Domini (Chrystus na majestacie), mandorla

---