Mikroekonomia

Ćwiczenia - ZIP 16

Potrzeba - jest to odczucie braku i chęć jego zaspokojenia.

Potrzeby ludzkie są:

1) nieograniczone, co do rodzaju

2) ograniczone w swej pojemności (im więcej uzyskujemy tym potrzeba maleje)

3) odradzające się

4) są substytucyjne (zastępujące się)

5) komplementarne (uzupełniające się)

Rozróżniamy potrzeby:

• biologiczne (podstawowe: spanie, jedzenie.)

• kulturalne (duchowe, psychiczne) - są one rezultatem współżycia ludzi w społeczeństwie.

• ochrony zabytków

Potrzeby można podzielić na:

• bieżące (teraźniejsze, krótkotrwałe)

• przyszłe (długotrwałe)

Sytuacja taka zawsze zmusza ludzi do dokonywania wyboru ekonomicznego czyli do podjęcia decyzji co do przeznaczenia posiadanych środków (ograniczonych) i sposobu ich wykorzystania.

1. Potrzeby zaspokajane indywidualnie są oparte o indywidualne dochody ludzi ich gustów, upodobań, mody, itd.

2. Potrzeby zaspokajane zbiorowo są oparte o społeczne środki np. świadczenia państwa w zakresie szkolnictwa, opieki zdrowotnej.

Ekonomia - jest to nauka badająca, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym co, jak i dla kogo wytwarzać.

Mikroekonomia - zajmuje się szczegółowym badaniem indywidualnych decyzji dotyczących pojedynczych towarów.

Makroekonomia - kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całość. Swojej metodzie celowo upraszcza ona analizę poszczególnych elementów badanej całości w trosce o przejrzystość obrazu działania całej gospodarki.

Ekonomia pozytywna - zajmuje się obiektywnym, naukowym objaśnieniem zasad funkcjonowania gospodarki.

Ekonomia normatywna - dostarcza zaleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach wartościujących.

POPYT

Popyt - to ilość dobra jaką nabywcy są gotowi zakupić przy różnym poziomie ceny.

Rodzaje:

• indywidualny (na określone dobra i usługi),

• rynkowy (suma wszystkich popytów indywidualnych),

• elastyczny (gdy jego elastyczność <-1),

• nieelastyczny (gdy jego elastyczność przyjmuje wartość między -1 i 0 ),

• potencjalny (wirtualny - to ilość towarów jaką nabywcy chcieliby nabyć),

• funkcjonalny i niefunkcjonalny,

• spekulacyjny,

• efektywny (to ilość towarów nabywanych w rzeczywistości),

• substytucyjny (zapotrzebowanie na towary zastępujące się),

• globalny (na wszystkie dobra i usługi ze strony wszystkich nabywców).

Determinanty (struktura i wielkość)-

• cena (im niższa cena tym wyższy popyt i odwrotnie),

• dochód konsumentów (dochody nominalne - są wyrażone w jednostkach pieniężnych i nie uwzględniają zmian poziomu cen; realny - wyrażają to co można nabyć za dochód nominalny przy istniejącym poziomie cen),

• preferencje i gusta konsumentów (popyt na modne towary jest wyższy),

• liczba i struktura ludności (wzrost liczby ludności przesuwa krzywe popytu w górę, natomiast spadek liczby ludności przesuwa je w dół; dla każdej grupy ludności jest większe zapotrzebowanie na innego rodzaju towary),

• ceny dóbr substytucyjnych (dwa dobra są substytutami jeżeli zmiana ceny na jeden z produktów, przy niezmienionej cenie drugiego, przesuwa popyt konsumentów w kierunku dobra tańszego),

• ceny dóbr komplementarnych (dwa dobra są komplementarne jeżeli wzrost/spadek ceny na dane dobro wywołuje spadek/wzrost popytu na drugie dobo),

• oczekiwania zmian cen (przewidywanie cen relatywnych - konsument zwiększa/zmniejsza ilość zakupionego dobra przewidując wzrost/spadek jego ceny w najbliższej przyszłości),

• oczekiwania zmian dochodów (przewidywanie wzrostu/spadku dochodu w najbliższej przyszłości może doprowadzić do zwiększonego/zmniejszonego popytu na dobra, np. dokonywanie zakupów na raty lub ograniczenie zakupu dóbr),

• efekt naśladownictwa (owczy pęd, moda, chęć przyłączenia się do większości)

• efekt demonstracji (efekt snobizmu - konsumowanie tego, na co innych nie stać; efekt Veblena - chęć wywarcia wrażenia na innych).

Inne:

• płożenie geograficzne, reklama, sytuacja polityczna i ekonomiczna kraju.

Prawo popytu - wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się, ceteris paribus, popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt wzrasta.

Dochód konsumentów - wraz ze wzrostem/spadkiem dochodów nabywców, popyt na większość dóbr wzrasta/maleje.

Preferencje - W swoich wyborach konsument dąży do maksymalizacji użyteczności, czyli do wybrania takiej kombinacji konsumowanych dóbr, która daje mu możliwie największe zadowolenie. Konsument potrafi dokonać wyboru, np. kombinacji A kosztem kombinacji B, mimo że nie umie zmierzyć ile razy kombinacja A jest bardziej użyteczna od kombinacji B.

Cenowa elastyczność popytu - to stosunek względnej zmiany popytu do względnej zmiany ceny danego dobra (lub procentowej zmiany popytu do procentowej zmiany ceny). Określa o ile procent zmieni się popyt na dane dobro, gdy jego cena zmieni się o 1%.

Współczynnik:

Procentowo:

Q^D - wielkość popytu w okresie wyjściowym (przed zmianą ceny)

Q^D - zmiana wielkości popytu na dobro wywołana zmianą jego ceny

p - cena dobra w okresie wyjściowym (przed zmianą ceny)

p - zmiana ceny dobra, czyli różnica między ceną nową, a jego ceną w okresie przejściowym.

Q^D % - procentowa zmiana popytu

p % - procentowa zmiana ceny.

• Popyt doskonale elastyczny - oznacza to, że dla danej ceny może on przybierać dowolne rozmiary (
  = ∞)

• Popyt stosunkowo elastyczny - względne zmiany popytu są większe niż względne zmiany ceny (
  >1)

• Popyt o elastyczności jednostkowej - przy jednostkowej zmianie ceny towarzyszy jednostkowa zmiana popytu (
  =1)

• Popyt stosunkowo nieelastyczny - względne zmiany popytu są mniejsze od względnych zmian cen (
  <1)

• Popyt doskonale nieelastyczny - dla każdej ceny popyt jest taki sam (
  =0)

Rodzaje elastyczności popytu:

1. Prosta - jest miarą procentowej zmiany popytu w stosunku do procentowej zmiany czynnika wpływającego na popyt.

2. Mieszana (krzyżowa) - to stosunek względnej zmiany popytu na dane dobro do względnej zmiany ceny innego dobra pozostającego z nim w związku substytucyjnym lub komplementarnym.

Współczynnik :

Procentowo :

- współczynnik elastyczności mieszanej popytu

- wielkość popytu na dobro `a' w okresie wyjściowym

- zmiana wielkości popytu na dobro `a', wywołana zmianą ceny dobra `b' badanego w związku subst. lub kompl. z dobrem `a'

- cena dobra `b' w okresie wyjściowym

- zmiana ceny dobra `b'

% - procentowa zmiana wielkości popytu na dobro `a'

% - procentowa zmiana ceny dobra `b'

3. Punktowa - są to minimalne zmiany ceny i popytu, można je zmierzyć w każdym punkcie krzywej popytu.

4. Łukowa - służy do obliczania elastyczności między dwoma punktami, czyli odcinka krzywej popytu.

Giętkość ceny - jest to stopień reakcji ceny na zmianę popytu, jest odwrotnością cenowej elastyczności =

Współczynnik giętkości ceny ­- informuje o sile reakcji ceny na zmianę stanu popytu, jest stosunkiem procentowym zmiany ceny do procentowej zmiany popytu. Określa o ile procent zmieni się cana na dane dobro, gdy jego popyt zmieni się o 1%.

Dochodowa elastyczność popytu - jest miarą stopnia reakcji stopnia popytu na zmiany dochodów realnych. Współczynnik d.e.p. jest stosunkiem względnej zmiany popytu na określone dobro do względnej zmiany dochodów realnych (lub procentowej zmiany popytu do procentowej zmiany dochodów):

Współczynnik:

Procentowo:

- współczynnik d.e.p.

- wielkość popytu na dane dobro w okresie wyjściowym

- zmiana wielkości popytu na dobro wywołana zmianą dochodów

Y - dochody realne w okr. wyjściowym

- zmiana dochodów realnych, czyli różnica między aktualnymi dochodami realnymi, a dochodami realnymi w okresie wyjściowym.

- procentowa zmiana wielkości popytu

- procentowa zmiana dochodów realnych

Na podstawie wartości w d.e.p. można dokonać podziału dóbr konsumpcyjnych na trzy grupy:

1. Dobra luksusowe
   >1

2. Dobra pierwszej potrzeby
   € (0 do 1)

3. Dobra niższego rzędu
   <0

Prawo Engla - prawo to mówi o tym, że poziom życia społeczeństwa jest tym wyższy, im niższy jest udział wydatków na dobra podstawowe.

Paradoks Veblena - chęć udowodnienia sobie, że stać mnie na bardzo drogie towary

Paradoks Giffena - wzrost ceny towaru X powoduje wzrost popytu na towar X.

Podaż

Podaż - jest to ilość dobra zaoferowana do sprzedaży w określonym czasie, przy danym poziomie ceny.

Rodzaje:

• Jednostkowa - odnosi się do konkretnego dobra lub usługi

• Globalna - ilość wszystkich dóbr i usług zaoferowanych do sprzedaży w danym kraju w określonym czasie, przy danym poziomie ceny.

• Indywidualna - podaż zgłaszana przez jednego uczestnika rynku

• Substytucyjna -

• Rynkowa - całkowita oferta sprzedaży zgłaszana na danym rynku

• Skierowana - adresowana przez wytwórcę do określonej grupy nabywców, podaż danego produktu dostępnego z punktu widzenia nabywcy w danych warunkach.

Wielkość podaży zależy od:

1. wielkość produkcji (eksport, import):

2. poziom ceny danego dobra,

3. cena czynników produkcji (określa poziom kosztów, a te wpływają na wielkość zysków. Im wyższe/niższe koszty wytwarzania tym niższy/wyższy zysk i mniejsza/większa podaż);

4. stosowane technologie (lepsze technologie umożliwiają wytworzenie dóbr przy niższych kosztach i wzrost opłacalności produkcji - zwiększają podaż),

5. cele działalności przedsiębiorstwa (osiągnięcie zysku umożliwia zwiększenie podaży),

6. ceny innych dóbr,

7. oczekiwania zmiany cen (oczekiwane wzrostu ceny prowadzi do ograniczenia lub wstrzymania produkcji),

8. podatki,

9. handel zagraniczny,

10. inne czynniki - np. pogoda

Prawo podaży - wielkość podaży danego dobra zmienia się w tym samym kierunku co jego cena. Wyższej cenie dobra odpowiada większa ilość dobra dostarczonego na rynek (ceteris paribus), natomiast mniejsza cena ogranicza wielkość podaży.

Przesuwanie się krzywej podaży

Cenowa elastyczność podaży - wyraża stopień reakcji podaży danego dobra na zmianę jego ceny (stosunek względnej zmiany ceny do względnej zmiany ceny danego dobra.

Procentowo:

-cenowa elastyczność podaży

-zmiana wielkości podaży na dane dobro wywołana zmianą jego ceny

-wielkość podaży na dane dobro w okresie wyjściowym

p - cena dobra w okresie wyjściowym (przed zmianą ceny)

p - zmiana ceny dobra, czyli różnica między ceną nową, a jego ceną w okresie przejściowym.

% - procentowa zmiana wielkości podaży

p% - procentowa zmiana ceny

Współczynnik ekspansybilności - to odwrotność elastyczności, informuje o ile procent zmieni się cena, jeżeli podaż zmieni się o 1%.

- przyrost podaży

s - podaż wyjściowa

Współczynnik C.E.P.- zmienia się w granicach od 0 do nieskończoności.

Rodzaje:

• doskonale nieelastyczna (sztywna E_s = 0) - zmiana ceny nie wywołuje zmiany podaży, krzywa ma postać linii pionowej,

• nieelastyczna (E_s<1) - krzywa przecina oś X

• proporcjonalna (jednostkowa) (E_s=1) - krzywa przechodzi przez pocz. ukł. wsp.

• elastyczna (E_s>1) - krzywa przecina oś Y

• 
  doskonale elastyczna (E_s­= ∞) - przy tej samej cenie mogą następować nieskończenie duże przyrosty podaży, krzywa ma postać linii poziomej

Determinanty cenowej elastyczności podaży:

• możliwość przestawienia produkcji

• stopień wykorzystania zdolności produkcji

• istnienie dostatecznych zasobów wyrobów gotowych

• możliwość szybkiego zwiększenia importu.

Kształtowanie się cen krajowych

Konkurencja doskonała - liczni producenci i identyczne produkty

Konkurencja niedoskonała:

1. monopolistyczna - liczni producenci o sprzedawcy, produkty zróżnicowane będące bliskimi substytutami.

2. oligopol - nieliczni producenci, niewielkie zróżnicowanie produktów

3. monopol pełny - jedyny producent i jeden produkt, nie posiadający bliskich substytutów.

Cena równowagi - cena, przy której rozmiary zapotrzebowania są równe ilości zaoferowanej.

Nadwyżka popytu nad wielkością podaży - powoduje wzrost ceny (więcej konsumentów niż produktów do zakupienia).

Nadwyżka podaży nad wielkością popytu - powoduje spadek ceny (mniej konsumentów niż produktu na rynku).

Zasady działania praw popytu i podaży :

1. wielkość popytu (d) zmienia się z reguły w odwrotnym kierunku niż ceny;

2. wielkość podaży (s) zmienia się z reguły w tym samym kierunku co ceny,

3. każda nadwyżka wielkości popytu (d) nad wielkością podaży (s) powoduje wzrost ceny,

4. każda nadwyżka wielkości podaży (s) nad wielkością popytu (d) powoduje spadek ceny.

Cła

Na kształtowanie się cen wpływają także czynniki zewnętrzne (na rynku międzynarodowym). Dotyczy to zwłaszcza ceł.

Cło - jest to opłata (podatek), którą nakłada się na towary przechodzące przez granicę celną danego państwa (cła tranzytowe, eksportowe i importowe). Decydują one o kierunku geograficznym eksportu i importu towarów, stanowi czynnik cenotwórczy.

Klauzula Największego Uprzywilejowania (KNU)- umowne zobowiązanie państwa do przyznania drugiemu państwu udogodnień gospodarczych. Przedmiotem KNU są przeważnie ulgi celne.

Może być:

• jednostronna

• wzajemna - podział: bezwarunkowa (automatycznie udzielana) i warunkowa (amerykańska).

Dumping - sprzedaż na rynku światowym po cenach poniżej cen na rynku wewnętrznym kraju sprzedawcy, w krańcowych przypadkach, poniżej kosztów własnych produkcji eksportera.

Państwo umożliwia zazwyczaj stosowanie dumpingu przez udzielanie bezpośredniej pomocy eksporterom (w postaci premii eksportowej, ulg podatkowych itp.) co umożliwia nawet brak ponoszonych strat przez eksportera.

Istotny wpływ na kształtowanie się cen ma kształtowanie się czynnika cenowego „terms of trade”:

P­_e1 ; P_e0 - średnie ceny zagraniczne towarów eksportowanych w okresie badawczym (1) i w okresie wyjściowym (0)

P_i1 ; P_i0­ - średnie ceny płacone zagranicą na towary importowane w okresie badawczym (1) i wyjściowym (0).

„Terms of trade” kształtuje się korzystnie dla danego kraju wtedy, gdy stosunek wzgl. zmiany cen towarów eksportowanych do wzgl. zmiany cen towarów importowanych wzrasta w danym okresie i jest większy od jedności.

-7-

Przybył Łukasz ZIP 15; Szymon Lulko ZIP 16

---