EWAKUACJIA LUDZI Z GÓRNYCH KONDYGNACJI USZKODZONYCH BUDYNKÓW

1. Zestawienie sposobów ewakuacji ludzi

Ewakuacja ludzi znajdujących się w zagrożonych obiektach powinna być jedną z pierwszych czynności podejmowanych podczas akcji. Mogą tutaj wystąpić różne trudności i zagrożenia, w zależności od stopnia skom­plikowania sytuacji.

Należy rozważyć następujące sposoby ewakuowania poszkodowanych:

-wykorzystanie częściowo zachowanych pionów komunika -

yjnych (klatki schodowe, szyby windowe),

• ewakuacja z balkonów i przez otwory okienne,

• zastosowanie do ewakuacji przebić w stropach,

• ewakuacja przy zastosowaniu śmigłowców.

Wybór metody zależy oczywiście od sytuacji na miejscu zdarzenia, liczby poszkodowanych, ich stanu zdrowia oraz sił i środków będących w dyspo­zycji dowodzącego.

2. Wykorzystanie pionów komunikacyjnych

W niektórych budynkach podczas katastrofy może pozostać całkiem dobrze zachowana klatka schodowa lub szyb windowy. Może tutaj wystą­pić kilka przypadków zniszczeń, a mianowicie:

- częściowe lub całkowite zerwanie biegów klatki schodowej z zachowa­niem spoczników,

- całkowite zniszczenie klatek schodowych z zachowaniem się szybów windowych,

- całkowite zniszczenie pionów komunikacyjnych.

W przypadku zerwania biegów i zachowania spoczników można braku­jące biegi zastąpić drabinami lub schodami typu budowlanego (stosowane często na budowach jako prowizoryczne podejścia). Należy wówczas wy­korzystać drabiny znajdujące się w wyposażeniu pojazdów gaśniczych. Schodnie typu budowlanego wymagają dłuższego czasu na wykonanie, gdyż trzeba je zbić z desek o grubości 32 mm, krawędziaków lub bali blachy w szerokości 80-100 cm. Długość schodni powinna odpowiadać długości ze­rwanego biegu. W celu zabezpieczenia przed poślizgiem należy na blat przy­bić poprzeczne listewki w odstępach 30-40 cm. Po ustawieniu w miejscu brakującego biegu zabezpieczyć je poręczami (jako poręczy można użyć odpowiednio napiętej liny).

W przypadku zerwania się także spoczników stosowanie samych drabin i schodni nie umożliwia sprawnej ewakuacji. Należy wówczas wytworzo­ną przestrzeń klatki schodowej wykorzystać do ewakuacji przy pomocy różnego typu urządzeń linkowych.

W niektórych sytuacjach całkowitemu zniszczeniu ulegnie klatka scho­dowa, natomiast w dobrym stanie zachowa się szyb windy z urządzeniami towarzyszącymi (w pewnych konstrukcjach budynków szyby windowe są stosowane jako stężenia, więc mogą wówczas charakteryzować się dużą sztywnością i odpornością na działanie czynników destrukcyjnych). W tej sytuacji jeżeli urządzenia dźwigu są sprawne, można zaryzykować ewaku­ację tą drogą uruchamiając windę poprzez:

- ręczne podnoszenie i opuszczanie kabiny na potrzebną wysokość,

- zastosowanie agregatu prądotwórczego prądu zmiennego do zasilania silnika windy.

Należy jednak mieć na uwadze, że wybór tej metody ewakuacji jest możliwy w przypadku dość dużej stabilności naruszonej konstrukcji. Pod­czas uruchamiania urządzeń dźwigowych powstają różnego typu drgania, które przekazywane na naruszoną konstrukcję mogą pogorszyć stateczność całego układu.

W przypadku uszkodzenia urządzeń dźwigowych szyb windy można wykorzystać do ewakuacji za pomocą lin i sprzętu specjalistycznego. Jeżeli nastąpi całkowite zniszczenie dróg komunikacji pionowej można zastosować do ewakuacji przebicia w stropach. Technika i miejsca dopu­szczalnych przebić omówione zostały we wcześniejszych rozdziałach. Najczęściej jednak występuje konieczność ewakuowania ludności z

okien, dachów, balkonów. Wykorzystany tu będzie typowy sprzęt będący w wyposażeniu jednostek ratowniczo-gaśniczych, a będą to:

- drabiny przystawne, linowe, nasadkowe,

- drabiny samochodowe,

- podnośniki hydrauliczne,

- rękawy ewakuacyjne,

- wory ratunkowe,

- skokochrony,

- spadowe aparaty ratunkowe,

- liny z krążkami i wielokrążkami,

- śmigłowce.

Typowy sprzęt ewakuacyjny charakteryzuje się określonymi parame­trami umożliwiającymi sprawną i bezpieczną ewakuację z danej wysoko­ści. Zostaną tutaj pokrótce opisane poszczególne grupy sprzętu w powiąza­niu z wysokością z jakiej można prowadzić ewakuację.

W celu ewakuowania ludzi sprawnych fizycznie z wysokości do 11 m można użyć różnych typów drabin przystawnych, linowych. Wykorzystane tu także mogą być skokochrony, przy pomocy których nie można ewakuo­wać ludzi o ograniczonej sprawności fizycznej, chorych psychicznie, ran­nych, nieprzytomnych, z wadami serca itp.

Przy ewakuowaniu z wysokości średnio do 30 m mogą być używane drabiny samochodowe i podnośniki hydrauliczne. Wyposażenie drabin w kosze ułatwia ewakuację ludzi rannych, chorych i nieprzytomnych. Jednak ewakuację ludzi sprawnych fizycznie należy organizować bezpośrednio po drabinie, stosując zabezpieczenie za pomocą linki i dwóch ratowników lub asekurację bezpośrednią (jeden ratownik schodzi przed osobą ewakuowa­ną). Sposób ten znacznie skraca całkowity czas ewakuacji. Osoby obłożnie chore i nieprzytomne, przy braku kosza drabiny można ewakuować opu­szczając nosze bezpośrednio po poręczach drabiny. Ratowanego należy zabezpieczyć przed możliwością wypadnięcia z noszy i dodatkowo ubez­pieczyć linką kierunkową, która ma asekurować przed niebezpiecznym ko­łysaniem się noszy podczas opuszczania.

Podnośniki hydrauliczne, z reguły umożliwiają ewakuację większej licz­by osób niż kosze drabin. Zaletą ich jest możliwość dokładnego dotarcia do różnych punktów zniszczonej budowli.

Należy tutaj podkreślić, że zastosowanie drabin samochodowych i pod­nośników hydraulicznych, w niektórych przypadkach może sprawiać pew­ne trudności z ustawieniem sprzętu przy uszkodzonym obiekcie, ze wzglę­du na mogące powstać zagruzowania terenu przyległego do budynku. Po­dane zostały tutaj uśrednione wysokości. Wiadomo poza tym, że w kraju występują jednostki sprzętowe pozwalające na znaczne zwiększenie tych zakresów wysokości (SD-50, podnośniki Bronto Skaylift).

Do wysokości 20 m można ewakuować ludzi sprawnych fizycznie za pomocą wora ratunkowego. Miejsce lokalizacji stanowiska ewakuacyjne­go powinno być tak wybrane, aby zagwarantowało bezpieczeństwo prowa­dzonych działań (należy zwracać uwagę na możliwość osłabienia lub uszko­dzenia konstrukcji w związku z przekazywaniem obciążenia na ściany). Przy niewielkiej liczbie poszkodowanych można wykorzystać liny i wielo­krążki w różnych konfiguracjach, opuszczając poszkodowanych poprzez okna i balkony lub przez szyby windowe i klatki schodowe, budując odpo­wiedni wysięgnik potocznie zwany "bocianem". Poszkodowani mogą być opuszczani lub podnoszeni przy użyciu odpowiednich wiązań lin, pojemni­ków, pasów oraz noszy.

Dużo szersze możliwości daje linkowy aparat ratunko­wy "Rollglis". Pozwala on na ewakuację osób niedołęż­nych, nieprzytomnych oraz może być zastosowany do transportu materiałów po­mocniczych i sprzętu ratun­kowego.

W niektórych budynkach można się spotkać z rękawa­mi ewakuacyjnymi (są to najczęściej budynki wysokie lub specjalnego przeznacze­nia typu szpitale).

Istnieje kilka odmian rę­kawów ewakuacyjnych, między innymi:

- z wbudowaną spiralą, gdzie człowiek spadając obraca się wokół własnej osi,

- z platformami wewnątrz rury, w których człowiek spada z platformy na plat­formę.

Jednak najczęściej spoty­kany jest rękaw, gdzie ener­gia opadania wytracana jest przez przyleganie po­wierzchni ciała do tkaniny.

Rękawy te składają się z 3 warstw spełniających określone zadania. Wewnętrzna - jest warstwą nośną wytrzymującą ciężar do 10 T (jest to w zasadzie wartość teoretyczna, gdyż decyduje tutaj wytrzymałość platformy), natomiast zewnętrzna stanowi ochronę przed działaniem płomieni. Warstwa środkowa wykonana jest z materiału elastycznego, reguluje prędkość ruchu osób ewakuowanych.

Rękawy mogą być także zamontowane w koszach drabin i na platfor­mach podnośników. Przy pomocy tego typu zestawu znacznie poprawia się skuteczność ewakuacji z budynków wysokich.

Dobrym rozwiązaniem w przypadku ewakuacji osób ciężko poszkodo­wanych jest zastosowanie kolejki linowej (alpejskiej). Urządzenie to skła­da się z napiętych lin (nośnej, zabezpieczającej) oraz mechanizmu ślizgo­wego, które spełnia rolę wózka ślizgającego się po linach. Jeden koniec lin zakotwiczony jest na kondygnacji, z której ma być prowadzona ewakuacja, drugi natomiast na ziemii lub w punkcie pośrednim. Do zakotwiczenia sta­lowych lin na ziemii mogą służyć samochody ciężarowe.

W niektórych przypadkach może się okazać, że jedynym środkiem ewa­kuacji będą śmigłowce. Ma to miejsce w przypadku poważnych uszkodzeń wieżowców i punktowców.

Użycie śmigłowców jest celowe jeżeli istnieje możliwość bezpośredniego lądowania na dachu z którego można zabrać ludzi na pokład, lub też ewa­kuowanych ludzi można zebrać na jakimś fragmencie budowli (balkon, strop), z którego za pomocąróżnego typu urządzeń można ich wciągnąć na pokład śmigłowca będącego w zwisie.

Utrzymanie właściwego tempa i sprawności ewakuacji przy użyciu śmi­głowców wymaga zastosowania dwu lub trzech maszyn pracujących w sy­stemie wahadłowym. Przy użyciu dwu śmigłowców jeden znajduje się w fazie przyjmowania ludzi na pokład, drugi w tym czasie podchodzi do lądowania w celu wysadzenia ewakuowanych.

Śmigłowce w zależności od sytuacji mogą odtransportować poszkodo­wanych do szpitala lub do miejsca bezpośredniej zbiórki (lądowisko awa­ryjne). Lądowisko awaryjne powinno być zlokalizowane możliwie blisko obiektu na którym prowadzone są działania, tak aby był kontakt wzrokowy z miejscem. z którego zabierane są osoby ewakuowane. Na lądowisku po­winna znajdować się karetka pogotowia i załoga ciężkiego samochodu ga­śniczego (w ubraniach żaroodpornych), przygotowana do podania prądu piany z działka samochodowego. Na lądowisku powinna być osoba kieru­jąca ruchem. Powinna ona mieć łączność zarówno z kierującym akcją ra­towniczą, jak i z ratownikami na obiekcie, gdzie prowadzona jest ewakua­cja. Dodatkowo lądowisko powinno dysponować informacją o kierunku wiatru (do tego może służyć: flaga, świeca dymna, ognisko itp.). Na rysun­ku przedstawiono przykładową organizację lądowiska.

Przyjmujący śmigłowce na lądowisku ustawiony musi być z "wiatrem". Osoby wsiadające lub wysiadające muszą być odpowiednio kierowane, tak aby nie wchodziły w strefę zabronioną lub niebezpieczną.

Na rys. 10.3. pokazano wszystkie strefy wokół śmigłowca (podczas pra­cy wirników). Ewakuację ludzi z zastosowaniem śmigłowca można prze­prowadzić w zawieszonym pod nim na linach koszu lub połączonej z liną pojedynczej uprzęży. Podczas tych działań ratownik będący w śmigłowcu utrzymuje stały kontakt wzrokowy z osobami ewakuowanymi oraz stałą łącz­ność z pilotem. Umieszczanie osób w koszu ratowniczym lub zakładanie uprzęży powinien prowadzić i nadzorować ratownik wysokościowy z sek­cji lub zastępu współdziałających ze śmigłowcem.

3. Zasady bezpieczeństwa podczas ewakuacji z wyższych kondygnacji uszkodzonych budynków

Przy prowadzeniu ewakuacji należy wziąć pod uwagę następujące wa­runki bezpieczeństwa:

- nie wolno opierać drabin, zakładać worów ratowniczych oraz innych urządzeń na osłabione i naruszone konstrukcje,

- w miarę możliwości ewakuację prowadzić od strony nawietrznej,

- nie dopuszczać do gromadzenia się ludzi na naruszonych konstrukcjach,

- zminimalizować zagrożenia mogące powstać od instalacji i sieci poprzez ich odłączenie,

- w miejsca zagrożone runięciem konstrukcji można wprowadzać ludzi dopiero po zabezpieczeniu konstrukcji,

- ratownicy narażeni na upadek z wysokości powinni posiadać zabezpie­czenie w postaci linki zamocowanej do pasa, która umożliwia w razie konieczności podpięcie się ratownika do stałego elementu budowli. Dłu­gość linki powinna wynosić 2-3 m,

- szczególną ostrożność należy zachować podczas ewakuacji przy użyciu śmigłowców. Powinny być tu spełnione wszystkie warunki, o których wspomniano w poprzednim podrozdziale.

jjj

---