Mikroekonomia

1. Czym zajmuje się ekonomia? Jakie są podstawowe problemy ekonomii?

Ekonomia jest nauką badającą w jaki sposób ludzie wykorzystują zasoby będące
w ich dyspozycji w celu zaspokajania różnorodnych potrzeb materialnych
i niematerialnych.

Zasoby, którymi ludzie dysponują są przekształcane w trakcie procesów produkcyjnych w dobra i usługi zaspokajające określone potrzeby. Dążeniem ludzi jest zaspokojenie wszystkich potrzeb w stopniu maksymalnym. Niestety, nie jest to możliwe głównie z racji ograniczonych zasobów. O ile potrzeb może być nieskończenie wiele, o tyle zasoby umożliwiające zaspokojenie tych potrzeb są najczęściej ograniczone. W konsekwencji człowiek musi gospodarować tzn. dokonywać wyborów ekonomicznych - decydować na co przeznaczyć stosunkowo rzadkie zasoby, które
są do jego dyspozycji i jakie potrzeby zaspokoić. Decyzja gospodarcza posiada zawsze dwa aspekty - pozytywny i negatywny. Aspekt pozytywny oznacza dokonanie wyboru jakie cele gospodarcze będziemy realizować oraz jakie zasoby przeznaczymy na osiągnięcie tych celów. Aspekt negatywny oznacza konieczność rezygnacji z innych celów, na osiągnięcie których moglibyśmy przeznaczyć posiadane zasoby.

Podstawowe problemy ekonomiczne sprowadzają się do sformułowania pytań:

Co? ( wytwarzać , co konsumować, co produkować).

Określa nam alokację zasobów ( rozmieszczenie zasobów, skierowanie dóbr i usług np. w gospodarstwie domowym).

Jak? W jaki sposób?

Odpowiedź na pytanie jak? Oznacza określone proporcje pomiędzy wykorzystaniem poszczególnych zasobów. Zasoby bowiem są względem siebie komplementarne jak i substytucyjne.

Komplementarność - uzupełnianie się ( dopełnianie ) zasobów . nie może bowiem istnieć żaden system produkcyjny , w którym zabrakłoby któregoś z zasobów.

Substytucyjność - substytucja oznacza wzajemne zastępowanie ( wymianę jednego na drugie). Oznacz to, że w pewnych granicach są produkty wymienialne. Mamy na myśli substytucje zachodzącą między dwoma czynnikami np. pracą i kapitałem. Dotyczą naszych procesów konsumpcyjnych.

Dla kogo? Ile?

Szukanie właściwych proporcji między wolnością od a wolnością do.

Dla kogo? - odnosi się do gospodarki jako całości.

Zasada według potrzeb - wszyscy jesteśmy równi. Produkty dzielone wg środków jakie poszczególne jednostki posiadają ekonomiczne).

2. Przedstaw różnice pomiędzy ekonomią pozytywną a normatywną.

• Pozytywna (opisowa) - np. we wrześniu inflacja wyniosła w porównaniu z ubiegłym wrześniem 8%.
  Ekonomia pozytywna koncentrowała się na wypracowaniu najbardziej uniwersalnych narzędzi i metod analizy ekonomicznej w celu możliwie bezstronnego uogólniania procesów gospodarczych i mechanizmów ekonomicznych.

• Normatywna - np. we wrześniu inflacja wyniosła w porównaniu z ubiegłym wrześniem aż o 8%.

Ekonomia normatywna koncentrowała się na tworzeniu określonego systemu poglądów wartościujących, na opracowaniu określonej ideologii umożliwiającej interpretację różnych zjawisk i procesów gospodarczych.

Schemat myślenia ekonomii opisowej ( pozytywnej)

Schemat ekonomii normatywnej

Dane o przedsiębiorstwie

co należy zrobić,

żeby doprowadzi

do poprawy przedsiębiorstwa?

czym chce być to przedsiębiorstwo?

3. Co jest przedmiotem zainteresowania mikro i makroekonomii?

Mikroekonomia - analiza podmiotów gospodarczych, gospodarstw domowych
i przedsiębiorstw na różnych rynkach gospodarczych.

Mikroekonomia bada decyzje alokacyjne podejmowane przez indywidualne podmioty gospodarcze. Decyzje indywidualne, działania poszczególnych producentów i konsumentów łączą się ze sobą wyznaczając reakcje grupowe. Działania indywidualne nie zawsze są zgodne ze sobą, często są one sprzeczne i prowadzą do konfliktów.

Głównym elementem mikroekonomii jest analiza marginalna, czyli posługiwanie
się kategoriami marginalnymi.

Makroekonomia analiza gospodarstwa jako całej gospodarki narodowej.

Makroekonomia to głównie teoria tworzenia i podziału dochodu narodowego
z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego i polityki fiskalnej państwa. Zajmuje się ona funkcjonowaniem całej gospodarki i formułowaniem polityki rządowej. W rozważaniach tych nie można uniknąć polityki dokładnie tak, jak polityka nie może obejść się bez ekonomii.

Mikroekonomia patrzy na gospodarkę narodową przez pryzmat przedsiębiorców i konsumentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści, podczas gdy makroekonomia w analizie gospodarki posługuje się w swych badaniach wielkimi agregatami.

4. Przedstaw podstawowe cechy gospodarki rynkowej.

• Własność prywatna

• Prawo do swobodnego dysponowania prywatną własnością - wolność wyboru ekonomicznego.

• Konkurencja w obrębie dostawców i odbiorców.

• Rynkowy system ustalania cen.

5. Omów znane ci czynniki produkcji.

Zasoby - czynniki produkcji

• Praca: określa nam zasób związany z ludźmi wraz z ich umiejętnościami i doświadczeniami:

• Wiedzy

• Kwalifikacji

• Praktycznych umiejętności

• Podstaw psychofizycznych

• Ziemia : dobra dane przez naturę, nie wytworzone przez człowieka:

• Klimat

• Powietrze

• Ciepło słoneczne

• Rzeki

• Lasy

• Kapitał:

• Rzeczowy - maszyny, budynki, półprodukty itp.

• Finansowy - są to środki przeznaczone na cele związane ze świadczeniem określonych usług ( gotówka, kredyt, papiery wartościowe).

6. Wyjaśnij związki pomiędzy kosztem a ograniczonością zasobów.

7. Omów koszt alternatywny.

Obok faktycznych kosztów wytwarzania dóbr producent ponosi także koszty alternatywne, związane z utratą korzyści zastosowania danych zasobów w innej działalności gospodarczej. Kapitał rzeczowy w formie maszyny można zastosować do wytwarzania określonego produktu. Maszynę można również wynająć po możliwie po możliwie najwyższej cenie i otrzymywać korzyści z opłat za wynajem. Maszynę można sprzedać a uzyskane pieniądze ulokować w banku lub kupić akcje. Koszt alternatywny zastosowania maszyny do danej produkcji oznacza rezygnację z korzyści, jakie można by osiągnąć wynajmując lub sprzedając maszynę. Koszt alternatywny producenta można również wyrazić w postaci ilości innego produktu, który można by wytworzyć wykorzystując tę samą ilość czynników produkcji, jaką zastosowano do wytwarzania danego produktu.

8. Przedstaw zasadę: malejących korzyści marginalnych i rosnącego kosztu marginalnego.

Istnieje pewna prawidłowość z której wynika, że im większy jest poziom działalności gospodarczej tym mniejsze są korzyści marginalne osiągane z tej działalności.

Przypuśćmy, iż dotychczas nie konsumowaliśmy żywności. Nasze korzyści z konsumpcji żywności ( korzyści w postaci zadowolenia jakie daje nam spożywanie żywności ) są zerowe. Decydując się na zwiększenie konsumpcji żywności z 0 kg do 1 kg tygodniowo osiągamy określone korzyści ( zadowolenie) z podjętej decyzji. Spójrzmy teraz na sytuację, kiedy poziom naszej tygodniowej konsumpcji żywności wynosi 4 kg i decydujemy się na jej zwiększenie o dodatkowy kilogram. Zwiększenie spożycia z 4 do 5 kg przynosi nam korzyść, jednakże jest ona mniejsza aniżeli w przypadku, kiedy nie konsumowaliśmy żywności w ogóle i podjęliśmy decyzję o zwiększeniu konsumpcji z 0 do 1 kg .

Wraz ze wzrostem rozmiarów konsumpcji maleją korzyści osiągane ze zwiększania konsumpcji o dodatkową jednostkę - maleją korzyści marginalne.

Zasada malejących korzyści marginalnych oznacza, iż przy bardzo wysokim poziomie konsumpcji korzyści marginalne będą wynosiły zero. Jest to punkt, w którym korzyści całkowite z konsumpcji żywności przestaną wzrastać. W punkcie tym osiągamy maksymalne korzyści z konsumpcji - konsument znajduje się w pozycji równowagi.

Zasada malejących korzyści marginalnych jest odwracalna: ponieważ korzyści marginalne są mniejsze przy wyższym poziomie działalności ( konsumpcji) dlatego przy niższym poziomie działalności korzyści marginalne są większe

Korzyści marginalne z konsumpcji żywności.

Korzyści całkowite:

Nakład zwiększyliśmy, a korzyści spadają

Przechodzimy z jednej korzyści do drugiej, kiedy się



wyrównują końcowe korzyści.

Korzyściom osiąganym z działalności gospodarczej towarzyszą zawsze koszty alternatywne. Dlatego zjawisko malejących korzyści marginalnych jest ściśle powiązane ze zjawiskiem rosnących kosztów marginalnych.

Przy danym dochodzie pieniężnym, którym dysponuje konsument w ciągu tygodnia, przeznaczanie coraz większej części dochodu na zakup odzieży oznacza, iż musimy rezygnować z coraz większej ilości jednostek żywności.

Wraz ze wzrostem konsumpcji odzieży zmniejszają się korzyści marginalne. Równocześnie koszt marginalny konsumpcji odzieży będzie wzrastał. Dzieje się tak dlatego, iż koszt marginalny odzieży jest równy korzyściom marginalnym z poświęcanej żywności. Ponieważ zwiększając konsumpcję odzieży rezygnujemy z coraz większej ilości konsumowanej żywności dlatego korzyści marginalne konsumpcji żywności zwiększają się natomiast koszty marginalne konsumpcji odzieży rosną.

9. Na czym polega okrężny obieg dochodów i produktów. Przedstaw go na schemacie.

Ruch okrężny dochodów i produktów

1. firmy przekazują do gospodarstwa strumień produktów

2. gospodarstwa domowe kupują te produkty

3. z firm do gospodarstw płymie strumień opłat za pracę.

4. strumień zasobów (strumień czynników produkcji: ziemia, praca, kapitał), strumień usług produkcji.

10. Co rozumiesz pod pojęciem rynku ? Na czy polega konkurencja rynkowa
    i co oznacza pojęcie „ rynki konkurencyjne”?

Rynek to proces, w warunkach których dokonywane są transakcje.

Rynek jest miejscem, zorganizowanym zazwyczaj w sensie instytucjonalnym, gdzie dokonują się akty kupna i sprzedaży czynników produkcji oraz wytworzonych dóbr (produktów i usług ).

Rynek spełnia dwa znaczenia :

• Wszystkie transakcje jakie dokonujemy w życiu

• Rynek - jako targ

Ograniczoność zasobów sprawia, że między producentami istnieje konkurencja o dostęp do zasobów. Równocześnie producenci rywalizują w zdobywaniu odbiorców dla swoich produktów. W podobny sposób kupujący konkurują ze sobą w zakupie najlepszych i najbardziej korzystnych dla nich dóbr.

Konkurencja między podmiotami gospodarczymi jest cechą gospodarki rynkowej. Może ona przybierać różne formy a także charakteryzować się różnym stopniem natężenia.

Ważnym elementem konkurencji rynkowej jest cena produktu, wpływająca na kształtowanie się popytu i podaży. Wykorzystywanie ceny w walce konkurencyjnej między podmiotami gospodarczymi określa się mianem konkurencji cenowej.

O konkurencyjności danego produktu świadczy nie tylko jego cena. Również takie elementy jak jakość produktu, warunki gwarancji, zapewnianie usług serwisowych, odpowiednie warunki finansowania zakupów, reklama itp. mają znaczący wpływ na poziom konkurencyjności wielu, współcześnie wytwarzanych produktów. Konkurowanie przy pomocy tych właśnie elementów jest charakterystyczne dla konkurencji niecenowej.

W teorii ekonomi wyróżnia się zazwyczaj cztery rodzaje konkurencji rynkowej: konkurencja doskonała, monopol pełny, konkurencja monopolistyczna, oligopol.

Konkurencja doskonała	Liczni producenci Identyczne produkty	Niektóre rynki płodów rolnych ( ziemniaki, buraki, pszenica itp.)
Konkurencja niedoskonała:
Konkurencja monopoli styczna	Liczni producenci lub sprzedawcy Produkty zróżnicowane będące bliskimi substytutami	Pasta do zębów , handel detaliczny
Oligopol	Nieliczni producenci Niewielkie zróżnicowanie produktów	Samochody, maszyny
Monopol pełny	Jedyny producent Jedyny produkt nie posiadający bliskich substytutów	Niektóre usługi publiczne

11. Przedstaw prawo popytu.

Wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt wzrasta.

12. Omów czynniki wpływające na wysokość popytu.

Do najważniejszych czynników niecenowych wpływających na zmiany popytu rynkowego zaliczamy: dochody, gusty i preferencje, ceny dóbr substytucyjnych
i komplementarnych, przewidywania cen relatywnych, liczbę ludności, efekty naśladownictwa i demonstracji.

13. Przedstaw krzywą podaży i czynniki określające jej przebieg.

Podaż jest to relacja pomiędzy ilością oferowaną a ceną

P S

Q_S

Ilości dóbr oferowane na rynku przez producentów nazywamy podażą. Pomiędzy ilością dostarczanych na rynek produktów i usług a ich cenami istnieje następująca zależność, określana jako prawo podaży:

• Wzrost ceny rynkowej produktu prowadzi do wzrosty oferowanych ilości tego produktu. Przy wyższej cenie produkcja staje się bardziej korzystna, co skłania producentów do zwiększania ilości swoich produktów oferowanych na rynku:

• Spadek ceny produktu wywołuje zmniejszenie oferowanych ilości produktu (produkcja staje się mniej opłacalna ze względu na niższą cenę produktu).

Do najważniejszych czynników, które poza ceną danego produktu mają wpływ na kształtowanie się wielkości podaży należą: ceny czynników produkcji, technologia, podatki i subsydia, przewidywania cen oraz ilość przedsiębiorstw w gałęzi.

14. Wyjaśnij sens ekonomiczny ceny równowagi.

Cena, przy której rozmiary podaży ( ilości oferowane produktu) zrównają się z rozmiarami popytu ( ilości produktu, które konsumenci chcą kupić ) nosi nazwę ceny równowagi rynkowej. Cena równowagi „oczyszcza” rynek z jakiejkolwiek nadwyżki popytu bądź podaży - dlatego nosi ona nazwę ceny czyszczącej rynek.

P S

P_r

D

Q_D Q_S

15. Omów ceny maksymalne i minimalne.

Cenie maksymalnej regulowanej przez państwo towarzyszy zjawisko niedoboru podaży w stosunku do popytu.

Podczas gdy cena maksymalna leży poniżej punktu równowagi wyznaczonego przez mechanizm wolnej konkurencji, to cena minimalna leży powyżej punktu równowagi rynkowej.

16. Przedstaw cztery podstawowe struktury rynku.

Rodzaje rynku	Liczba przedsiębiorstw	Bariery wejścia	Cechy produktu	Przykłady rynku	Wpływ na cenę charakterystyka krzywej popytu
Doskonała konkurencja	Bardzo duża	brak	Jednorodne, homogeniczne	Niektóre rynki płodów rolnych; warzywa, owoce		1. Żaden 2. Krzywa dla poszczególnych uczestników jest doskonale elastyczna
Konkurencja monopoli styczna	Liczni producenci lub sprzedawcy Produkty zróżnicowane będące bliskimi substytutami	Brak	Zróżnicowany lecz spełniający podobne funkcje	Pasta do zębów , handel detaliczny		raczej mały krzywa raczej elastyczna
Oligopol	Nieliczni producenci Niewielkie zróżnicowanie produktów	Restrykcje	zróżnicowany niezróżnicowany	Samochody, maszyny		ceny są współzależne raczej elastyczna , mało nachylona do osi zapotrzebowania
Monopol pełny	Jedyny producent Jedyny produkt nie posiadający bliskich substytutów	Restrykcje lub zupełna blokada	Unikalny, najczęćiej jedorodny	Niektóre usługi publiczne; WUPEC, TP S.A itp.		duży wpływ na ceny raczej nieelastyczna

17. Wyjaśnij pojęcie elastyczniości. Przedstaw elastyczność cenową popytu.

Elastyczność popytu jest miarą procentowej zmiany popytu w stosunku do procxentowej zmiany czynnika wpływającego na popyt.

Elastyczność popytu - reakcja zapotrzebowania na zmianę ceny.

Sytuacja prosta np: w teatrze jest ograniczona liczba miejsc. Ustalenie ceny niższej nie jest dobre, ale podwyższenie też nie jest dobre.

Problemem jest ustalenie takiej ceny, żeby miejsca były zajęte.

Ale będą tacy co wolą zapłacić więcej.

Każda grupa odbiorców jest w różny sposób wrażliwa na cenę.

Reakcja zapotrzebowania na zmiane ceny pozwala planować dochody wytwórców.

Elastyczność popytu:

ΔP

ΔQ

ΔQ

Q₁

E =
ΔP
P₁

ΔQ = Q₂ - Q₁

ΔP= P₂ - P₁

Współczynnik elastyczności jest to stosunek względnej zmiany zapotrzebowania do względnej zmiany cen.

W związku z tym, że funkcja popytu jest zależnością odwrotną
( cena rośnie , zapotrzebowanie maleje) z tego wynika, że współczynnik będzie ujemny.

E< 0

Na danej krzywej popytu współczynnik elastyczności będzie się zmieniał od liczby ujemnej (zbliżonej do 0 ) do bardzo wysokiej liczby ujemnej (zblizony do nieskończoności).

- ∞

(-1)

0

Elastyczność mierzymy poprzez analizę krzywej popytu do osi odciętych (x) Współczynnik elastyczności wyraża stosunek względnej zmiany zapotrzebowania do względnej zmiany ceny lub innej zmiennej.

Współczynnik elastyczności cenowej popytu

Q_x

Względna zmiana zapotrzebowania

Q_x

E =

P_x

Względna zmiana ceny

P_x

∆Q_{x =} Q_{1 -} Q₂ ∆P_{x =} P_{1 -} P₂

Q_{x =} Q₁ P_{x =} P₁

Poprzez zmniejszenie cen zwiększa przychody.

Cenowa elastyczność popytu mierzona jest stosunkiem względnej zmiany popytu do względnej zmiany ceny.

Współczynnik cenowej elastyczności popytu oblicza się na podstawie wzoru:

∆Q

Q

E=

∆P

P

Gdy jeden z członów formuły jest ujemny, to drugi z reguły jest dodatni. Dzieląc wartości dodatnie przez ujemne (lub odwrotnie), współczynnik cenowej elastyczności powinny mieć zawsze wartość ujemną. Interpretacja ujemnych współczynników elastyczności nastręcza większe trudności. Dlatego stawiając przed formułą znak minus uzyskujemy dodatnie współczynniki elastyczności i w tej postaci będziemy je interpretować.

Współczynnik elastyczności popytu jest zawsze ujemny, dlatego,
że jeżeli jedna zmienna rośnie to druga maleje.

Współczynnik cenowej elastyczności popytu informuje nas o reakcji konsumenta na rynku na zmieniające się ceny towarów.

18. Omów elastyczność dochodową i mieszaną popytu.

Dochodowa elastyczność popytu jest stosunkową zmianą popytu na dane dobro podzieloną przez stosunkową zmianę dochodu.

W miarę wzrostu przeciętnego dochodu na jednego członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt, ale zmienia się również jego struktura. Zmiany te idą w kierunku zmniejszenia procentowego udziału wydatków na żywność oraz na inne dobra niższego rzędu i zwiększenia udziału wydatków na dobra wyższego rzędu (dobra konsumpcyjne trwałego użytkowania). Prawo Engla

Elastyczność mieszana

Q_Dx funkcja ceny x

ΔQ_X ΔQ_X

Q_X Q_X

E = E =

ΔP_X ΔP_Y

P_X P_Y

Stosunek względnej zmiany zapotrzebowania na produkt x do względnej zmiany ceny produktu y.

• dobro x jest substytutem dobra y ( produkty się zastępują) współczynnik elastyczności cenowej jest dodatni i może być większy lub mniejszy od 1.

x - masło
y - margaryna

zwiększenie ceny y o 50% spowoduje zwięksZenie ceny masła.

Dla dóbr substytucyjnych jest

• y i x są dobrami komplementarnymi ( wzajemnie się uzupełniają). Współczynnik
  elastyczności jes ujemny, może być większy lub mniejszy od -1,

x - cena drukarki

y - cena tonera

cena tonera wzrośnie o 50% - zapotrxzebowanie na drukarki zmaleje.

• x i y są niezależne np. teczka i buty. Nie ma związku pomiędzytymi produktami.

• Ekastyczność dochodowa zapotrzebowania

r - dochód

ΔQ_X

Q_X

E =

Δ R

r R

Dobra normalne - takie produkty, które reagują normalnie : dochód rośnie, zapotrzebowanie rośnie.

Możemy wyróżnić grupy dóbr normalnych:

• Dobra normalne podstawowe, dla których wspólczynnik elastyczności dochodowej jest mniejszy od 1. Czyli zmiana dochodu o 1% powoduje zmianę zapotrzebowania o 1%.

• Dla dóbr podrzędnych ( takich w których przy wzroście dochodów następuje zmniejszenie zapotzrebowania) np.; tańsze produkty żywnościowe - współczynnik elastyczności będzie ujemny.

19. Przedstaw związek pomiędzy wysokością współczynnika elastyczności a przychodami przedsiębiorstwa.

20. Przedstaw związki pomiędzy przychodem marginalnym i przeciętną wysokością współczynnika elastyczności.

21. Wyjaśnij przesłanki, na podstawie których mechanizm rynkowy jest przedmiotem krytyki.

22. Wyjaśnij zasady wyborów ekonomicznych konsumenta.

23. Co przedstawią krzywe obojętności i krzywe budżetu konsumenta.

24. Przedstaw istotne elementy teorii podaży.

25. Przedstaw stałe i zmienne

26. Przedstaw jednostkowe ( przeciętne ): koszty stałe, zmienne i całkowite.

27. Wyjaśnij pojęcie przychodu marginalnego i kosztu marginalnego.

28. Przedstaw związki pomiędzy przeciętnym kosztem zmiennym i przeciętnym kosztem całkowitym a kosztem marginalnym.

29. Przedstaw decyzje ekonomiczne producenta w warunkach doskonałej konkurencji.

30. Przedstaw decyzje ekonomiczne producenta w warunkach monopolu.

31. Przedstaw problem celu przedsiębiorstwa.

32. Jakie znasz formy prawne przedsiębiorstw?

33. Przedstaw związki zachodzące pomiędzy strukturą rynku, zachowaniem przedsiębiorstwa na rynku i osiąganymi wynikami ekonomicznymi.

1

1

Wyjaśniać prognozować
nowe hipotezy

Nowa wiedza

Sprawdzanie hipotez (teorii)

Wiedza

• Prawidłowości

• Hipotezy

• Wyjaśnienia

• Prognozowanie

Nowe dane

Wiedza

• Prawidłowości

• Hipotezy

• Wyjaśnienia

• Prognozowanie

Wnioski dla określonej działalności

Identyfikacja problemu

Pożądane cele

2

1

3

4

10

6

5

1

4

3

2

Błąd! Nieprawidłowe łącze.

---