Historia opieki nad dzieckiem w Polsce i na świecie

Tematyka wykładów, konwersatoriów i studiów własnych

(tezy i wskazówki bibliograficzne).

1. Początki zorganizowanych form opieki nad dziećmi w Rzeczpospolitej w XVII i XVIII wieku. Wprowadzenie do historii opieki nad dzieckiem. Problematyka opieki nad dzieckiem od zarania dziejów do społecznych inicjatyw opiekuńczych w Polsce II połowy XVIII wieku. Doświadczenia ko­ścioła w opiece nad dziećmi sierocymi i bezdomnymi. Dokonania ks. P.G.Baudouina w opiece nad dziećmi porzuconymi i chorym . Klasztorne systemy opiekuńcze i ich wartość. Początki zorganizowa­nej działalności opiekuńczej w Rzeczypospolitej w XVI wieku . Opieka nad dzieckiem w czasach sta­nisławowskich. Przemiany w opiece nad dzieckiem w XVII i XVIII wieku . Inicjatywy opiekuńczo-wy­chowawcze Komisji Edukacji Narodowej.

Wskazówki bibliograficzne:

Balcerek M.: Dzieje opieki nad dzieckiem w Polsce. Warszawa 1977

Balcerek M.: Rozwój wychowania i kształcenia dzieci upośledzonych umysłowo. Warszawa 1981

Jundziłł J.: Wychowanie w rodzinie od starożytności po XX wiek. Bydgoszcz 1994

Lepalczyk I.(red) : Źródła do pedagogiki opiekuńczej. T.1 i T.2 PWN Warszawa 1988

Mauersberg S.: Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej. Warszawa 1990

...............................................................................................................................................................

Grochowska Joanna : Gabriel Piotr Boduen i jego działalność opiekuńczo-społeczna . “PO-W” 1981 nr 4

Michalik Bożenna :

- Opieka nad dzieckiem w czasach stanisławowskich. “PO-W” 1996 nr 1 s. 36

- Sieroctwo dzieci mieszczańskich w czasach stanisławowskich , 1996 nr 9 , s. 36

- Sieroctwo dzieci szlacheckich w czasach stanisławowskich . “PO-W” 1997 nr 9 , s. 34

Smolińska-Theiss Barbara: Źródła pracy socjalnej. Od chrześcijańskiego miłosierdzia do liberalnej demokracji. “PO-W” 1994 nr 5 s.3

Tazbir Janusz : Stosunek do dziecka w okresie staropolskim. “PO-W” 1995 nr 3 , s. 35

Kępski Czesław: Klasztorne systemy wychowania sierot w Polsce. “PO-W” 1987 nr 9 s.419

Markiewicz Hanna

- Początki działalności opiekuńczej. “PO-W” 1995 nr 9 , s. 42

- Początki działalności opiekuńczej. “PO-W” 1996 nr 4 , s. 40

2. Sytuacja dzieci i opieka nad nimi na ziemiach polskich w I połowie XIX wieku. Potrzeby opiekuńcze - możliwości i uwarunkowania ich realizacji w poszczególnych zaborach (austriackim, pruskim i rosyjskim ). Przykłady społecznych inicjatyw w zakresie opieki nad matką i niemowlęciem , dziećmi bezdomnymi i osieroconymi. Przykłady instytucji i towarzystw dobroczynnych oraz działa­czy w zakresie opieki nad dzieckiem (A. Cieszkowski, S. Jachowicz , J. Falkowski F. Skarbek i inni )

Wskazówki bibliograficzne :

Jundziłł J.: Wychowanie w rodzinie od starożytności po XX wiek. Bydgoszcz 1994

Lepalczyk I.(red) : Źródła do pedagogiki opiekuńczej. T.1 i T.2 PWN Warszawa 1988

Mauersberg S.: Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej. Warszawa 1990

................................................................................................................................................................

Kępski Czesław: Działalność opiekuńcza Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. “PO-W” 1981 nr 7

Markiewicz Hanna :- Ewolucja działalności opiekuńczej w XVIII i XIX wieku. “PO-W” 1996 nr 6 , s. 36

3. Sytuacja dzieci i opieka nad nimi na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku. Rozwój form opieki nad matką i niemowlęciem , dziećmi bezdomnymi i osieroconymi, dziećmi i mło­dzieżą zaniedbaną i wykolejoną na ziemiach polskich pod zaborami. Inicjatywy opiekuńczo - wycho­wawcze Alberta - Chmielowskiego , J.W.Dawida , J. Gralewskiego , H.Jordana , S.Karpowicza, S. Markiewicza , B.Markiewicza , K. Prószyńskiego , W. Szenajcha , A. Szycównej i innych .

Wskazówki bibliograficzne :

Homplewicz J., Garbarz A. (red.): Myśl pedagogiczna ks. Bronisława Markiewicza. Rzeszów 1997

Jundziłł J.: Wychowanie w rodzinie od starożytności po XX wiek. Bydgoszcz 1994

Lepalczyk I.(red) : Źródła do pedagogiki opiekuńczej. T.1 i T.2 PWN Warszawa 1988

Lewicki Sz.: Konrad Prószyński (Kazimierz Promyk). Warszawa 1996

Mauersberg S.: Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej. Warszawa 1990

Moroz W. (red) : Dzieło - myśl - duchowość ks. Bronisława Markiewicza (1842-1912) . Marki-Struga 1993

Chymuk Maria : Henryk Jordan i jego poglądy pedagogiczne. “PO-W” 1988 nr 6 s.280

Jakubowski Marian: Jordan Henryk . “PO-W” 1982 nr 8 s. 372

Kępski Czesław : Z historii rozwoju rodzin zastępczych w Polsce. “PO-W” 1987 nr 2 s.86

Opieka nad dzieckiem sierocym w Galicji w drugiej połowie XIX wieku. “PO-W” 1988 nr 6 s. 284

Krzesińska Małgorzata: Adam Chmielowski - Brat Albert w służbie najbiedniejszych. “PO-W” 1992 nr 8 s.355

Markiewicz Hanna : - Opieka nad dzieckiem Wileńskiego Towarzystwa Dobroczynności w począt­kach XX wieku. “PO-W” 1995 nr 2 , s. 40

Więch Walerian : Dzieło ks. Bronisława Markiewicza (1842 - 1912) “PO-W” 1997 , s. 37

4. Potrzeby i rozwój działalności opiekuńczej w Polsce w okresie II Rzeczypospolitej - do­robek teoretyczny i doświadczenia metodyczne. Sytuacja dzieci w Polsce po odzyskaniu niepodległo­ści. Główne kierunki rozwoju opieki nad dzieckiem w latach 1918-1928. Państwowe programy opieki i ustawodawstwo socjalne oraz warunki społeczne i gospodarcze ich realizacji. Opieka nad dzieckiem w latach 1929 - 1939 . Polityka socjalna państwa w zakresie opieki nad dzieckiem . Wzrost aktywności społecznej - inicjatywy stowarzyszeń dobroczynnych . Dorobek pedagogiczny II Rzeczpospolitej w zakresie opieki nad dzieckiem - inicjatywy badawcze i wydawnicze , czasopiśmiennictwo , zjazdy i kongresy o tematyce opiekuńczej.

Wskazówki bibliograficzne :

Grochowski L.: Studia z dziejów polskiej szkoły i pedagogiki lat międzywojennych . Warszawa 1996

Jundziłł J.: Wychowanie w rodzinie od starożytności po XX wiek. Bydgoszcz 1994

Kępski S.: Dziecko sieroce i opieka nad nim w Polsce w okresie międzywojennym. Lublin 1991

Lepalczyk I.(red): Źródła do pedagogiki opiekuńczej. T.1 i T.2 PWN Warszawa 1988

Mauersberg S.: Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej. Warszawa 1990

Sala W.: Praca w zakładach opiekuńczo-wychowawczych. (1918-1939). Warszawa 1964

Wójcik M.: Kształtowanie się polskiej pedagogiki rodzinnej . Katowice 1998

..............................................................................................................................................

Balcerek Marian :Rozwój opieki nad dzieckiem w Polsce w latach 1918-1939 “PO-W” 1980 nr 4 s. 191

Markiewicz Hanna : Prasa okresu międzywojennego wobec problemów opieki nad dzieckiem. “PO-W” 1994 nr 8 s.40

Musiała Adam: Zakłady dla nieletnich na Pomorzu Zachodnim w okresie międzywojennym. POW 1982 nr 5 s. 232

Theiss Wiesław

- Zakład Wychowawczy Dzieci Syberyjskich w Wejherowie (1923-1928). “PO-W” 1988 nr 7 s. 326

- Dzieci syberyjskie. Z badań nad sieroctwem wojennym. “PO-W” 1991 nr 5 s. 237.

- Ogólnopolski Kongres Dziecka w 1939 roku. “PO-W” 1993 nr 9 s.404

- Działalność Pomorskiego Towarzystwa Opieki nad Dziećmi. “PO-W” 1994 nr 3 s.38

5. Poglądy i koncepcje teoretyczne oraz dorobek praktyczny w zakresie opieki nad dziec­kiem polskich pedagogów opiekuńczych z I połowy XX wieku (J.Cz.Babicki, R. Czacka , M. Fal­ska , M.Grzegorzewska , K.Jeżewski , K.Korniłowicz . J.Korczak , L.Krzywicki , H.Radlińska , S. Sempołowska i inni).

Wskazówki bibliograficzne :

Czajkowski K.: Kazimierz Jeżewski . System wychowawczy. Warszawa 1969

Eckert U., Gawarecka M.: Wspomnienia o Marii Grzegorzewskiej. WSPS Warszawa 1989

Falkowska M.:

- Myśl pedagogiczna Janusza Korczaka. Nowe źródła . Warszawa 1983

- Kalendarz życia , działalności i twórczości Janusza Korczaka. Warszawa 1989

Jaworski M.: Janusz Korczak. Warszawa 1978

Jeżewski K.: System wychowawczy. Materiały z sesji pedagogicznej. Warszawa 1969

Jundziłł J.: Wychowanie w rodzinie od starożytności po XX wiek. Bydgoszcz 1994

Kamiński A., Kulpiński F., Skalska Z. : Pedagogika opiekuńcza Józefa Czesława Babickiego. War­szawa 1980

Kulpiński F.: Józef Czesław Babicki. Życie , działalność , dorobek pedagogiczny. Lublin 1986

Lepalczyk I.(red): Źródła do pedagogiki opiekuńczej. T.1 i T.2 PWN Warszawa 1988

Lewin A.: Tryptyk pedagogiczny. Korczak. Makarenko. Freinet. Warszawa 1986

Lewin A. (red) : Janusz Korczak w getcie. Nowe źródła. Warszawa 1992

Lewin A.: Gdy nadchodził kres... Ostatnie lata życia Janusza Korczaka. Warszawa 1992

Mauersberg S.: Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej. Warszawa 1990

Mortkowicz-Olczakowa H.: Janusz Korczak. Warszawa 1978

..............................................................................................................................................

Balcerek Marian: - System opieki nad dzieckiem w ujęciu J.Cz. Babickiego. “PO-W”1982 nr 1 s. 41

Jakubowski Marian: Wkład Heleny Radlińskiej do pedagogiki społecznej i opiekuńczej. “PO-W” 1980 nr 1 s. 44

Kawula Stanisław:

- Badania pedagogiczne w zespole Heleny Radlińskiej . “PO-W” 1980 nr 6 s. 277

- System wychowania opiekuńczego J.Cz. Babickiego . “PO-W” 1982 nr 8 s. 358

Kępski Czesław:

- System gniazd sierocych Kazimierza Jeżewskiego. “PO-W” 1983 nr 8 s.370

- System opieki nad dzieckiem sierocym w okresie międzywojennym. “PO-W” 1993 nr 5 s.227

Kukołowicz Teresa, Tomanek Bożena: Z historii samorządów szkolnych. “PO-W” 1996 nr 3 , s. 39

Kulpiński Franciszek : Początki pracy pedagogicznej Józefa Czesława Babickiego. “PO-W” 1986 nr 5 , s.232

Kulpiński Franciszek : Rodowód idei wychowania sierot w warunkach zbliżonych do rodziny. “PO-W” 1980 nr 3 s. 139

Kulpiński Franciszek: Organizacja pracy i wychowania w placówkach J.Cz. Babickiego. “PO-W” 1981 nr 6

Lewin Aleksander: Testament pedagogiczny Janusza Korczaka. “PO-W” 1993 nr 1 s.32

Markiewicz Hanna: - Józef Stemler - działacz oświatowy II Rzeczypospolitej “PO-W” 1995 nr 4 , s. 36

Merżan Ida : Pożegnanie z J.Korczakiem i p. Stefą. “PO-W” 1983 nr 8 s.377

Rożnowska-Badora S.: Poglądy J. Cz. Babickiego ma proces wychowania w zakładach opiekuń­czych. POW 1982 nr 8 s. 364

Skudniewska Teresa:

- 75 lat "Naszego Domu". “PO-W” 1995 nr 4 , s. 29

- Maria Falska i “Nasz Dom” “PO-W” 1999 nr 4 , s. 34

Śliwerski Bogusław : Wychowanie do samowychowania w pedagogice Korczaka. “PO-W” 1987 nr 8 s.362

Theiss Wiesław : Korczak w pięćdziesiątą rocznicę śmierci. “PO-W” 1992 nr 4 s.173

Tokarczuk S. : Helena Radlińska a współczesność. “PO-W” 1987 nr 8 s. 360

Żabczyńska Ewa: Maria Grzegorzewska - twórca polskiej pedagogiki specjalnej. “PO-W” 1992 nr 10 s.454

5. Pomoc dzieciom i ich ratownictwo w okresie okupacji ziem polskich w latach 1939-1945. Źródła i przejawy zagrożenia społeczeństwa polskiego w czasie działań wojennych i okupacji nie­mieckiej ziem polskich w II wojnie światowej. Sytuacja dzieci polskich na ziemiach włączonych do Rzeszy Niemieckiej i w Generalnej Guberni . Główne instytucje i organizacje opiekuńcze na ziemiach okupowanych i działania ( Rada Główna Opiekuńcza - RGO , stowarzyszenia społeczne i religijne , społeczne komitety samopomocowe , rady opiekuńcze , instytucje opiekuńcze samorządu terytorial­nego, itp). Zorganizowane i indywidualne ratownictwo dzieci polskich , w tym dzieci Zamojszczyzny. Formy pomocy i opieki nad dziećmi i młodzieżą ze strony organizacji i instytucji konspiracyjnych. Opieka ratownictwo dzieci żydowskich. Organizacja opieki zdrowotnej nad dziećmi i trudności jej or­ganizowania . Formy opieki częściowej ( ochronki , ogniska wychowawcze i formy zorganizowanego wypoczynku letniego ) . Placówki opieki całkowitej - ich stan i funkcjonowanie w warunkach okupa­cyjnych . Opieka i pomoc w czasie Powstania Warszawskiego.

Wskazówki bibliograficzne :

Kowalik K.: Opieka nad dzieckiem w Generalnym Gubernatorstwie. Lublin 1986

Lepalczyk I.(red) : Źródła do pedagogiki opiekuńczej. T.1 i T.2 PWN Warszawa 1988

Mauersberg S.: Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej. Warszawa 1990

Pilichowski C. (red) : Dzieci młodzież w latach II wojny światowej. Warszawa 1982

..............................................................................................................................................

Kowalik Krystyna: Opieka nad dzieckiem w latach okupacji hitlerowskiej. “PO-W” 1989 nr 7/8 s.321

6. Opieka i ratownictwo dzieci polskich z ziem wschodnich II Rzeczypospolitej. Skutki działań wojennych ewakuacji i deportacji ludności polskiej w głąb Związku Radzieckiego. Główne sku­piska ludności polskiej na terenach Związku Radzieckiego. Sytuacje dzieci z rodzin deportowanych. Opieka ambasady RP i polskich władz wojskowych w latach 1941 -1943. Batalia dyplomatyczna o ewakuację dzieci polskich w latach 1941-1943 . Sytuacja rodzin i dzieci polskich na terenie Związku Radzieckiego w latach 1943 - 1945. Inicjatywy i działalność oświatowo - wychowawcza i opiekuńcza Związku Patriotów Polskich . Sytuacja rodzin i dzieci polskich w Związku Radzieckim (w tym na zie­miach wschodnich II Rzeczypospolitej) i ich repatriacja do Polski . Repatriacja wychowanków polskich domów dziecka z głębi Związku Radzieckiego . Rozmieszczenie dzieci repatriowanych z ZSRR w placówkach opiekuńczo - wychowawczych w kraju.

Wskazówki bibliograficzne :

Bugaj T.: Dzieci polskie w krajach pozaeuropejskich .1939 -1945. Jelenia Góra 1984

Bugaj T.: Dzieci polskie w ZSRR i ich repatriacja 1939 -1952. Jelenia Góra 1986

Lewin A.: Dom na Uralu.Losy dzieci polskich z Monetnej. Warszawa 1987

Theiss W.: Dzieci syberyjskie . Warszawa 1991

Theiss W.: Zniewolone dzieciństwo . Warszawa 1996

Trela E. : Polska placówki oświatowe i wychowawcze w Związku Radzieckim w latach 1943 - 1946. Warszawa 1981

Trela E : Edukacja dzieci polskich w Związku Radzieckim w latach 1941 - 1946. Warszawa 1983

7. Kształtowanie się systemu opieki nad dzieckiem w Polsce Ludowej jako integralnego składnika systemu oświatowo-wychowawczego - rozwój instytucjonalnych form opieki nad dziećmi , ich wartość i konsekwencje społeczne i wychowawcze. Skutki działań wojennych i okupacji nie­mieckiej dla młodego pokolenia Polaków . Zasięg sieroctwa powojennego i sposoby jego wyrównywa­nia. Kształtowanie się podstaw organizacyjnych i prawnych opieki nad dzieckiem w latach 1944 - 1949 . Centralizacja i instytucjonalizacja działań opiekuńczych w latach 1950 - 1956 . Rozwój wychowaw­czych form opieki nad dzieckiem i ich miejsce w systemie oświaty i wychowania po 1961 roku. Przemiany społeczno - polityczne w Polsce po 1989 roku i ich wpływ na funkcjonowanie systemu opieki nad dzieckiem . Projekty i programy modernizacyjne - ich wartość i możliwości realizacji.

Wskazówki bibliograficzne :

Kelm A.: Formy opieki nad dzieckiem w Polsce. Warszawa 1983

Lepalczyk I.(red) : Źródła do pedagogiki opiekuńczej. T.1 i T.2 PWN Warszawa 1988

Mauersberg S.: Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej. Warszawa 1990

..............................................................................................................................................

Balcerek Marian : Działalność społeczno-wychowawcza i opiekuńcza Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. “PO-W” 1988 nr 3 s. 128

Jakubowski M.: Opieka nad dzieckiem w pierwszych latach powojennych w PRL . “PO-W” 1988 nr 4 s.186

Kelm Albin :

- Domy dziecka w powojennym dziesięcioleciu . “PO-W” 1998 nr 1 s.33

- Czterdziestolecie rodzinnych domów dziecka., “PO-W” 1998 , nr 7 , s. 42

Kelm Albin, Kopczyński Wacław: Opieka nad dziećmi greckimi i macedońskimi w Polsce Ludowej. “PO-W” 1986 nr 2 s.89

Krzyżanowska Anna,Ukleja Marzena: Pobyt dzieci koreańskich w Polsce w latach 1951-1959. “PO-W” 1993 nr 2 s.81

8. Doświadczenia praktyczne i dorobek teoretyczny polskiej pedagogiki opiekuńczej w II połowie XX wieku. Analiza porównawcza dorobku pedagogicznego w zakresie opieki nad dziec­kiem wybranych przedstawicieli - J. Doroszewskiej , M. Jakubowskiego, A. Kamińskiego , K. Lisiec­kiego , J. Maciaszkowej , R. Wroczyńskiego i innych

Wskazówki bibliograficzne :

Janowski A.: Być dzielny i umieć się różnić. Szkice o Aleksandrze Kamińskim. Warszawa 1992

Michalski S.: Działalność pedagogiczna Aleksandra Kamińskiego. Poznań 1997

Woźniakowa E.: Myśl pedagogiczna Aleksandra Kamińskiego. Jelenia Góra 1986

..............................................................................................................................................

Balcerek Marian : Wkład Kazimierza Lisieckiego do pedagogiki opiekuńczej . “PO-W” 1982 nr 8 s. 377

Bendkowski Stanislaw : Papuziński Stanisław (1903-1982) - działacz opieki nad dzieckiem. “PO-W” 1983 nr 4 s.176

Kelm Albin: O potrzebie analizy i uogólnień doświadczeń wybitnych wychowawców. “PO-W” 1999 nr 6 s.42

Klemt P.: "Dziadek" - Kazimierz Lisiecki i jego ogniska. “PO-W” 1987 nr 8 s.336

Kulpiński Franciszek : Krystyna Kowalik - pedagog społeczny . “PO-W” 1998 , s. 37

Kuziński Z.: Lisiecki Kazimierz - "Dziadek" i jego dzieło. “PO-W” 1982 nr 8 s. 374

Lepalczyk Irena: Profilaktyka społeczno-wychowawcza w pracach Aleksandra Kamińskiego. “PO-W” 1983 nr 8 s.365

Lepalczyk Irena: Aleksander Kamiński - wychowawca i nauczyciel. “PO-W” 1983 nr 3 s.137

Lepalczyk Irena : Wpływy i inspiracje pedagogiki społecznej pedagogiki społecznej w opiece nad dzieckiem . “PO-W” 1981 nr 10

Łobocki Mieczysław: Życie , działalność i twórczość N. Han - Ilgiewicz . “PO-W” 1998 , nr 10 , s. 34

Pelcowa Maria : Uczymy się od Niego. Aktualność dzieł A. Kamińskiego . Wychowawca (z tekstów A. Kamińskiego) “PO-W” 1981 nr 8

Salinger Wojciech : Kazimierz Lisiecki - "Dziadek" , twórca ognisk wychowawczych. “PO-W” 1981 nr 8

Theiss Wiesław: Ryszard Wroczyński - pedagog społeczny 1909 - 1987 “PO-W” 1998 nr 4 , s. 39

9. Opieka nad dzieckiem na świecie w II połowie XX wieku - koncepcje i eksperymenty pe­dagogiczne. Przykłady międzynarodowych inicjatyw w zakresie opieki nad dziećmi i ochrony ich praw . Wkład wyspecjalizowanych agend Organizacji Narodów Zjednoczonych i organizacji między­narodowych w opiekę nad dziećmi i ochronę ich praw

Wskazówki bibliograficzne :

Klepacki Z.M.(red).: Encyklopedia organizacji międzynarodowych .Warszawa 1975

Miąso J.:Historia wychowania .Wiek XX. T.2 . Warszawa 1980

Osmańczyk E.J.: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych. Warszawa 1982

..............................................................................................................................................

Janiszewska Irena : UNESCO w 40 roku swej działalności. “PO-W” 1986 nr 1 s.38

Kantowicz Ewa Działalność UNICEF w dziedzinie opieki nad dzieckiem. POW 1990 nr 1-2 s.57

10. Kształtowanie się międzynarodowego systemu prawnego ochrony praw dzieci. Geneza i początki międzynarodowej współpracy w zakresie ochrony dzieci na przełomie XIX i XX wieku. Sytu­acja dzieci w Europie po II wojnie światowej - początki kształtowania się międzynarodowego systemu ochrony praw dzieci po auspicjami ONZ - Deklaracja Praw Dziecka. Rozwój międzynarodowej współpracy w sprawach opiekuńczych nad dzieckiem i rodziną w II połowie XX wieku - Konwencja Praw Dziecka .

Wskazówki bibliograficzne :

Balcerek M.: Międzynarodowa ochrona dziecka. Warszawa 1988

Bińczycka J.(red) : Prawa dziecka. Deklaracje i rzeczywistość. Warszawa 1993

Bocian F.: W kręgu przyjaźni. Warszawa 1982

Erikson Erik H.: Dzieciństwo i społeczeństwo . Poznań 1997

Grochowski L.: Studia z dziejów polskiej szkoły i pedagogiki lat międzywojennych . Warszawa 1996

Konwencja o prawach dziecka : wybrane zagadnienia prawne i socjalne .

Polski Komitet UNICEF .Warszawa 1994

Łopatka A.(red) : Konwencja oprawach dziecka a prawo polskie. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w gmachu sejmu RP w dniach 19 - 20 marca 1991. Warszawa 1991

Smyczyński T.: Ochrona praw dziecka [w:] Prawa człowieka i model prawny . Pod red. R.Wieruszewskiego Ossolineum Wrocław 1991

Stech K. , Ratuś B (red).: Pakty praw człowieka w procesie edukacji . Praca zbiorowa . Zielona Góra 1994

Wokół praw dziecka. Helsińska Fundacja Praw Człowieka . Warszawa 1993

Opracowanie programu : dr Feliks Bocian. Prawa autorskie zastrzeżone. © fkb

. Udostępnianie i wykorzystanie w publikacjach za zgodą autora

2

Materiały dydaktyczne dr Feliksa Bociana

---