CHÓW ZWIERZĄT

ĆWICZENIA 1

ĆWICZENIA 2

ĆWICZENIA 3

ĆWICZENIA 4

13.03.2013

Użytkowanie mleczne bydła

Priorytetem użytkowania mlecznego bydła jest uzyskiwanie od krów wysokiej jakości mleka.

Podstawą tej produkcji jest fizjologiczna zdolność wytwarzania mleka w gruczołach mlecznych mieszczących się w 4 ćwiartkach wymienia.

Sekrecja- proces tworzenia i gromadzenia się w wymionach składników mleka.

Sam proces fizjologiczny sekrecji mleka odbywa się bez udziału czynników zewnętrznych i opiera sie przede wszystkim na mechanizmie osmotycznego przenikania składników krwi do komórek mleko twórczych a następnie rozlewania się po wymieniu pod wpływem grawitacji.

W ciągu doby proces produkcji się mleka uzależniony jest przede wszystkim od czynników żywieniowych oraz ciśnienia panującego w wymieniu.

Sekrecja mleka jest mechanizmem ciągłym trwającym 24h. Ograniczeniem wydzielania gruczołowego jest ciśnienie wewnątrz wymienia, które nie może być większe od ciśnienia krwi obwodowej.

Ważnym elementem w tym kontekście jest pojemność i struktura wymienia i jego prawidłowa budowa.

Im wymię bardziej pojemne tym dłużej może trwać wytwarzanie mleka.

Wydojowość- pozyskiwanie mleka, odbywa się podczas wydalania mleka.

Jest to proces przede wszystkim natury neurohormonalnej (dlatego bardzo ważnym elementem doju są warunki jego prowadzenia oraz zabiegi przeddomowe).

Czynniki wpływające na wszczęcie laktacji oraz mechanizm sekrecji mleka

Laktacja- po urodzeniu cielęcia czas wydzielania mleka; czas od momentu wycielenia się jałówki bądź krowy do chwili rozpoczęcia „zasuszenia”.

„Zasuszenie” przeprowadza się u bydła na około 6 do 8 tygodni przed spodziewanym wycieleniem i jest działaniem ograniczającym i wstrzymującym wydzielanie mleka.

Proces ten ma przede wszystkim spowodować regeneracje tkanki gruczołowej wymienia i nagromadzeniu w wymieniu pewnej ilości tkanki tłuszczowej.

Cykl produkcyjny: 305 dni laktacji i 60 dni zasuszenia.

Mleko zaczyna być tworzone w gruczołowych komórkach mleko twórczych wymienia pod koniec trwania ciąży, tuż przed wycieleniem (jeden z objawów behawioru porodu).

Jest to wynik uaktywniania się hormonów przedniego płata przysadki mózgowej:

1/ prolaktyny (hormonu laktogennego)

2/ mammogenu (tzw. hormonu mammotropowego)

3/ somatotropiny (hormonu wzrostu)

Utrzymanie laktacji uwarunkowane jest także czynnością tarczycy i nadnerczy.

Rodzaje laktacji:

>TYP I - laktacja plaska

>TYP II - laktacja stroma

>TYP III - laktacja dwuwierzchołkowa

Wskaźniki za pomocą których bada się jakość laktacji:

1/ współczynnik równomierności laktacji- stosunek łącznej wydajności mleka w drugim trymestrze laktacji (od 101 do 200 dnia) do ilości mleka uzyskanego za pierwsze 100 dni laktacji

2/ indeks stałości laktacji- stosunek wydajności mleka w określonym miesiącu laktacji do miesięcznej wydajności mleka poprzedzającej ten okres

3/ wskaźnik wytrwałości laktacyjnej- jest oceniany stosunkiem czasu, w jakim krowy po wycieleniu osiągają maksymalną wydajność (szczyt laktacyjny) do szybkości z jaką ta wydajność zostaje zahamowana; wyraża się ja procentowym spadkiem wydajności mleka w kolejnych miesiącach po szczycie laktacyjnym.

Ocena wymienia

Kształt i budowa wymienia ma bardzo duże znaczenie gdyż w bezpośredni sposób wpływają na ilość mleka, sprawność doju i odporność tego narządu na choroby.

Kształt wymienia ma szczególne znaczenie dla prawidłowego przebiegu doju mechanicznego.

Ocena wymienia obejmuje:

1. Proporcje tkanki gruczołowej (wydzielniczej) do tkanki łącznej i tłuszczowej- najlepiej jest to ocenić bezpośrednio przed dojem i po jego zakończeniu przez badanie palpacyjne (dotykowe).

Wymię gruczołowe o dużym udziale tkanki gruczołowej (pożądane) przed dojem jest duże i ma silnie napiętą skórę, a po doju stają się małe i zwiotczałe.

Wymię dzikie o przewadze tkanki łącznej (niepożądane) jest mało elastyczne, jest twarde i posiada mało elastyczną teksturę skóry, po wydojeniu jego wielkość zmienia się w niewielkim stopniu.

2. Kształt wymienia

• wymię skrzynkowate (miskowe) - o najbardziej pożądanym kształcie

*szeroka podstawa,

*daleko wysunięte do przodu i do tyłu,

*głębokie

*o równomiernym rozwoju poszczególnych ćwiartek,

*symetrycznie rozstawione strzyki,

• wymię kuliste- ma mniejszą podstawę i mniejszą pojemność oraz może wykazywać skłonność do obwisłości po kilku laktacjach;

• wymię obwisłe- najmniej przydatne do doju mechanicznego, ma najczęściej nieprawidłowe rozstawienie strzyków

wymię piętrowe- słabiej wykształcone ćwiartki przednie niż tylnie,

wymię kozie- bardzo słabo wykształcone ćwiartki przednie, tylne natomiast są duże, nisko opuszczone i położone między podudziami;

W wymionach tego typu istnieje duża dysproporcja w ilości wydzielanego mleka przez przednią i tylną połowę, co jest bardzo niepożądane przy doju mechanicznym (pusto dój).

3. Skóra wymienia powinna być cienka z widoczną siecią naczyń krwionośnych oraz pokryta krótkim delikatnym i błyszczącym włosiem;

4. Zawieszenie wymienia- położenie w stosunku do kończyn tylnych i podbrzusza;

• sromowo-brzuszne- najbardziej pożądane, o długiej podstawie, przy którym wymię wysunięte jest nieco poza kończyny tylne, a jednocześnie zachodzi daleko pod brzuch,

• brzuszne- silnie wysunięte do przodu,

• sromowe- prawie całe wymię jest cofnięte i znajduje się między podudziami (najmniej korzystne),

5. położenie wymienia- ze względu na wymogi doju mechanicznego nasada strzyków powinna znajdować się na wysokości stawu skokowego; odległość od nasady strzyków do stanowiska nie powinna być mniejsza niż 50 cm;

ilość mleka wydojona z ćwiartek przednich

Indeks wymienia(%)=------------------------------------------------------------- x 100

Ilość mleka wydojona z całego wymienia

Optymalna wartość to zakres 45-50 %

Mniej niż 34% i więcej niż 65%- długotrwałe pusto doje wykluczające dój mechaniczny

6. Kształt, wielkość i rozstawienie strzyków

Typy kształtów strzyków

Od lewej: cylindryczny, butelkowaty, stożkowaty, cylindryczny wąski, gruszkowaty;

Powinny mieć kształt cylindryczny, długości 5-7 cm, średnicę 2-2,5 cm i powinny być ustawione pionowo. Strzyki przednie są nieco dłuższe i z reguły szerzej rozstawione, pożądane jest jednak aby były rozstawione w miarę równomiernie. Wady: nieprawidłowa długość, niewłaściwa średnica, nieodpowiedni kształt (butelkowaty, dzwonkowaty, stożkowaty).

FCM (Fat corrected milk)- wydajność przeliczona na mleko zawierające 4% tłuszczu

FCM= 0,4x rzeczywista wydajność mleka + 15x rzeczywista wydajność tłuszczu

Współczynnik proporcjonalności określa ilość mleka jaką należy pobrać do próby z każdego kilograma, który wydojono podczas próbnego doju.

W_p= (ilość mleka potrzebna do próby) : (ilość mleka z pierwszego doju x liczba dojów w ciągu doby)

Pozyskiwanie mleka

Prawidłowy dój obejmuje:

1/właściwe przygotowanie dojarza i sprzętu udojowego,

2/ staranne wykonanie zabiegów przedudojowych na wymieniu,

3/ odpowiednie przeprowadzenie doju właściwego,

4/ wykonanie zabiegów poudojowych na wymieniu,

5/ umycie i dezynfekcję sprzętu i aparatury udojowej,

6/ schłodzenie pozyskanego mleka, jego właściwe przechowywanie i transport.

Czynności wstępne doju:

*przedzdajanie,

*oczyszczanie wymienia,

*dojenie oraz masaż i dodajanie końcowe,

*czynności higieniczne kończące proces dojenia

Techniki wykonywania doju ręcznego:

*osmykiwanie

*kciukowanie

*piąstkowanie

Technika pozyskiwania mleka w dużym stopniu decyduje o stanie higienicznym mleka oraz wpływa na mleczność krów i zdrowotność ich wymion.

Procesy fizjologiczne w przypadku doju, mają podłoże neuro-hormonalne i związane są między innymi z czasową działalnością oksytocyny (wpływającej na szybkość oddania mleka- długość trwania głównej fazy doju nie powinna przekraczać 5-7 minut).

Postępowanie z mlekiem po doju

Do czynności przygotowujących mleko do obrotu należą:

>cedzenie - mleko pozyskane higienicznie nie wymaga cedzenia; jeśli jednak cedzenie będzie potrzebne to należy szczególnie dbać o czystość i higienę sprzętu i tkanin przeznaczonych do cedzenia;

>chłodzenie - szybkie schłodzenie do +4 ^OC przy dłuższym przetrzymywaniu, do +8 ^OC przy krótkim; podczas chłodzenia należy umożliwić utlenianie się gazów z mleka;

>przechowywanie - należy używać czystych, metalowych naczyń najlepiej specjalnych zbiorników na mleko; nie wolno mieszać mleka pochodzącego z różnych udojów;

>transport - podczas przewożenia konwie powinny być szczelnie zamknięte i zabezpieczone przed mrozem lub promieniami słonecznymi.

ĆWICZENIA 5

20.03.2013

Naturalny mechanizm powstrzymujący rozwój bakterii w pierwszych godzinach po doju jest bakteriocidia, wynikająca z obecności w mleku:

1/ bakteriofagów, których wynikiem działania jest bakterioliza,

2/ lizozymowi- enzymowi powodującemu degradację ścian komórki patogenów;

Właściwości te pozwalają na spowolnienie namnażania się bakterii i rozkładu składników mleka, a tym samym przedłużenie jego świeżości.

Skuteczność tego procesu jest uzależniona od temperatury magazynowanego mleka.

Metodą przedłużającą naturalne właściwości bakteriostatyczne i bakteriobójcze mleka jest jak najszybsze schłodzenie do około 5 ^OC.

Im dłuższe magazynowanie tym niższa temperatura.

Istotny wpływ na zawartość składników mleka ma zdrowotność gruczołu mlekowego.

Najczęściej występującym schorzeniem krów są stany zapalne wymion (mastitis)

Choroba wymienia powoduje następujące straty:

-zmniejszenie wydajności mleka z chorego wymienia o 10-20%,

-zmniejszenie procentu tłuszczu, kazeiny i cukru w mleku,

-konieczność przeznaczenia większej liczby krów na rzeź,

-padnięcia cieląt karmionych mlekiem chorych krów,

-obniżenie wartości lub dyskwalifikacja mleka jako surowca dla przemysłu.

Do najpowszechniejszych sprawców wywołujących mastitis należą:

paciorkowce: Streptococus agalactae, Streptococus dysgalactae,

gronkowiec: Staphylococcus ureus.

Zmiany cech mleka pochodzącego z gruczołów ze stanami zapalnymi

Cechy mleka pochodzącego z wymion objętych zakażeniem - mastitis:

• liczba komórek somatycznych -> silnie wzrasta

• ciężar właściwy i sucha masa ->pozostaje bez zmian lub lekko spada

• sucha masa beztłuszczowa -> spada

• cukier mlekowy ->silnie spada

• białko ogólnie -> pozostaje bez zmian

w tym: Kazeina ->silnie spada

Albumina ->silnie wzrasta

Globuliny -> silnie wzrasta

• jony: Ca, Mg i K -> obniża się

• poziom soli -> silnie wzrasta

• podatność na podpuszczkę -> spada

• stabilność w wysokiej temperaturze -> spada

UŻYTKOWANIE MIĘSNE BYDŁA

---