Wspomaganie rozwoju mowy dziecka

Ważne dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym jest, aby każdy wychowawca stał się nauczycielem prawidłowej mowy dziecka poprzez świadome wspomaganie jego rozwoju językowego. I to bez względu na to czy dziecko wykazuje jakiekolwiek dysfunkcje językowe czy też nie. Chcę zaproponować w niniejszym opracowaniu prowadzanie zajęć i zabaw mających na celu doskonalenie umiejętności językowych dzieci z prawidłowym rozwojem mowy, ale i przede wszystkim skuteczną pomoc dziecku z nieprawidłowym rozwojem mowy i trudnościami w wymowie. To właśnie okres przedszkolny jest czasem koniecznym do szczególnie intensywnej pracy skierowanej na rozwój związanych z mowa sprawności. Dzięki pracy w tym okresie unikniemy poważnych problemów edukacyjnych dzieci szkolnych. W wieku 6 lat rozwój mowy dziecka powinien być już ukończony gdyż w tym czasie są już utrwalone patologiczne artykulacje i układy artykulatorów, zdeformowane są warunki anatomiczne, w jakich się one tworzą. Stosowane w tym czasie ćwiczenia trwają zwykle długo, są mało efektywne, a wielu czynników mających wpływ na poprawną wymowę nie jesteśmy już w stanie zmienić. W ćwiczeniach mowy lepsze rezultaty osiągamy wówczas, gdy celem ćwiczeń jest wytworzenie nowych układów i sprawności, a nie zamiana i korygowanie utrwalonych układów patologicznych. Nie jest, więc tak jak się potocznie głosi, że dziecko 3 letnie z nieprawidłowościami w wymowie „ma jeszcze czas”, lecz znaczy to, że właśnie jest „ten czas”, czas na stymulowanie prawidłowego rozwoju mowy. To częściowo przez wspomniane, mylne podejście do problemu, dziś liczba dzieci w wieku szkolnym mająca poważne zaburzenia w porozumiewaniu się sięga w Polsce około czterdziestu tysięcy. Ogromna liczba dzieci niemających możliwości satysfakcjonującego porozumiewania się z innymi: rodzicami, rówieśnikami, nauczycielami.
W myśl powyższego, ćwiczenia stymulujące rozwój mowy należy rozpocząć możliwie jak najwcześniej. Wzór zachowań językowych, który dziecko przyswoi sobie poprzez jego naśladowanie, jest niezbędny, ponieważ języka podstawowego dziecko nie uczy się przyswajając jego elementy, a słucha, rozumie i buduje teksty w określonej sytuacji społecznej i emocjonalnej. Bardzo ważną zasadą proponowanej przeze mnie stymulacji języka jest mówienie o rzeczach i zjawiskach, które dziecko aktualnie widzi, czuje, przeżywa lub, w których uczestniczy.
Aby prawidłowo wspomagać rozwój mowy dziecka trzeba dobrze znać charakterystyczny jego przebieg oraz najczęściej spotykane wady opisane poniżej:
Charakterystyka rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym.

Okres swoistej mowy dziecięcej (od 3-7 roku życia).
Dziecko 3-letnie potrafi porozumieć się z otoczeniem, mowa jego jest już w pewnym stopniu ukształtowana. Nie znaczy to jednak, że jest pozbawiona błędów i że jej rozwój nie odbywa się w dalszym ciągu. Dziecko zaczyna odróżniać dźwięki s, z, c, dz od ich miękkich odpowiedników. Mowa dziecka daleka jest od doskonałości. Wyrazy są poskracane, głoski poprzestawiane, grupy spółgłoskowe - uproszczone. Występują zlepki wyrazów i nowotwory językowe. Dziecko 3-letnie powinno już wymawiać wszystkie samogłoski, tak ustne, jak i nosowe: a, o, e, u, i, y, ą, ę, chociaż w mowie jego mogą występować odstępstwa, np. zamiana samogłosek: a = o, e = a, i=y. Jest to związane z niewykształconą sprawnością narządów artykulacyjnych. Powinny występować również spółgłoski twarde i zmiękczone: m, mi, b, bi, p, pi, f, fi, w, wi, ś, ć, ź, dź, ń, k, g, ki, gi, ch, t, d, n, l, li, j, ł. W wieku tym pojawiają się głoski: s, z, c, dz, a nawet sz, ż, cz, dż. Ogólnie biorąc, mowę dziecka 3-letniego cechuje zmiękczanie głosek s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, które często są wymawiane jako ś, ź, ć, dź, r może być wymawiane jak j lub l, zamiast f występuje ch i odwrotnie.

Wymowa dziecka 4- letniego różni się pod względem dźwiękowym. Utrwalają się takie głoski jak: s, z, c, dz. Dziecko nie powinno już wymawiać ich jak: ś, ź, ć, dź, Pojawia się głoska r. i głoski sz, ż, cz, dż, choć dziecko jeszcze zamienia je na s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź.

Mowa dziecka 5-letniego jest już w zasadzie zrozumiała. Głoski sz, ż, cz, dż, które pojawiały się w czwartym roku życia, zaczynają się ustalać. Dziecko potrafi je poprawnie powtórzyć. Głoska r powinna być wymawiana, ale często pojawia się dopiero w tym okresie.

Mowa dzieci 6 - letnich powinna już być opanowana pod względem dźwiękowym.

U zdrowego dziecka mowa wykształca się do 5 roku życia!!

Rozwój mowy nie u wszystkich dzieci przebiega jednakowo: u jednych szybciej, i te dzieci zaczynają mówić wcześniej, u innych zaś wolniej, co przejawia się późniejszymi początkami mowy i wolniejszym przyswajaniem sobie wymowy pewnych głosek. Różna może być kolejność pojawiania się poszczególnych głosek w trakcie rozwoju mowy. Stopień rozwoju mowy w danym momencie zależy od różnych czynników. Do najważniejszych należą psychofizyczny rozwój dziecka oraz wpływ środowiska i odpowiednia symulacja.

Najczęściej spotykane wady wymowy u dzieci w wieku przedszkolnym

• SEPLENIENIE MIĘDZYZĘBOWE
Podczas realizacji głosek: s, z, c, dz lub sz, rz, cz, dż lub ś, ź, ć, dź język jest wsuwany między zęby.

• SEPLENIENIE BOCZNE
Podczas realizacji głosek: s, z, c, dz lub sz, rz, cz, dż lub ś, ź, ć, dź język jest ułożony niesymetrycznie i strumień powietrza uchodzi prawą bądź lewą stroną.
• SEPLENIENIE PROSTE
Dotyczy głosek: s, z, c, dz lub sz, rz, cz, dż lub ś, ź, ć, dź, mogą one być zastępowane np. szkoła=skoła lub śkoła; czapka=capka lub ćapka.

• KAPPACYZM I GAMMACYZM
Głoski k oraz g zastępowane są odpowiednio przez głoski t oraz d, np. kot=tot.

• MOWA BEZDŹWIĘCZNA
Zamiana p=b; t=d; f= w; s=z np. dom=tom, woda=foda, koza=kosa, kura=góra.
• RERANIE
Nieprawidłowa realizacja głoski r.
• NOSOWANIE
Nosowe brzmienie głosek ustnych (wrażenie kataru, zatkanego nosa).
Istotą jednak wspomagania jest prawidłowy dobór ćwiczeń:

Opis i przykłady ćwiczeń logopedycznych
I. Ćwiczenia oddechowe.

Oddychanie jest czynnością ważną dla poprawnego mówienia, a także dla poprawnego rozwoju naszego aparatu artykulacyjnego. W sytuacjach, kiedy dziecko nie mówi (np. sen, zabawa, oglądanie telewizji) usta i szczęki dziecka powinny być zwarte, a powietrze powinno spokojnie wypływać przez jamę nosową. Dzięki takiemu oddychaniu prawidłowo będzie rozwijał się aparat artykulacyjny, dlatego ważne jest kontrolowanie, w jaki sposób oddychają nasze dzieci.
Ćwiczenia oddechowe, które proponuję mają na celu:
- wyrobienie oddechu przeponowego
- poszerzenie pojemności płuc
- rozróżnianie fazy wdechu i wydechu
- wyrobienie umiejętności pełnego i szybkiego wdechu i wydłużenia fazy wydechowej
- mówienia na wydechu
-dostosowania długości wydechu do czasu trwania wypowiedzi
- zsynchronizowania pauz oddechowych z treścią wypowiedzi.
- pogłębienie oddechu,
- rozruszanie przepony,
- wydłużenie fazy wydechowej,
- zapobieganie niepożądanym zjawiskom - arytmia oddechowa, mówienie na wdechu oraz brak zgodności między rytmem oddychania a strukturą wypowiedzi.
Ćwiczenia oddechowe powinno się wykonywać systematycznie, raz lub dwa razy w ciągu dnia po około 5 minut, a więc przy rozmaitych formach aktywności.
W każdym ćwiczeniu ruchowym przestrzegamy zgodności faz ruchu z fazami oddechowymi:
- przy uniesieniu ramion w górę - wdech nosem
- przy opuszczeniu - wydech ustami
- przy wyproście tułowia - wdech nosem
- przy skłonie - wydech ustami.
Przykłady ćwiczeń:
1. Zdmuchujemy kawałki waty lub styropianu z gładkiej powierzchni. Wciągamy głęboko powietrze i dmuchamy na watę lub styropian.
2. Zdmuchujemy kawałki waty lub styropianu z szorstkiej powierzchni. Wciągamy powietrze głęboko, a następnie wolno dmuchamy.
3. Powoli i równomiernie nadmuchujemy balonik jednym wydechem.
4. Dmuchamy na zapaloną świeczkę w ten sposób, aby płomień nie gasł, a ruszał się.
5. Dmuchamy na pasek papieru. Zadanie polega na wychyleniu papieru w ten sposób, aby jak najdłużej utrzymał się pod takim samym kątem.
6. Zanurzamy rurkę w wodzie mydlanej, nabieramy powietrza i wydychamy przez rurkę.
7. Puszczanie baniek mydlanych. Ćwiczenie polega na tym, aby powietrze wydychać powoli, równomiernie, aby bańka mydlana nie pękła.
8. Huśtanie ulubionej zabawki. Na brzuchu leżącego płasko dziecka kładziemy książkę, a na niej ulubioną zabawkę dziecka. W czasie wdechu zabawka unosi się do góry, a w czasie wydechu opada. Wdech i wydech muszą być powolne i równomierne z chwilowym zatrzymaniem powietrza, aby zabawka nie spadła z huśtawki.
9. Ćwiczenia oddechu wspomagane ruchem rąk. Stajemy w lekkim rozkroku, kładziemy ręce na biodrach. W czasie wdechu łokcie odchylają się do tyłu, w czasie wydechu do przodu. Jednocześnie naciskamy palcami na brzuch czynimy to powoli.
10. Stajemy w wyprostowanej pozycji. Przy wdechu podnosimy ręce bokiem do góry, przy wydechu opuszczamy ręce w dół.
11. Stoimy wyprostowani, unosimy ręce wysoko jak to tylko możliwe i głęboko wdychamy powietrze. Następnie zginamy kolana pochylając się luźno do przodu i głośno wydmuchując powietrze z płuc.
12. Ćwiczenia oddechowe z jednoczesnym wypowiadaniem pojedynczych głosek. Dmuchamy na styropian lub kawałki papieru przesuwając jej jak najdalej. Czynimy to wypowiadając głoski f, ch, sz, s.
II. Ćwiczenia artykulacyjne
Ćwiczenia wypracowują zręcznie i celowo ruchy warg i języka oraz podniebienia, niezbędne przy wymowie każdej głoski. Dziecko musi mieć wyczucie danego ruchu i położenia poszczególnych narządów mowy. Realizacja każdej głoski wymaga odmiennego ułożenia narządów artykulacyjnych i innej pracy mięśni. Prezentowane ćwiczenia dotyczą usprawniania warg, języka i podniebienia. Przy ćwiczeniach należy pamiętać o tym, że dziecko z opóźnionym rozwojem mowy może mieć trudności z poszczególnymi ćwiczeniami. Dobór ćwiczeń i ich kolejność powinny być konsultowane z logopedą. Każde ćwiczenie powtarzamy tak długo, dopóki nie zostanie prawidłowo wykonane. Aby osiągnąć sukces ćwiczymy około 5-7 minut dziennie, a jeżeli to możliwe nawet kilka razy dziennie. Długie ćwiczenia, ale nie systematyczne nie dają oczekiwanego sukcesu.
Przykłady ćwiczeń:
Ćwiczenia warg:
Wszystkie ćwiczenia z tej grupy wykonujemy przed lustrem.
1. Górną wargą zaciskamy dolną, dolną kładziemy na górną. Ćwiczenie wykonujemy na przemian.
2. Górnymi zębami zaciskamy wargę dolną i mocno wypychamy powietrze.
3. Wysuwamy wargi tak jak przy głosce „u" i rozchylamy jak przy głosce „e". Ćwiczenie wykonujemy naprzemiennie.
4. Łączymy wargi płasko i rozciągamy tak jak przy głosce „i".
5. Lekko wysuwamy wargi do przodu i kierujemy je w prawo i w lewo.
6. Ściągamy wargi do przodu i robimy ruch okrężny, najpierw w jedną stronę, później w drugą.
7. Górną wargą zasłaniamy górne zęby, dolną wargą zasłaniamy dolne zęby i otwieramy i zamykamy buzię.
8. Lekko wysuwamy wargi do przodu i przez zamknięte wargi wypychamy powietrze. Parskamy, następnie cmokamy.
9. Ściągamy wargi tak jak do głoski „u" i cmokamy, robimy całuski.
10. Ściągamy wargi do głoski „u", wykonujemy całuski, ale tak, żeby było widać zęby.
11. Ściągamy wargi jak do głoski „u", robimy ryjek i podciągamy górną wargę do nosa.
12. Ściągamy wargi jak do głoski „u" w ryjek i wciągamy policzki do wewnątrz buzi.
13. Podobnie ściągamy w ryjek, wciągamy policzki i do tego cmokamy.

Ćwiczenia języka
Ważne dla tej grupy ćwiczeń jest to, aby buzia była szeroko otwarta, wargi, zęby i szczęka nie biorą udziału w ćwiczeniach. Poprawność wykonanego ćwiczenia kontrolujemy w lustrze.
1. Otwieramy szeroko buzię i wysuwamy ostry język.
Proszę zwrócić uwagę, że wargi są zupełnie suche, język nie dotyka do warg.
2. Język wąski i kierujemy czubek języka w kąciki warg, raz w jedną stronę, raz w drugą.
3. Buzia szeroko otwarta, unosimy szeroki język do górnych zębów. Z języka tworzymy miseczkę.
4. Unosimy czubek języka na górną wargę, raz język jest wąski, raz szeroki.
5. Czubek języka unosimy raz do górnych zębów, raz kładziemy przy dolnych zębach. Proszę zwrócić uwagę na to, że buzia musi być szeroko otwarta.
6. Czubek języka uniesiony do górnych zębów. Otwieramy i zamykamy buzię, język nie zmienia swojej pozycji.
7. Czubek języka dotyka dolnych zębów, otwieramy i zamykamy buzię, język w tej samej pozycji.
8. Czubek języka przesuwa się po wewnętrznej stronie zębów, pomyślmy sobie, że język to miotełka i wymiatamy wszystko, co jest niepotrzebne. Dolna szczęka nie porusza się, pracuje tylko język.
9. Język wymiata wszystko zza dolnych zębów.
l0.Czubkiem języka liczymy górne zęby. Ćwiczenie to powinno być wykonane
bardzo precyzyjnie, nie pomijamy żadnego zęba. Miejsca po zębach też liczymy.
11.Masujemy językiem podniebienie, buzia musi być szeroko otwarta.
12.Czubkiem języka wypychamy policzki, raz z jednej, raz z drugiej strony.
13.Wykonujemy okrężne ruchy języka po zewnętrznej stronie zębów przesuwając go z jednej strony na drugą.
14. Wyciągamy czubek języka w kierunku nosa i brody.
15. Zwijamy język w rulon i dmuchamy.
16. Oblizujemy wargi językiem raz w jedną, raz w drugą stronę.
17. Przysysamy język do podniebienia i chwilę przytrzymujemy. .Przysysamy lekko czubek języka i mlaskamy, a teraz robimy podobnie tylko środek języka, czubek języka skierowany ku dołowi.
Ćwiczenia podniebienia
Tę grupę ćwiczeń również wykonujemy przed lustrem.
1. Ziewanie obserwujemy w lustrze jak unosi się i opada podniebienie miękkie.
2. Głęboko wdychamy powietrze nosem i wydychamy ustami, ważne jest, aby usta były cały czas szeroko otwarte.
3. Wdychamy powietrze ustami i wydychamy ustami. Skrzydełka nosa zaciskamy palcami.
4. Buzia otwarta, język na dole, naśladujemy gęganie gąski.
6. Buzia szeroko otwarta, język na dole - chuchamy.
7. Przez rurkę wciągamy głęboko powietrze, tak, aby wata lub styropian przyssał się do rurki, przytrzymujemy i przenosimy na druga stronę.

III. Ćwiczenia słuchu fonematycznego
Ćwiczenia słuchu fonematycznego kształtują zdolność precyzyjnego słyszenia i różnicowania dźwięków mowy. Dziecko musi umieć wyodrębniać z potoku mowy wyrazy, w wyrazach sylaby, w sylabach głoski, a także kolejność głosek w wyrazie. Musi także odróżniać głoski dźwięczne od bezdźwięcznych, miękkie od twardych itp.
Często wady wymowy nie wynikają z trudności artykulacyjnych, lecz z nieprecyzyjnego odbioru bodźców słuchowych.

Przykłady ćwiczeń:

1. Ćwiczenia na rozpoznawanie różnych dźwięków.
2. Różnicowanie dźwięków.
3. Ćwiczenia odnajdywania ukrytego źródła dźwięku, określanie kierunku, z którego dochodzi dźwięk.
6. Rozróżnianie natężenia dźwięku
7. Rozpoznawanie wysokości dźwięków.
9. Rozpoznawanie dźwięków docierające z dużej odległości np. szczekanie psa, świergot ptaków, odgłos przejeżdżającego samochodu czy bicie dzwonów.
10.Gramy, śpiewamy lub odtwarzamy znane dziecku melodie lub piosenki.
Dziecko powinno je rozpoznać.
11.Powtarzanie podanego rytmu.

„Cztery pory roku” - zabawy i ćwiczenia przygotowujące do czytania i pisania

Konspekt zajęć przeprowadzonych w grupie dzieci 6 - letnich przez nauczycielkę Annę Szeremeta


TEMAT ZAJĘCIA : „Cztery pory roku” - zabawy i ćwiczenia przygotowujące do czytania i pisania.

Umiejętności :
- próby utrwalenia wiadomości na temat zjawisk przyrodniczych występujących w czterech porach roku.
- umiejętność czytania wyrazów zbudowanych na zasadzie zgodności fonetyczno - gramatycznej i przeliczania głosek.
- spostrzegania, wyobrażania i logicznego myślenia.
- odczuwanie nastrojów i zmian zachodzących w 4 porach roku.
- ćwiczenie funkcji wzrokowej, koordynacji wzrokowo - ruchowej, płynności ruchów ręki, współdziałanie myśli z ruchem.
- treningu intelektualnego mającego przygotować dzieci do nauki matematyki w szkole.
- liczenia i wiązania treści zadania ze znakiem graficznym danej liczby.
- samodzielne poszukiwanie rozwiązań i czerpanie radości z sukcesu.

PRZEBIEG ZAJĘCIA :

1. Wejście z piosenką „Śpiewanka gwiazdek”.
2. Przywitanie piosenką „Hey, hello”.
3. Zagadka wzrokowa.

Spójrzcie na tablicę, na której przypięte zostały kartki z wyrazami. Pod każdym wyrazem umieszczona jest cyfra oznaczająca kolejną głoskę wyrazu, którą wybieramy i układamy w wyraz. Prawidłowo ułożone litery tworzą wyraz, który trzeba odczytać i wtedy dowiecie się, o czym dziś będziemy rozmawiać.

TULIPAN KONWALIA BRATEK FORSYCJA
(5) (2) (2) (5)

ASTER STOKROTKA MAK KROKUS
(5) (3) (3) (5)

HASŁO BRZMI : PORY ROKU

4. Rozmowa o porach roku.

- kto powie ile mamy pór roku?
- kto potrafi je wymienić?
- jakie kolory możemy przypisać poszczególnym porom roku?

Posłuchajcie uważnie 4 zagadek dźwiękowych i spróbujcie je przyporządkować do kolejnych pór roku ( warkot traktora, śpiew ptaków, dzwonki u sań, szum deszczu i wiatru).

5. Przyporządkowywanie podpisów : WIOSNA, LATO, JESIEŃ, ZIMA do sylwet lalek.

Spójrzcie, przygotowałam dla was 4 lalki, co one obrazują? (4 pory roku)
Przeczytajcie napisy umieszczone na tych kartkach (WIOSNA, LATO...ITD)
i przyporządkujcie je do każdej z tych lal.
Bardzo dobrze poradziliście sobie z tym zadaniem, dlatego teraz w nagrodę zabawimy się przy muzyce.

6. Taniec integracyjny „Yossis Lied” (IZRAEL) wg ped. KLANZA.

7. Dobieranie napisów do pór roku.
W różnych miejscach na sali zostały postawione nasze lale, które przypominają pory roku. Wybierzcie sobie dowolny kartonik z dywanu i przeczytajcie, co na nim jest napisane, a następnie ułóżcie go przed tą lalką, do której będzie on pasował.

(dzieci mają napisy : sasanka, zawilec, bałwan, narty, krokus, bazie, sanki, kozaki, lodowisko, gil, basen, namiot, wakacje, motyl, truskawka, bocian, skowronek, tulipan, słota, wykopki)

8. Czytanie zdań przygotowanych na paskach i dopasowywanie do pór roku.

Każdy z Was otrzyma teraz do przeczytania 1 zdanie, które należy dobrać do odpowiedniej pory roku. Macie napisane zdania 4 kolorami, każde jest ponumerowane, proszę, aby podeszły do mnie dzieci, które mają zdania w kolorze żółtym. Kto ma zdanie z numerem 1? Proszę przeczytaj je. (dzieci kolejno czytają zdania opisujące LATO...........itd)

1. Słońce mocno grzeje.
2. Opalamy się na słońcu.
3. Gramy w piłkę na plaży lub kąpiemy się w morzu.
4. Dni są bardzo długie i upalne.

Jak myślicie, jaka pora roku jest opisana w tych zdaniach? (Lato)
Bardzo dobrze. Teraz proszę przyjdą do mnie dzieci mające zdania niebieskie. Ustawcie się wg kolejności numerów. Przeczytajcie zdania :

1. Napadało wiele śniegu.
2. Taki śnieg to raj dla dzieci.
3. Stefan ma sanki, a Darek ma łyżwy.
4. Natalka ma narty, a Nela ma nartosanki.

Jaką tym razem opisano porę roku? (zimę)
Świetnie. Wobec tego proszę, aby podeszły teraz do mnie dzieci ze zielonymi zdaniami. Ustawcie się również wg kolejnych numerów i przeczytajcie powoli zdania :

1. Na dachu bociany zrobiły gniazdo.
2. I mamy także wiosenne kwiaty.
3. Obok fontanny rosną : żonkile, konwalie, krokusy i tulipany.
4. Witaj, wiosno!

A tym razem o jakiej porze roku jest mowa w zdaniach? (wiosna)
Oczywiście i tym razem macie rację. Zostały nam jeszcze zdania w kolorze pomarańczowym, proszę podejdźcie z nimi do mnie i przeczytajcie je :

1. Ale ulewa!
2. Mokre domy, auta, koty i płoty.
3. A wysoko na niebie bure chmury.
4. Ala ma kalosze i parasol.
5. Ola ma kalosze i płaszcz przeciwdeszczowy.

Te zdania opisywały co? (jesień)

9. Zabawa rozluźniająca i odprężająca „Spacer” do muzyki relaksującej.

Widzę, że czytanie nie sprawiło Wam żadnej trudności i świetnie poradziliście sobie, wobec tego zabawimy się w spacerowanie na siedząco. Pokażę wam, jak to się robi, a wy mnie naśladujcie.

Wyruszamy w drogę (uderzamy dłońmi płasko w uda)
Teraz trochę pobiegniemy (szybciej uderzamy)
Wyprzedza nas jeździec na koniu (wyklepujemy rytm galopującego konia)
Przechodzimy przez most (bijemy pięściami w pierś)
Na brzegu lasu widzimy sarenkę,
skradamy się po cichutku,
żeby jej nie spłoszyć (czubkami palców dotykamy ud)
Zaczyna wiać wiatr, coraz
silniejszy huragan (wydmuchujemy powietrze, naśladujemy wiatr)
Sarenka ucieka wielkimi skokami (uderzamy mocno dłońmi w uda, unosimy je w górę i ponownie uderzamy w uda)
Wracamy powoli do domu, niektórzy
są zmęczeni i wloką się na końcu,
szurając nogami (dłonie udają wolne kroki)

10. Zabawa matematyczna pt. „Ile?”
Mam teraz dla Was następne zadanie, popatrzcie uważnie i powiedzcie co trzymam w ręku? (wieszak)
Czy to jest zwykły wieszak? (nie)
Dlaczego nie jest to zwyczajny wieszak? (bo są na nim naklejone cyfry)
Kto zechce teraz podejść do mnie i zapiąć na wieszaku tyle klamerek, ile wskazuje cyfra?
(dzieci podchodzą i przypinają kolejno : 8, 4, 7, 3, 10 klamerek na wieszakach).

11. Rozwiązywanie zadań arytmetycznych.

Zajmijcie miejsca w półkolu, przed każdą podkładką - dywanikiem. Posłuchajcie treści zadania i ułóżcie z cyfr działania matematyczne posługując się gotowymi kartonikami z kopert - np. 2+4=6 itp.

a) W zoo urodziły się małe niedźwiadki : - 3 brunatne, - 2 białe, - 3 czarne. Ile niedźwiadków przyszło na świat w zoo?

b) W misiowej spiżarni jest 10 słoików pełnych miodu. Miś wyjadł miód z 4 słoików. Ile zostało pełnych słoików miodu misiowi?
c) Miś umoczył sobie łapy w miodzie. Przyleciało do niego 6 pszczół. Szybko oblizał łapy, ale przyleciało jeszcze 3 pszczoły. Ile pszczół przyleciało do misiowych słodkich łap?

12. Ćwiczenie relaksujące „Na łodzi”.

Powiedźcie mi jaką porę roku lubicie najbardziej? Dlaczego? Czy chcielibyście teraz wybrać się na przejażdżkę łodzią? Połóżcie się swobodnie na kocach w dowolnej pozycji.

Zamknijcie oczy, wsłuchajcie się w muzykę i spróbujcie wyobrazić sobie, że jesteście na morzu, w łodzi. Leżycie na burcie łodzi, czujecie dotyk ciepłego, drewnianego dna. Czujecie zapach drewna, ciepło słońca, jest wam przyjemnie. Czujecie delikatne kołysanie się łodzi, w górę i w dół, w górę i w dół. Czujecie, że wasz oddech ma ten sam rytm - wdech i wydech. Ogarnia was spokój. Jesteście rozgrzani słońcem, swobodni i spokojni. Słyszycie jak fale delikatnie uderzają o burtę. Dźwięk ten działa uspokajająco. Jesteście zupełnie spokojni i odprężeni. Słyszycie szum morza, patrzycie na niebo. Widzicie małą chmurkę na horyzoncie. Pozwalacie się nieść falom. Jesteście spokojni, rozluźnieni, odprężeni. Nic wam nie przeszkadza. Czujecie się doskonale we własnej skórze. Jesteście zupełnie spokojni i całkowicie odprężeni. Poruszajcie powoli palcami, potrzyjcie dłonią o dłoń, otwórzcie powoli oczy, przeciągnijcie się i wyciągnijcie. Powoli wstańcie.

13. Ćwiczenia graficzne przygotowujące do pisania.

Usiądźcie przy stolikach, macie przygotowane kartki. Każda z nich podzielona jest na 4 części, w które będziecie rysować proponowane przeze mnie znaki literopodobne.
Powiedzcie, jaki kształt mają góry? (^)ϖ
Narysujcie w powietrzu palcem ten kształt. A teraz obiema rękami równocześnie. Weźcie flamaster i w 1 polu narysujcie ten kształt.

Powiedzcie, jaki kształt mają fale? (~)ϖ
Narysujcie w powietrzu palcem ten kształt. A teraz obiema rękami równocześnie. Weźcie flamaster i w 2 polu narysujcie ten kształt.

Odgadnijcie moją zagadkę?ϖ
Jak o tym wiecie,
własny dom nosi na grzbiecie.
Nikogo o pomoc nie prosi,
gdy go z miejsca na miejsce przenosi! (ślimak)

Dom ślimaka ma kształt spirali. Narysujcie w powietrzu palcem ten kształt. A teraz obiema rękami równocześnie. Weźcie flamaster i w 3 polu narysujcie ten kształt.

O czym mówią następujące słowa?ϖ

Mam korali troszeczkę
Nawlekę je na niteczkę. (o koralach)

Narysujcie w powietrzu palcem kształt koralika. A teraz obiema rękami równocześnie. Weźcie flamaster i w 4 polu narysujcie ten kształt.

Pomóżmy dzieciom odreagować negatywne emocje

Jesteś osobą dorosłą. Potrafisz świadomie kierować swoimi myślami, codziennie czerpiesz z dużego zasobu doświadczeń, które już posiadasz, co ułatwia ci rozwiązywanie pojawiających się co chwila problemów. Umiesz w sobie znaleźć przyczynę smutku, złego samopoczucia. Tego nie potrafi dziecko. I chociaż aktywność własna dziecka jest najlepszym nauczycielem w odkrywaniu świata, są płaszczyzny życia, w których kierowanie działalnością dziecka dla dobra jego rozwoju jest niezbędne. Do takiej strefy należy m.in. umiejętność wprowadzenia się w stan relaksu. Nauczenie dziecka równowagi wewnętrznej, aby każdego dnia potrafiło żyć w zgodzie z samym sobą i innymi ludźmi jest w dzisiejszych czasach równie ważne, jak nabycie wielu innych umiejętności. Problemy wieku dziecięcego wydają nam się śmieszne w porównaniu z tym, z czym każdy z nas boryka się na co dzień . Pamiętajmy jednak, że układ nerwowy dziecka jest delikatny i inaczej znosi różnego rodzaju obciążenie niż nasz.
Przedstawione w tej publikacji propozycje często wykorzystywane przeze mnie w pracy z dziećmi działają na zasadzie wyciszania zmysłów. Spektrum ich oddziaływania jest bardzo szerokie. Oprócz niewątpliwych korzyści jakie techniki relaksacyjne przynoszą dziecku, ucząc je radzenia sobie w trudnych sytuacjach, stosowane są z dużym powodzeniem w zaburzeniach koncentracji uwagi, rozwijaniu wyobraźni, niwelowaniu lęków. Część z nich należy również do technik stosowanych w supernauczaniu.

Masaż jest szczególną formą kontaktu rodzica i dziecka. Celem masażu relaksacyjnego jest zmniejszenie napięcia mięśniowego, nerwowego i psychicznego, którego źródłem jest stres. Dzięki masażowi dochodzi do pełnego rozluźnienia i odprężenia organizmu.
Systematycznie stosowany masaż może zatem przynieść korzystne zmiany. Do nich należą:
• zmniejszenie zachowań agresywnych,
• zwiększenie empatii,
• odporność na stres,
• pozytywny wpływ na rozwój i stan zachowania,
• wprowadzenie w stan relaksu,
• zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa.
W pracy z dziećmi przedszkolnymi możemy wykorzystać masażyki zaproponowane przez Martę Bogdanowicz. Oto przykład:
List do babci- masaż pleców.
Dziecko siedzi zwrócone do nas plecami - wygładzamy papier listowy.
Kochana babciu - piszemy palcem na plecach dziecka,
KROPKA - z wyczuciem naciskamy plecy w jednym miejscu.
Piszę Ci, że mamy w domu kotka - kontynuujemy pisanie.
KROPKA - znów stawiamy kropkę.
Kotek chodzi - kroczymy palcami,
kotek skacze - „ skaczemy” opierając dłoń na przemian na przegubie i na palcach.
Kotek drapie - delikatnie drapiemy dziecko po plecach.
Kotek chrapie - opieramy na nich głowę i udajemy chrapanie.
Składamy list - krzyżujemy ręce dziecka.
Naklejamy znaczek - dotykamy jego czoła wewnętrzną stroną dłoni.
Zanosimy na pocztę - spacerujemy z dzieckiem po sali.

Mandala oznacza cały świat, koło życia, centrum. Jest jednym z najstarszych symboli. Rysunek na planie koła, uważanego od wieków za kształt idealny jest jedną z form terapii. Dzięki stosowaniu mandali możemy oczekiwać:
• wprowadzenia w stan relaksu,
• poprawy koncentracji,
• osiągnięcia harmonii i ładu wewnętrznego

Poznawanie rzeczywistości przez człowieka odbywa się przy pomocy 5 zmysłów. W okresie dzieciństwa częściej wykorzystujemy oczy, uszy, nos, usta i dotyk. W późniejszym okresie podczas odbierania bodźców wykorzystujemy zmysły wybiórczo. Poznanie wszystkich rodzajów zmysłów prowadzi do pełnego poznania otaczającego świata i relacji, jakie w nim panują. Ponadto pomaga w koncentracji, prowadzi do poznania własnego ciała oraz kontroli czynów i gestów.
Do ćwiczenia wykorzystujemy materiał przyrodniczy znaleziony na spacerze. Dziecko kładzie np. kamień przed sobą i dotyka go palcami jednej ręki, a następnie drugiej. Próbuje zapamiętać kształt. Następnie umieszcza kamyk wewnątrz dłoni i ocenia jego ciężar. Mając przed sobą kilka kamieni stara się z zamkniętymi oczami rozpoznać wcześniej zbadany kamień. Ćwiczenie to rozwija zmysł dotyku, koncentruje na doznaniach dotykowych, a przez to pomaga w odprężeniu.

Systematyczne dostarczanie naszemu organizmowi tlenu jest jednym z warunków życia.
Najczęściej nie zdajemy sobie sprawy, że pochylona postawa ciała, a co za tym idzie płytki oddech powoduje niedotlenienie naszego organizmu i szereg negatywnych w nim zmian. Głęboki, spokojny i równomierny oddech prowadzi dzieci do ich wnętrza zatem uspokaja ciało. Systematyczne prowadzenie ćwiczeń oddechowych prowadzi do:
• poprawy samopoczucia,
• stabilizacji emocji,
• stanu odprężenia,
• radzenia sobie ze stresem,
• poprawy koncentracji.
Propozycje ćwiczeń oddechowych z dziećmi przedstawione zostały w książce Urszuli Drücker-Vennemann pt. „ Zabawy odprężające dla dzieci”:
Leżysz na plecach, a twoja maskotka leży na twoim brzuchu. Czy twoja maskotka ma jakieś imię? (dziecko podaje to imię) Czy czujesz, jak maskotka leży na twoim brzuchu?(dziecko może pokiwać głową)
Tak? Wspaniale!
A teraz oddychaj tak, by powietrze wpływało dokładnie tam, gdzie leży twoja maskotka. (dziecko oddycha, ale patrzy wciąż na wychowawczynię)
Spójrz na swoją maskotkę. Co się teraz z nią dzieje?(dziecko może powiedzieć: maskotka kołysze się)
Jak myślisz, czy jej się to podoba?
Tak, to naprawdę przyjemne, jak kołyszesz swoją maskotkę. To na pewno się jej podoba.
Kołysz ją tak jeszcze przez pewien czas, być może zaśnie podczas twojego kołysania.

Technika relaksacyjna wg Jacobsona polega na rozluźnieniu poszczególnych grup mięśniowych poprzez doprowadzenie do rozluźnienia mięśni. Po uprzedniej modyfikacji może być wykorzystywana w pracy terapeutycznej z dziećmi. W wyniku prowadzonych ćwiczeń dziecko zdobywa umiejętność kontrolowania napięcia mięśniowego, a co się z tym wiąże, wpływa na swoje samopoczucie.
Zastosowanie technik relaksacji Jacobsona w stosunku do dzieci było możliwe dzięki m.in. B. Kei, która dokonała zmian polegających na wykorzystaniu bliskim dzieciom postaciom z bajek i filmu. Stopniowe napinanie i rozluźnianie mięśni rąk, nóg, ramion, twarzy prowadzi do głębokiego relaksu. Stosując zaproponowany przez autorkę schemat można prowadzić następujące ćwiczenia:

Dzieci leżą wygodnie na dywanie w pozycji na plecach. Nauczyciel przyciszonym głosem opowiada dziecku: Wyobraź sobie, że jesteś czarodziejem i możesz zamieniać siebie w co tylko zechcesz.
Jestem olbrzymem- jestem bardzo silny, mogę zgnieść wszystko w dłoni. Zaciska dłoń najpierw lewą, potem prawą na piłeczce.
A teraz zamieniasz się w lekkiego motyla, który zmęczył się lataniem. Twoje skrzydła- ręce są zmęczone. Nie masz siły nimi poruszać. Rozluźnij mięśnie.
W ten sposób przechodzimy do kolejnych części ciała.

Technika relaksacyjna wg Schulza oparta jest na działaniu autosugestii. Dzięki modyfikacji dokonanej przez A. Polender może być ona z powodzeniem stosowana w relaksacji dzieci. Naturalna skłonność dziecka do naśladowania i identyfikowania oraz podatność na sugestię stanowią podstawę do wprowadzenia w stan relaksacji, a przez to wywołania pożądanych stanów w organizmie dziecka.
Propozycje zabaw z dziećmi:
Przypominamy dzieciom fragmenty bajki o Calineczce opowiadając do momentu, kiedy dziewczynka uciekła z domu Myszy.
Calineczka po długiej podróży dotarła do Krainy Kwiatów. Była bardzo zmęczona.
Wokół panowała zupełna cisza. Calineczka położyła się wygodnie na najbliższym kwiatku, rozluźniła rączki i nóżki i zamknęła oczy. Oddychała spokojnie. Mogła wreszcie odpocząć. Na kwiatku było ciepło i miękko. Calineczka pomyślała sobie: Jak to cicho. Mogę spokojnie odpocząć. Jest mi dobrze. Oddycham lekko i równo. Ogarnia mnie senność. Czuję, jak moja prawa ręka staje się ciężka. Jest już bardzo ciężka. Jest już tak ciężka jak duży kamień na drodze. Jest już tak ciężka, że nie mogę jej podnieść.
Czuję, jak moja lewa ręka staje się ciężka. Jest już bardzo ciężka. Jest już tak ciężka, jak duży kamień na drodze. Jest już tak ciężka, że nie mogę jej podnieść.
Oddycham lekko, równo i spokojnie.
Moje nóżki też są leniwe.
Najpierw prawa nóżka staje się ciężka, coraz cięższa. Jest już tak ciężka, że nie chce mi się nią ruszać.
Lewa nóżka staje się ciężka, coraz cięższa. Jest już tak ciężka, że nie chce mi się nią ruszać.
Głowa leży spokojnie. Czuje się dobrze. Jest bardzo cicho i spokojnie.
Oddycham lekko, równo i spokojnie.
Oddycham lekko.
Oddycham równo.
Oddycham spokojnie.
Czuję ciepło w rączkach i nóżkach. Coraz więcej ciepła.
Ciepło jest w brzuszku, całe ciało jest ciepłe, jak w ciepłej kąpieli.
Czuję się dobrze.
Jest mi przyjemnie i dobrze.
Sen zamyka mi oczka. Zasypiam, zasypiam.
Kiedy nastaje ranek Calineczka budzi się. Otwiera oczy.
Podnosi do góry ręce, przeciąga się.
Jest wypoczęta i radosna.
Spostrzega wokół siebie elfy. Postanawia z nimi zostać. Zaczynają razem bawić się i tańczyć.

Wizualizacja to odtwarzanie w naszym umyśle obrazu jakiegoś obiektu, który widzieliśmy lub wyobraziliśmy sobie w przeszłości. Jest to proces świadomy i ukierunkowany na wyobrażanie sobie kształtu, wielkości, kolorystyki i faktury danego obiektu. Podczas procesu wizualizacji należy zrelaksować się i wyciszyć, aby przywołany obraz obiektu był wyraźniejszy. Przywołanie w trudnych chwilach obrazu, który szczególnie lubisz, pozwoli na przywrócenie dobrego samopoczucia.
Propozycje zabaw z dziećmi wg Ursuli Drücker-Vennemann:
Dzieci leżą lub siedzą na dywanie z zamkniętymi oczami. Zaczynamy opowiadać.
Przyjrzyjcie się jeszcze raz bardzo dokładnie waszemu zwierzakowi.
A teraz połóżcie się wygodnie i zamknijcie oczy. Połóżcie ręce na brzuchu. Poczujcie, jak przy każdym wdechu wasz brzuch unosi się do góry, a przy wydechu opada w dół. Oddychasz bardzo spokojnie i równomiernie, wdech, wydech… wdech, wydech…i jeszcze raz…
A teraz wyobraź sobie, że nie leżysz wcale w tym pomieszczeniu, lecz jesteś gdzieś na zewnątrz, na zielonej łące…
Czujesz pod sobą piękną, zieloną trawę, nad tobą rozciąga się błękitne niebo. Promienie słońca przyjemnie ogrzewają cię z góry…
Jest ci tak ciepło i wspaniale się czujesz…Zaczynasz marzyć. Marzysz o twoim małym zwierzątku. Jest ono tuż przy tobie, w pobliżu ciebie.
Na początku jest jeszcze nieśmiałe, ale ty zachowujesz spokój i dlatego zaciekawione podchodzi coraz bliżej.
Stopniowo całkowicie traci swoją nieśmiałość i dotyka ciebie. Być może wącha cię albo bada swoimi czółkami, albo też dotyka swoją łapką?
Spójrz, jak twoje zwierzątko stara się ciebie poznać?
Teraz jest już całkiem oswojone. Możesz je nawet pogłaskać. Okazuje się, że rozumiesz mowę swojego zwierzaczka: zdradza ci ono: jak żyje, co lubi jeść i co potrafi szczególnie dobrze…
Być może zdradzi ci nawet swoje imię?
Również ty możesz zdradzić zwierzęciu swoje imię i opowiedzieć mu, co dobrze potrafisz…

Prowadzone od wielu lat badania wykazują relaksujący wpływ muzyki klasycznej, głównie muzyki baroku na stan naszego umysłu. Udowodniono, że muzyka takich wykonawców jak: Mozart, Vivaldi, Handel, potrafi zmniejszyć liczbę uderzeń serca, obniżyć ciśnienie krwi, spowodować zmianę fal mózgowych emitowanych podczas pracy mózgu, wprowadzić w stan świadomej relaksacji. Ponadto słuchanie muzyki nie musi odbywać się w sposób świadomy. Wystarczy, że towarzyszy nam ona w ciągu dnia w czasie wykonywania różnych czynności z dziećmi.

W sprawnym ciele sprytny mózg

„ Procesy myślenia i uczenia się odbywają się nie tylko w głowie. Wręcz przeciwnie, ciało gra integralną rolę w całej naszej aktywności intelektualnej (...)
To właśnie ciało zajmuje się mówieniem, skupieniem wzroku na stronie, trzymaniem ołówka, wykonywaniem utworów muzycznych”.

Dr Carla Hannaford

Poniżej postaram się przybliżyć Państwu metodę pedagogicznej kinezjologii, zwaną również kinezjologią edukacyjną. Twórcą tej metody jest dr Paul Dennison, pracownik uniwersytetu w południowej Kalifornii.
W wyniku badań nad związkiem między rozwojem fizycznym, sprawnością ruchową, a rozwojem mowy oraz zdolności czytania i pisania, opracował proste ćwiczenia fizyczne poprawiające konkretne sprawności umysłowe. Największą zaletą tej metody jest prostota.

Powszechnie wiadomo, że mózg ludzki składa się z dwóch półkul mózgowych. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, jak bardzo różnią się one między sobą, jak też z tego, że jedna z nich jest dominująca. Podobnie jak są ludzie lewo- i praworęczni, dominujące może być oko prawe lub lewe, tak samo jedna z półkul mózgowych może być sprawniejsza. Mówimy wtedy o ludziach prawo- lub lewo mózgowych.

Prawa półkula bywa nazywana artystyczną, lewa zaś logiczną (naukową). Człowiek powinien wykorzystywać obie półkule mózgowe. Bodźce docierają do naszego mózgu przez cały czas. Wzrok, słuch i dotyk są nierozerwalnie połączone z uczeniem się. W późniejszym wieku następuje specjalizacja i podział na wzrokowców, słuchowców i kinestetyków. Dzieci doświadczają rzeczywistości wszystkimi zmysłami, a im więcej wrażeń zmysłowych, tym lepsza pamięć i bardziej dogłębna wiedza.
Należy wykorzystać dziecięce zamiłowanie do naturalnego ruchu w celu stymulacji pracy mózgu. Odpowiednio dobrane ćwiczenia mogą zintegrować dziecięce półkule mózgowe, usprawnić czytanie, pisanie i wypowiadanie się.
Ćwiczenia, które opiszę poniżej, nie są przeznaczone tylko dla dzieci mających trudności w nauce. Można je stosować dla osób w każdym wieku i stanie zdrowia. Wykorzystywane są też w medycynie. Najgenialniejsze w metodzie Dennisona jest jednak to, że można dzięki niej wpływać także na emocje.

Ćwiczenia metodą kinezjologii edukacyjnej można podzielić na trzy etapy:
1. Schemat odblokowania
2. Integracja międzypółkulowa
3. Ćwiczenia rozciągające
4. Ćwiczenia pobudzające
5. Ćwiczenia integrujące ciało i umysł- afirmacje.

Ad. 1. Schemat odblokowania

Istotą kinezjologii edukacyjnej są tzw. równoważenia. Człowiek niezrównoważony wg kinezjologów to taki, który jest zamknięty na przyswajanie nowych wiadomości, nie podejmuje prób nauczenia się czegoś nowego. Schemat odblokowania polega na usunięciu fizjologicznych przyczyn trudności w uczeniu się. Schemat ten przedstawia się następująco:
• Woda
• Punkty na myślenie
• Ruchy naprzemienne
• Pozycja Cook`a

Woda
Ciało człowieka składa się w przeważającej części z wody. Nasz mózg w 90% również stanowi woda. W chwili stresu lub intensywnej pracy umysłowej wzrasta gwałtownie zapotrzebowanie organizmu na wodę, decyduje o szybkości i sprawności myślenia. Ważne jest, aby dzieci miały dostęp do wody. Dzieci piją mało ale za to często.


Punkty na myślenie
Kolejnym czynnikiem warunkującym sprawne myślenie jest dotlenienie organizmu. Po długotrwałym wysiłku umysłowym następuje znużenie i obniżenie koncentracji.
Przeprowadzenie poniższego ćwiczenia powoduje dotlenienie mózgu, podwyższając gotowość do myślenia.

Przebieg:
Jedną rękę kładziemy na pępku, podczas gdy druga masuje około 30 sekund zagłębienia pomiędzy mostkiem a pierwszym żebrem. Następnie zmieniamy ręce i powtarzamy ćwiczenie, pamiętając, by podczas masowania wykonywać ruchy koliste, zawsze zgodne z ruchem wskazówek zegara.

Aby odnaleźć punkty na myślenie układamy kciuk i palec wskazujący jednej ręki na kostkach obojczyka, a następnie zsuwamy palce około 1 cm w dół, w poszukiwane zagłębienie. Masując te punkty niwelujemy uczucie zmęczenia i blokadę w uczeniu się.


Ruchy naprzemienne
Celem wykonywania ruchów naprzemiennych jest zintegrowanie obu półkul mózgowych. Jednoczesne ruchy prawą i lewą stroną ciała powodują, że prawa i lewa półkula mózgowa stymulowane są w tym samym momencie. Sprzyja to
aktywizowaniu całego mózgu. Najprostszy ruch naprzemienny to jednoczesne odstawianie lewej nogi na palce i uniesienie w górę prawej ręki, za którą wznosimy oczy. Następnie zmieniamy stron. Ćwiczenia należy wykonywać wolno i płynnie, najlepiej z podkładem muzycznym - pogodnym, wesołym o wolnym tempie.


Pozycja Cook`a
Zadaniem ćwiczenia Cook`a jest odblokowanie emocji i umożliwienie kontaktu z płatami czołowymi mózgu, gromadzącymi zdobytą wiedzę. Nadpobudliwi i rozdrażnieni stają się spokojniejsi, a zahamowani i zablokowani- otwierają się emocjonalnie.
Ćwiczenie Cook`a wykonujemy dwuetapowo.


Część pierwsza
Ułożenie na plecach, skrzyżowanie nóg w kostkach, włożenie czterech palców dłoni (bez kciuka) pod pachy, język ułożony na podniebieniu, oczy zamknięte. Miłym dodatkiem do tego ćwiczenia jest spokojna muzyka relaksacyjna.

Cechą charakterystyczną tego ćwiczenia jest całkowite rozluźnienie mięśni i bezruch. Jeśli dziecko wierci się, widać, że nie może odblokować emocji. Warto wówczas być cierpliwym, a ostatecznie ćwiczenie to uda się każdemu.


Część druga
Sprawdzenie, czy ćwiczenie zostało prawidłowo wykonane. Sprawdzian polega na rozkrzyżowaniu nóg, otwarciu oczu i delikatnym połączeniu opuszków palców obu rąk. Czuć w nich lekkie pulsowanie. Dzieci nazywają to „ mrówkami”. Ćwiczenie Cook`a można traktować jako poobiedni odpoczynek. Pomaga ono w koncentracji i motywacji do podejmowania intelektualnych wyzwań.

Ćwiczenie to można robić stojąc, siedząc na krześle lub leżąc. Jednak najbardziej optymalną jest pozycja horyzontalna.


Kolejne etapy ćwiczeń metodą kinezjologii edukacyjnej przedstawię w następnych artykułach.


Wybór i opracowanie : na podstawie artykułu Jolanty Mirosławskiej „
W sprawnym ciele sprytny mózg”, w: „ Edukacja w przedszkolu”. Wrzesień 1999.- Małgorzata Szuba


W SPRAWNYM CIELE SPRYTNY MÓZG cz. 2


Ad. 2 Integracja międzypółkulowa

Wykonywanie ruchów naprzemiennych często jest podstawą zapobiegania trudnościom w uczeniu się. Najlepiej wykonywać je jako ćwiczenie poranne.

A oto różne wersje ruchów naprzemiennych:
• Noga zgięta w kolanie, uniesiona do góry; ręka po tej samej stronie wzniesiona, przeciwległa ręka dotyka łokciem kolana. Zmiana stron.
• Trudniejszą wersją jest dotykanie prawą ręką lewej pięty za sobą, przy uniesieniu w górę lewej wyprostowanej ręki i odwrotnie.
• Ostatnie z ćwiczeń naprzemiennych to wykrok jedną nogą w przód z podniesieniem ciężaru ciała, z jednoczesnym wyciągnięciem w przód ręki przeciwnej, powrót do pozycji wyjściowej i zmiana kończyn.

Symetryczne bazgranie
Rysowanie rozpoczynamy obiema rękami jednocześnie, nie przekraczając linii będącej osią symetrii obrazka. Symetrycznie bazgrać można na tablicy, piasku, lub po prostu rękami, łokciami, czy stopami w powietrzu.
Zaczynamy od szerokich, zamaszystych ruchów, przechodząc stopniowo do kółeczek kręconych samymi nadgarstkami.
Ćwiczenie to poprawia koordynację ruchów gałek ocznych, rozwijając umiejętność pisania, poprawiając orientację w przestrzeni.

Leniwa ósemka do pisania
Ćwiczenie to likwiduje napięcie mięśni dłoni i doskonali ruchy precyzyjne.
Leniwą ósemkę zawsze kreślimy w ten sam sposób: rozpoczynamy od środka, w lewo do góry, przez środek w prawo do góry i kończymy ponownie w środku.
Aby ćwiczenie było najefektywniejsze, należy wykonać je osiem razy ręką prawą, osiem lewą, i ośmiokrotnie złączonymi dłońmi.

Leniwa ósemka dla oczu
Ćwiczenie to aktywizuje prawy i lewy ośrodek wzroku, poprawiając koncentrację wzrokową.
Ósemki dla oczu zaczynamy „rysować” od bardzo małych do największych.
Rożnica jest taka, że teraz ósemkę kreślimy oczami, wodząc nimi za palcem. W błyskawicznym tempie rozszerza się u dzieci pole widzenia, a co za tym idzie zdolność odczytywania długich wyrazów.

Ad 3. Ćwiczenia rozciągające

Aktywna ręka
Ćwiczenie to ma na celu zrównoważenie obu stron ciała, a co za tym idzie i mózgu.
Wyciągamy rękę wyprostowaną do góry, druga ręka zgięta chwyta ją za głową, w okolicach łokcia. Rozpoczynamy siłowanie się rąk, licząc do ośmiu w czterech kierunkach: w przód, w tył, do siebie, od siebie.
Zmieniamy ręce i powtarzamy ćwiczenie.

Dzwonek
Odblokowanie przykurczów mięśni łydek spowoduje łatwość wysławiania się, uzyskamy dostęp do wiedzy i poprawimy płynność wymowy. Opierając ciężar ciała na jednej nodze, drugą cofamy o około 30 cm, stawiając ją na palcach. Ręce podpieramy pod boki i wydychając powietrze, zginamy nogę na której stoimy, opuszczając piętę nogi w zakroku na podłogę. Zmieniamy nogę i powtarzamy do zlikwidowania uczucia „ciągnięcia” w łydce.

Ad 4. Ćwiczenia pobudzające

Kapturek myśliciela - poprawia pamięć krótkotrwałą, rozumienie ze słuchu, liczenie w pamięci, formułowanie myśli oraz pobudza cały mechanizm słuchu.
Ćwiczenie polega na masowaniu małżowin usznych. Wykonujemy je następująco: rozpoczynając od góry małżowin usznych, masujemy je ruchem ciągłym, lekko wywijając do tyłu, aż do płatka ucha. Powtarzamy tę czynność dwukrotnie. Zakończeniem ćwiczenia jest pociągnięcie uszu do góry, na boki i do tyłu.

Sowa - poprawia pamięć długotrwałą, rachunki w pamięci,
koncentrację.
Zwracamy głowę w lewą stronę, prawą ręką chwytamy lewy mięsień u nasady szyi, nabieramy powietrze i wydychając je krótkimi dmuchnięciami ( hu-hu-hu), kierujemy głowę poziomo na prawe ramię i z powrotem. Ćwiczenie należy powtórzyć trzy razy, a następnie dokonać zmiany.

Ad 5. Afirmacje
Ćwiczenia te integrują ciało i umysł. Każdemu z ćwiczeń odpowiada wygłaszamy głośno lub w myśli tekst.
• Rozluźnienie
„ Rozluźniam się i wszystko mi się udaje”- leżymy na brzuchu, ręce wyciągnięte wzdłuż tułowia, głowa ułożona na lewym uchu, oczy zamknięte.
• Więź
„ Przebaczam sobie i innym. Biorę odpowiedzialność za swoje życie.
Jednoczę swoje ciało, umysł i uczucia.” - siad skrzyżny, ręce skrzyżowane leżą na ramionach, głowa ułożona na lewym ramieniu, oczy zamknięte, kołyszemy się lekko na boki.
• Dowartościowanie
„ Jestem wartościowym człowiekiem. Cenię siebie.” Stoimy, dłonie splecione za plecami, uwypuklona klatka piersiowa, oczy skierowane w prawo do góry, biodrami zakreślamy leniwe ósemki.

Stosując systematycznie ćwiczenia pedagogicznej kinezjologii uzyskamy następujące efekty:
• Łatwość uczenia się,
• Staranne pismo,
• Szybkie koncentrowanie się w czasie zajęć,
• Wysoka motywacja do nauki,
• Panowanie nad emocjami.

Zestaw ćwiczeń gimnastycznych

CELE:
¬ poznawanie możliwości własnego ciała,
¬ rozbudzanie ruchowej inwencji twórczej u dzieci,
¬ doskonalenie płynności ruchów.

METODY:
czynne: zadań stawianych do wykonania
słowne: objaśnienia i instrukcje
oglądowe: przykładu
metody twórcze: R.Orffa, R.Labana

POMOCE: kolorowe pompony, chusteczki, bębenek, magnetofon, taśma z nagranymi utworami

ZADANIA STAWIANE PRZED DZIEĆMI: każdy wykonuje niepowtarzalne ruchy,
każdy czuje się swobodnie, każdy słucha uważnie.

PRZEBIEG:

Lp Zadania Opis zadań i sposób ich realizacji Uwagi

1.
Część wstępna.
Czynności organizacyjne.
Swobodny marsz , zatrzymanie się , podanie celu zajęć.
Wykorzystanie bębenka

2.
Zabawa ożywiająca
,,Taniec powitaniec” - improwizacja ruchowa na tle utworu.
Muzyka rytmiczna

3.
Wyczucie własnego ciała
,,Powitanie różnych części ciała” - dotykanie jednej
części ciała do drugiej np. łokieć wita się z pięta, czoło wita się z
kolanem, duży palec u nogi wita się z szyją. .itp.

4.
Wyczucie własnego ciała
,,Tańczy ciało” - przy muzyce tańczą same ręce, tańczy
głowa, tańczą nogi, tańczy całe ciało.
Muzyka rytmiczna

5.
Wyczucie przestrzeni
,,Jedziemy na wycieczkę” - naśladowanie różnych środków
lokomocji: pociąg, jazda na rowerze
Nagranie odgłosu pociągu

6.
Wyczucie ciężaru ciała
Wiosenne porządki na leśnej polanie” - przenoszenie
wyimaginowanych kamieni na miejsce, a w czasie krótkich przerw zupełne
rozluźnienie.

7.
Wyczucie rytmu i ciężaru ciała w czasie i przestrzeni
,,Marmurki” - swobodny taniec z towarzyszeniem muzyki , w czasie
przerwy w muzyce przyjęcie pozy zastygłej w bezruchu.
Wykorzystanie zrobionych z bibuły pomponów
8.
Ćwiczenia rytmiczne
Dzieci wystukują rytm do przysłowia
,,Suchy kwiecień, mokry maj - będzie żyto jako gaj”.
Powtórzenie rytmicznie przysłowia z: - wystukiwaniem rytmu o podłogę,
- ze zmianą tempa ( od wolnego do szybkiego)
- ze zmianą dynamiki ( cicho - głośno),
- ze zmianą rejestrów ( cienko - grubo).
Dzieci są w pozycji siedzącej
9.
Improwizacje melodyczne
Układanie melodii do znanego dzieciom przysłowia ,,Gdy kukułka
kuka w maju , spodziewaj się urodzaju”
10.
Wyczucie własnego ciała.
,,Kwiatek” - w miejscu, pozycja niska, zamknięta. Całe ciało
stopniowo rozwija się i rośnie do góry a potem stopniowo zamyka się .
Muzyka spokojna
11.
Wyczucie przestrzeni
,,Złap motylka” - podskok w miejscu jak najwyżej aby złapać
motylka.
12.
Doskonalenie płynności ruchów
,,Wiosenny wiatr ” - dowolne poruszanie chustką w różnych
kierunkach
Zabawa z chusteczkami
13
Wyczucie ruchów własnych do ruchów partnera
,,Trop w trop” - jedno dziecko z pary wykonuje dowolne ruchy a
drugie wiernie je odtwarza.
Dzieci dobierają się parami
14.
Wyczucie przestrzeni
,,Leśna muzyka” - swobodny dowolny taniec. Na przerwę w muzyce
dowolną częścią swojego ciała starają się dotknąć dziecko stojące
najbliżej.
Muzyka relaksacyjna.
15.
Wyczucie przestrzeni
Pamiątkowe zdjęcie” - dzieci ustawiają się do wspólnej
fotografii - zdjęcie ma być wesołe ( dzieci robią pozy i miny ale
muszą być w jakiś sposób połączone).
16.
Zakończenie
Zaproszenie do koła.
Podziękowanie za wspólną zabawę. Przesłanie uśmiechu wraz z iskierką
przyjaźni.

---