ZATWIERDZAM Bolesławiec, dnia
Dowódca
PLAN - KONSPEKT
do przeprowadzenia zajęć z kształcenia obywatelskiego
z w dniu
TEMAT:3 Psychologiczne uwarunkowania zachowań autoagresywnych.
Rozpoznawanie i zapobieganie.
CELE ZAJĘĆ:
1. Zapoznać szkolonych z psychologicznymi uwarunkowaniami zachowań autoagresywnych. Rozpoznawaniem i zapobieganiem.
FORMA: zajęcia teoretyczne
CZAS: 2x45 min
MIEJSCE: świetlica
ZAGADNIENIA:
1 Psychologiczne uwarunkowania zachowań autoagresywnych.
Rozpoznawanie i zapobieganie.
WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:
Dowódca baterii jest jednocześnie kierownikiem zajęć.
Przeprowadza zajęcia całością baterii.
Sprawdza obecność i odnotowuje frekwencję w dzienniku ewidencji
szkolenia baterii.
Zajęcia przeprowadza osobiście na podstawie planu konspektu.
W czasie zajęć wymaga właściwego oraz zgodnego z regulaminami zachowania się żołnierza.
LITERATURA:
Opracowania na temat psychologicznych uwarunkowań i zachowań autoagresywnych oraz rozpoznawanie i zapobieganie zawarte w Internecie.
ZABEZPIECZENIE MATERIAŁOWO-TECHNICZNE: mundur polowy,
ORGANIZACJA ZAJĘĆ:
XI. WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA:
Obowiązkiem wszystkich żołnierzy (dowódców, funkcyjnych) jest przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - odpowiadają oni za swe postępowanie w zakresie bezpiecznego działania.
Wszystkie czynności wykonywać tylko na komendę prowadzącego zajęcia.
XII. INNE (DODATKOWE):
Nie dotyczy.
XIII. WPROWADZENIE W SYTUACJĘ TAKTYCZNĄ :
Nie dotyczy
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
CZĘŚĆ WSTĘPNA: 10 minut
- przyjęcie meldunku;
- sprawdzenie obecności;
- zapoznanie z przebiegiem i organizacja zajęć (temat, cel).
CZĘŚĆ GŁÓWNA: 75 minut
Lp. |
TREŚĆ ZAGADNIENIA I CZAS |
CZYNNOŚCI |
|
|
|
KIEROWNIKA |
SZKOLONYCH |
1.
|
Zag. 1 : Psychologiczne uwarunkowania zachowań autoagresywnych. Rozpoznawanie i zapobieganie.
Czas 75 minut |
Przedstawiam treści materiału zawarte w załączniku. Po omówieniu treści zawartych w załączniku zadaję pytania kontrolne, omawiam słabo zrozumiane treści |
Słuchają treści zagadnienia. Po zakończeniu zagadnienia zadają pytania dotyczące zagadnienia.
|
CZĘŚĆ KOŃCOWA: 5 minut
- omówienie błędów i niedociągnięć stwierdzonych podczas zajęć
- podanie stopnia realizacji zajęć i stopień osiągnięcia celów szkoleniowych;
- podanie stopnia opanowania tematu oraz zadań na naukę własną;
- podanie tematu i terminu następnych zajęć;
ZAŁĄCZNIKI:
1. Psychologiczne uwarunkowania zachowań autoagresywnych.
Rozpoznawanie i zapobieganie.
OPRACOWAŁ
.........................................
(stopień, imię i nazwisko, podpis)
Załącznik 1
Psychologiczne uwarunkowania zachowań autoagresywnych. Rozpoznawanie i zapobieganie.
Każdy zamach samobójczy żołnierza porusza opinię publiczną i budzi społeczne zaniepokojenie. Dzieje się tak dlatego, że wydarzenia te są nagłaśniane przez media, często w
sensacyjny sposób, rzadko odpowiadający rzeczywistości. Może to stwarzać wrażenie, że samobójstwa popełniane przez żołnierzy są znacznie częstsze niż w całej populacji. Jednakże analiza epidomiologiczno- statystyczna oraz ocena motywów okoliczności samobójstw żołnierzy dowodzi, że ani zagrożenie samobójstwem ani skala tego dowodzi, że ani zagrożenie samobójstwem ani skala tego zjawiska w wojsku nie jest większa niż w innych środowiskach, a w porównaniu z ogólnokrajowymi wskaźnikami samobójstw popełnianych przez mężczyzn w odpowiednich przedziałach wiekowych, wskaźniki samobójstw żołnierzy są wyraźnie niższe.
Najczęstsze sposoby popełnienia samobójstw:
w populacji ogólnej:
• powieszenie,
• rzucenie się z wysokości,
• zażycie środków nasennych
w wojsku:
• postrzelenie,
• powieszenie.
Najczęstsze przyczyny zamachów samobójczych:
wśród kadry to:
- nieporozumienia rodzinne,
- trudności w służbie
- zaburzenia zdrowia psychicznego.
wśród żołnierzy służby zasadniczej:
- zawód miłosny,
- nieporozumienia rodzinne,
- lęk przed karą,
- trudna sytuacja materialna,
- trudności adaptacyjne.
Okoliczności i miejsce popełniania samobójstw:
• w czasie pełnienia warty (służby),
• na samowolnym oddaleniu,
• na przepustce i urlopie,
• w czasie wolnym na terenie jednostki wojskowej
• w innych okolicznościach.
Najwięcej zamachów samobójczych popełnianych
jest przez żołnierzy w godzinach: 5.00 - 7.00, 19.00 - 22.00. Najczęściej w poniedziałki, zwłaszcza po powrocie żołnierza z przepustki lub urlopu.
Najczęściej pojęcie samobójstwa definiuje się następująco:
Samobójstwo to proces stanowiący ciąg reakcji (fizycznych i psychicznych) składających się na tzw. zachowanie samobójcze, które istnieje od momentu, gdy w świadomości człowieka odebranie sobie życia pojawia się jako cel działania.
Na samobójstwo składają się:
• myśli,
• tendencje,
• decyzja samobójcza,
• końcowy akt samobójczy.
W procesie samobójstwa możemy wyróżnić:
- fazę wyobrażeniową, w której dominują myśli o śmierci, wyobrażanie sobie własnej śmierci i sytuacji bezpośrednio lub pośrednio z samobójstwem związanych. Osoba akceptuje wewnętrznie śmierć samobójczą jako sposób na rozwiązanie swoich problemów,
- fazę pragnieniową, w której wcześniejsze rozważania dotyczące rozwiązania własnych problemów na drodze samobójstwa, stają się realnymi dążeniami i w tym momencie podejmowane są już próby samobójcze.
Zespół przedsamobójczy (presuicydalny) to szczególny stan emocjonalny polegający na skierowaniu myśli i dążeń do spraw związanych ze śmiercią i samobójstwem oraz towarzyszącym mu przekonaniem o funkcjonowaniu w sytuacji bez wyjścia i braku możliwości uzyskania pomocy.
Elementy składowe zespołu przedsamobójczego:
- zawężenie funkcjonowania i dominacja negatywnych doznań emocjonalnych,
- intensywne rozważania o samobójstwie, fantazje samobójcze,
- hamowanie wybuchów agresji i kierowanie agresji na własną osobę.
Objawy zespołu przedsamobójczego, które można zaobserwować:
- prezentowanie przekonania, że jest się w sytuacji bez wyjścia,
- w zachowaniu dominuje lęk, bezradność, widzenie świata przez tzw. „czarne okulary”,
- poczucie mniejszej wartości,
- dominacja sfery emocjonalnej, racjonalne myślenie spychane jest na dalszy plan,
- zawężenie stosunków międzyludzkich,
- wybuchy agresji są hamowane, dominuje tendencja do kierowania agresji przeciwko samemu sobie,
- ucieczka od realnych trudności w świat fantazji o śmierci i samobójstwie,
- wypowiadanie myśli o swojej śmierci, porządkowanie spraw,
UWAGA !!! nagły powrót do dobrego funkcjonowania - może być sygnałem ostrzegawczym o podjęciu decyzji o samobójstwie i związanej z tym ulgi.
Główne czynniki ryzyka zamachu samobójczego:
• czynniki społeczno-demograficzne: wiek, płeć, sytuacja rodzinna, sytuacja zawodowa, sytuacja
społeczna,
• usiłowanie samobójstwa w ostatnim okresie,
• stan somatyczny: przewlekłe bóle, przewlekłe choroby, ciężkie operacje, zaawansowane sta-
dium choroby o złym rokowaniu;
• stan psychiczny: depresja, uzależnienia, choroby psychiczne, stany silnego napięcia emocjonalnego i rozdrażnienia, zwłaszcza u osób z zaburzeniami osobowości.
Swoistość zagrożenia samobójstwem w służbie wojskowej:
1. Zmienne społeczne, które mogą negatywnie wpływać na psychikę żołnierza:
- zmiana rytmu i warunków życia,
- zerwanie lub ograniczenie więzi rodzinnych i koleżeńskich,
- ryzyko rozpadu związku z sympatią,
- zmiana pozycji społecznej,
- zmiana zwyczajów i obyczajów - nowe sposoby zachowania,
- przeciążenia służbą i pracą;
- ryzyko kontaktu z patologicznymi zachowaniami; w tym tzw. „falą”
2. Zmienne psychologiczne, które mogą negatywnie wpływać na psychikę żołnierza:
- przymus szkolenia i działania z bronią,
- ograniczenie wolności osobistej,
- ograniczone możliwości odpoczynku, regeneracji sił itp.,
- konieczność podporządkowania się rygorom, działanie na rozkaz,
- zagrożenie utraty zdrowia lub życia w działaniach wojskowych,
- ograniczone wsparcie osób bliskich,
- odpowiedzialność za wykonanie zadania,
- brak motywacji do służby,
- hierarchizacja, czasami przedmiotowe traktowanie żołnierza.
3. Inne zjawiska
- stopień skomplikowania zadań i obowiązków wynikających ze specyfiki rodzaju wojsk,
- skłonność do oceny aktów samobójczych, samookaleczeń jako metod na uchylania się od służby wojskowej lub uniknięcia odpowiedzialności za przewinienia.
Rozpoznawanie skłonności do autoagresji:
1. Obserwacja
Pojawienie się lub nasilenie zachowań, reakcji zauważalnie innych od dotychczas spotykanych, oznacza potrzebę bliższego zainteresowania się żołnierzem, i wyjaśnienia przyczyn tego stanu rzeczy. Sygnały ostrzegawcze dotyczą głównie zmian w:
- ilości spożywanego jedzenia,
- ilości czasu snu, odpoczynku,
- dbałości o wygląd zewnętrzny,
- intensywności kontaktów koleżeńskich,
- aktywności i usposobieniu.
Obserwacją należy objąć szczególnie tych żołnierzy, którzy:
- podejmowali w przeszłości próby zachowań autoagresywnych,
- bliska im osoba ciężko choruje, zmarła, zwłaszcza śmiercią samobójczą,
- mają kłopoty w domu (finansowe, socjalne, kłótnie rodziców, rozwód rodziców),
- rozstali się z dziewczyną,
- doświadczali przemocy fizycznej lub psychicznej,
- stronią od kolegów,
- przez długi czas nie mieli informacji od najbliższych,
- stopniowo pogarszają się ich wyniki szkolenia i dyscypliny.
2. Wywiad i rozmowa
a) prowadzenie rozmów przy każdej nadarzającej się okazji,
b) rozmowy wcześniej przygotowane, których celem jest zebranie interesujących nas informacji,
3. Zbieranie i wymiana informacji o żołnierzu poprzez:
- kontakty z rodziną żołnierza;
- zapoznawanie z wpisami zawartymi w dokumentacji - np.: wtórniki kart ewidencyjnych, opinie służbowe;
- korzystanie z pomocy psychologa, oficera społeczno - wychowawczego, lekarza w jednostce.
Przeciwdziałanie zachowaniom autodestrukcyjnym żołnierzy.
Przeciwdziałanie zachowaniom autoagresywnym wśród żołnierzy może być realizowane poprzez:
1. Przezwyciężanie sytuacji kryzysowych.
- możliwe jest w większości przypadków uchwycenie momentu pojawienia się trudności i problemów, np.: poprzez śledzenie przebiegu adaptacji,
- należy stworzyć możliwość kontrolowanego upustu agresji i odreagowania emocji dzięki np.: zajęciom sportowym,
- żołnierza zagrożonego autoagresją nie wolno pozostawić samego,
- nie można dopuszczać do naruszania godności osobistej żołnierza, poniżania go lub instrumentalnego traktowania.
2. Wspomaganie procesu adaptacji.
- racjonalne obciążanie nowymi obowiązkami i zadaniami,
- dostosowywanie wymagań do indywidualnych możliwości podwładnych,
- dbałość o możliwości odpoczynku i regeneracji sił,
- zapewnienie kontaktu z bliskimi.
3. Doskonalenie stosunków interpersonalnych.
- stanowcze i sprawiedliwe reagowanie na sygnały i przypadki naruszania zasad wspólnego życia w pododdziale,
- skuteczne i szybkie przeciwdziałanie próbom łamania tych zasad,
- nagradzanie za dobre efekty pracy czy ponadprzeciętne wywiązywanie się z obowiązków,
- sprawiedliwy system przepustek i urlopów.
4. Organizacja pracy i wypoczynku.
- właściwa i jednocześnie atrakcyjna organizację przebiegu zajęć szkoleniowych, przeciwdziałanie monotonii, unikanie bezczynności,
- właściwy wypoczynek, odpowiednia ilość snu,
- tworzenie możliwości efektywnego zaspokajanie podstawowych potrzeb biologicznych.
5. Właściwa organizacja systemu pełnienia służb.
- sprawiedliwy, dostosowany do indywidualnych obciążeń system wyznaczania do pełnienia służb,
- zapewnienie czasu na odpoczynek i zapoznanie się z obowiązkami przed służbą,
- kontrola i nadzorowanie pełnienia służb,
- dbałość o odpowiednie zabezpieczenie warunków socjalno - bytowych w miejscach pełnienia
służb,
- rozpoznawanie stanu psychicznego i fizycznego żołnierzy wyznaczonych do pełnienia służby
wartowniczej.
Zasady postępowania wobec żołnierza wykazującego objawy zagrożenia samobójstwem.
Pomoc dla żołnierza powinna opierać się o ogólne i podstawowe zasady pracy indywidualnej z podwładnym:
• wysłuchanie,
• okazywanie zainteresowania,
• zrozumienie,
• bycie bliskim i wczuwającym się w sytuację żołnierza.
Zasady obowiązujące w trakcie przeprowadzania interwencji wobec osoby zagrożonej samobójstwem:
1. Nawiązanie kontaktu, słuchanie i zrozumienie.
Aby nawiązać kontakt: słuchaj, okazuj zrozumienie i zainteresowanie. Nie oceniaj, bądź spokojny, cierpliwy, życzliwy, bliski i empatyczny.
2. Ocena rzeczywistości.
- dokonaj oceny sytuacji, na ile poważne są zamiary samobójcze,
- dowiedz się, jak wysokie jest ryzyko podjęcia próby samobójczej, zadbaj o bezpieczeństwo tej
osoby - nie wolno pozostawiać go samego.
3. Ocena natężenia emocji.
- oceń jak silne są w tej chwili emocje danej osoby, zwłaszcza lęk, rozpacz, agresja, rozmawiaj o tych emocjach, aby umożliwić ich ekspresję,
- nie pocieszaj w stylu: „weź się w garść”, „nie myśl o tym”, „inni mają gorzej”, „wszystko będzie dobrze”, zazwyczaj takie słowa wywołują przeciwną reakcję.
4. Traktowanie rozmówcy poważnie.
- nie lekceważ ani nie umniejszaj znaczenia tego co mówi. Każda skarga i każde odczucie wyrażone przez zagrożoną osobę jest dla niej ważne,
5. Zadawanie właściwych pytań.
Nie należy bać się zadawania pytań wprost osobie mającej myśli samobójcze. Badania wykazały, że bezpośrednie pytania o samobójstwo, zadane w odpowiednim czasie, rzadko powodują szkodę.
6. Odnalezienie osobistego systemu wsparcia.
- oceń, czy rozmówca ma w sobie siły, które mogą być dla niego oparciem w pokonywaniu kryzysu, co mu dotąd pomagało,
- pomóż mu odkryć alternatywne rozwiązania kryzysu,
- warto abyś dowiedział się, kto jest ważną osobą w jego życiu (mającą największy wpływ na jego życie), oświadczając jednocześnie, że znajomość tych osób jest jednym z elementów pomocy, (poprzez pytania typu: Kogo chciałbyś mieć teraz przy sobie?, Czy chcesz, abym cię z kimś skontaktował)
7. Podjęcie działania.
- staraj się skłonić (ale nie wymuszaj) rozmówcę do podjęcia decyzji, by zrobił coś konstruktywnego w celu zmiany swojej sytuacji,
- jeśli jest to potrzebne, przejmij inicjatywę i bądź stanowczym,
- miej na uwadze, że kryzys niekoniecznie można uznać za miniony tylko dlatego, że osoba zagrożona twierdzi, że tak się stało.
Organizacja wsparcia i pomocy profesjonalnej
- staraj się zapewnić system wsparcia dla zagrożonej osoby, w tym celu, w działanie włączyć powinno się jak najwięcej pozytywnie nastawionych i życzliwych osób,
- skontaktuj osobę w kryzysie z lekarzem lub psychologiem,
- jeśli podejrzewasz, że istnieje realne zagrożenie życia (wypowiadany zamiar pozbawienia się życia) wezwij pomoc lekarską.
Podsumowanie:
Co jest wskazane w kontakcie z osobą zagrożoną samobójstwem a co przeciwwskazane.
1.Wskazania
- prowokować i zachęcać do „wygadania się”,
- tworzyć atmosferę pełnej akceptacji (osoby zagrożonej samobójstwem),
- otwarcie podejmować temat, zadawać pytania,
- ocenić zagrożenie - myśli, plany, fantazje,
- kontrolować sytuację,
- wydobywać „mocne strony” i zasoby wewnętrzne osoby,
- odwoływać się do wcześniej przeżytych trudnych sytuacji, z którymi osoba sobie poradziła skutecznie,
- zorganizować system wsparcia,
- pokazywać tymczasowość sytuacji, otwierać perspektywy, możliwości,
- kierować do specjalisty - konkretnej osoby (uprzedzonej o sytuacji),
- wezwać pomoc lekarską,
2. Przeciwwskazania
- zbyt szybkie oceniane - tzw. etykietowanie,
- powoływanie się na własny system wartości,
- lekceważenie problemów osoby zagrożonej samobójstwem,
- zbyt szybkie kończenie kontaktu - ze względu na brak czasu,
- ograniczanie czasu spotkania, rozmowy,
- zadawanie pytań w formie „przesłuchania”,
- wymuszanie zobowiązań, podejmowania decyzji, dokonywania wyborów,
- używanie sloganów w stylu „wszystko będzie dobrze”, „to nie jest aż taki problem”, „weź się
w garść” itp.,
- dawanie „dobrych rad”,
- wzbudzanie poczucia winy,
- ujawnianie własnych negatywnych stanów emocjonalnych - np.: zniecierpliwienia, zniechęcenia, złości itp.,
- zostawianie osoby bez opieki, pomocy,
- obiecywanie nierealnych działań na rzecz osoby zagrożonej samobójstwem,
Gdzie może uzyskać pomoc osoba
doświadczająca kryzysu i przeżywająca poważne problemy?
- Na terenie jednostki: gabinet konsultanta ds. psychoprofilaktyki, gabinet lekarski, kancelaria
oficera społeczno - wychowawczego, itp.,
- Poradnie Zdrowia Psychicznego, Punkty Konsultacyjne działające w regionie stacjonowania
jednostki wojskowej,
- Ogólnopolskie i regionalne telefony zaufania.
.
Zag.1
Wyszukiwarka