Uniwersytet Rzeszowski
Wydział Prawa i Administracji
Prawo
II rok
Marta Czarna
PORÓWNANIE WŁADZY USTAWODAWCZEJ W POLSCE I NA SŁOWACJI
W niniejszej pracy chciałabym przybliżyć zagadnienie władzy ustawodawcze, jej składników, kompetencji, a także organów w Rzeczpospolitej Polskiej oraz Republice Słowackiej.
W znaczeniu materialnym, rozumienie władzy ustawodawczej odnosimy do kontekstu ustrojowego właściwego państwom demokratycznym, czyli w szczególności respektującego zasady: podziału władzy (władza ustawodawcza, jest jedną z naczelnych władz obok władzy wykonawczej i sądowniczej, pozostającą w równowadze do nich), suwerenności Narodu i przedstawicielskiej formy jej wykonywania (organy władzy ustawodawczej w części lub całości pochodzą w wyborów powszechnych, a zasiadający w nich parlamentarzyści są reprezentantami Narodu), pluralizmu politycznego (organy władzy ustawodawczej mają charakter ciał kolegialnych, na tyle licznych, że mogą wyrażać zróżnicowanie polityczne Narodu).
Początkowo chciałabym się skupić na sytuacji władzy ustawodawczej w Polsce.
Podstawy konstytucyjne funkcjonowania władzy ustawodawczej w Polsce:
Art.7 Konstytucji RP „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.”
Sejm i Senat to organy władzy publicznej, którym konstytucja powierzyła władcze kompetencje, pozwalające determinować zachowania innych podmiotów. Wyodrębnienie rozdziału Konstytucji RP (IV) poświęconego kompleksowo Sejmowi i Senatowi podkreśla nieodzowność obu organów dla realizacji najistotniejszych zasad ustrojowych, a brak organów nadrzędnych nad Sejmem i Senatem sprawia, że można je określić mianem najwyższych, konstytucyjnych organów państwa.
Art. 10 Konstytucji RP ust.1 „Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.”; ust. 2 „Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat (...)”
Sejm i Senat zostają wyodrębnione organizacyjnie jako organy państwa. Relacje obu organów z innymi organami pozostałych władz oparte są na relacji równoważenia, wykluczającego hierarchiczne podporządkowanie organów jednych władz organom innych władz.
Art.95 ust.1 Konstytucji RP „Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.”
ust.2 „Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.”
Regulacja dotycząca struktury parlamentu, wskazująca na dwa organy polskiego parlamentu. Jednocześnie jest to jeden z licznych przepisów wskazujących na zróżnicowanie pozycji obu izb. Senat - inaczej niż Sejm - pozbawiony został funkcji kontrolnej.
Art.96 ust.1 Konstytucji RP „Sejm składa się 460 posłów. (...)”
Art.97 ust.1 Konstytucji RP „Senat składa się ze 100 senatorów. (...)”
Art.104 ust.1 Konstytucji RP „Posłowie (także senatorowie) są przedstawicielami Narodu. (...).”
Sejm i Senat mają charakter najpełniej przedstawicielski, gdyż pochodzą z wyborów powszechnych o charakterze demokratycznym, a ich skład jest pluralistyczny. Ścisły związek Sejmu i Senatu z suwerenem (Narodem) jest powodem pewnej przewagi organów władzy ustawodawczej nad pozostałymi organami władzy publicznej.
Budowa polskiego parlamentu została oparta na zasadzie dwuizbowości, do przyczyn takiego stanu można zaliczyć: wzmocnienie zasady podziału władzy także poprzez podział w obrębie władzy ustawodawczej, udoskonalenie procesu legislacyjnego poprzez uwzględnienie stanowiska sił reprezentowanych w obu izbach (szczególnie w sytuacji zróżnicowania kryteriów wyboru drugiej izby), uzyskanie przez części składowe państw federacyjnych własnej reprezentacji w parlamencie, utrzymanie tradycji ustrojowej.
Polski model to dwuizbowość niezrównoważona, czyli niesymetryczna i nierównoprawna. Potwierdził to Trybunał Konstytucyjny w kilku swoich wyrokach:
Orzeczenie TK K 5/93: „Senat nie jest izbą równorzędną Sejmowi. Uznanie Senatu za jeden z dwóch organów władzy ustawodawczej nie oznacza, iż jego status zrównany został z pozycją prawną Sejmu”
Wyrok TK K 25/98: „Konstytucja z 1997 roku utrzymała model dwuizbowości niesymetrycznej”
Orzeczenie TK K 25/98: „W procedurze ustawodawczej Konstytucja uregulowała kompetencje obu izb nierównorzędnie. Pozycja Sejmu jest w tym procesie uprzywilejowana w relacji po pozycji Senatu. Znajduje to wyraz w szeregu szczegółowych unormowaniach konstytucyjnych, a w szczególności w tym, że: 1) postępowanie legislacyjne może być wszczęte tylko w Sejmie, a Senat zajmuje się dopiero uchwalonym przez Sejm tekstem, 2) projekt staje się ustawą już w momencie uchwalenia przez Sejm (...), 3) Senat musi zająć stanowisko wobec ustawy w konstytucyjnie wyznaczonym terminie, a brak stanowiska uznaje się za przyjęcie ustawy, 4) Sejm może odrzucić poprawki Senatu (...).”
Ważnym ogniwem władzy ustawodawczej jest Zgromadzenie Narodowe, którego kwestia jest regulowana w art.114 Konstytucji RP. Zgodnie z nią w przypadkach określonych w ustawie zasadniczej Sejm i Senat, obradując wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu, działają jako Zgromadzenie Narodowe. Ponadto Zgromadzenie Narodowe uchwala swój regulamin. Funkcjonują różne opinie na temat Zgromadzenia Narodowego. W. Skrzydło uważa, że „Zgromadzenie Narodowe nie jawi się jako odrębny organ państwa, gdyż jest to tylko forma wspólnych obrad Sejmu i Senatu prowadzonych pod przewodnictwem Marszałka Sejmu bądź w jego zastępstwie Marszałka Senatu”. Natomiast L. Garlicki twierdzi, że „Zgromadzenie Narodowe ma pewne kompetencje własne, a przy ich wykonywaniu działa jako jedno ciało parlamentarne , bez rozróżnienia Sejmu (posłów) i Senatu (senatorów). W swej istocie Zgromadzenie składa się nie tyle z Sejmu i Senatu, co z posłów i senatorów, którzy obradują i głosują wspólnie i których należy traktować jako członków Zgromadzenia. W tym sensie Zgromadzenie Narodowe jest czymś zupełnie innym niż tak zwane wspólne posiedzenia izb, w ramach których nie można podejmować żadnych aktów prawnie wiążących, a Sejm i Senat zachowują własną tożsamość.” Te argumenty wydają się czynić zadość kryterium wyodrębnienia organizacyjnego i kompetencyjnego Zgromadzenia i przesądzać o jego charakterze jako odrębnego organu. Kompetencje Zgromadzenia Narodowego: przyjmowanie przysięgi od nowo wybranego prezydenta (art.130 Konstytucji), stwierdzenie trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia (art.131 ust.2 Konstytucji), postawienie prezydenta w stan oskarżenia (art.145 ust.2 Konstytucji), wysłuchanie orędzia prezydenta (art.140 Konstytucji)
Art.98 ust.1 Konstytucji RP stanowi, że „Sejm i Senat wybierane są na czteroletnie kadencje. Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.” Wyznaczenie początku i końca kadencji gwarantuje brak przerwy międzykadencyjnej oraz zapewnienie ciągłości działania parlamentu. Zgodnie z art.98 ust.3 Konstytucji RP „Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza jednoczesne skrócenie kadencji Senatu. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio”. Natomiast art.98 ust.4 Konstytucji RP przewiduje, że „Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, może w przypadkach określonych w Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Wraz skróceniem kadencji Sejmu skrócona zostaje również kadencja Senatu.” Art.225 Konstytucji RP zawiera przepisy dotyczące fakultatywnego skrócenia kadencji przez Prezydenta. Zaś Art.155 ust.2 tej Konstytucji przytacza obligatoryjne powody skrócenia kadencji. Art.228 ust. 7 Konstytucji RP „W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu (...).”
Skutki skrócenia kadencji Sejmu i Senatu: art.98 ust.5 Konstytucji RP „Prezydent Rzeczypospolitej, zarządzając skrócenie kadencji Sejmu, zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Prezydent zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów.” Zachowanie zdolności Sejmu i Senatu do dalszej pracy do dnia poprzedzającego dzień pierwszego zebrania się Sejmu nowej kadencji. Przedłużenie kadencji zgodnie z art.228 ust.7 Konstytucji RP następuje „W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu (...) nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu (...).”
Władza ustawodawcza funkcjonuje w oparciu o kilka fundamentalnych zasad:
Zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych, zgodnie z którą zakończenie prac parlamentu w związku z zakończeniem kadencji oznacza zamknięcie okresu działania parlamentu w jednorodnym kształcie osobowym, a zwłaszcza politycznym; wybory parlamentarne, wyrażając wolę Narodu co do składu osobowego, ale przede wszystkim politycznego parlamentu, pozwalają rozpocząć kadencję bez obciążenia sprawami, które nie zostały załatwione w poprzedniej kadencji. Sprawy, które nie zostały zamknięte w poprzedniej kadencji nie są przekazywane parlamentowi nowej. Zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych jest przedmiotem zwyczaju konstytucyjnego, nie jest wyrażona wprost w tekście Konstytucji RP. Obowiązuje jednak kilka wyjątków od tej zasady, są nimi: obywatelski projekt ustawodawczy, postępowanie w ramach procedury odpowiedzialności konstytucyjnej, postępowanie ze sprawozdaniem komisji śledczej złożonym w Sejmie poprzedniej kadencji, opiniowanie projektów aktów prawnych Unii Europejskiej w Komisji do spraw Unii Europejskiej
Zasada autonomii parlamentu przyznaje parlamentowi sferę niezależności w funkcjonowaniu, przede wszystkim niezależności funkcjonowania od innych organów państwowych. Zasada ta swe wyjaśnienie znalazła w kilku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i w samej Konstytucji. Pojęcie autonomii parlamentu oznacza wyłączne prawo każdej z izb ustawodawczych do decydowania w sprawach związanych ze swoją organizacją i funkcjonowaniem.
Podstawy konstytucyjne zasady autonomii parlamentu: brak jednoznacznej deklaracji konstytucyjnej, główne znaczenie ma art.112 Konstytucji RP „Organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmu oraz tryb powoływania i działalności jego organów, jak też sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów państwowych wobec Sejmu określa regulamin Sejmu uchwalony przez Sejm.”, a także art.61 ust.4, art.105, art.109 ust.1, art.110 Konstytucji RP. W Konstytucji są przewidziane wyjątki od tej zasady: art.111 Konstytucji RP - tryb działania komisji śledczej określa ustawa, art.107 ust.2 - o odpowiedzialności posłów i senatorów z tytułu naruszenia zakazu z art.107 ust.1 orzeka Trybunał Stanu
Zasada jawności posiedzeń zawarta jest w art.113 Konstytucji RP „Posiedzenia Sejmu są jawne. Jeżeli wymaga tego dobro państwa, Sejm może bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów uchwalić tajność obrad.” Zakresem podmiotowym zasady jawności są Sejm, Senat, Zgromadzenie Narodowe. Zakres przedmiotowy zasady jawności obejmuje posiedzenia Sejmu, Senatu, Zgromadzenia Narodowego i podejmowane w ich trakcie działania. Konsekwencjami zasady jawności posiedzeń jest: stworzenie możliwości uczestniczenia publiczności w posiedzeniach izb, dostępność materiałów i dokumentów będących przedmiotem posiedzenia, dostępność materiałów dokumentujących przebieg posiedzeń.
Zasada permanencji opiera się na założeniu, iż parlament powinien być stale gotowy do podjęcia działań; stąd cała kadencja jest jednorodna po względem prawnym. Cechami charakterystycznymi tej zasady są: parlament decyduje w sposób samodzielny o podjęciu działań w zależności od własnej oceny potrzeb w tym względzie, zasada autonomii jest lepiej gwarantowana, ze względu na uniezależnienie aktywności parlamentu od organów wobec niego zewnętrznych
Wyjątek od zasady permanencji stanowi art.109 ust.2 Konstytucji RP: „Pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje na dzień przypadający w ciągu 30 dni od dnia wyborów, z wyjątkiem przypadków określonych w art.98 ust.3 i 5.”
Organy Sejmu poseł lub grupa posłów wyłonionych przez Sejm lub wybranych przez inne gremia składające się z posłów, powołane na mocy obowiązujących przepisów i posiadające wynikające z norm Konstytucji i regulaminu Sejmu zadania realizowane w imieniu Sejmu jako całości, które wykonywane są przy pomocy przydzielonych uprawnień oraz obowiązków wobec izby i jej organów. Analogicznie definicja ta odnosi się również do organów senatu. Ze względu na charakter spraw powierzonych im do wykonywania wyróżniamy: organy kierownicze (podejmowanie zasadniczych rozstrzygnięć o charakterze kierunkowym i organizacyjnym - Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezydium Sejmu, Prezydium Senatu), organy opiniodawcze (przedstawianie niewiążących stanowisk i ocen - Konwent Seniorów Sejmu, Konwent Seniorów Senatu) oraz organy pomocnicze (wykonywanie czynności przygotowawczych w zakresie zadań należących do kompetencji Sejmu i Senatu - komisje Sejmu i Senatu). Ze względu na akt normatywny, będący podstawą działania organów Sejmu i Senatu wyróżniamy: organy konstytucyjne (Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, komisje Sejmu i komisje Senatu), organy pozakonstytucyjne (Prezydium Sejmu, Prezydium Senatu, Konwent Seniorów Sejmu, Konwent Seniorów Senatu). Ze względu na strukturę osobową istnieją: organy jednoosobowe i organy kolegialne. Ze względu na akt normatywny, będący podstawą działania organów Sejmu i Senatu funkcjonują: organy konstytucyjne (Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, komisje Sejmu i komisje Senatu) organy pozakonstytucyjne (Prezydium Sejmu, Prezydium Senatu, Konwent Seniorów Sejmu, Konwent Seniorów Senatu). Ze względu na strukturę osobową: organy jednoosobowe i organy kolegialne. Do najważniejszych organów Sejmu należą:
Marszałek Sejmu wybierany spośród posłów na pierwszym po wyborach posiedzeniu Sejmu. Kandydaturę wskazuje grupa co najmniej 15 posłów (minimalna liczba posłów wymagana do utworzenia klubu poselskiego), jeden poseł może poprzeć tylko jedną kandydaturę. Wybór dokonany zostaje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Ten sam tryb wyboru dotyczy także wicemarszałków Sejmu. Charakter prawny Marszałka Sejmu jako organu wewnętrznego Sejmu wg. Trybunału Konstytucyjnego jest (K 21/98) „jedną z cech odróżniających organ państwa od organu wewnętrznego jest możliwość stanowienia decyzji o charakterze władczym”. Do kompetencji Marszałka należy: reprezentowanie Sejmu wobec innych organów państwa, prowadzenie spraw w relacji z organami UE, zwoływanie posiedzeń Sejmu, przewodniczenie posiedzeniom, ustalanie porządku posiedzenia, kierowanie pracami Prezydium Sejmu i przewodniczenie Prezydium Sejmu i Konwentowi Seniorów, stanie na straży praw i godności Sejmu, czuwanie nad tokiem i terminowością prac Sejmu, udzielanie posłom niezbędnej pomocy, w tym czuwanie nad wykonywaniem przez organy administracji ich obowiązków wobec posłów, czynności z zakresu zarządzania Sejmem jak powołanie i odwołanie Szefa Kancelarii Sejmu po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich
Prezydium Sejmu to organ pozbawiony charakteru organu konstytucyjnego przez Konstytucję z 2 kwietnia 1997r. jednak istnieje spór co do charakteru organu: kierowniczy czy pomocniczy. Do Kompetencji Prezydium Sejmu należą: te dotyczące organizacji prac Sejmu, jak ustalanie planu prac izby, ustalanie tygodni posiedzeń, te dotyczące pracy organów Sejmu, te dotyczące postępowań w Sejmie np. opiniowanie projektów ustaw i uchwał wątpliwych z punktu widzenia ich zgodności z prawem, te dotyczące indywidualnych spraw poselskich jak stosowanie kar regulaminowych czy decydowanie w sprawach obniżenia diety lub uposażenia, te dotyczące wykładni Regulaminu Sejmu i inicjowania jego zmian.
Konwent Seniorów składa się z Marszałka, wicemarszałków, przewodniczącego lub wiceprzewodniczących klubów poselskich, przedstawicieli porozumień klubów i kół poselskich liczących co najmniej 15 posłów, przedstawicieli klubów parlamentarnych jeśli reprezentują co najmniej 15 posłów, przedstawicieli kół, które w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu reprezentowały osobną listę wyborczą. Zgodnie z art.16 Regulaminu Sejmu jest to „organ zapewniający współdziałanie klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac w Sejmie” oraz opiniujący projekty planów prac, projekty porządku dziennego posiedzenia Sejmu, wnioski dot. trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami posiedzenia, wnioski dot. trybu wyboru przez Sejm jego organów
Komisje nadzwyczajne są powoływane w trakcie kadencji, najczęściej dla załatwienia jednostkowej sprawy lub spraw.
Komisje śledcze na mocy art.111 Konstytucji „Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy”
Komisje sejmowe powołuje Sejm, na wniosek Prezydium Sejmu, po zaopiniowaniu przez Konwent Seniorów. Komisja składa się z organu komisji, którym jest prezydium komisji oraz przewodniczącego komisji. Komisja obraduje na posiedzeniach zwoływanych przez samą komisję, prezydium komisji lub przewodniczącego komisji.
Sekretarze Sejmu to grupa 20 posłów wybrana przez Sejm na wniosek Prezydium Sejmu dla czynności pomocniczych wobec Marszałka.
Nieco inaczej przedstawia się sytuacja na Słowacji. System jest poddany rygorom dwóch wiodących reguł ustrojowych, a mianowicie podziału władzy oraz parlamentarnej formy rządów. Pierwsza z nich ma charakter subsydiarny wobec drugiej. Początkowo sfery podziału kompetencji i wzajemnych relacji parlamentu, prezydenta, rządu, sadownictwa były niejasne. Zmiany konstytucji z 1999 i 2001 przyniosły istotny postęp na drodze do stabilności ustroju demokratycznego Słowacji. Słowacja ma jednoizbowy parament noszący miano Rady Narodowej.
Rada Narodowa Republiki Słowackiej to ciało władzy państwowej, które stanowi również o innych organach państwowych w Słowacji bowiem tak wynika z jej pierwotnego przeznaczenia. Jako organ wybieralny reprezentuje on suwerenność państwa i obywateli. Ma ważną rolę w tworzeniu Republiki Słowackiej jako państwa nowoczesnego i demokratycznego, a także w realizacji społecznych i ekologicznie zorientowane gospodarki rynkowej. Członkowie Parlamentu są wybierani w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym. Istnieje 150 posłów wybieranych na czteroletnią kadencję. Głosy są przeliczane na mandaty metodą Hagenbacha-Bischofa (czyli zmodyfikowaną metodą d'Hondta) pomiędzy partie, które uzyskały co najmniej 5% głosów w skali kraju. Czynne prawo wyborcze posiadają obywatele powyżej 18 roku życia, a bierne - powyżej 21 roku życia.
Przed przystąpieniem do sprawowania mandatu poseł zobowiązany jest złożyć następujące ślubowanie:
Słowacki: Sľubujem na svoju česť a svedomie vernosť Slovenskej republike. Svoje povinnosti budem plniť v záujme jej občanov. Budem dodržiavať ústavu a ostatné zákony a pracovať tak, aby sa uvádzali do života.
Polski: Ślubuję na swoją cześć i sumienie wierność Republice Słowackiej. Swoje obowiązki będę wypełniać w interesie jej obywateli. Będę przestrzegać Konstytucji oraz innych ustaw i pracować nad wprowadzeniem ich w życie.
W konstytucji Słowacji Rada Narodowa jest wymieniana wcześniej niż prezydent i rząd, co odzwierciedla jej pozycję ustrojową. Jest to jedyny organ władzy spełniający funkcje ustawodawcze i ustrojodawcze. Posiada bardzo szerokie uprawnienia.
Uprawnienia Krajowej Rady są określone przez jej status konstytucyjny w systemie sprawowania władzy. Są one podzielone na:
Władza ustawodawcza
Uprawnienia kontrolne
Prawo do tworzenia organów państwowych
Prawo do tworzenia organów politycznych krajowych i zagranicznych
Krajowa Rada posiada również kompetencje, które są jej powierzane przez odpowiednie przepisy prawa (ustawa nr. 80/1990 Coll. Wyborczej do Słowackiej Rady Narodowej, z późniejszymi zmianami).
1) Władza ustawodawcza
Krajowa Rada rozpatruje i zatwierdza przepisy Konstytucji, ustaw, a także innych konstytucyjnych źródeł prawa oraz kontroluje ich przestrzeganie. Akty prawne przez nią stanowione regulują relacje, które pojawiają się we wszystkich sferach życia społecznego, politycznego i gospodarczego Republiki Słowackiej.
Sposób tworzenia prawa i szczegóły procedury sporządzania przepisów ustawowych, debaty na temat ich i ich forma jest określone w zbiorze legislacyjnych zasad stanowienia prawa i opublikowane w ustawie Nr. 19/1997 Coll.
Projekty ustaw mogą być wniesione przez komisje parlamentarne, członków parlamentu i rząd. Proces legislacyjny w Parlamencie odbywa się w trzech czytaniach. W pierwszym czytaniu, po ogólnej dyskusji, podczas których nie zmiany mogą zostać zaproponowane, Parlament albo zwraca projekt wnioskodawcy, zatrzymuje go do debaty lub przekazuje projekt do drugiego czytania. W drugim czytaniu Rada Narodowa może rozpocząć debatę po co najmniej 48 godzin od sporządzenia wspólnego sprawozdania komisji lub informacje wspólnego raportu. Dokonanie zmiany lub uzupełnienia do ustawy podlega zatwierdzeniu przez co najmniej 15 posłów.
W trzecim czytaniu rzeczami , które mogą być proponowane korekty są tylko błędy legislacyjne o charakterze technicznym, korekty gramatyczne i błędów w piśmie lub druku. Inne poprawki lub uzupełnienia do ustawy muszą być złożone przez co najmniej 30 posłów. W trzecim czytaniu projektów ustaw zotają zatwierdzone.
Proces legislacyjny w Parlamencie jest szczegółowo uregulowane w części 10 ustawy nr 350/1996 Coll. zawartej w regulaminie Słowackiej Rady Narodowej, z późniejszymi zmianami (§ 67 do § 97).
2) Uprawnienia kontrolne
Organy państwowe, które Parlament tworzy lub uczestniczy w ich tworzeniu, są przed nim odpowiedzialne. Parlament wykonuje swoje uprawnienia kontrolne przede wszystkim w stosunku do rządu słowackiego i jego członków:
Zatwierdza Program rządu słowackiego, który jest warunkiem wstępnym jej działalności kontynuowanej i nadzoruje jego realizację
Zatwierdza budżet państwa i końcowe konta budżetu państwa
Przyznaje votum zaufania dla Rady Ministrów
Kontrola parlamentarna w stosunku do gabinetu objawia się w prawie posłów do podniesienia interpelacje, sugestii, komentarzy i pytań. Adresaci interpelacji są zobowiązani do reagowania w sposób określony przez prawo. W dniu debaty stnieje specjalnie wyznaczana godzina, kiedy wszyscy członkowie gabinetu muszą być obecni na posiedzeniu
3) Prawo do tworzenia organów państwowych
Moc tworzenia organów państwowych obejmuje uprawnienia do utworzenia zarówno własnych organów i instytucje, jak również uprawnienia do uczestniczenia w tworzeniu innych organów państwowych:
Parlament wybiera i odwołuje przewodniczącego i zastępców przewodniczącego Parlamentu, w głosowaniu tajnym
Parlament tworzy i znosi komisje, specjalne komisje kontroli i prowizji, ustawia liczby ich członków, jak również sposób wyboru i odwołania przewodniczących i członków
Parlament uchwala ustawy ustanowienia lub zniesienia ministerstw i innych centralnych organów administracji państwowej
Parlament wybiera kandydatów na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego Republiki Słowackiej i Prokuratora Generalnego
Parlament wybiera i odwołuje pozostałych urzędników, jeśli tak stanowi prawo
4) Uprawnienia Parlamentu w polityce wewnętrznej i zagranicznej
Krajowa Rada wykonuje swe uprawnienia w polityce wewnętrznej i zagranicznej w następujący sposób:
Wydaje zgodę na stanowienie aktów normatywnych, które pociągają za sobą zmiany granic państwowych
Zatwierdza traktaty Unii oraz umowy międzynarodowe Republiki Słowackiej z innymi państwami lub odrzucenie takich umów w drodze ustaw
Stanowi ustawy dotyczące wypowiedzenia wojny, w przypadku gdy Republika Słowacka została zaatakowana lub w przypadkach wynikających ze zobowiązań międzynarodowych traktatów zbiorowej obrony oraz zawarcia pokoju
Wyraża zgodę na wysyłanie sił zbrojnych poza terytorium Republiki Słowackiej
Zatwierdza obecność obcych wojsk na terytorium Republiki Słowackiej
Zatwierdza umowy międzynarodowe przed ich ratyfikacją, jeżeli tak stanowi Konstytucja
Podejmuje decyzję w sprawie propozycji, aby odwołać się do referendum
Podejmuje debaty na temat podstawowych zagadnień związanych z polityką zagraniczną, gospodarką, polityką społeczną i inne
Organizacja działalności Parlamentu
Działalność Krajowej Rady przewodniczy Marszałek lub jego zastępca. Parlament w sposób permanentny a nie na posiedzeniach sesyjnych. Krajowa Rada może wnieść o przerwanie prac Parlamentu, które nie może przekraczać czterech miesięcy w ciągu jednego roku. Posiedzenia parlamentarne są jawne. W wyjątkowych sytuacjach odbywają się zamknięte spotkania lub częściowo utajnione, może to mieć miejsce w przypadku, gdy dotyczą spraw będących przedmiotem tajemnicy państwowej lub jeżeli Parlament przegłosuję
Zatwierdzonego porządku obrad nie można zmieniać chyba, że zmiany zostały wprowadzone, a posłowie powiadomieni na 24 godziny przed debatą. Projekt ustawy musi być zgodny z Konstytucją i dostarczony do odpowiednich komisji w celu dyskusji nad nim oraz wydania opinii. Każde z posiedzeń parlamentu jest protokołowane, a zapisy spotkania są wykorzystywane jako podstawa do publikacji raportu, opublikowanego po każdym posiedzeniu. Z przyczyn organizacyjnych i technicznych wszystkie sesje parlamentarne są oznaczone numerycznie, w kolejności obowiązującej od pierwszego posiedzenia po przeprowadzonych wyborach.
Podsumowując chciałabym podkreślić kilka najważniejszych podobieństw i różnic pomiędzy władzą ustawodawczą w Polsce i na Słowacji. W obu przypadkach władza ustawodawcza przysługuje parlamentom wyłanianym w wyborach rywalizacyjnych. Jednak pozycja parlamentów w państwach obu państwach Europy środkowo wschodniej jest zróżnicowana. Najważniejszą różnicą jest ich kształt, w Polsce mamy do czynienia z dwuizbowym Parlamentem natomiast na Słowacji występuje jednoizbowe ciało ustawodawcze. Oczywiście występują też różnice co do składu, kompetencji, sposobu obradowania, procesu legislacyjnego. Wszystko to wynika z powyższych rozważań.
BIBLIOGRAFIA:
Konstytucja Słowacji, ISBN: 83-7059-059-4
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, ISBN: 83-88642-79-0
Polskie prawo konstytucyjne, Lublin, 2008, red. W. Skrzydło
Nowa Encyklopedia Powszechna PWN: PWN. Warszawa, 2010, ISBN: 83-01-14179-4
Rzeszów 2011
Wyszukiwarka