1. POJĘCIA OPISUJĄCE REKREACJĘ JAKO ZJAWISKO SPOŁECZNO - KULTUROWE,

PROCES WYPOCZYNKU I ZACHOWANIE SIĘ CZŁOWIEKA W CZASIE WOLNYM

rekreacja - wszelkie formy doświadczenia lub aktywności, w które człowiek angażuje się z własnej chęci

powodowany przyjemnością i satysfakcją, jakiej mu dostarczają

rekreacja ruchowa - wszystkie czynności ruchowe, którym człowiek oddaje się z własnej chęci w cz. w. dla

odpoczynku, rozrywki, poprawy zdrowia i samodoskonalenia; społecznie aprobowane

aktywność rekreacyjna - aktywność, która jest dobrowolnie podjęta dla przyjemności w cz. w. bez

negatywnych skutków oddziaływania

rekreacyjna aktywność ruchowa - patrz pkt 3.

wzór rekreacyjnego zachowania się - konkretnie najczęściej zrutynizowane zajęcia rekreacyjne podejmowane

w określonych okolicznościach, z określonych okazji

rekreacyjny styl życia - zespół wartości, przekonań i codziennych zachowań, zgodnie z którymi dana

jednostka/grupa żyje i z którymi identyfikuje się

* Przejawia się aktywnym uczestnictwem w rekreacji; stosowaniem jej w życiu codziennym w cz. w.

przeznaczonym na podejmowanie ulubionych form rekreacji

środowisko rekreacyjne - środowisko fizyczne i społeczne oraz ogół czynników rzeczowych i osobowych

powstających w wyniku ich społecznego współistnienia i współdziałania,

wykorzystywane dla potrzeb aktywności rekreacyjnej i wyznaczające rekreacyjne

zachowania

sport rekreacyjny - współzawodnictwo wykorzystywane jako środek przyjemnego spędzania cz. w., związany

z uprawianiem ulubionych dyscyplin sportowych indywidualnie lub w sposób

zorganizowany

*Cele sportu rekreacyjnego:

- relaks

- kontakt z ludźmi

- dążenie za modą

- utrzymanie sprawności

- zdrowie

zachowanie rekreacyjne - mniej lub bardziej złożona, zorganizowana aktywność człowieka skierowana na

świadomy cel związany z jego potrzebami rekreacyjnymi

• ma charakterystyczne: cechy, treść, strukturę i mechanizm regulacyjny

• umownie dzielone na:

a) czynności konsumpcyjne - niezwiązane zasadniczo z żadnym wysiłkiem (opalanie się, słuchanie muzyki)

b) czynności kreatywne - o przewadze wysiłku psychicznego (gra w szachy, rozwiązywanie krzyżówek) lub

fizycznego (pływanie, bieganie, gimnastykowanie się, chodzenie po górach)

2. REKREACJA PASYWNA, KONSUMPCYJNA, ODTWÓRCZA, AKTYWNA, TWÓRCZA -

ROZUMIENIE POJĘĆ, CECHY OKREŚLAJĄCE, PRZYKŁADY

r. pasywna - niezwiązana zasadniczo z żadnym wysiłkiem, ruchem (czytanie, oglądanie TV, słuchanie muzyki)

r. aktywna -

r. konsumpcyjna -

r. twórcza - kształtuje osobowość i wpływa na sferę emocjonalną człowieka (działalność plastyczna, muzyczna,

teatralna, fotograficzna

r. odtwórcza -

3. ISTOTA I WŁAŚCIWOŚCI REKREACYJNEJ AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ (Z

WYKORZYSTANIEM WIEDZY Z ZAKRESU MOTORYCZNOŚCI LUDZKIEJ)

rekreacyjna aktywność ruchowa - aktywność dobrowolnie podjęta dla przyjemności w czasie wolnym,

w której dominuje składowa motoryczna

1. formy rekreacyjnej aktywności ruchowej:

- różnorodne, ponieważ zainteresowania i potrzeby ludzkie są zróżnicowane

b) cechy specyficzne form rekreacyjnej akt. ruch:

• łatwość nauczania - uczenia się , opanowania i organizowania

• możliwość zastosowania w każdym terenie - sztucznym i naturalnym

• elastyczność w stosowaniu reguł i zasad

• dostępność dla wszystkich - dla odbiorców indywidualnych , grup jednorodnych (względem płci,

wieku, wysokości, poziomu sprawności) i niejednorodnych (stosując drobne modyfikacje metod i zasad)

• wszechstronność , czyli pełne oddziaływanie na organizm ludzki i osobowość

• atrakcyjność , niosącą za sobą element nowości, odkrywczości, zawsze pozytywnej emocji

c) klasyfikacja form wg kryteriów:

• Ze względu na intensywność wysiłku :

a. relaksacyjne (np. spacerowanie, wędkowanie, obserwacje przyrody, zajęcia hobbystyczne,

zabawy towarzyskie)

b. średnio intensywne (np. rekreacyjne gry ruchowe, jazda na łyżwach, żeglowanie,

gimnastykowanie się)

c. intensywne (np. biegi kondycyjne, aerobik, pływanie dystansowe)

• Ze względu na stopień trudności (złożoności technicznej):

a. łatwe (np. bieg, jazda na rowerze, gry i zabawy ruchowe)

b. średnio trudne (np. gra w siatkówkę, pływanie, jazda na łyżwach)

c. trudne (np. jazda na nartach, windsurfing, wspinaczka, tenis ziemny)

• Ze względu na porę roku:

a. letnie (np. kąpiele w morzu, wędkowanie, nurkowanie, jazda na nartach wodnych)

b. zimowe (np. jazda na nartach, łyżwach, sankach, kuligi, snowboarding)

c. całoroczne

• Ze względu na miejsce realizacji :

a. plenerowe (w wodzie, nad wodą, na wodzie, nad wodą, w górach, w powietrzu)

b. w pomieszczeniach

c. „pod dachem” (np. ćwiczenia kulturystyczne, aerobik, gra w kręgle, bilard, taniec)

d. boiskowe (np. gry sportowe)

M O T O R Y K A

motoryka - całokształt czynności ruchowych człowieka, sfera ruchowej aktywności (wszystkiego co dotyczy

poruszania się człowieka w przestrzeni na skutek zmian położenia ciała)

a) elementy charakteryzujące motoryczność

• idea czynności ruchowych

• treść aktu ruchowego - najważniejszy element danej czynności, wskazujący na jej użytkowość

(popychanie ściskanie, przenoszenie, bieg, chód, chwyt, skręt itp.)

• forma (technika) ruchu - zew. przejaw ruchu, który określają stosunki czasowo - przestrzenne (droga i

płaszczyzna przebiegu), będące wyrazem doskonałości procesów

koordynacyjnych w układzie nerwowym

b) rodzaje motoryczności wg kryterium idea ruchu

• produkcyjna (związana z działaniem mającym na celu wytwarzanie dóbr materialnych)

• wyrazowa (służy oddziaływaniu ludzi i porozumiewaniu się)

• sportowa (znajduje swój wyraz w ruchach sportowych i zabawowych)

• samoobsługowa (czynności służące higienie osobistej)

• bojowa

c) subiektywne kryteria opisu ruchu

• rytm (polega na napinaniu i rozluźnianiu mięśni zaangażowanych w wykonywanie czynności ruchowej)

• płynność (ruch jest ciągły, wykazuje zwolnienia i przyspieszenia o stopniowych przejściach)

• elastyczność (umiejętność amortyzacji ruchu; szybkie przechodzenie od ruchu do ruchu; dostosowanie

sprawności ciała do podłoża)

• dokładność (stopień zgodności pomiędzy wynikiem, a celem ruchu)

• harmonia

*u o g ó l n i e n i e:

Przejawy rekreacyjnej aktywności ruchowej są eksponowane głównie poprzez 3 podstawowe właściwości psychofizyczne organizmu:

• siłę (zdolność do pokonania oporu zew. lub przeciwdziałania mu kosztom wysiłku fizycznego)

• szybkość (poziom możliwości przemieszczania w przestrzeni całego ciała lub jego określonych części w

możliwie najkrótszym odcinku czasu)

• wytrzymałość (możliwość przeciwstawiania się zmęczeniu i umiejętności długotrwałego wykonywania

określonej pracy)

4. ROLA REKREACYJNEJ AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ NA TLE ZAGROŻEŃ

CYWILIZACYJNYCH -PERSPEKTYWA BIO-PSYCHO-SPOŁECZNA

a) funkcja zdrowotna

• korzystna stymulacja rozwoju fizycznego

(poprzez kształtowanie czynnościowych i morfologicznych cech ustroju, warunkujących jego zdolności adaptacyjne)

• tworzenie nadwyżki funkcjonalnej procentującej w dalszym życiu

(poprzez wysoki poziom ogólnej wydolności fizycznej, stanowiący rezerwę dla procesów inwolucyjnych, związanych ze starzeniem się organizmu ludzkiego)

• łagodzenie przeciążeń związanych z nauką, pracą, korekcja odchyleń w rozwoju psychofizycznym

• utrzymywanie osiągniętego na etapie młodości poziomu wydolności i sprawności

(lub przynajmniej opóźnia jego obniżenie)

• zapobieganie wczesnej niesprawności spowodowanej takimi chorobami cywilizacyjnymi jak:

- choroby metaboliczne (miażdżyca, otyłość, cukrzyca, DNA)

- choroby serca i naczyń krwionośnych

- choroby narządu ruchu przez zapobieganie następstwom hipokinezji

- nerwice, choroby psychosomatyczne przez regulację funkcji neurowegatywnych

- urazy, do których dochodzi na tle niedostatecznej sprawności fizycznej zaburzeń układu

nerwowego i narządów zmysłów

- choroby wynikające ze zmniejszenia zdolności odpornościowych ustroju

• polepszenie zdrowia psychicznego jednostki i jej ogólnego samopoczucia

• zwiększanie żywotności ustroju i ogólne usprawnienie jego procesów

Do utrzymania dobrego stanu zdrowia wymagany jest określony poziom aktywności fizycznej.

(wg WHO min. aktywności fizycznej = codziennie 10min ćwiczeń o charakterze wytrzymałościowym z 80%

intensywnością max. wytrzymałości)

b) funkcja socjalizacyjna

• nabywanie cech pomocnych w dopasowaniu się do norm, reguł i standardów zachowań społecznych pożądanych i akceptowanych

• umożliwienie komunikowania się ludzi

• integrowanie grup ludzkich oraz wpływanie na procesy interakcyjne na poziomie jednostkowych osobowości, grup rówieśniczych i środowisk lokalnych

• demokratyzacja społeczności ludzkich (niwelowanie w toku działalności rekreacyjnej społecznych różnic między ludźmi)

5. FUNKCJE BEZPOŚREDNIE REKREACYJNEJ AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ I ICH

ZRÓŻNICOWANIE W CYKLU CZŁOWIEKA

a) funkcja wychowawcza

• budzenie w uczestnikach cech: aktywności, wspólnoty przeżyć, więzów koleżeństwa

• kształtowanie najbardziej społecznie pożądanych postaw i osobowości

• wyrabianie cech: zaradności i samodzielności, silnej woli, wytrwałości, umiejętności pokonywania trudności, samodyscypliny, dzielności, umiejętności współżycia w zespole

• wyrabianie odpowiedzialności i świadomej dyscypliny

• wychowanie politechniczne (nabywanie umiejętności kompetentnego i efektywnego korzystania ze sprzętu rekreacyjnego)

• nauka współżycia i współdziałania

b) funkcja kształcąca

• poznawanie różnych elementów otaczającej rzeczywistości

• konfrontacja wiedzy książkowej z praktycznym doświadczeniem

• budzenie w uczestnikach nowych zainteresowań i zamiłowań

c) funkcja zdrowotna

• pobudzanie i ułatwianie rozwoju fizycznego młodych organizmów

• wyzwolenie energii, która w życiu szkolnym/zawodowym nie znajduje ujścia

• dotlenienie i hartowanie organizmu

• redukcja niekorzystnych zjawisk występujących wskutek intensywnego korzystania z masowych środków przekazu

• nabywanie odporności fizycznej i zdrowotnej

• przedłużenie własnej sprawności fizycznej do późnego wieku

6. UWARUNKOWANIA PODMIOTOWE I ŚRODOWISKOWE UCZESTNICTWA W REKREACJI

7. FORMY I METODY DZIAŁAŃ REKREACYJNYCH. ROZUMIENIE POJĘĆ, KLASYFIKACJA,

CHARAKTERYSTYKA, WYKORZYSTANIE.

a) formy dydaktyczne

Stan organizacji, nauczania, uczenia się i doskonalenia ruchowych czynności rekreacyjnych.

• forma zabawowa i jej odmiany

- naśladowcza (ruchy naśladujące pracę człowieka, zjawiska w przyrodzie, poruszanie się zwierząt)

- ilustracji (opowieści ruchowej, wykonywanie ruchów ilustrujących opowieść)

- zabawy ze śpiewem, orientacyjno-porządkowe, rzutne, bieżne, skoczne

• forma współzawodnictwa

- rywalizacja wyzwala pozytywne emocje, jest czynnikiem mobilizującym i stymulującym. możliwość

porównania się z innymi stanowi bodziec do lepszego wykonania czynności ruchowej

• forma zadaniowa

- stwarzanie specjalnych warunków które zmuszają do wykonania określonego zadania ruchowego

(np. przez odpowiedni dobór terenu lub ustawienie tyczek, „wymusza” się wykonanie danej ewolucji

narciarskiej)

• forma improwizacji ruchowej

- dowolne manipulowanie odpowiednimi przyborami lub wykonanie dowolnych ruchów, wykorzystując

odpowiednio dobrany podkład muzyczny; charakter kreatywny (pozwala wyrażać emocje, wyzwala

inwencję i wzbogaca przeżycia)

• forma ścisła

- ściśle określona czynność ruchowa , ustawienie i jego zmiany, sposób posługiwania się przyborem, nie

pozostawiając żadnej dowolności.)

b) metody rekreacji

metoda - zespół czynności oraz środków stosowanych w sposób powtarzalny dla osiągnięcia zaplanowanego

celu

metody rekreacji - zespół czynności i środków zastosowanych w odpowiedni sposób dla osiągnięcia

założonego celu działalności rekreacyjnej

• funkcje metod rekreacji

- służą doskonaleniu i funkcjonowaniu podstawowych układów organizmu, w celu pomnażania kondycji

i sprawności (fitness)

- zapewniają utrwalenie i udoskonalenie nabytych umiejętności

- służą zaznajamianiu się z nowymi formami rekreacji ruchowej

- umożliwiają kontrolę i ocenę stopnia opanowania umiejętności i poziomu uzyskanej sprawności.

• klasyfikacja metod

1. metody nauczania - uczenia się i doskonalenia czynności rekreacyjnych

• metody SŁOWNE

- służą przekazaniu ustnej informacji o danej formie aktywności , danej czynności ruchowej,

podstawach systematycznego ćwiczenia , sposobach wykonania

- polegają na opisywaniu ruchu i jego wykorzystania

• metody OGLĄDOWE

- polegają na pokazaniu żywego ruchu lub jego obrazu, angażując głównie wzrok

- opierają się na bezpośredniej obserwacji - żywy pokaz lustrzany, plansza, ilustracje, filmy

• metody ZAJĘC PRAKTYCZNYCH

- praktyczne wykonanie czynności ruchowych , co pozwala na szybkie i prawidłowe ich

opanowanie

*metody szczegółowe:

• nauczania - uczenia się w CZĘŚCIACH

- polega na nauczaniu czynności ruchowej, dzieląc całość czynności na mniejsze części szczególnie

- przydatna w przypadku trudnych technicznie zadań ruchowych oraz mało sprawnego ucznia

• nauczania - uczenia się CAŁOŚCIOWEGO

- polega na nauczaniu czynności bez dzielenia na elementy składowe

- znajdująca zastosowanie szczególnie gdy czynność ruchowa jest prosta, a uczeń sprawny

• nauczania - uczenia się KOMPLEKSOWEGO

- polega na wymiennym lub równoczesnym stosowaniu (w zależności od potrzeb) metod nauczania

częściami, lub w całości

! Wybór metod do praktycznego wykorzystania zależy przede wszystkim od stopnia złożoności zadania

ruchowego / czynności oraz od możliwości percepcyjnych ucznia

2. metody realizacji wyuczonych zadań, czynności rekreacyjnych (metody treningowe):

a. Metoda ćwiczeń CIĄGŁYCH : (bez przerw wypoczynkowych) :

• ciągły wysiłek ze stałą intensywnością , np. jogging, pływanie dystansowe

- umiarkowana intensywność bodźca, długi czas trwania wysiłku, przy angażowaniu możliwie największej

liczby grup mięśniowych

• długotrwałe ćwiczenia o zmiennej intensywności bodźca

- w czasie wysiłków o niższej intensywności stwarza się organizmowi warunki do niepełnego wypoczynku

b. Metoda ćwiczeń PRZERYWANYCH

• ćwiczenia metodą powtórzeniową

(kolejne ćwiczenia występują po przerwie umożliwiającej odpoczynek i uspokojenie tętna i oddechu)

• ćwiczenia metodą interwałową

(ćwiczenia występują w dłuższych seriach i przedzielone są krótkimi przerwami umożliwiającymi tylko częściowy odpoczynek)

8. ŚRODKI REKREACJI. ROZUMIENIE, KLASYFIKACJA, CHARAKTERYSTYKA,

WYKORZYSTANIE

Wszystko to, co ułatwia, zabezpiecza, umożliwia działanie, czyli:

- zespół ćwiczeń, procedur, czynności oraz przedmiotów i urządzeń, za pośrednictwem których oddziałuje się

na organizm człowieka w zależności od potrzeb z uwzględnieniem indywidualnych zainteresowań i w

określonych celach

- w znaczeniu ogólnym: zbiór działań, przedmiotów, urządzeń, pośredniczących w osiąganiu celu związanego z

rekreacją

• ćwiczenia fizyczne (np. bieganie jako środek pomocy w utrzymaniu zdrowia i dobrego samopoczucia)

• urządzenia i sprzęt umożliwiające ruchowe zajęcia rekreacyjne (teren, sala, rower, kajak)

• elementy podnoszące atrakcyjność zajęć rekreacyjnych (muzyka, przybory, krajobraz)

• elementy wzmacniające efektywność zajęć rekreacyjnych (sauna , masaż, solarium)

Szczególnie ważnym środkiem rekreacji, ze względu na funkcję prozdrowotną jest PRZYRODA (lasy, wody, gleby, ukształtowania terenu, klimat, piękno krajobrazu, a także pewne rodzaje energii, np. energia słoneczna, kinetyczna rzek i wiatru - są nośnikami bodźców fizycznych stabilizujących stan istnienia organizmu człowieka, jak również stan ten zmieniających.)

9. ELEMENTY I ZASADY PROCESU PLANOWANIA REKREACJI

• KROK 1: określenie wieku i płci, możliwości w zakresie czasu wolnego (ilości czasu pozostającego do dyspozycji)

• KROK 2 : określenie wstępnego przygotowania poznawczego (dotychczasowych osiągnięć poznawczych)

- posiadane umiejętności (co uczestnik potrafi)

• KROK 3 : określenie wstępnego przygotowania fizycznego (aktualnego stanu sprawności fizycznej)

• KROK 4 : określenie wstępnej postawy i motywacji

- obejmuje chęć uczenia się nowych umiejętności i cechy osobowości wpływające na utrzymanie tej chęci, mimo pojawiających się niesprzyjających okoliczności

(uporczywość, pilność, systematyczność)

• KROK 5 : określenie ukierunkowania treści programowych (systemu zaspokajania potrzeb rekreacyjnych - form , czynności podejmowanych przez uczestników programu rekreacji)

- określenie układu celów realizacji czynności rekreacyjnych

- określenie ulubionych czynności rekreacyjnych

- określenie preferencji w zakresie organizacji, uczenia się i przebiegu czynności rekreacyjnych

• KROK 6: określanie warunków realizacji programu rekreacji (obejmujących materialne i społeczne otoczenie uczestnika programu rekreacji)

- określenie możliwości i warunków otoczenia naturalnego uczestnika programu rekreacji

- określenie możliwości i warunków materialnych otoczenia antropogenicznego uczestnika

programu rekreacji

Ustalenia indywidualnych celów i zadań.

cel - efekt, na którego ukierunkowana jest czynność

a) cele typów zachowań rekreacyjnych (cele rekreacji)

• wypoczynkowy

• restytucyjny

• zabawowy

• poznawczo-kształceniowy

• sportowo-wypoczynkowy

• kondycyjny

*najczęściej występujące sprzężenia celów typów zachowań rekreacyjnych

• wypoczynkowo-restytucyjny

• wypoczynkowo-kondycyjny

• sportowo-wypoczynkowy i kondycyjny

• poznawczo-kształceniowy i wypoczynkowy

• wypoczynkowo-zabawowy

!Konsekwencją wyboru celu działania jest określenie zadań.

zadanie - wskazanie, co trzeba zrobić dla osiągnięcia jakiegoś celu

b) zadania do realizacji rekreacyjnych celów (np.)

• nauczanie techniki czynności ruchowych

• doskonalenie umiejętności, sprawności ruchowej

• kształtowanie cech motorycznych (siły, szybkości, skoczności, zręczności, wytrzymałości, zwinności, gibkości)

• aktywny wypoczynek

• kompensowanie, korygowanie niekorzystnych wpływów środowiska

• zapobieganie i przeciwdziałanie ujemnym skutkom pracy

• integracja, socjalizacja

10. ANIMACJA REKREACJI

animacja - zaplanowana, zorganizowana działalność, której celem jest optymalizacja zachowań ludzi w

czasie wolnym dla podniesienia ich jakości

a) animacja polega na:

• kreowaniu jednostki ludzkiej - świadomej, autentycznej, aktywnej, samodzielnej i twórczej

• tym, aby tchnąć duszę, sens w grupę, zbiorowość, społeczeństwo i wywołać ożywienie, aktywność

b) zakresy rozumienia animacji

• szerszy - oznacza kierunek działań podejmowanych przez firmę , instytucję, organizację, który ma na

celu pobudzanie aktywności grup ludzkich

• węższy - oznacza kierunek działań wspierających podmiotową aktywność i rozwój poszczególnych

grup i osób

c) cechy animacji:

• otwarta

• kontrolowana

• dobrowolna

• z własnej decyzji

• własny cel i motywacja

*Animacja ma przeciwne cechy do cech manipulacji.

d) zakres treści animacji (sfery animacji):




• aktywność ruchowa

• rozrywka

• zajęcia twórcze

• kształcenie

• relaks

• przygoda

e) narzędzia animacji:

• sposoby

• treści

• efekty

f) sposoby animacji:

• środowiskiem naturalnym

• dobrami materialnymi

• mediami

• osobami




g) zadanie działań animacyjnych:

Skłanianie i mobilizowanie ludzi do aktywności w czasie wolnym, wykorzystując różne sposoby.

h) efekty animacji:

Pozytywne zjawiska towarzyszące działaniom animacyjnym (pożądane skutki działań animacyjnych).

• zabawa, radość, przyjemność

• zdobycie umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi

• poznanie różnorodnych możliwości w zakresie sposobów organizowania czasu wolnego

• podwyższenie poziomu aktywności psychofizycznej

• zdobycie nowych doświadczeń i umiejętności

• możliwość realizowania osobistych potrzeb

11. KIERUNKI I CZYNNIKI ROZWOJU REKREACJI RUCHOWEJ (+ / - ASPEKTY)

a) trendy bezpośrednio wyznaczające główne czynniki rozwoju:

• postęp cywilizacyjny

• urbanizacja

• mobilność

• czas wolny

• możliwości finansowe ludności (siła nabywcza)

• oddziaływanie środowiska

b) czynniki rozwoju

• postęp cywilizacyjny - podstawowy czynnik rozwoju

- dynamiczny rozwój technologii i techniki

- wprowadzenie do użytku codziennego nowych wynalazków ułatwiających życie i korzystanie z atrakcyjnych

terenów rekreacyjnych

*wzrost poziomu wykształcenia ludzi




- ludzie dążą do samorozwoju

- poszukują nowych wrażeń

- podejmują się trudniejszych zadań

- preferują silniejsze emocje


*lepszy dostęp do informacji i umiejętności jej wykorzystania

- rozbudzenie zainteresowań nowymi formami działalności rekreacyjnej

- rozbudzenie chęci ustawicznych poszukiwań nowych możliwości w tym zakresie

*rozwój masowych środków przekazu - modeluje decyzje i zachowania rekreacyjne

*postęp w nauce i technologii - zmienia sposób życia ludzi

*w centrum zainteresowania ludzi są:

- rozwój - samodoskonalenie

- aktywność - zaangażowanie

*zachowania ludzi kierują się w stronę takich wartości jak:

- posiadanie dobrego samopoczucia - bycie spełnionym - zawsze w dobrej formie

• standard życia

*wzrost standardu życia:

- powiększa zasoby czasu wolnego

- rozwija możliwości ich wykorzystania na rekreację

• mobilność (zdolność do przemieszczania się) - rozwój środków komunikacji i transportu

*rozwój w zakresie różnorodności i jakości (sprawność, komfort, szybkość):

- umożliwia dostanie się w krótkim czasie do pożądanych miejsc dla realizacji celów rekreacyjnych dotąd

trudno dostępnych

• zjawiska i procesy urbanizacyjne

- przenoszenie się ludzi ze środowisk wiejskich do środowisk miejskich powoduje przekształcanie się wzorów

zachowań

• czas wolny

*zwiększenie jego ilości na skutek przemian w systemach produkcyjnych

*zmiany we wzorcach jego wykorzystania pod wpływem TV i internetu

c) podsumowanie

• Na rozwój zjawiska rekreacji wpływa wiele różnorodnych czynników.

• Czynniki wyznaczające stopień zainteresowania ludzi rekreacją nazywane są determinantami.

• Determinanty mają charakter zewnętrzny (płynący z otoczenia) i wewnętrzny (pochodzący od samej jednostki).

12. BARIERY SPOŁECZNE REKREACJI

Teza 1 : warunkiem prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka jest :

• utrzymanie dynamicznej równowagi wewnętrznej (homeostazy)

• utrzymanie równowagi w relacji człowiek środowisko zewnętrzne (heterostazy)

Teza 2 : do czynników mogących zaburzyć równowagę organizmu należą m.in:

• hipokinezja (zbyt mała w stosunku do wymagań ilość ruchu)

• przeciążenie psychiczne (wywołujące reakcję stresową)

Teza 3 : środkiem umożliwiającym prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka jest ruch

Teza 4 : aktywny ruchowo wypoczynek nie jest powszechnym elementem współczesnego życia Polaków

- co dziesiąty Polak wsiada od czasu do czasu na rower lub gimnastykuje się

- co dwudziesty gra w piłkę lub uprawia jogging

- niewielki odsetek Polaków jeździ na nartach , gra w tenisa i uprawia kulturystykę

- 2 % populacji ćwiczy aerobik, chodzi po górach, wiosłuje na kajakach

Teza 5 : próby przełamania fizycznej immobilności Polaków przynoszą efekty dużo skromniejsze od oczekiwanych, pomimo:

• rozwoju infrastruktury

• dość szerokiej i stale wzbogacanej oferty programowej

• intensywnych niekiedy akcji propagujących

Teza 6 : źródeł niepowodzeń w tym zakresie zależy upatrywać w barierach obiektywnych i subiektywnych

bariery rekreacji ruchowej - zespół czynników, które powstrzymują ludzi od aktywnego ruchowo wypoczynku,

utrudniają go lub uniemożliwiają.

bariery obiektywne - niezależne od podmiotu realizującego cel

• deficyt czasu wolnego

• trudności finansowe

• zły stan bądź niekorzystne usytuowanie obiektów

• mała atrakcyjność zajęć

bariery subiektywne - tkwiące w samym podmiocie

• lęk przed urazem

• obawa przed ośmieszeniem

• brak odpowiednich nawyków

a) podział barier wg treści:

• biologiczne

• geograficzno - przestrzenne

• demograficzne

• ekonomiczne

• organizacyjne

• psychospołeczne:

a) poznawcze

• źródła:

- brak wiedzy o znaczeniu rekreacji ruchowej dla zdrowia i prawidłowego rozwoju organizmu

- funkcjonujące w społeczeństwie fałszywe stereotypy i przekonania na temat potrzeb wypoczynkowych i

sposobów wykorzystania czasu wolnego

• sposób ich przełamywania:

- kształtowanie i upowszechnianie w społecznościach lokalnych dobrych idei i prawidłowych poglądów na

kulturę fizyczną, szczególnie rekreację ruchową, przydatną człowiekowi na wszystkich etapach życia

b) ideologiczne

• źródła:

- powszechnie panujący system postaw i poglądów o małej wartości kultury fizycznej w procesie kształcenia i

wychowania osobowości człowieka

- niska pozycja wzorów sportowo - rekreacyjnych w hierarchii wartości ludzi

- brak ideałów sportowych bądź ich nieprzychylna ocena w świadomości społecznej

• sposób ich przełamywania:

- kształtowanie i upowszechnianie w społecznościach lokalnych dobrych idei, prawidłowych poglądów na

kulturę fizyczną, szczególnie rekreację ruchową, przydatną człowiekowi we wszystkich etapach życia

- prowadzenie przez państwo dobrej polityki , zmierzającej do podniesienia w społeczeństwie polskim rangi

kultury fizycznej

c) kulturowe

• źródła :

- historyczne wzorce zachowań

- brak tradycji zwiększonej aktywności ruchowej w czasie wolnym

- negatywne postawy wobec kultury fizycznej

• sposób ich przełamywania :

- długotrwałe systematyczne oddziaływanie na ludzką świadomość

- eliminowanie starych nawyków i przyzwyczajeń

- zastępowanie ich nowymi

d) psychologiczne

• źródła

- nieuświadomienie sobie braku lub niedoboru aktywności ruchowej

- brak motywacji do podejmowania zajęc ruchowych w czasie wolnym

- brak aspiracji w tym zakresie

- opory psychiczne spowodowane lękiem lub ośmieszeniem

• sposób ich przełamywania:

- zachęcanie do systematycznego sprawdzania stanu fizycznego

- motywowanie argumentacjami zdrowotnymi i przyjemnościowymi do podejmowania ćwiczeń i uczestnictwa

w programowych zajęciach ruchowych

- informowanie o istniejących szerokich możliwościach w tym zakresie

- rozbudzanie aspiracji (dążeń, pragnień) by być całe życie zdrowym , sprawnym, zadowolonym.

- przełamywanie indywidualnych kompleksów i oporów psychicznych.

b) uwagi końcowe

• każdy etap życia człowieka wywołuje specyficzne potrzeby związane z aktywnością ruchową w czasie wolnym

• każdy etap życia narzuca też często poważne ograniczenia w zachowaniach ukierunkowanych na ich zaspokajanie

• z powodu bardziej złożonych sytuacji życiowych więcej takich ograniczeń dotyczy człowieka dorosłego niż młodego. Do nich najczęściej zalicza się:

- niedostatek środków finansowych , które można przeznaczyć na ten cel

- zmniejszoną ruchliwość z powodu obniżonych możliwości organizmu

- brak czasu wynikający z zapotrzebowania na czynności związane z pracą

• ogólnie biorąc ograniczenia te odnoszą się do środowiska (np. brak dostępu do określonych zasobów przestrzennych) i do samych ludzi (np. nieruchliwość, bieda, wiek, sprawność, zdrowie, umiejętności)

• sprawę komplikuje fakt, że na przebieg działalności rekreacyjnej wpływa zarówno stopień, w jakim na jednostkę oddziałują przeszkody rzeczywiste (obiektywnie obecne w otoczeniu) jak i przeszkody spostrzegawcze (subiektywne)

13. ORGANIZACJA REKREACJI W POLSCE

podstawa formalno - prawna:

• ustawa o kulturze fizycznej (z 18.01.1996, DZ.U 1996. NR 25, poz. 113) wraz z późniejszymi zmianami

ustawa o kulturze fizycznej:

• organizowanie działalności w dziedzinie rekreacji, tworzenie odpowiednich warunków materialno - technicznych

• jest obowiązkiem organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, klubów sportowych oraz stowarzyszeń kultury fizycznej i ich związków

Realizacją zadań z zakresu rekreacji ruchowej i wypoczynku zajmują się także prywatne podmioty gospodarcze

system organizacji rekreacji obejmuje 3 sektory :

1. administracji publicznej szczebla rządowego i samorządowego

2. organizacji i stowarzyszeń kultury fizycznej

3. prywatnych podmiotów gospodarczych

1.

• Naczelny organ w administracji rządowej odpowiedzialny za realizacje strategii: minister sportu

- realizuje bezpośrednio przez Sekretarza Stanu, Podsekretarza, Dyrektora Generalnego)

• W ministerstwie funkcjonują departamenty i biura

minister sportu - minister do spraw rekreacji realizuje zadania państwowe przez Departament Sportu Powszechnego

zadania państwowe:

• program rozwoju rekreacji w środowisku wiejskim

• program rozwoju rekreacji w środowisku akademickim

• program rozwoju rekreacji w rodzinie, różnych grupach zawodowych i społecznych

(np. niepełnosprawni)

Do ustawowych zadań jednostek publicznych obok tworzenia warunków prawno-organizacyjnych i ekonomicznych należy w szczególności :

• popularyzacja walorów rekreacji

• organizacja zajęć , zawodów i imprez

• szkolenie kadry instruktorów

• tworzenie , utrzymywanie i udostępnianie bazy sportowo-rekreacyjnej

2.

• W układzie regionalnym i lokalnym rekreacja stanowi obszar zainteresowania i działalności administracji samorządowej

• Państwowymi koordynatorami działalności na szczeblu regionalnym są wojewodowie i urzędy wojewódzkie (z wydziałami)

• Na poziomie regionalnym (wojewódzkim) koordynacją zadań sprawuje urząd marszałkowski

- instytucja zapewniająca wykonywanie zadań władzom samorządowym, czyli Sejmikom

Wojewódzkim

• W strukturach organizacyjnych Urzędów Marszałkowskich są komórki organizacyjne (departamenty i wydziały) spełniające funkcje wykonawcze

• Sprawy rekreacji i sportu są lokowane w wydziałach

3. Organizacja rekreacji na niższych szczeblach samorządu terytorialnego w powiatach i gminach jest różna w

zależności od uwarunkowań wpływających na traktowanie jej priorytetowo bądź pobocznie.

Samorządy powiatowe i gminne realizują działania z zakresu rekreacji poprzez:

• komisje Rad Powiatów i Gmin (poziom uchwałodawczy)

• komórki organizacyjne stanowiące struktury Starostw Powiatowych Urzędów Gmin (poziom wykonawczy)

*Szczególnymi formami organizacji rekreacji na poziomie gminnym są powołane głównie w gminach miejskich zakłady lub jednostki budżetowe zwane ośrodkami sportu i rekreacji

Sektor organizacji i stowarzyszeń kultury fizycznej:

• organizacje najczęściej funkcjonują na poziomie regionalnym (wojewódzkim) i lokalnym (powiatowym, gminnym, miejskim); posiadają osobowość prawną.

- np. Lubuski SZS, Dolnośląski, ognisko TKKF, Uczniowski Klub Sportowy, Dolnośląska Federacja

Sportu, Lubelska Unia Sportu, Małopolski Związek Stowarzyszeń Kultury Fizycznej

sektor prywatny - podstawowe jednostki świadczące usługi w dziedzinie rekreacji są prywatne podmioty

gospodarcze

Nadzór nad działalnością Stowarzyszeń należy do :

• wojewody właściwego (ze względu na siedzibę stowarzyszenia)

• starosty właściwego (ze względu na siedzibę stowarzyszenia)

Najczęściej spotykane formy organizacyjno-prawne w zakresie rekreacji i wypoczynku są :

• osoby fizyczne i spółki cywilne

• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

• spółki akcyjne (prawa handlowego)

• spółki jawne

• fundacje

• spółki cywilne

Do przykładowych form prowadzenia prywatnej działalności zaliczamy:

• centra rekreacji i wypoczynku

• parki wodne

• studia fitness

• szkółki, szkolenia, świadczące kompleksowe i indywidualne usługi wypoczynkowe i szkoleniowe

---