Objawy chorób centralnego systemu nerwowego 1.WYGLĄD a) ułożenie: •zespół parkinsonowski -ułożenie daszkowe ręki •porażenie połowicze torebkowe (odwiedzenie w stawie ramiennym, zgięcie w stawie łokciowym, niewielka pronacja, ręka i palce ręki w zgięciu łokciowym) •uszkodzenia nerwów obwodowych -n. łokciowy -ręka szponiasta -n. pośrodkowy -ręka błogosławiąca -n. promieniowy -ręka zwisająca -n. strzałkowy -stopa końsko -szpotawa -n. piszczelowy -stopa piętowa b)stan mięśni: •zanik mięśni -ograniczony (do grupy lub poszczególnych mięśni) -najczęściej wskutek uszkodzenia nerwów obwodowych i komórek ruchowych rogów przednich -rozlany -(cała kończyna) -najczęściej wskutek bezczynności np.: po złamaniach, zapaleniach stawów •drżenie pęczkowe -towarzyszy zanikom przy zmianach w obrębie komórek rogów przednich lub w jądrach ruchowych pnia mózgu c)hiperkinezy -ruchy mimowolne -głównie w przebiegu chorób jąder podkorowych •drżenie rąk -statyczne (zespół parkinsonowski, zatrucia (alkoholizm)), -kinetyczne (zamiarowe) -uszkodzenie móżdżku, przerwanie połączeń miedzy móżdżkiem a jądrem czerwiennym d)zaburzenia odżywcze i naczynioruchowe •sinica lub bladość •oziębienie •zaburzenia potliwości •wygładzenie lub zgrubienie skóry •zaburzenia troficzne paznokci -urazy nn. obwodowych -zapalenie wielonerwowe -jamistość rdzenia -porażenia połowicze pochodzenia mózgowego 2)RUCHY BIERNE I NAPIĘCIE MIĘŚNI a)zakres ruchów biernych •ograniczenie biernego zakresu ruchów -uszkodzenie układu nerwowego -przykurcz -silne i długotrwałe wzmożenie napięcia mięśni -porażenie(niedowład) -zmiany w stawach i w mięśniach -w ostrych zmianach ból nasilający się przy ruchu, bolesność miejscowa, obrzęk, ocieplenie b)napięcie mięśni: oceniane jako opór stawiany przy wykonywaniu ruchów biernych i/lub poprzez obmacywanie mięśni w spoczynku i przy wykonywaniu ruchów biernych •obniżenie napięcia mięśni (spadek oporu przy wykonywaniu ruchów biernych, mięśnie są zwiotczałe, ruchomość w stawach jest nadmierna) -uszkodzenie komórek rogów przednich -uszkodzenie nn. obwodowych •wzrost napięcia mięśni -stan kurczowy, spastyczny -na początku ruchu opór jest największy, następnie nagle się zmniejsza i w miarę jego wykonywania maleje -uszkodzenie drogi korowo-rdzeniowej -sztywność -opór stały, jednakowy na początku jak i na końcu ruchu -choroby jąder podkorowych Ocena ruchów biernych i napięcia mięśni kończyn I. OBJAW LASÈGUE' A -napinanie korzenia nerwu kulszowego wykonanie: uniesienie przez osobę badającą ku górze wyprostowanej w stawie kolanowym kończyny dolnej pacjenta (leżącego na wznak), poprzez chwycenie jedną ręką od dołu podudzia pacjenta powyżej kostki i położenie drugiej na przedniej powierzchni uda pacjenta. Przez cały czas badania druga kończyna musi być wyprostowana. objaw „+”: -ból w kończynie dolnej na przebiegu n. kulszowego, zgięcie w stawie kolanowym -w przebiegu rwy kulszowej (radikulopatia) -obustronny w zapaleniu wielonerwowym lub wielokorzonkowym. II. OBJAW FAJERSZTAJNA -KRZEMICKIEGO wykonanie: jak wyżej objaw „+”: -ból i zgięcie w kończynie drugiej, nie badanej III. OBJAW MACKIEWICZA wykonanie: zgięcie przez osobę badającą kończyny dolnej w stawie kolanowym u pacjenta leżącego na brzuchu objaw „+”: -ból na przedniej powierzchni uda
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa Zmiany patologiczne obejmują: •zmiany w tarczy (jądro miażdżyste przemieszcza się ku tyłowi przez poprzerywane pierścienie włókniste) •dzioby (najczęściej zlokalizowane na tylnej krawędzi trzonu) •nawarstwienie kostne w otworach międzykręgowych Lokalizacja: najczęściej odcinek szyjny i lędźwiowy Czynniki predysponujące: •nieprawidłowe ustawienie głowy •nieprawidłowe siedzenie •jazda samochodem Kręgosłup lędźwiowy Dolegliwości wynikają przede wszystkim ze zmian w obrębie tarcz międzykręgowych i przesuwania jąder miażdżystych tarcz między kręgowych ku tyłowi FAZY PRZEMIESZCZANIA SIĘ JĄDRA MIAŻDŻYSTEGO: 1 .Faza 2.Faza (protruzja) 3.Faza (prolapsio) 1 FAZA: wysunięcie jądra do poziomu tylnej krawędzi tarczy międzykręgowej -drażnienie n. sinovertebralis Objawy: ból kręgosłupa na poziomie przemieszczenia; gdy ból pojawi się nagle to jest to lumbago, gdy ciągle nęka to jest to lumbalia 2 FAZA: przepuklina (protruzja) jądra miażdżystego -jądro miażdżyste uwypuklaoponę twardą w kanale kręgowym. Ta uwypuklona opona nazywana jest workiem przepukliny Objawy: ból w okolicy miejsca wypadania jądra miażdżystego i promieniujący torem ticiśniętych nerwów rdzeniowych; w wyniku tego powstaje obraz kliniczny rwy udowej lub kulszowej w zależności od poziomu ucisku Rwa udowa - ucisk na poziomach L2-L4 (korzenie z włóknami do nerwu udowego) Objawy: •Ból okolicy lędźwiowej, biodra, przedniej części uda kończący się na wysokości kolana. •Zaburzenia czucia w zakresie unerwienia •Odruch kolanowy: zniesiony lub osłabiony Kręgosłup lędźwiowy Rwa kulszowa - ucisk na poziomach L5-S1 Objawy: •Ból okolicy lędźwiowej, pośladka, tylno bocznej części uda, dochodząc}' do kolana i dalej : a) w przypadku L5 przechodzący do dużego palucha stopy b) w przypadku SI poprzez boczną część łydki do kostki bocznej i IV. V palca stopy. •Zaburzenia czucia w zakresie unerwienia •Odruchy: a) w przypadku L5 -brak objawów bo na tym poziomie żaden badany odruch nie jest przewodzony b) w przypadku SI -zniesiony lub osłabiony odruch w stawie skokowym 3 FAZA-wypadnięcie (prolapsio) jądra miażdżystego; dochodzi tu do przerwania worka oponowego i wypadnięcia jądra miażdżystego do kanału kręgowego Objawy : -korzeniowe tak jak w fazie II lub mogą odzwierciedlać amputacje korzenia nerwu rdzeniowego (ból puszcza, pojawiają się niedowłady, najczęściej zginacza grzbietowego stopy) -rdzeniowe -uszkodzenie rdzenia wskutek bezpośredniego ucisku lub wskutek ucisku na tętnice odpowiedzialne za ukrwienie rdzenia Przemieszczone jądro miażdżyste może zwłóknieć, zwapnieć i zresorbować się. Kręgosłup szyjny Ucisk na tętnice kręgowe, które z różnych powodów mogą być dodatkowo zmienione (dysplazje, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca) może spowodować zaburzenie ukrwienia tylnej części mózgowia. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego może prowadzić do •zawrotów głowy •zaburzeń równowagi •nudności, wymiotów •oczopląsu •ataksji •dodatniej próby Romberga •zaburzeń świadomości Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa Postępowanie: •Stan nagły: łóżko, środki przeciwbólowe, środki zmniejszające napięcie mięśni, środki uspokajające i nasenne •Zabiegi: nagrzewania, prądy przeciwbólowe, masaż, ćwiczenia. •Postępowanie operacyjne -fenestracja -hemilaminektomia -laminektomia
Udar mózgu: Miażdżyca tętnic: Czynniki ryzyka: *niezależne(niemodyfikowalne): wiek. pleć męska, obciążenie rodzinne. *zależne(modyfiko walne): palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej, cukrzyca, nadwaga, brak aktywności ruchowej, stres emocjonalny, Unaczynienie: * tętnicze szyjne wewnętrzna; prawa i lewa, * tętnice kręgowe: prawa i lewa,
RZS- reumatoidalne zapalenie stawów Przewlekła układowa choroba tkanki łącznej o podłożu imunnologicznym, charakteryzująca się nieswoistym zapaleniem symetrycznym stanó, występowaniem zmian pozastawowych i powikłań układowych prowadzącą do niepełnosprawności, inwalidztwa i przedwczesnej śmierci. Epidemiologia: 0,3-1,5 % populacji K>M Szczyt zachorowalności 4-5 dekada. Obraz kliniczny: *Ból i obrzęk symetrycznych stawów rąk i stóp, rzadziej dużych stawów np. kolanowych lub barkowych. *Sztywność poranna > 1k *Stan podgorączkowy- 37-38 C *Ból mięśni zmęczenie niewspómierne do dolegliwości brak łąknienia niewielka utrata masy ciała U 55-65% chorych rozwija się choroba w ciągu kilku tygodni , u 10-15% obserwuje się ostry pczatek choroby. Objawy stawowe: -symetryczne zapalenie stawów ( typowo 1 stawami sa stawy miedzypaliczkowe bliższe dalsze nie są zajęte) śródręczno paliczkowe oraz śródstopno paliczkowe stawy kg zwłaszcza stawy nadgarstkowe są znacznie częściej zajęte niż stawy kkd. Ręce: bolesność stawu podczas wysiłku, obrzęk stawu i tkanki okołostawowej, wysięk w stawie oraz niewielki wzrost ocieplenia, guzki reumatoidalne nad stawami ulnaryzacja palce w butonierce (rozszerzenie III i IV palca) palec o typie łabędziej szyji podwichniecia i zwichnięcia w stawach ankyloza zanik mięśni glistowatych międzykostnych zanik kłębu i kłębika rumień dłoniowy zespół kanału nadgarstka
Zmiany pozasadowe: - guzki reumatoidalne- głównie przedramiona zmiany w ukł krążenia zmiany w płucach zmiany w narządach wzroku (suche złuszczające zapalenie rogówki i spojówek, zapalenie twardówki i nadtwardówki) zmiany w nerkach (śródmiąższowe zapalenie nerek, odmiedniczkowe zapalenie nerek, amylaidoza) zapalenie małych i średnich naczyń, zmiany w ukł nerwowym ( zespół ciśnień nadgarstka, polineuropatia, mononeuritis, ucisk korzeni nn rdzeniowych) powiększenie węzłów chłonnych powiększenie śledziony Czynniki które pogarszają rokowanie: młody wiek wysokie miano RF lub wzrostu OB. Obrzęk stawów Obecność zmian poza stawowych Co 4 chory wymaga wszczepienia endoprotezy dużego stawu, po 5 latach choroby zdolność do pracy traci 50 % chorych, po 10 latach 100% chorych. Chorzy żyją 7 lat krócej w porównaniu do populacjii ogólnej ( RZS przyspiesza rozwój miażdzycy) Przebieg: U ok. 70% przebieg pstępujący z okresami zaostrzeń i względnych remisji, lecz stale postępującą destrukcją stawów. U ok. 10%remisje są długotrwałe nawet kilkuletnie. U ok. 15% przebieg jest łagodny, z umiarkowaną aktywnością choroby, zajęcie kilku stawów i postępującą destrukcją.
|
3.RUCHY CZYNNE I SIŁA a) ruchy czynne oceniamy poprzez obserwacje ich wykonywania. b) siłę oceniamy poprzez przeciwstawianie się ruchom wykonywanym przez pacjenta. Niedowład (paresis) -osłabienie siły mięśniowej Porażenie (paralysis) -całkowita niemożność wykonywania jakichkolwiek ruchów Porażenie lub niedowład kończyny górnej i dolnej tej samej strony określamy jako porażenie lub niedowład połowiczy Porażenie (niedowład) obu kończyn dolnych to paraparezja(paraplegia) Porażenie (niedowład) jednej kończyny to monoparezja(monoplegia) Ocena kończyn górnych •ruchy barku •ruchy w stawie barkowym •ruchy w stawie łokciowym •ruchy w stawie nadgarstkowym •ruchy palców Szczególnie cenne próby: •polecenie wyciągnięcia przed siebie obu wyprostowanych kończyn górnych i utrzymywanie ich w te pozycji przy zamkniętych oczach -po stronie niedowładu opadanie kończyny •polecenie jednoczesnego podniesienia ku górze obu wyprostowanych kończyn górnych -po stronie niedowładu kończyna opóźnia się i występuje lekkie zgięcie w stawie łokciowym Ocena kończyn dolnych •ruchy w stawie biodrowym •ruchy w stawie kolanowym •ruchy w stawie skokowym •ruchy w stawach palców stóp Szczególnie próby •PRÓBA BARRÉGO wykonanie: polecenie utrzymywania zgiętych pod kątem prostym w stawach kolanowych nóg przy leżeniu na brzuchu -w przypadku niedowładu opadanie kończyny 4. ZBORNOŚĆ RUCHÓW Kończyna górna: •Próba palec--nos: wykonanie: polecenie trafienia końcem palca wskazującego do końca nosa najpierw z otwartymi a potem z zamkniętymi oczami. •Próba palec pacjenta --palec lekarza: wykonanie: polecenie trafienia końcem palca wskazującego do palca osoby badającej ocena „+” : -gdy trudności •Ocena diadochokinezy - zdolności wykonywania szybkich naprzemiennych ruchów np. nawracania i odwracania ręki, zaciskania i otwierania pięści. ocena: gdy trudności to adiadochokineza Kończyna dolna: •Próba piętaPróba pięta--kolano: wykonanie: polecenie trafienia piętą w kolano nogi przeciwnej w pozycji leżącej z uprzednio wyprostowanym nogami najpierw z otwartymi a potem z zamkniętmioczami. ocena „+” : -gdy trudności 5. ODRUCHY OCENA: •obecności •symetryczności •stopnia odpowiedzi na bodziec -amplitudy: -odruchy leniwe -odruchy wygórowane •czasu trwania odpowiedzi. Odruchy: kończyna górna a)promieniowy (C5 -C6) wykonanie: ramię przywiedzione, w stawie łokciowym zgięte pod kątem 1200, ułożenie pośrednie pomiędzy pronacją, a supinacją; badający ujmuje silnie brzeg łokciowy przedramienia i uderza młotkiem w wyrostek rylcowaty kości promieniowej. efekt: zgięcie w stawie łokciowym (skurcz mięśnia ramiennopromieniowego, dwugłowego i ramiennego) b)z mięśnia dwugłowego (C5 -C6) wykonanie: ramię przywiedzione, w stawie łokciowym zgięte pod kątem 1200, ułożenie w supinacji; badający podtrzymuję przedramię badanego i uderza młotkiem w ścięgno mięśnia dwugłowego. efekt: zgięcie w stawie łokciowym (skurcz mięśnia dwugłowego) c)z mięśnia trójgłowego (C7) wykonanie: ramię uniesione do kąta 700 względem tułowia, w stawie łokciowym zgięcie 900; badający podtrzymuje przedramię tak by zwisało ku dołowi i uderza młotkiem tuż powyżej wyrostka łokciowego efekt: ruch wyprostny w stawie łokciowym (skurcz mięśnia trójgłowego)
Udar mózgu - zespół kliniczny charakteryzujący się nagłym wystąpieniem objawów ogniskowych trwających dłużej niż 24 godziny, nie mający innej przyczyny niż naczyniowa. Epidemiologia: W Polsce są czwartą przyczyną zgonów, zapadalność 11 l/10000mieszkańców, umieralność 71/100000 mieszkańców, Rodzaje: *udar niedokrwienny - 80% *udar krwotoczny - 20%, Klasyfikacja chorób naczyniowych: * asymptomatyczne *ogniskowa dysfunkcja mózgowia -TIA - przejściowe ataki niedokrwienne, -udar, Ze względu na profil czasowy: ustępujący, postępujący, stabilny, Ze względu na typ: -udar krwotoczny - krwotok mózgowy, krwotok podpąjęczynówkowy. krwotok z malformacji tętniczo-żylnej. -niedokrwienny - zakrzepów, zatorowy, hemodynamiczny - ogniskowa niewydolność krążenia mózgowego, * otępienie naczyniowe, *encephalopatia nadciśnieniowa, Powikłania po udarze niedokrwiennym: ^neurologiczne: obrzęk, ułowienie udaru, drgawki, depresja, wodogłowie, otępienie naczyniowe, ^kardiologiczne: wysokie ciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu, zawał mięśnia sercowego. choroba niedokrwienna serca, ^oddechowe: zachłyśnięcia, zapalenia, zator tętnicy płucnej, obrzęk płuc neurogenny. * ogólne: wzrost temperatury, hiperglikemia, zaburzenia elektrolitowe, odleżyny. Mózgowe porażenie dziecięce: Różnorodne zaburzenia ruchu i po stawy (porażeni a, niedowłady, ruchy mimowolne, zaburzenia napięcia i zaburzenia zborności ruchowej) w wyniku wad rozwojowych lub trwałego uszkodzenia mózgu we wczesnych stadiach rozwoju.
Etiologia: nieprawidłowy przebieg okresu płodowego, okołoporodowego lub wczesnego pourodzeniu. Czynniki odgrywające role w etiologii: wcześniactwo. wylewy śródczaszkowe, encephalopatia okołoporodowa w skutek niedokrwienia, niedotlenienia, zakażenia wewnątrzmaciczne, stan zdrowia matki, nieprawidłowe łożysko Objawy towarzyszące MPDZ: zaburzenia wzroku, słuchu, padaczka, upośledzenie umysłowe, zaburzenia zachowania, zaburzenia słuchu i mowy Objawy wskazujące na MPDZ: uboga ruchliwość spontaniczna, odgięciowe ułożenie głowy, zaciskanie piąstki > 4rż, mała ruchliwość stóp, ograniczenie odwodzenia stóp. nadmienię prostowanie, przywodzenie i krzyżowanie kończyn, nadwrażliwość na bodźce. trodności w karmieniu Postacie: *spastyczna: -diplegia: często wcześniactwo, wylewy około i śródkomorowe, -hemiplegia: dotyczy 3A dzieci, często późno lub okołoporodowa patologia, padaczka. zaburzenia czucia i widzenia, ruchy asymetryczne, -tetraplegia: dotyczy głównie dzieci urodzonych o czasie, często wczesna patologia płodu. padaczka, zaburzenia wzroku i słuchu, *dyskinetyczna: ruchy mimowolne, pląsawice, atetotyczne, upośledzenie rozwoju umysłowego, objawy między 112 i 18 rż, ^móżdżkowa: obniżenie napięcia, zaburzenia równowagi, drżenia, dysmetria. dyzartria. rozwój umysłowy dość dobry, Padaczka: powtarzające się napady padaczkowe Napad padaczkowy: synchroniczne gwałtowne wyładowanie grupy komórek, nerwowych szerzące się na obwód od ogniska padaczkowego. Objawy kliniczne zależą od tego jaka struktura mózgu zostanie objęta tym wyładowaniem Przyczyną powstania ogniska padaczkowego jest uszkodzenie tkanki nerwowej: *dzieci(urazy okołoporodowe, infekcje, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, urazy głowy), *powyżej 20 rż(urazy głowy, nowotwory, infekcje), *powyżej 60 rż(miażdżyca naczyń mózgowych, udary, choroby zwyrodnieniowe mózgu i choroby metaboliczne), Częstość występowania: dotyczy 0,5% populacji, w 80% przypadków początek choroby przed 20 rź Napady padaczkowe: *uogó!nione: w utratą świadomości:
|
Odruchy: kończyna dolna ODRUCHY FIZJOLOGICZNE a)kolanowy (L2kolanowy L2--L4) Wykonanie: 1.)badany siedzi z nogami opartymi na podłodze przy zgięciu w stawach kolanowych 1000(lub ze zwisającymi nogami); badający kładzie rękę na udzie badanego i uderza młotkiem w ścięgno mięśnia czworogłowego poniżej rzepki 2.)badany leży na wznak z kończynami dolnymi zgiętymi w stawach kolanowych o 1200opierając stopy na podłożu; badający podtrzymuje ręką obie kończyny pod kolanami i uderza j.w. efekt: ruch wyprostny w stawie kolanowym (skurcz mięśnia czworogłowego uda) b)skokowy (ze ścięgna Achillesa) (S1 --S2) Wykonanie: 1.)badany klęczy ze zwisającymi stopami; badający uderza młotkiem w ścięgno Achillesa 2.)badany leży na wznak i zgina nogę w stawie kolanowym tak by krzyżowała drugą nogę wyprostowaną; badający podtrzymując jedną ręką stopę uderza j.w. Efekt: zgięcie podeszwowe stopy (skurcz mięśni łydki) Wzmożonym odruchom mogą towarzyszyć klonusy: •rzepkotrząs - rytmiczne skurcze w mięśniu czworogłowym uda powodujące ruchy rzepki do dołu i góry w wyniku ucisku na rzepkę •stopotrząs - po nagłym wykonaniu grzbietowego zgięcia stopy i przytrzymaniu przez badającego stopy w tej pozycji c) odruch podeszwowy (S1 --S2) Wykonanie -drażnienie powierzchni bocznej skóry podeszwy Efekt: zgięcie podeszwowe palucha i pozostałych palców stopy ODRUCHY PATOLOGICZNE a) objaw Babińskiego Wykonanie: jak przy odruchu podeszwowym Efekt „+”: zgięcie grzbietowe palucha i podeszwowe pozostałych palców -świadczy o uszkodzeniu drogi korowordzeniowej b) objaw Rossolimo Wykonanie: uderzenie opuszkami i palców ręki w opuszki palców stopy badanego -świadczy o uszkodzeniu drogi korowordzeniowej Efekt „+”: podeszwowe zgięcie palców 6. CZUCIE POWIERZCHOWNE Wykonanie: badany winien mieć zamknięte oczy; określamy wrażliwość na bodźce: dotykowe, bólowe i cieplne na całym ciele. a)czucie dotyku -zniesienie -anestezja -upośledzenie -hipestezja -przeczulica -hiperestezja b) czucie bólu -zniesienie -analgezja -upośledzenie -hipalgezja -przeczulica -hiperalgezja c)czucie temperatury -zniesienie -termoanalgezja -upośledzenie -termohipoalgezja -przeczulica -termohiperalgezja d)ocena umiejscawiania bodźca na skórze e)ocena rozróżniania (dyskryminacji) dwóch jednocześnie działających bodźców f)ocena odczytywania znaków pisanych na skórze (dermoleksja) •czasu trwania odpowiedzi 7. CZUCIE GŁĘBOKIE a) ocena czucia głębokiego Wykonanie: badany winien mieć zamknięte oczy; wykonujemy ruchy bierne w kolejnych odcinkach kończyn badanego i polecamy badanemu określać kierunek wykonywanego ruchu; rozpoczynamy badanie od części dystalnych - zaburzenia występują najczęściej w dystalnych częściach i jeżeli nie są w nich obecne, to nie stwierdza się ich także w częściach bardziej proksymalnych. b)ocena stereoanestezji - możności określenia kształtu i wielkości przedmiotów trzymanych w ręce; niemożność to astereoanestezja c)ocena czucia wibracyjnego Brzuch I. OCENA PORAŻENIA, NIEDOWŁADU MIĘŚNI przy kaszlu i siadaniu uwypuklenie porażonych lub będących w niedowładzie mięśni --wyczuwalne ręką II. ODRUCHY a)brzuszne skórne (górne, środkowe i dolne) Wykonanie: w pozycji leżącej symetryczne drażnienie skóry brzucha od zewnątrz do wewnątrz: --górne --wzdłuż łuku żebrowego (Th8 --Th9) --środkowe --na wysokości pępka (Th10 --Th11) --dolne --wzdłuż więzadła pachwinowego (Th11 --Th12) Efekt: skurcz mięsni brzusznych po stronie podrażnionej jednostronne lub -toniczno-kloniczne: pierwotnie uogólnione(napady zaczynające się nagle, bez żadnej zapowiedzi), wtórnie uogólnione(napady poprzedzone aurą. która może mieć charakter zmysłowy, czuciowy, ruchowy, autonomiczny - bóle, psychiczny - lęk). Przebieg napadu: utrata przytomności, upadek, toniczny skurcz mięsni, także przepony. bezwiedne oddanie moczu, następnie drgawki kloniczne ustępujące nierównomiernie po kilku minutach -toniczne, -kloniczne. -atoniczne (krótkotrwałe incydenty utraty przytomności połączone z utrata napięcia mięśniowego i upadkiem na ziemię), -miokloniczne (krótkotrwałe mioklonie - zrywania grup mięśni lub pojedynczych mięśni. przeważnie symetrycznie, dotyczące głównie twarzy i rąk. -typu Abcense - wyłączenie świadomości bez upadku, -częściowe: -proste - bez zaburzeń świadomości: napady częściowe proste ruchowe(ognisko w okolicy ruchowej, jednostronne drgawki kioniczne. bez zaburzeń świadomości), napady częściowe proste czuciowe(ognisko w okolicy czuciowej, jednostronne, zaburzenia czucia, parestezje. bez zaburzeń świadomości), napad częściowy prosty wzrokowy(ognisko w płacie potylicznym, widziane kule świetlne, gwiazdki, zygzaki, plamki), napad częściowy prosty słuchowy( ognisko wpłacie ciemieniowym, słyszenie bzyczenia, brzęczenia), napad częściowy prosty węchowy(ognisko w korze hipokampu, objawy zapachowe). -złożone - przebiegają z zawężeniem świadomości: napady psychomotoryczne. psychosensoryczne, częściowe złożone wzrokowe, częściowe złożone słuchowe. Stan padaczkowy - stan częstego powtarzania się napadów padaczkowych, pomiędzy którymi chory nie odzyskuje przytomności lub napad padaczkowy trwający powyżej 30 minut Śmiertelność: 4-30% - stan zagrożenia życia
Choroby nerwowo - mięśniowe Uszkodzenie komórek rogu przedniego - zanik rdzeniowy mm - stwardnienie zanikowe boczne Uszkodzenie nn obwodowych -genetyczne -metaboliczne (najczęściej cukrzyca) -pozapalne ( zespół Guillaina - Barre) -toksyczne Zaburzenie rzeźnictwa nerwowo - mięśniowego -miastenia gravis -zespół miasteniczny -zatrucia Uszkodzenie pierwotne mięśniowe -dystrofie mięśn. -zespół miotoniczny -miopatie endokrynne -miopatie zapalne -miopatie nowotworowe -zespół wiotkiego dziecka Uszkodzenie nn obwodowych 1. Zespół Guillaina - Barre - ostra zapalna poliradikuloneuropatia demielinizacyjna *nabyte autoimmunologiczne uszkodzenie nn obw. Epidemiologia : 1,5-2 / 1000000 zapadalność roczna Etiologia: czynnikiem wyzwalającym proces autoimmunologiczny przeciw osłonce mielinowej może być zakażenie wirusowe lub bakteryjne. Opisywano także rzadkie przypadki po szczepieniach, zabiegach chirurgicznych, w przebiegu chłoniaków i innych ch. nowotworowych, SLE. Objawy: ok. 2/3 chorych podaje przebycie eh zakaźnej 1 - 6 tyg przed wystąpieniem objawów neurologicznych. Pierwszym objawem są parestezje stóp, bóle korzeniowe, niedowłady wiotkie o charakterze wstępującym ( od stóp, poprzez mm tułowia do kg i twarzy). Odruchy głębokie są osłabione lub zniesione. Często obecne są silne bóle korzeniowe w kkd, parestezje, zaburzenia czucia powierzchownego i głębokiego. W przypadkach o ciężkim przebiegu występują zaburzenia gryzienia, połykania oraz mowy, w najcięższych-niewydolność oddechowa. Powikłania: *niewydolność odd. * zakrzepica żylna. *porażenie mm opuszkowych grożące zachłyśnięciem *zaburzenie rytmu.-serca
|
obustronne zniesienie lub osłabienie związane jest z uszkodzeniem drogi korowordzeniowej lub uszkodzeniem rdzenia lub kręgowego b)brzuszne mięśniowe Wykonanie: w pozycji leżącej uderzenie młotkiem w łuk żebrowy Efekt: skurcz mięśni brzucha po stronie uderzonej Przy uszkodzeniu drogi korowo-rdzeniowej ulegają wygórowaniu c)mięśnia zwieracza odbytu (S4 --S5) Wykonanie: ukłucie skóry okolicy odbytu Efekt: skurcz mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu Znika w uszkodzeniach stożka rdzeniowego
III. OCENA PORAŻENIA PRZEPONY --zapadania się nabrzusza w czasie wdechu 1. PARETYCZNY (NIEDOWŁADNY) --wskutek niedowładu wiotkiego powłóczenie nogami, małe kroki 2.BRODZĄCY --wskutek opadania stóp chory nadmiernie zgina nogi w kolanach 3.KACZKOWATY --wskutek niedowładu mięśni obręczy miednicowej i ud kołysanie na boki 4.SPASTYCZNY --wskutek niedowładu spastycznego kończyn dolnych chory nie zgina nóg w stawach kolanowych, z trudnością odrywa stopy od podłoża 5.KOSZĄCY --wskutek niedowładu spastycznego połowiczego (najsilniej wyrażony w stopie) w czasie ruchu niedowładnej stopy zakreśla nią łuk nie odrywając jej od podłoża. 6. W ZESPOLE PARKINSONOWSKIM --małymi krokami z towarzyszącym usztywnieniem i pochyleniem do przodu tułowia, brak współruchów kończyn górnych 7.MÓŻDŻKOWY --na szerokiej podstawie z chwianiem i zataczaniem się (podobny do chodu człowieka pijanego), brak koordynacji ruchów kończyn dolnych i tułowia --tułów w tyle 8.TYLNOSZNUROWY --kroki nierównej długości, zwykle dłuższe, nadmiernie zginanie kolan, wyrzucanie stóp i uderzanie piętą o ziemię, zamknięcie oczu nasila zaburzenia, chory stale patrzy na stopy Budowa centralnego (ośrodkowego) systemu nerwowego Krążenie mózgowe Budowa ośrodkowego układu nerwowego (OUN) 1.Mózgowie dzieli się na: a)rdzeń przedłużony, w którym znajdują się ośrodki kierujące , odruchami bezwarunkowymi --ośrodki oddechowe, regulujące pracę serca, ciśnienie krwi, ośrodki odpowiedzialne za żucie, połykanie, wydzielanie śliny, ośrodki kojarzeniowe słuchu i równowagi oraz koordynacji ruchowej. b)tyłomózgowie, będący ośrodkiem kontroli, koordynacji i , regulacji ruchów, odpowiedzialnym za utrzymanie równowagi ciała. c)śródmózgowie, czyli pierwotny ośrodek analizy wzroku i , słuchu. d)międzymózgowie, w którym znajdują się ośrodki nerwowe , głodu/sytości, termoregulacji, pragnienia, agresji/ucieczki, popędu płciowego i instynktu macierzyńskiego. e)kresomózgowie --dwie półkule pokryte korą mózgową, dzielącą się na płaty: I .czołowy --związany m.in. z pamięcią, uwagą, kontrolą zachowania, planowaniem, hamowaniem reakcji, zawiera również ośrodki ruchowe oraz pole Broca (zazwyczaj w lewej półkuli), związane z kontrolą ekspresji mowy, II. ciemieniowy --zawiera m.in. ośrodki czucia skórnego, rozumienia i kojarzenia informacji pochodzących ze zmysłów oraz ośrodki uwagi, III. potyliczny --ośrodki wzrokowe, IV. skroniowy --zawiera m.in. ośrodek rozumienia wrażeń słuchowych (pole Wernickego, zazwyczaj w lewej półkuli) , a także ośrodki związane z emocjami oraz pamięcią, f)rdzeń kręgowy Uszkodzenia dróg czuciowych •Uszkodzenie pojedynczego nerwu -Zniesienie wszystkich rodzajów czucia w odpowiadające obszarowi unerwienia przez dany nerw (najczęściej pośrodkowy, łokciowy, strzałkowy, boczny skórny uda) -Przyczyny: neuropatia cukrzycowa, zapalenie reumatyczne stawów, hypotyreoza, urazy, uszkodzenie naczyniowe •Uszkodzenie wielu nerwów obwodowych -Zaburzenia czucia typu „rękawiczki i skarpetki”
Leczenie: -wymiana osocza (plazmafareza) -dożylne preparaty immunologiczne
Uszkodzenie komórek rogu przedniego: l)Stwardnienie zanikowe boczne - postępujące wybiórcze uszkodzenie obwodowego i -ośrodkowego neuronu ruchowego - co jest nieodwracalne. Epidemiologia: 2-4 / 100000 6-7 dekada życia Objawy: w postaci klasycznej proces chorobowy obejmuje równocześnie ośrodkowy i obwodowy neuron ruchowy ■ osłabienie rąk, uczucie chodzenia robaków pod skórą, niedowład kkd - w badaniu neurologicznym : zanik mm, drżenie pęczkowe, odruchy patologiczne (odr. Babińskiego) osłabienie kończyn, objawy opuszkowe (dyzartria, dysfagia, przymusowy śmiech lub plącz, odr, żuchwowy), brak zaburzeń czucia Przebieg choroby: Stopniowo zajęte zostają wszystkie mm poprzecznie prążkowane, najczęściej z oszczędzeniem mm gałko ruchowych. Skutkiem osłabienia przepony i mm międzyżebrowych jest niewydolność oddechowa. Niekiedy stwierdza się otępienie (zwykle czołowo-skroniowe), rzadko objawy parkinsonizmu. Powikłania: niedożywienie, niewydolność odd. Rokowanie: typowo od rozpoznania do zgonu upływa 1,5 - 3lat. 2)Rdzeniowy zanik mm -dziedziczny zanik neuronów ruchowych rogów przednich Typy: I - początek do 6r.ż., dziecko nigdy nie siedzi, przeżycie <2lat II - pierwsze objawy 6-12r.ż., posadzone dziecko może siedzieć samodzielnie, nigdy nie chodzi, 25 la' dożywa 70% III - pierwsze objawy po 12r.ż.. Dziecko chodzi samodzielnie, opóźniony rozwój ruchowy, niektórzy chorzy są w stanie chodzi do 3-4 dekady życia IV - Ujawnia się u dorosłych, przebieg jak typ III Objawy: symetryczne osłabienie i zanik mm tułowia, kończyn, głównie mm ksobnych kd, ze zniesieniem odruchów głębokich, znaczna wiotkość mm, drżenie palców, bez zaburzeń czucia. Leczenie: wyłącznie rehabilitacja, zapobiegająca przykurczom, skrzywieniom kręgosłupa i wydłużenk okresu samodzielnego poruszania się. Konieczna jest także rehabilitacja oddechowa.
Uszkodzenie pierwotne mięśniowe: l)Dystrofie mięśniowe Dystrofia Duchenne'a -najczęstsza dziedziczna eh. nerw.-mięśn. -początek choroby ok. 2-5r.ż. Objawy: *zanik mm głownie obręczy barkowej i miednicy *objawy Gowersa podczas podnoszenia się z pozycji leżącej dziecko opiera się kończyna o części ciał; -wspina się po sobie *chód Trendelenburga (kaczkowaty) ok.5r.ż. *upośledzenie wychodzenia na schody *rzekomy przerost łydek (szczupłość mm ud) *przykurcze najczęściej st. skokowych, biodr. i łokciowych. ^zaburzenia wzrostu kości (wtórnie do zaniku mm) *zaburzenia sercowe *upośledzenie umysłowe Rokowanie: prowadzi do śmierci z powodu niewydolności oddechowej w I lub II dekadzie życia. Dystrofia Beckera Odmiana eh. Duchenne'a różniąca się od niej wolniejszym przebiegiem. 2) Zespoły miotoniczne Zespół miotoniczny - obecny objaw miotoniczny - przetrwały skurcz mm z tworzącą niemożnością ich rozluźnienia a)Miotonia wrodzona Thomsena -objawy w 2-3r.ż. -zmniejszenie sprawności ruchowej z powodu trudności w rozluźnieniu mm -uogólniony przerost mm - atletyczna budowa ciała -nasilenie się objawów w zimie b) Dystrofia miotoniczna (eh. Steinerta) -druga co do częstości dystrofia mięśniowa -ch. Dziedziczna Objawy: *osłabienie i zanik mm *postępujący szczuplenie mm drobnych dłoni, części grzbietowej ramion i przedniej grupy mm podudzi *trudności we wchodzeniu na schody *objaw Gowersa *objaw miotoniczny - bardzo powolny rozkurcz m po jego skurczu
|
-Przyczyny: neuropatia cukrzycowa, neuropatia mocznicowa, neuropatia w stanach niedoborowych, paraproteinemiach, nowotworach złośliwych, kolagenozach, wywołana czynnikami toksycznymi, zapalnymi, neuropatia wrodzona •Uszkodzenie korzenia lub korzeni -Objawy podrażnieniowe (w czasie rozciągania lub ucisku korzeni) »Parestezje, dyzestezje w obszarze skóry zaopatrywanym przez dany korzeń »Bóle korzeniowe odpowiadające zakresowi unerwienia danych korzeni, których cechą charakterystyczną jest nasilanie w czasie zwiększania się ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego (kaszel, kichanie, defekacja) -Objawy ubytkowe następują gdy dojdzie do anatomicznego lub fizjologicznego przerwania ciągłości korzonków, którego następstwem jest zniesienie wszystkich rodzajów czucia w odpowiednim obszarze unerwienia -Przyczyny: ucisk przez jądro miażdżyste, rzadziej przez guz Na koło składają się : •tętnica szyjna wewnętrzna -lewa i prawa •tętnica przednia mózgu -lewa i prawa •tętnica łącząca przednia -pojedyncza •tętnica łącząca tylna -lewa i prawa •tętnica tylna mózgu -lewa i prawa Tętnica podstawna i środkowa mózgu, mimo że zaopatrują mózgowie, nie są uważane za składowe koła tętniczego.
*upośledzenie mm twarzy, języka, gardła (zaburzenie połykania, mowy) *upośledzenie mm przewody pokarmowego - słaba perystaltyka i zaparcia *zaburzenie czynności serca *zaburzenia hormonalne *zaćma, upośledzenie umysłowe 3)Miopatie a)zapalne: *zapalenie skórno-mięśniowe *zapalenie wielomięśniowe *zapalenie mm oczodołu *zapalenie m. czworogłowego uda b)nowotworowe - mogą przybierać postać idiopatycznego zapalenia wielomieśniowego lub zespołu miastenicznego. Nadciśnienie śródczaszkowe Krew + płyn mózgowo-rdzeniowy + mózg = CONST Objawy : *bóle głowy *nudności, wymioty *zaburzenia świadomości *wzrost ciśnienia krwi ---- Zespół Cushinga *zmniejszenie akcji serca ---- *oddech wolny, chrapliwy, nierówny *obustronne dodatni objaw Babińskiego *obustronnie stopotrząs Nadciśnienie śródczaszkowe prowadzi do: -spadku przepływu mózgowego -wgłobienia: *podsierpowe *do wcięcia namiotu ( kale zakrętu hipokampa) . *do otworu potylicznego (ucisk na ośrodki rdzenie przedłużonego) Urazy OUN Urazy zamknięte mózgu: -wstrząśnienie mózgu -stłuczenie mózgu -zranienie mózgu -krwotok śródczaszkowy Wstrzaśnienie mózgu: Przebieg: Utrata przytomności, niepamięć wsteczna, niepamięć następcza, zaburzenia neurowegetatywne Stłuczenie mózgu: -rozlany obrzęk + ogniskowe zmiany krwotoczne Zranienie mózgu: -zmiany krwotoczne i martwica + rozerwanie tk. Mózgowej Przebieg: utrata przytomności >6h, zaburzenia odd. i krążenia, senność, pobudzenie, objawy ogniskowe (afazja, porażenie nn czaszkowych), wyciek krwi z nosa lub ucha, wyciek ptynu mózg.-rdz. Śmiertelność: stłuczenia 5%, zranienie 40% Krwotoki śródczaszkowe: -nadtwardówkowe -podtwardówkowe -pod pajęczy nówkowe -śródmózgowe Krwiak nadtwardówkowy: nagromadzenie krwi między okostną a kością Przyczyna: tępy uraz połączony ze złamaniem k. czaszki i zranienie tętnicy oponowej środkowej Przebieg: uraz, utrata przytomności, odzyskanie przytomności, senność, coma ( narastanie ciśnienia wewnątrzczaszkowego - wgłobienie) Krwiak podtwardówkowy: nagromadzenie krwi między oponą twardą a pajęczą Przyczyna: najczęściej tępy uraz powodujący rozdarcie żył biegnących do zatok żylnych Charakter: ostry lub przewlekły Ostry: zwykle towarzyszy rozległym urazom, utrata przytomności Przewlekły: lekkie urazy bez utraty przytomności, objawy śródczaszkowej ciasnoty pojawiają się późno
|