BOTANIKA - WYKŁAD 7 - 17.11.2009

Funkcje włosków żywych:

• Zabezpieczają roślinę przed zwierzętami

• Ułatwiają przytwierdzenie do podpory (właściwości haczykowate)

• Włoski, które zawierają olejki eteryczne wabią zwierzęta

Funkcje włosków martwych:

• Hamują transpiracje

• Chronią przed żerowaniem szkodników

Kutikula - zwana też nabłonkiem, jest to cienka warstwa kutyny, która pokrywa zewnętrzną powierzchnię liścia (skórkę),owocu i zielonych łodyg. Podstawową funkcją kutykuli jest zabezpieczenie rośliny przed nadmierną utratą wody i promieniami nadfioletowymi. 

Skórka korzenia = epiblema (cechy):

• pojedyncza warstwa, cienkościennych komórek o ścianie celulozowej,

• brak kutikuli i aparatów szparkowych, brak włosków,

• występują włośniki, które są wypustkami komórek - powstają powyżej strefy merystema tycznej,

• włośnik ma ok. 2-3mm długości, średnica to 1/5mm,

• liczba włośników na 1m2 wynosi 400 - powiększają powierzchnię chłonną korzenia.

Welamen:

• skórka wielowarstwowa utworzona z martwych komórek o budowie jak „gąbka”,

• są przystosowane do chwytania wody z opadów,

Epifity - jedne rośliny rosnące na drugich.

Korek:

• wtórna tkanka okrywająca składająca się z wielu warstw ułożonych szeregowo,

• wszystkie komórki korka są martwe wypełnione najczęściej powietrzem (izolacja termiczna),

• ściany komórkowe przesycone suberyną,

• wnętrze komórek wypełnione powietrzem lub garbnikami i związkami fenolowymi,

• wymiana gazowa odbywa się przez przetchlinki.

Funkcje korka:

• Zabezpieczenia przed wysoką i niską temperaturą

• Ochrona przed parowaniem

• Ochrona przed uszkodzeniem mechanicznym

• Ochrona przed pasożytami

TKANKI MIĘKISZOWE

- wypełniają największą część rośliny, z miękiszu utworzone są wszystkie organy

- składa się z żywych komórek, mają cieniutkie ściany i w środku dużą wakuolę, która spycha cytoplazmę do ściany

- w ścianach komórek mogą występować jamki proste, a pomiędzy komórkami znajdują się przestwory międzykomórkowe.

Dzieli się na 5 rodzajów:

1. Miękisz zieleniowy - zawiera dużą liczbę chloroplastów, dzieli się na:

• Mezofil - występuje w liściu, może być zróżnicowany na:

• gąbczasty - komórki o nieregularnym kształcie

• palisadowy - o długich komórkach

• Chlorenchyma - występuje w łodydze, komórki są jednowymiarowe

2. Aerenchyma - miękisz powietrzny - występuje u roślin wodnych i terenów podmokłych, posiada w miękiszu bardzo duże luki powietrza - są to zapasy, kanały powietrzne są otoczone komórkami

3. Miękisz spichrzowy - występuje w bulwach i korzeniach - gromadzi różne substancje zapasowe m.in. skrobię, białka, tłuszcze - występują rzadko w owocach i nasionach.

4. Miękisz wodonośny - występuje u kaktusów, wszystkich sukulentów, gromadzi wodę

5. Miękisz zasadniczy - buduje wszystkie organy i wypełnia przestrzenie między tkankami, zapewnia komunikacje pomiędzy tkankami sąsiadującymi.

TKANKI WZMACNIAJĄCE = mechaniczne

Dzielą się na 2 typy:

1. Kolenchyma - inaczej zwarcica

2. Sklerenchyma - inaczej twardzica, tkanka martwa.

Te dwie tkanki powodują to, że łodygi rosną pionowo i nie łamią się, są położone pod skórką w łodydze dlatego łodyga ma konstrukcje „rury”. W korzeniu zlokalizowane są w rdzeniu - korzeń ma konstrukcję „drutu”, jest odporny na wyrwanie.

Kolenchyma - tkanka ta:

• składa się z komórek żywych, wydłużonych,

• zawiera chloroplasty (nadaje barwę zieloną)

• rośnie wraz ze wzrostem rośliny

• w łodydze leży pod skórką

• ma zdolności twórcze (tworzy 2 tkanki - fellogen/korek i kalus)

• uelastycznia i wzmacnia

• ściany komórkowe grube, zgrubienie nierównomierne, w zależności od zgrubienia wyróżniamy rodzaje:

• kątowa - stykają się ze sobą 3 i więcej komórek, zgrubienie w kątach komórek

• lukowa - 3 i więcej komórek, w miejscu ich stykania się, tworzą się luki

• płatowa - 2 ściany równoległe - grube, promieniste - cienkie

• włóknista - ściany zgrubiałe

Ściany zbudowane są z celulozy i pektyn, występują w pędach pod epidermą, nie występują w korzeniach, kolenchyma jest tkanką elastyczną, łatwo dostosowuje się do wydłużających się łodyg.

Sklerenchyma:

• Tkanka martwa

• Składa się z komórek martwych

• Ściany komórkowe grube, zgrubienia równomierne

• Ściany są celulozowe z dużą ilością ligniny (lignifikacja)

• W zależności od kształtu komórek wyróżniamy:

• Włókna - tworzą wiązki, pasma, które mogą otaczać wiązki przewodzące (niektóre komórki wiązek przewodzących są pozbawione protoplastu, a więc zewnętrzne wzmocnienie pozwala na wzrost łodygi i rozwój rośliny).

• Sklereidy - to komórki kamienne o różnych kształtach. Występują albo pojedynczo, tzw. idioblasty, albo w grupach.

Sklerenchyma występuje w pędach u roślin jednoliściennych w korzeniu jako rdzeń. W ścianach nie ma cytoplazmy. Sklerenchyma może tworzyć łyko.

Drewno (ksylem) - tkanka naczyniowa, składa się z 4ech elementów przewodzących, jest to tkanka

niejednorodna:

• 
  Naczynia:

Protoksylem:

• Naczynia o małym przekroju

• Wydłużają się

• Spiralne i pierścieniowate

Metaksylem:

• Duży przekrój naczyń

• Nie wydłużają się

• Drabinkowate i jamkowate

• Cewki

• Miękisz drzewny - jedyny żywy element, funkcje spichrzowe

• Łyko drzewne

Cechy i funkcje drewna:

• Odpowiedzialny na prąd występujący w roślinie

• Przewodzi sole i wody mineralne, a także hormony płynące ze stożka wzrostu korzenia

• Martwe komórki

• Zdrewniałe ściany komórkowe

Łyko (floem) - składa się z 4ech elementów przewodzących:

• Rurki sitowe - funkcje przewodzące, są to żywe komórki, w których brakuje tonoplastu i jądra komórkowego, cytoplazma jest różnorodna wymieszana z sokiem komórkowym.

• Komórki przyrurkowe - funkcje przewodzące i metaboliczne, mają jądra, dużo cytoplazmy, tkanki przewodzące występujące obok siebie, występują w całej roślinie (od góry do dołu), są to wiązki ko lateralne, zawierają kambium, występują u roślin dwuliściennych i jednoliściennych z zamkniętym kambium - nie mogą się rozrastać.

• Miękisz łykowy - komórki podłużne, wspomagają przewodzenie, gromadzą materiał zapasowy

• Włókno łykowe - funkcje wzmacniające, jedyny martwy element

Cechy i funkcje drewna:

• Jest odpowiedzialny za prąd zstępujący z góry do dołu

• Przewodzi asymilaty z liści do części rośliny

• Tkanka niejednorodna

Wiązki kolateralne - występują tylko w łodygach

1. otwarta - kształt owalny, w środku kambium, na zewnątrz łyko, wewnątrz drewno

2. zamknięta - kształt owalny, bez kambium

3. bikolateralna - podwójne łyko, oraz drewno i kambium,

psiankowate, dyniowate, kształt owalny

Wiązki bikolateralne -Wiązki koncentryczne:

4. wiązki hadrocentryczne - drewno wypełnia środek

5. wiązki leptocentryczne - łyko w środku, a drewno na zewnątrz

Wiązki radialne - występują w korzeniu o budowie pierwotnej

• oligarchiczne - rośliny dwuliścienne

• diarchiczne - 1

• 
  tetrarchiczne - 2

• poliarchiczne - jednoliścienne - 4

---