Socjologia - Hajduga - Opracowanie zagadnień, GWSH, socjologia


0x01 graphic

ZAGADNIENIA DO PRZYGOTOWANIA NA EGZAMIN Z PODSTAW SOCJOLOGII studia I stopnia, niestacjonarne, semestr zimowy 2009/10

  1. Socjologia jako nauka - jej definicja, socjologia a nauki pokrewne, podział nauk, przedmiot badań socjologii.

Socjologia - pochodzi od słowa SOCIUS i oznacza zbiorowość, społeczeństwo, oraz od słowa LOGOS, które oznacza mądrość, wiedzę, naukę. Etymologicznie rzecz biorąc, socjologia jest nauką o społeczeństwie.

Socjologia należy do nauk społecznych, gdzie fundamentalnym przedmiotem badań jest człowiek widziany z perspektywy nauk:

Człowiek jako obiekt badań jest trudnym przedmiotem, wymyka się jednoznacznym opisom - jest zdolny do wszystkiego. Człowiek bada człowieka. Socjologia ma być dyscypliną faktów.

Człowiek jest zwierzęciem politycznym - Arystoteles.

Socjologia jak każda nauka musi posiadać 3 elementy:

Nauki społeczne dzielimy na:

Socjologia należy do nauk nomotetycznych.

  1. Człowiek jako istota biopsychospołeczna - wyjaśnienie pojęcia.

Człowiek jest istotą biopsychospołeczną - jest istotą biologiczną, jest związany z funkcjonowaniem człowieka od strony psychicznej i jest tzw. zwierzęciem społecznym - osiąga pełnię człowieczeństwa tylko wśród innych ludzi.

  1. Funkcje socjologii.

  1. Teoretyczna - opisuje i wyjaśnia badany przez siebie przedmiot zainteresowań, konstruuje teorie do badań,

  2. Praktyczna - funkcja ta dzieli się na 3 podfunkcje:

  1. Rola socjologii jako nauki.

  2. Metody i techniki badawcze socjologii.

  1. metoda reprezentatywna - badania sondażowe, ankietowe. Technika wywiadu i technika ankiety. Specyficzną odmianą tej metody są badania panelowe (2 razy z tymi samymi ludźmi) i badania pollingowe (2 razy, za każdym razem z innymi ludźmi),

  2. metoda badań terenowych - monograficzna, najczęściej stosowaną w niej techniką jest technika obserwacji,

  3. metoda eksperymentalna,

  4. metoda obserwacji - wykorzystujemy techniki obserwacyjne,

  5. metoda oparta na materiałach historycznych - wykorzystuje źródła pierwotne, zastane,

  6. metoda biograficzna - wprowadzona przez Floriana Znanieckiego - współczynnik humanistyczny,

  7. metoda socjometryczna - bada wewnątrzgrupową strukturę sympatii i antypatii,

  8. metoda analizy treści - analizuje treść przekazów pod względem tego, co jest powiedziane w komunikacie, jak jest to powiedziane, kto to powiedział, w jakim celu i z jakim skutkiem,

  9. metoda projekcyjna - najczęściej stosowana w psychologii - reakcja słów, obrazów.

  1. Rys historyczny socjologii jako samodzielnej dyscypliny naukowej: trzy okresy w historii nauk społecznych, wiedza potoczna vs wiedza naukowa, rola A. Comte^a, Emila Durkheima, Karola Marksa, Maxa Webera.

W historii nauk społecznych wyróżniamy 3 okresy:

  1. Premodernistyczny - najdłuższy, od momentu kiedy człowiek zaczął się zastanawiać nad samym sobą do XVIII/XIX wieku. Opisy człowieka oparte są o świat poznany za pomocą zmysłów. Takie myślenie obecne jest do dzisiaj.

  2. Modernistyczny - charakteryzował się szybkim rozwojem nauki, czas wielkich odkryć naukowych i technicznych. Ludzie wierzyli, że wszystkie problemy będzie można rozwiązać za pomocą techniki.

  3. Postmodernistyczny - utrata wiary w to, że nauka rozwiąże wszystkie problemy. Ludzie relatywizują wszystkie wartości.

Socjologia jako nauka ma krótką historię, ale długą przeszłość - socjologia wyrastała na gruncie wiedzy potocznej - Arystoteles, Platon.

Wiedza potoczna - np. przysłowia. Wady: od wiedzy naukowej różni się tym, że opiera sądy na stereotypach, przez co operuje uogólnieniami. Przywiązujemy się do własnych tez, trudno nam skierować myślenie na inne tory.

Wiedza naukowa - nie wartościuje tylko opisuje i wyjaśnia. Socjologia jest nauką diagnostyczno-eksplikatywną (opisowo-wyjaśniającą), opartą o reguły logicznego myślenia i ma charakter sprawdzalny.

Za twórcę socjologii uważa się francuskiego myśliciela Augusta Comte'a w 1839 roku. Za przedmiot badań socjologii uznał społeczeństwo stanowiące zharmonizowaną całość, składające się z elementarnych cząstek zwanych rodzinami.

Organicyzm - rozumienie społeczeństwa jako organizmu.

Za następcę Comte'a uważa się Herberta Spencera, który określił główne zasady badań socjologicznych:

Emil Durkheim to twórca tzw. mikrosocjologii - małych struktur społecznych. Praca O samobójstwach. Zastanawiał się jak to jest, że ludzie potrafią zaprzeczyć swojej najbardziej naturalnej potrzebie. Typy samobójstw wg Durkheima:

Karol Marks - wielki socjolog, marny ideolog. Marksizmu nie można mylić z filozofią marksowską. W dziele Kapitał opisuje społeczeństwo burżuazyjne w Wielkiej Brytanii. Dwie grupy społeczne - bogaci i biedni. Bogatych mało, biednych dużo. Marks legitymizuje rewolucję jako sposób rozwiązania konfliktów społecznych.

Max Weber - „cichy dialog” z Marksem. Dzieło Etyka protestancka i duch kapitalizmu - nierówności społeczne wcale nie muszą wywoływać rewolucji, nie we wszystkich krajach burżuazyjnych wybuchają rewolucje. Etyka ma dużą rolę w zmianach społecznych.

  1. Typy samobójstw wg. E. Durkheima.

  1. „Dwie socjologie" - makro i mikrosocjologia - charakterystyka perspektyw badawczych.

pierwsza socjologia - XIX wiek - Comte, Marks, Spencer. Stawiała pytania o wewnętrzną budowę, strukturę, o zachodzące wewnątrz ciągłe zmiany, o funkcjonowanie świata oraz kierunki i mechanizmy przekształceń w czasie historycznym - makrosocjologia.

Druga socjologia - XIX/XX wiek. Weber, George Mead, Znaniecki. Patrzy od strony pojedynczych jednostek, skupia się na ludzkich działaniach, na interakcjach. Bada, jak te działania są ograniczane lub ułatwiane, jak te działania wytwarzają stałe obiekty społeczne (mikrosocjologia)

W/w socjologie prezentują przeciwstawne propozycje rozwiązania fundamentalnego dla tej nauki problemu - kwestii relacji jednostki i społeczeństwa.

Mikrosocjologia mówi, że społeczeństwo jest bytem w naszych głowach, makrosocjologia uważa, że społeczeństwo jest czymś więcej niż sumą jednostek.

  1. Rozumienie społeczeństwa we współczesnej socjologii - siedem perspektyw widzenia społeczeństwa wg P. Sztompki.

    1. społeczeństwo są to zbiorowości w różnej skali, np. państwo, naród, rodzina, sąsiedzi.

    2. orientacja grupowa, polega na tym, że społeczeństwo uważamy za organizm. Organizm ten złożony jest z grup - wszystkie grupy są ze sobą zależne.

    3. społeczeństwo to powiązany układ pozycji (statusów) i typowych dla nich ról. Jest to orientacja systemowa. Pojęcie systemu społecznego zostało wprowadzone w XX wieku.

    4. społeczeństwo jako suma sieci relacji międzyludzkich, schematów odnoszenia się do siebie. Jest to orientacja strukturalna.

    5. społeczeństwo jako złożony konglomerat ludzkich wzajemnie zorientowanych działań i konsekwencji (np. kapitalizm to kupujący, sprzedający, oszczędzający, inwestujący). Jest to orientacja aktywistyczna (interakcjonistyczna). Co robię w stosunku do innych ludzi i co w konsekwencji się dzieje?

    6. społeczeństwo jako matryca podzielanych przez zbiorowość znaczeń, symboli i reguł decydujących o ludzkich działaniach. Jest to orientacja kulturalistyczna.

    7. społeczeństwo jako nieustannie zmienne, płynne pole pełne zdarzeń społecznych. Jest to orientacja zdarzeniowa (polowa). Społeczeństwo jest w stałym procesie stawania się. Non stop się tworzy, nie istnieje. Jest to porzucenie wizji społeczeństwa jako trwałego, statycznego obiektu.

Społeczeństwo to wszystko razem, byt wielowymiarowy, wieloaspektowy istniejący we wszystkich siedmiu poziomach.

  1. Pojęcie socjologicznej wyobraźni C. W. Mills'ea.

Wg C.W. Millse'a celem nauczania socjologii jest kształtowanie „socjologicznej wyobraźni”, czyli umiejętności rozumienia historii i biografii oraz relacji między nimi w społeczeństwie.

Jest to umiejętność, na którą składa się:

Socjologiczna wyobraźnia to zdolność wiązania wszystkiego, co się dzieje w społeczeństwie z warunkami strukturalnymi, kulturowymi i historycznymi oraz działaniami podejmowanymi w tych warunkach.

Socjologia dostarcza mapy świata w którym żyjemy, lepszej orientacji w chaosie toczących się wydarzeń, bardziej racjonalnej interpretacji wszystkiego, co się wokół nas dzieje.

Podstawowym narzędziem wszelkiego myślenia jest język. Aby posiąść socjologiczną wyobraźnie należy poznać socjologiczny język, czyli opanować pewien kanon zasadniczych pojęć opisujących rzeczywistość społeczną. Pojęcia w socjologii to wielość pojęć charakterystycznych dla tej dyscypliny, ale również pojęcia interdyscyplinarne, np. pojęcie kultury, cywilizacji.

  1. Pojęcia interdyscyplinarne w naukach społecznych (natura, kultura, cywilizacja).

    1. NATURA - naturę człowiek zastał, kulturę tworzy. Czasem swoimi działaniami kulturowymi niszczy naturę.

    2. KULTURA - z łacińskiego culture oznacza uprawę ziemi. Cycero mówił, że człowiek nie tylko uprawia ziemię, ale też samego siebie. Kultura to całokształt dorobku materialnego i niematerialnego człowieka uznanego w społeczeństwie za cenne i przekazywane następnym pokoleniom. Jest pojęciem opisowym, nie wartościującym.

    3. CYWILIZACJA - z łacińskiego miasto, obywatel. Pojęcie to pojawia się w okresie rewolucji francuskiej (koniec XVIII wieku). Nie jest synonimem kultury, jest częścią kultury danego społeczeństwa, odnosi się do tego, co pragmatyczne i racjonalne.

  1. Treści procesu socjalizacji, czyli co człowiek przyswaja sobie i poznaje w toku socjalizacji, jakie mechanizmy sq w tym celu wykorzystywane?

Socjalizacja to proces uspołeczniania człowieka. Wg J. Szczepańskiego socjalizacja to proces przekształcania człowieka biologicznego w istotę społeczną. Proces socjalizacji nie kończy się nigdy - trwa tak długo, jak żyje człowiek.

Dla socjologa, socjalizacja to mechanizm przekazu kultury oraz przyczyna podobieństw i regularności zachowań członków zbiorowości oraz mechanizm utrwalania porządku społecznego.

Socjalizacja jest wynikiem wpływów zarówno zamierzonych (wychowanie), jak i niezamierzonych.

W toku socjalizacji człowiek poznaje i przyswaja sobie:

Trzy mechanizmy uczenia się w/w umiejętności:

Człowiek w toku socjalizacji kształtuje swoją osobowość i określa własną tożsamość - to jakim jest człowiekiem. Pojęcie osobowość po raz pierwszy pojawiło się w psychologii.

  1. Pojęcie tożsamości społecznej jednostki.

Tożsamość społeczna jednostki - pochodna przynależności do różnych grup i kategorii społecznych. Ma zarówno wymiar subiektywny (poczucie tożsamości) jak i obiektywny (zaklasyfikowanie jednostki przez innych).

  1. Komponenty osobowości społecznej:

Status społeczny - zwany także pozycją społeczną, to usytuowanie danej osoby w strukturze stosunków społecznych, np. w danej zbiorowości.

Zestawy statusów - bycie jednocześnie synem, ojcem, podwładnym i przełożonym.

Rola społeczna to zespół praw i obowiązków związanych z danym statusem (pozycją), inaczej mówiąc to przepisy woli. Jest to schemat zachowania związanego z pozycją, scenariusz pozycji - wykonywanie roli. Scenariusz ten napisany jest przez społeczeństwo, a najlepiej człowiek wypełnia tę rolę, w której czuje się najlepiej - z którą identyfikuje się najbardziej.

Rola społeczna określa dwa różne aspekty działań podejmowanych ze względu na status - to czego od niej oczekujemy i to jak się ma zachować. Jednostka pełni kilkanaście ról jednocześnie. W konstrukcji roli wyróżnia się trzy elementy: zachowania nakazane, zachowania zakazane i margines swobody. Różne role mają różny margines swobody.

Człowiek mając określoną pozycję społeczną i pełniąc w związku z tym określoną rolę społeczną wypełnia 3 rodzaje oczekiwań: musi, powinien oraz może.

Konflikt roli zachodzi wówczas, gdy związek między pozycją i rolą nie jest jak jeden do jednego.

Konflikt między rolami zachodzi wówczas, gdy różne jednocześnie pełnione role wymagają w tym samym czasie sprzecznych ze sobą zachowań.

Rodzaje konfliktów roli społecznej:

  1. Socjalizacja pierwotna - trzy fazy, pojęcie „uogólnionego innego".

socjalizacja pierwotna - człowiek przechodzi ją w czasie dzieciństwa i dzięki niej stajemy się członkiem społeczeństwa, uczymy się wzorów zachowań, poznajemy abecadło społeczne dzięki rodzicom lub opiekunom, którzy określani są mianem znaczących innych - zawsze odbywa się w silnej więzi emocjonalnej, jest najważniejsza w życiu człowieka. Składa się z 3 etapów:

Za końcową fazę socjalizacji pierwotnej uznawane jest pojawienie się w świadomości jednostki uogólnionego innego, czyli odkrycie faktu, że czegoś robić nie wolno nie tylko ze względu na to, że rodzice tego zabraniają, ale inni ludzie też tak nie robią, bo nie wolno. Ci inni określani właśnie są mianem uogólnionego innego. Okres socjalizacji pierwotnej kończy się nabyciem kompetencji do tego, aby być, stać się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa.

  1. Socjalizacja wtórna.

socjalizacja wtórna - jest to cały dalszy proces uczenia się, człowiek ma już za sobą socjalizację pierwotną, zna abecadło społeczne i uczy się teraz jak się sprawnie nim posługiwać. Uczymy się jak być uczniem, kolegą, studentem, piłkarzem, żoną, mężem, przyjacielem - wiele światów społecznych, wiele pozycji i ról społecznych do nauczenia.

Knowledge societies - społeczeństwo wiedzy, uczymy się przez całe życie. Kto się uczy to dobrze, kto się nie uczy wypada z gry.

  1. Resocjalizacja.

Resocjalizacja - przywrócenie jednostki społeczeństwu, jednostki która dotychczas otrzymywała negatywne przykłady, socjalizacja pierwotna nastąpiła w złym środowisku. Polega to na przekształceniu dotychczasowego obrazu świata jednostki oraz jej samej.

  1. Kultura postfiguratywna, konfiguratywna i prefiguratywna wg. M. Mead - charakterystyka.

Typy przekazywania kultury na podstawie studium dystansu międzypokoleniowego wyróżnionego przez Margaret Mead:

  1. kultura postfiguratywna - najstarszy typ przekazywania kultury, dominującą rolę odgrywają pokolenia najstarsze (dziadkowie). Rodzice uczą dzieci. Oparta jest na silnych więziach społecznych między kolejnymi pokoleniami. Duża rola rodziny i religii - kult starca jako człowieka doświadczonego i mądrego. W życiu społecznym dominuje mężczyzna, kobieta się z nim zgadza, dzieci są kandydatami na człowieka (dzieci i ryby głosu nie mają), naturalnym sposobem wychowywania są kary fizyczne, odtwarzanie kolejnych pokoleń w taki sam sposób;

  2. kultura kofiguratywna - odkrycie rówieśnictwa, ludzie muszą się uczyć od siebie nawzajem, pokolenie dziadków opiekuje się wnukami. Kobieta stała się partnerem społecznym dla mężczyzny, następują przemiany o charakterze obyczajowym - młodzież buntuje się przeciwko rodzicom, pokolenie anarchistycznej wolności i antykoncepcji, syndrom jedynactwa (model 2+1), obniża się więź społeczna, obyczajowość rozluźniona;

  3. kultura prefiguratywna - wyprzedzająca, dominującą rolę odgrywają dzieci. Yapiszony, jako pierwsze pokolenie wychowane w kapitalizmie, pokolenie singli - długo nie zakładają rodziny. Człowiek dużo pracuje, nie wchodzi w związki zobowiązujące, nie ma przyjaciół, ale dużo znajomych. Pracoholizm jako jedyne uzależnienie za które jesteśmy wynagradzani. Seksualność oderwana od miłości - ludzi kochają ideę miłości, ale nie potrafią kochać drugiej osoby.

  1. Przegląd elementów konstrukcyjnych społeczeństwa:

Struktura społeczna to trwały układ między elementami społeczeństwa. Do tych elementów należą: status społeczny, rola, grupy, organizacje, instytucje społeczne i wspólnoty terytorialne (wg Goodmana).

Struktura społeczna to czysta konfiguracja, forma wielokierunkowych stosunków społecznych niezależnie od tego między kim występuje i czego dotyczy (wg Sztompki).

4 wymiary struktur społecznych:

  1. normatywny

  2. idealny

  3. interesów

  4. interakcyjny

Rodzaje struktur społecznych:

Zbiór (zbiorowość) - statystycznie wyodrębniona grupa ludzi, np. czekający na peronie, na przystanku.

Kategoria społeczna - taki zbiór ludzi, który został wyodrębniony ze względu na ważną społeczną cechę, np. podział w/w czekających ze względu na wykształcenie.

Zbiorowość społeczna - musi zawierać poprzednie dwa elementy, a między ludźmi pojawiają się stosunki społeczne.

Grupa społeczna - najbardziej zaawansowana forma, jest zbiorem ludzi którzy w dążeniu do wspólnych wartości związani są więzią społeczną i wytworzyli wewnętrzną organizację.

Cechy konstytuujące grupę wg J. Szczepańskiego:

O przynależności do grupy świadczy pełniona w grupie rola. Grupa „rozdziela” funkcje, zadania i obowiązki dla swoich członków.

Spójność grupy - w grupie nie ma głębokich podziałów i wyraźnych podgrup i klik. Wskaźnikami spójności grupy są:

Grupy bardziej spójne silniej dominują nad swoimi członkami. Wraz ze wzrostem spójności wzrasta skłonność do eliminacji dewiantów.

Czynniki spajające grupę:

struktura socjometryczna - struktura sympatii i antypatii w grupie, badaniem struktur socjometrycznych zajmuje się socjometria - bada wzajemne oddziaływania między ludźmi (socjogram - graficzne wykreślenie relacji interpersonalnych, gwiazda socjometryczna - ta osoba w grupie, która jest najbardziej lubiana);

struktura przywództwa - pokazuje w jaki sposób i dlaczego jedni członkowie grupy uzyskują władzę nad innymi, nie ma jednego typu cech osobowościowych, aby zostać przywódcą (przywództwo - w nowych grupach bardzo szybko pojawia się nierówność wpływów. Koniecznościami funkcjonalnymi w wyłonieniu przywódcy są: potrzeba koordynacji działań zmierzających do realizacji celów grupowych oraz potrzeba zapewnienia wewnętrznej integracji czy spoistości grupy);

teoria behawioralna, teoria wymiany,

teoria interakcjonizmu symbolicznego,

teoria dramaturgiczna,

struktura komunikacji - przedmiotem badań są sposoby komunikowania się ludzi w danej grupie:

Na gruncie socjologii wyrosły cztery teorie interakcji społecznych:

  1. teoria behawioralna - (Iwan Pawłow i jego pies), psychologia eksperymentalna. Człowiek w swoim życiu komunikuje się z tymi, którzy go nagradzają, a unika tych którzy go karzą. Zachowuje się wg zasady kija i marchewki;

  2. teoria wymiany - nie ma w życiu nic za darmo, nie ma bezinteresowności. Ludzie po to dają, aby dostać coś w postaci rewanżu. Wymiana dóbr symbolicznych. Najbardziej bezinteresowną formą miłości jest miłość macierzyńska;

  3. teoria interakcjonizmu symbolicznego (George Mead) - ludzie komunikują się między sobą przekazując nie tylko informacje, ale wywierając na siebie nawzajem określone wrażenia. Najprostszą formą interakcji jest nadawca i odbiorca.

  4. teoria dramaturgiczna - świat to scena, ludzie to aktorzy. Którzy bardziej odgrywają swoje życie niż je przeżywają (Erving Goffman - Ludzie w teatrze życia codziennego). Wg Sztompki obecnie rzadko stać nas na komfort szczerości - całkowicie szczerzy jesteśmy tylko w chwili wielkich traum (pozytywnych i negatywnych).

Więź społeczna - ogół stosunków społecznych oraz wzajemnych zależności łączących jednostki w grupie. Więzi objawiają się na dwóch płaszczyznach:

Więź może mieć zatem charakter naturalny, tj. więź naturalna lub obiektywny oparty np. o zamieszkane wspólnie terytorium.

Mechanizm tworzenia się więzi społecznej:

Typy styczności społecznych:

Rozpad więzi społecznej następuje wskutek:

Skrajnym rozpadem więzi jest obojętność jednych wobec drugich!!!

Grupa mała:

Grupa duża:

Grupa ekskluzywna:

Pojęcie grupy pierwotnej wprowadził do socjologii Charles Cooley. Przez grupy pierwotne rozumiał grupy odznaczające się ścisłym zespoleniem jednostek poprzez stosunki osobiste face to face i współpracę.

Wskazał 5 cech grupy pierwotnej:

Grupę pierwotną charakteryzuje także to, że jej członków łączą przede wszystkim stosunki osobowe, a nie rzeczowe. W stosunkach osobowych druga osoba jest wartością autoteliczną, a relacje z nią są celem samym sobie. Stosunki rzeczowe natomiast to takie, w których druga osoba ma wartość instrumentalną, np. stosunek między sprzedawcą a kupującym - kupując gazetę w kiosku nie obchodzi nas, kim jest sprzedawca i bardzo często nie zauważamy, czy sprzedaje nam ją kobieta czy mężczyzna.

Grupa wtórna:

Grupa formalna:

Grupa nieformalna:

Wspólnota:

Grupa własna:

Grupa obca:

o rodzina jako najpowszechniejsza grupa społeczna oraz jej funkcje, o pojęcie wspólnoty, o pojęcie organizacji,

o pojęcie instytucji społecznej i rodzaje instytucji.

    1. Koncepcja adaptacji społecznej Roberta K. Mertona: struktura kulturowa, wartości autotelicznej i instrumentalne, typy indywidualnego przystosowania się jednostek do struktury społecznej.

    1. Dobra generujące nierówności społeczne.

W/w dobra są przedmiotem nacisku kulturowego.

    1. Pojęcie stratyfikacji.

Stratyfikacja to różnice między kategoriami społecznymi, innymi słowy jest to zróżnicowanie społeczne, jest cechą społeczeństw a nie jednostek.

Pojęcia związane ze stratyfikacją:

    1. Pojęcia makrosocjologiczne:

zamknięty system stratyfikacyjny, wiąże się z pozycją jednostki, pozycją lub statusem przypisanym - pozycja zależy od tego, w jakiej rodzinie urodziła się jednostka. Zmiana statusu przypisanego jest niemożliwa, często też wiąże się to z wykonywanym zawodem;

Klasa wg Karola Marksa - do jakiej klasy należysz zależy od tego, jaki masz stosunek do środków produkcji, wg niego podział tylko na 2 klasy - tych, którzy posiadają środki produkcji i tych, którzy tych środków nie posiadają.

Klasa wg Maxa Webera - klasy społeczne są tylko kategoriami statystycznymi, nie wytwarzają poczucia wspólnoty, jednym z aspektów zróżnicowania społecznego jest aspekt ekonomiczny.

rozumiana w ujęciu stratyfikacyjnym jako kategoria empiryczna oraz kategoria teoretyczna. Rozumiana także w ujęciu strukturalnym, co oznacza że jest częścią klasy (wg Marksa), np. warstwa chłopska, warstwa inteligencka.

Ruchliwość społeczna to zmiana pozycji (statusów) jednostek w górę lub w dół układu hierarchicznego. Może mieć dwojaki rodzaj:

  1. Pojęcie polityki i władzy:

Władza wg M. Webera

Władza wg A. Giddens'a:

  1. charyzmatyczna - wynika ze specyficznych cech danego człowieka (Jan Paweł II, Dalajlama), jest to szczególnie widoczne w ruchach religijnych;

  2. tradycyjna - oparta na tradycji i zwyczaju, w tej postaci istnieje od zawsze (monarchia);

  3. legalna - oparta na normach prawnych i kompetencji osób sprawujących władzę na mocy tych norm, władza biurokratyczna (prezydent, premier).

  1. System kontroli społecznej:

o formalne narzędzia systemu kontroli społecznej,

o mechanizmy psychospołecznej kontroli społecznej w małych grupach,

o podsystemy systemu akcjo normatywnego,

o rodzaje kontroli społecznej i jej przejawy

Przejawem kontroli zewnętrznej formalnej jest przestrzeganie prawa.

Przejawem kontroli nieformalnej zewnętrznej jest wyśmianie, pogarda.

Przejawem kontroli nieformalnej wewnętrznej są wyrzuty sumienia.

Przejawem kontroli formalnej wewnętrznej jest złamanie przykazania.

  1. Typy społeczeństw wg ewolucjonistów.

  1. Charakterystyka społeczeństwa zbieracko-myśliwskiego, kopieniackiego, pasterskiego, rolniczego.

  1. Charakterystyka społeczeństwa tradycyjnego (preindustrialnego).

  1. Charakterystyka społeczeństwa przemysłowego (industrialnego).

  1. Charakterystyka społeczeństwa poprzemysłowego (ponowoczesnego).

  1. Zjawisko kultury masowej - charakterystyka:

Wszyscy uczestniczymy w kulturze masowej, nawet jeśli robimy to biernie. Jest ona odpryskiem cywilizacji przemysłowej. Alvin Toffler: historia cywilizacji to historia nakładających się na siebie fal. Błędem jest postrzeganie historii cywilizacji w formie epok. Ma ona charakter linearny, ciągły. Epoki to tylko poukładanie świata.

Perspektywa tłumu - na małej powierzchni mieszka coraz więcej ludzi. Samotny tłum - można mieszkać
w jednym bloku i nic o sobie nie wiedzieć. Miasto jest anonimowe, łatwo się schować, 90% wszystkich przestępstw popełnia się w mieście.

Trzecią przyczyną rozwoju kultury masowej jest zanik analfabetyzmu. Zjawisko masowej oświaty, tłum zaczyna myśleć, ma świadomość własnej siły.

Czwartym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi kultury masowej był rozkwit faszyzmu i komunizmu - wielkie ideologie po raz pierwszy pokazały, że tłumem można manipulować, używać socjotechnik w stosunku do ludzi, umasowić komunikację. Włodzimierz Iljicz Lenin: „Film jest najważniejszą ze sztuk”, Leni Riefenstahl „Triumf woli”.

Kultura masowa to proces wysyłania identycznych lub analogicznych komunikatów do wielkich mas ludzkich wypływających z nielicznych źródeł. Żeby to było możliwe musi być jeszcze rozwój wielkich technologii informatycznych, które dają taką możliwość.

. Kłoskowska „Kultura masowa - krytyka i obrona” - kultura masowa jest zjawiskiem spontanicznym, zmieniła nasz rytm i styl bycia i życia.

Cechy charakterystyczne kultury masowej:

Kultura masowa stała się kulturą popularną, która sama siebie popularyzuje, nie jest spontaniczna, lecz zaplanowana. To co wczoraj offowe często jutro jest już w mainstreamie np. Behemoth.

  1. Proces globalizacji - charakterystyka:

Globalizacja jest procesem starym, jej pierwszym etapem są wielkie odkrycia geograficzne, które doprowadziły do dyfuzji kulturowej. Biały człowiek zobaczył, że nie jest sam. Pierwsze migracje ludności.

Wielki kolonializm XVII-XVIII w. - 2/3 świata należy do Europy.

Koniec XX w. - globalizacja to proces przekształcania się społeczeństw narodowych w jedno wielkie społeczeństwo - globalne. Giddens: intensyfikacja relacji pomiędzy państwami na zasadach wzajemnego oddziaływania, z tym, że relacja globalna oddziałuje bardziej na relacje lokalne,
niż odwrotnie.

o skutki globalizacji wg Z. Baumana.

0x01 graphic



Wyszukiwarka